Temat: Przystosowania sosny do warunków środowiska, rozmnażanie sosny

Adresat

Uczniowie klasy V szkoły podstawowej

Nowa podstawa programowa

4) rośliny nagonasienne – uczeń:

a) przedstawia cechy budowy zewnętrznej rośliny nagonasiennej na przykładzie sosny,

Ogólny cel kształcenia

Uczniowie przedstawiają przystosowania sosny do lądowego środowiska życia.

Kompetencje kluczowe

• porozumiewanie się w językach obcych;

• kompetencje informatyczne;

• umiejętność uczenia się.

Kryteria sukcesu
Uczeń nauczy się:

• poznasz przystosowania sosny do warunków środowiska;

• opiszesz rozmnażanie sosny.

Metody/techniki kształcenia

• aktywizujące

  • dyskusja.

• podające

  • pogadanka.

• eksponujące

  • film.

• programowane

  • z użyciem komputera;

  • z użyciem e‑podręcznika.

• praktyczne

  • ćwiczeń przedmiotowych.

Formy pracy

• praca indywidualna;

• praca w parach;

• praca w grupach;

• praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne

• e‑podręcznik;

• zeszyt i kredki lub pisaki;

• tablica interaktywna, tablety/komputery;

• klej;

• wydruk zdjęcia sosny;

• dwa arkusze ręcznika papierowego;

• plansza przedstawiająca przekrój poprzeczny igły sosny.

Przebieg lekcji

Przed lekcją

• Nauczyciel sprawdza czy dzieci przyniosły fotografie sosny rosnącej w różnych środowiskach..

• Uczniowie zapoznają się z treścią abstraktu. Przygotowują się do pracy na lekcji w taki sposób, żeby móc przeczytany materiał streścić własnymi słowami i samodzielnie rozwiązać zadania.

• Nauczyciel informuje klasę, że lekcja jest kontynuacją tematu „Rośliny iglaste”.

Faza wstępna

• Nauczyciel podaje temat, cele lekcji i kryteria sukcesu sformułowane w języku zrozumiałym dla ucznia.

• Prowadzący lekcję prosi podopiecznych, żeby wkleili do zeszytów przyniesione na zajęcia fotografie i wypisali cechy charakterystyczne dla sosny. Nauczyciel monitoruje pracę uczniów i sprawdza poprawność wykonania zadania.

• Prowadzący lekcję pyta uczniów, jakie czynniki środowiska (biotyczne i abiotyczne) mają wpływ na życie sosny. Poleca podopiecznym, żeby zapisali je w zeszytach.

Faza realizacyjna

• Uczniowie czytają fragment pt. „Przystosowania sosny do warunków środowiska” i wyjaśniają, kiedy sosna wytwarza długie korzenie, wysokie lub niskie łodygi, rozłożyste lub małe korony, po co jej kora i zdrewniały pęd.

• Uczniowie wykorzystują planszę interaktywną do uporządkowania swojej wiedzy.

• Nauczyciel prezentuje dwa arkusze papierowego ręcznika i lekko je zwilża. Jeden pozostawia rozwinięty, drugi zwija w ciasną rurkę. Pyta uczniów, który z arkuszy szybciej straci wodę. Następnie prosi podopiecznych, żeby wyjaśnili, dlaczego sosna ma liście w kształcie igieł. Prowadzący lekcję zwraca uwagę na warstwę wosku na powierzchni igieł, a następnie na planszy przedstawiającej przekrój poprzeczny igły sosny wskazuje ułożenie komórek skórki i grubość ich ścian. Prosi uczniów, żeby omówili związki budowy i funkcji.

• Uczniowie czytają fragment pt. „Rozmnażanie sosny” i analizują ilustracje interaktywne przedstawiające szyszki. Nauczyciel prosi wybrane osoby, żeby wyjaśniły, po co sosna wytwarza pyłek i jak jest on przenoszony na szyszki żeńskie.

• Prowadzący lekcję rozdaje podopiecznym nasiona sosny. Poleca uczniom, żeby opisali budowę zewnętrzną nasion i przeprowadzili „Obserwację 1”.

• Nauczyciel pyta uczniów, co to znaczy, że sosna jest rośliną wiatropylną i wiatrosiewną. Prosi o wykazanie jej przystosowań związanych z tymi właściwościami.

• Prowadzący lekcję poleca podopiecznym, żeby pisemnie odpowiedzieli na pytanie, na jakiej podstawie można stwierdzić, że sosna rozmnaża się płciowo. Ochotnicy odczytują swoje odpowiedzi. Nauczyciel ocenia ich poprawność, zwracając uwagę, czy uczniowie uwzględnili w nich stwierdzenia dotyczące znajdującego się w nasieniu zarodka rośliny, powstałego w wyniku połączenia się komórek rozrodczych.

Faza podsumowująca

• Nauczyciel prosi, aby uczniowie samodzielnie wykonali wskazane ćwiczenie interaktywne.

• Nauczyciel wyświetla kryteria sukcesu i pyta uczniów, jak oceniają swoje umiejętności zdobyte na zajęciach.

Praca domowa

• Odsłuchaj w domu nagrania abstraktu. Zwróć uwagę na wymowę, akcent i intonację. Naucz się prawidłowo wymawiać poznane na lekcji słówka.

W tej lekcji zostaną użyte m.in. następujące pojęcia oraz nagrania

Pojęcia

Teksty i nagrania

Adaptation of pine to environmental conditions, reproduction of pine

Pine is a common gymnosperm. Pine trees create pinewood on sandy, poor soils of central and northern Poland. Due to massive roots growing deep into the soil and thick lignified stems, pine can grow tall and is resistant to wind. Pine stem, called trunk, supports the branches growing in regular intervals. Together, they form the tree crown. The shape of a trunk and crown (tree form) depends on the amount of light reaching a plant. Pines growing in dense stands have tall, slim trunks and small crowns. These are specimens which, due to their ability to grow fast, overcame the competition which grew slowly to the light. Other trees, and even own branches of pines, were shadowed by such pines, and therefore they lost needles and died. Contrary to the trees growing in a forest, the stand‑alone pines growing in full sunlight are not tall, and they have branchy, dense crowns supported by a short, thick trunk.

The leaves of the scots pine (Pinus sylvestris) have the form of narrow and quite long grey‑blue needles which grow in pairs from shortened shoots (dwarf shoots). The length and quantity of needles are important features which form the basis for distinction of pine species. The pine needles are evergreen, therefore they can perform photosynthesis also during winter.

The structure of needles of majority of gymnosperm trees in temperate and cold climate is the adaptation to the conditions of drought and frost. Their shape is a result of reduction in surface area – it limits the evaporation of water from leaves. They are covered with thick epidermis protected with the layer of wax, protecting the leaves from excessive loss of water. It helps these plants in surviving long winter months when it is impossible to draw water from the frozen soil.

Thick bark protects the trunks against the activity of severe frosts and drying up, and against mechanical damage. There are numerous channels running through the trunks of coniferous trees and their needles which produce resin – a substance used by the plants for sealing the damages. Gymnosperms, such as pine, may reach big size thanks to well‑formed mechanical tissues which stiffen tall stems, and thanks to conducting tissues able to transport water up to the top of a tree.

Pine trees reproduce by sexual reproduction. Gametes are produced in female and male cones. In May, on the top of young sprouts small, reddish cones appear, composed of tiny scales. There are two ovules on each scale. Ovules contain female gametes. At the base of other young branches there are small, egg‑shape male cones. They produce vast amounts of light yellow pollen which contains male gametes. After tipping out the pollen, male cones dry up and come off.

During the pollen time of pine trees, the pollen grains fall on everywhere, sometimes in a big distance from the tree. Some of them land on the ovules. Then, male gametes can combine with female gametes, and fertilisation takes place. An embryo of a new plant is developed from a fertilised egg cell. It takes place in an ovule, which turns into a seed after some time. During this time, female cones grow and lignify, and seeds develop and become mature. This process takes three years. Both the ovules and seeds are uncovered – they lie on the scales of cones, without any protection covering them. That is why the plants such as pine tree are called gymnosperms.

Pine is an anemophilous plant because the grains of pollen are transported by wind. Anemophilous plants produce enormous amounts of pollen which lands on the ovules by accident. This method of pollination is effective because pollen is small and it has structures making it easier to lift it. In the case of pine tree, pollen grains have two bubbles filled with air. Pollen produced on high part of a tree has a Chance to be transported over long distances. Also the distribution of female cones in the external part of a tree crown is the adaptation to anemophily.

Seeds of scots pine are also transported by wind, and therefore this plant is described as anemochorous. Seeds are tiny, light, and they have wings which lengthen the time of landing on the ground. Gusts of wind may transport them over long distances from a tree on which they were produced. Then, the seedlings which germinate from the seeds do not have to compete with a parent plant for sunlight or water.

Seeds protect their valuable content better than the spores. A spore is a single cell adapted to survive difficult conditions. A seed is composed of, apart from an embryo, a spare tissue which can be used by an embryo, and a thick, resistant testa.

• Pine is a common gymnosperm.

• Pine stem, called trunk, supports the branches growing in regular intervals. Together, they form the tree crown. The shape of a trunk and crown (tree form) depends on the amount of light reaching a plant.

• Pines are anemophilous and anemochorous.