Temat: Przyczyny psucia się żywności

Adresat

Uczniowie liceum ogólnokształcącego i technikum

Podstawa programowa:

Nowa podstawa programowa

Liceum ogólnokształcące i technikum. Chemia – zakres podstawowy:

XXI. Chemia wokół nas. Uczeń:

8) wyjaśnia przyczyny psucia się żywności i proponuje sposoby zapobiegania temu procesowi; przedstawia znaczenie i konsekwencje stosowania dodatków do żywności, w tym konserwantów.

Liceum ogólnokształcące i technikum. Chemia – zakres rozszerzony:

XXI. Chemia wokół nas. Uczeń:

8) wyjaśnia przyczyny psucia się żywności i proponuje sposoby zapobiegania temu procesowi; przedstawia znaczenie i konsekwencje stosowania dodatków do żywności, w tym konserwantów.

Stara podstawa programowa

Liceum ogólnokształcące i technikum. Chemia – zakres podstawowy:

XXI. Chemia wokół nas. Uczeń:

7) wyjaśnia przyczyny psucia się żywności i proponuje sposoby zapobiegania temu procesowi; przedstawia znaczenie i konsekwencje stosowania dodatków do żywności, w tym konserwantów.

Ogólny cel kształcenia

Uczeń omawia przyczyny psucia się żywności oraz naturalne sposoby jej przechowywania i konserwowania.

Kompetencje kluczowe

• porozumiewanie się w językach obcych;

• kompetencje informatyczne;

• umiejętność uczenia się.

Kryteria sukcesu
Uczeń nauczy się:

• wymienać przyczyny psucia się żywności;

• wymieniać i omawiać naturalne sposoby konserwowania żywności.

Metody/techniki kształcenia

• aktywizujące

  • dyskusja.

• podające

  • pogadanka.

• eksponujące

  • film.

• programowane

  • z użyciem komputera;

  • z użyciem e‑podręcznika.

• praktyczne

  • ćwiczeń przedmiotowych.

Formy pracy

• praca indywidualna;

• praca w parach;

• praca w grupach;

• praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne

• e‑podręcznik;

• zeszyt i kredki lub pisaki;

• tablica interaktywna, tablety/komputery.

Przebieg lekcji

Faza wstępna

1. Nauczyciel rozdaje uczniom metodniki lub kartki w trzech kolorach: zielonym, żółtym i czerwonym do zastosowania w pracy techniką świateł drogowych. Przedstawia cele lekcji sformułowane w języku ucznia na prezentacji multimedialnej oraz omawia kryteria sukcesu (może przesłać uczniom cele lekcji i kryteria sukcesu pocztą elektroniczną lub zamieścić je np. na Facebooku, dzięki czemu uczniowie będą mogli prowadzić ich portfolio).

2. Prowadzący wspólnie z uczniami ustala – na podstawie wcześniej zaprezentowanych celów lekcji – co będzie jej tematem, po czym zapisuje go na tablicy interaktywnej/tablicy kredowej. Uczniowie przepisują temat do zeszytu.

3. BHP – przed przystąpieniem do eksperymentów nauczyciel zapoznaje uczniów z kartami charakterystyk substancji, które będą używane na lekcji. Wskazuje na konieczność zachowania ostrożności w pracy z nimi.

Faza realizacyjna

1. Nauczyciel, wprowadzając uczniów w tematykę zajęć, wspomina o psuciu się żywności oraz sposobach jej przechowywania i konserwowania. Tłumaczy, że za procesy psucia odpowiedzialne są różne mikroorganizmy. Nieprzyjemny zapach z kosza na śmieci, nieświeży zapach masła lub kiełbasy to wyniki obecności bakterii. Żywność, np. chleb, owoce, traci przydatność do spożycia także pod wpływem działania grzybów (pleśnie). Ludzie od wieków starali się nadać żywności jak największą trwałość, wydobyć jej walory smakowe i urozmaicić spożywane posiłki. Zaczęto stosować tzw. dodatki do żywności, m.in. po to, aby chronić jedzenie przed utratą składników odżywczych i zwiększyć jego atrakcyjność.

2. Nauczyciel odwołuje uczniów do abstraktu, podręcznika książkowego i internetu, prosząc o zapoznanie się z przyczynami psucia się żywności. Po chwili rozpoczyna dyskusję, w której uczestnicy zajęć prezentują zebrane wiadomości.

3. W podsumowaniu dyskusji nauczyciel prosi uczniów o wyszukanie filmu w internecie pt. „Psucie się żywności – działanie drobnoustrojów”.

4. Nauczyciel tłumaczy, na czym polega racjonalne przechowywanie artykułów spożywczych. Inicjuje dyskusję, zadając pytania o naturalne sposoby przechowywania żywności; co należy zrobić, aby zachowała jak najdłużej cechy świeżości i zdatność do konsumpcji lub przerobu; jakie warunki panują w specjalnie wyposażonych pomieszczeniach lub wydzielonych budynkach, czyli magazynach itp. W podsumowaniu nauczyciel prosi o wyjaśnienie procesów utrwalania żywności i podanie przykładów produktów, które można np. pasteryzować, sterylizować termicznie, blanszować, chłodzić, mrozić, suszyć, wędzić, kisić, solić.

5. Pod koniec lekcji nauczyciel prosi uczniów o wykonanie ćwiczeń interaktywnych – praca indywidualna.

Faza podsumowująca

1. Nauczyciel metodą losową wybiera jednego ucznia i prosi go, by swoimi słowami przedstawił znaczenie danego słowa lub pojęcia poznanego na lekcji.

2. Nauczyciel krótko przedstawia najważniejsze zagadnienia omówione na zajęciach. Odpowiada na dodatkowe pytania podopiecznych i wyjaśnia wszelkie ich wątpliwości. Uczniowie uzupełniają notatki.

Praca domowa

1. Opracuj lap book z zagadnieniami poznanymi na lekcji i przynieś swoją pracę na następne zajęcia.

W tej lekcji zostaną użyte m.in. następujące pojęcia oraz nagrania

Pojęcia

Teksty i nagrania

Causes of food spoilage

Food (meat, fish, fruit, vegetables) quickly loses its taste qualities, turns sour rancid, rots and therefore becomes unfit for consumption. The spoilage occurs under the influence of physicochemical or biological factors. The physicochemical factors include: light, air, water, temperature while the biological factors include – bacteria and fungi.

The chemical changes in food ingredients are of high toxicological significance. Apples, potatoes and mushrooms turn brown quickly when peeled. This is the result of a process that occurs in the presence of oxygen with the participation of enzymes present in their cells and catalyzing this process. The action of the enzymes may be inhibited by boiling or adding an antioxidant, e.g. citric acid.

Another reason for food loss is the molding caused by mold fungi. In the past, bread did not go mold, but it became stale – it dried up and hardened, because it lost water. Today bakeries use chemical additives that prevent bread from drying and prolong its freshness, but such bread becomes an excellent culture medium for molds. Preservatives that prevent the growth of mold in bread are often sorbic acid and sorbates E 200 – 203.

Rancidification of fats occurs due to the action of oxygen, light and moisture. It consists in the formation of free butyric acid (butanoic), and is accompanied by the emission of an unpleasant odor. To prevent fats from going rancid, they should be stored in cool and dry conditions, away from sunlight.

The reason for milk souring are changes caused by the growth of microorganisms that convert milk sugars into lactic acid. The milk’s shelf‑life is prolonged by subjecting it to a high‑temperature treatment process, so‑called pasteurization UHT. For a few seconds milk is heated to a temperature exceeding 100°C, and then it is cooled down similarly quickly. At this temperature microorganisms die and the product does not lose its nutritional value.

• Food preserving substances have been used for thousands of years.

• The spoilage occurs under the influence of physicochemical or biological factors. The physicochemical factors include: light, air, water, temperature while the biological factors include – bacteria and fungi.

• Preservatives are substances that prolong food shelf‑life.