Temat: Reformy państwa w czasach Stanisława Augusta Poniatowskiego

Adresat

Uczniowie klasy VII szkoły podstawowej

Podstawa programowa:

XIII. Rzeczpospolita Obojga Narodów w I połowie XVIII wieku. Uczeń:

1. omawia przyczyny i charakteryzuje przejawy kryzysu państwa w epoce saskiej;

2. omawia zjawiska świadczące o postępie gospodarczym, rozwoju kultury i oświaty;

3. ocenia pozycję międzynarodową Rzeczypospolitej w czasach saskich.

XVI. Rzeczpospolita w dobie stanisławowskiej. Uczeń:

1. podaje przykłady naprawy państwa za panowania Stanisława Augusta Poniatowskiego, w tym osiągnięcia Komisji Edukacji Narodowej;

2. charakteryzuje cele i konsekwencje konfederacji barskiej;

3. sytuuje w czasie obrady Sejmu Wielkiego oraz uchwalenie Konstytucji 3 maja; wymienia reformy Sejmu Wielkiego oraz najważniejsze postanowienia Konstytucji 3 maja;

4. wyjaśnia okoliczności zawiązania konfederacji targowickiej i przedstawia jej następstwa;

5. rozpoznaje charakterystyczne cechy polskiego oświecenia i charakteryzuje przykłady sztuki okresu klasycyzmu z uwzględnieniem własnego regionu.

Ogólny cel kształcenia

Uczniowie poznają ostatnie lata istnienia Rzeczypospolitej Polskiej oraz próby reform ostatniego króla – Stanisława Augusta Poniatowskiego.

Kompetencje kluczowe

• porozumiewanie się w językach obcych;

• kompetencje informatyczne;

• umiejętność uczenia się.

Kryteria sukcesu
Uczeń nauczy się:

• jak wyglądała sytuacja polityczna w Polsce pod koniec XVII i w XVIII wieku;

• jakim królem był Stanisław August Poniatowski;

• czym się charakteryzowała kultura polskiego oświecenia;

• jakie reformy próbował wprowadzić Stanisław August Poniatowski;

• jaka była historia uchwalenia Konstytucji 3 maja i konsekwencje tego aktu;

• jakie znaczenie miało uchwalenie Konstytucji 3 maja.

Metody/techniki kształcenia

• aktywizujące

  • dyskusja.

• podające

  • pogadanka.

• programowane

  • z użyciem komputera;

  • z użyciem e‑podręcznika.

• praktyczne

  • ćwiczeń przedmiotowych.

Formy pracy

• praca indywidualna;

• praca w parach;

• praca w grupach;

• praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne

• e‑podręcznik;

• zeszyt i kredki lub pisaki;

• tablica interaktywna, tablety/komputery.

Przebieg lekcji

Przed lekcją

1. Przygotowując się do lekcji uczniowie powinni przeczytać z e‑podręcznika fragmenty „Spadek znaczenia Rzeczypospolitej w XVIII wieku” oraz „Stanisław August Poniatowski królem Rzeczypospolitej”.

Faza wstępna

1. Nauczyciel podaje temat, cele lekcji i kryteria sukcesu sformułowane w języku zrozumiałym dla ucznia.

2. Nauczyciel nawiązując do zadania domowego prosi uczniów by w parach (bądź niewielkich grupach) wypisali na kartkach jakie były przyczyny spadku znaczenia i utraty potęgi Rzeczypospolitej jaką miała jeszcze w XVII wieku? Uczniowie prezentując wyniki swojej pracy powinni wymienić brak reform, korupcję, demoralizację demokracji szlacheckiej, liberum veto itp. Nauczyciel uzupełnia ich odpowiedzi dodając, że miało to miejsce przede wszystkim za czasów rządów Sasów, których nie interesowała Rzeczypospolita, a rodzinna Saksonia. Ponadto polska szlachta sprzeciwiająca się zapędom absolutystycznym szukała obrony swoich wolności wśród władców państw sąsiednich, co umożliwiało im ingerencję w wewnętrzne sprawy Polski. Doprowadziło to zacofania i zapaści gospodarczej i wojskowej kraju. Uczniowie wykonują **Ćwiczenie 1**. Nauczyciel upewnia się, że zadanie zostało poprawnie wykonane i udziela informacji zwrotnej.

Faza realizacyjna

1. Nauczyciel rozpoczyna dyskusję – co należało zrobić by uzdrowić Rzeczypospolitą dręczoną problemami, które uczniowie wymienili przed chwilą. Następnie rozpoczyna wykład na temat reform państwowych – utworzenia Szkoły Rycerskiej, KEN‑u i jej działań, reform Sejmu Czteroletniego, Prawie o miastach itp..

2. Nauczyciel opowiada o najważniejszym efekcie podjętych reform - Konstytucji 3 Maja. Uczniowie wykonują **Polecenie 1** i **Ćwiczenie 2**. Zwraca uwagę na jego autorów i twórców (najwybitniejszych przedstawicieli polskiego oświecenie) oraz przełomowość aktu prawnego i jego nowoczesną formę, np. możliwość jego zmian i nowelizacji, czego nie przewidywała Konstytucja Stanów Zjednoczonych Ameryki.

3. Nauczyciel opowiada, że na efekty wprowadzenia Konstytucji 3 maja nie trzeba było długo czekać, zawiązana przez zdrajców konfederacja targowicka zwróciła się do carycy Katarzyny II z prośba o interwencję i obronę szlacheckich wolności i praw. Rozpoczęła się wojna polsko‑rosyjska. Nauczyciel wyjaśnia konsekwencje reform Sejmu Wielkiego i katastrofalną w skutkach wojnę z Rosją. Wspomina o wygranej bitwie pod Zieleńcami i ustanowieniu Orderu Virtuti Militari.

Faza podsumowująca

1. Nauczyciel podsumowuje poznane przez uczniów fakty i informacje. Jednocześnie opowiada, że zupełnie inaczej prezentowała się sytuacja w kulturze. XVIII wiek to czasy oświecenia i rozkwitu Warszawy. Przyczynił się do tego szczególnie król Stanisław August Poniatowski, który jako wszechstronnie wykształcony władca potrafił docenić rolę kultury i sztuki. Nauczyciel wspomina o obiadach czwartkowych, Ignacym Krasickim, Stanisławie Konarskim, budowie Łazienek Królewskich oraz założeniu Teatru Narodowego. Uczniowie wykonują **Ćwiczenie 3** i **Ćwiczenie 4**. Nauczyciel upewnia się, że zadanie zostało poprawnie wykonane i udziela informacji zwrotnej.

Praca domowa

1. Zadanie domowe dla zainteresowanych: Dowiedz się, co takiego głosiła Konstytucja 3 maja, że wywołała tak wielkie poruszenie w niektórych kręgach szlachty i magnaterii. Co zmieniała i jakie wprowadzała reformy? Dowiedz się również, jakie prawa gwarantowała chłopom, mieszczanom i niekatolikom.

W tej lekcji zostaną użyte m.in. następujące pojęcia oraz nagrania

Pojęcia

Teksty i nagrania

Reforms of the State During the Times of Stanisław II Augustus

In the eighteenth century, Poland’s political system was anachronic. The Polish‑Lithuanian state was growing weaker. It did not pursue an active foreign policy; it was more of an object than a subject on the international stage. The nobility kept blocking the reform project by abusing the liberum veto. All it took to dissolve a Sejm session was one deputy voicing his opposition to a single proposed law. Representatives of the nobility often accepted bribes from foreign powers that wished to render Poland weak. Russia had ever more say in the Polish matters. When Staniław August Poniatowski was elected King, some of the patriotic nobility revolted and formed the Bar Confederation. The portions of the Polish army loyal to the King quelled the uprising. Using the opportunity, Russia, Austria, and Prussia took parts of the Polish territory (the First Partition of Poland). The reign of Stanisław II Augustus saw a number of reforms aiming to reinforce the state. The ideas of Enlightenment, popular in the West, gained ever more traction. On 3 May 1791, Poland adopted its Constitution, that is a law of the Sejm that regulated the state’s political system. Free election and the liberum veto have been abolished. The burgesses received political rights. This led to a war with Russia in defence of the Constitution – a war Poland lost. The Constitution was abolished, and Russia, together with Prussia, conducted the Second Partition of Poland in 1793.