Temat: Wędrówki Słońca

Adresat

Uczniowie klasy IV szkoły podstawowej

Podstawa programowa

Ogólny cel kształcenia

Uczniowie omawiają zależność między ruchem Ziemi i pozornym ruchem Słońca na niebie.

Kompetencje kluczowe

• porozumiewanie się w językach obcych;

• kompetencje informatyczne;

• umiejętność uczenia się.

Kryteria sukcesu
Uczeń nauczy się:

• odszukiwać na sferze niebieskiej miejsc górowania Słońca i zenitu;

• omawiać zależność między ruchem Ziemi i pozornym ruchem Słońca na niebie.

Metody/techniki kształcenia

• aktywizujące

  • dyskusja.

• podające

  • pogadanka.

• eksponujące

  • film.

• programowane

  • z użyciem komputera;

  • z użyciem e‑podręcznika.

• praktyczne

  • ćwiczeń przedmiotowych.

Formy pracy

• praca indywidualna;

• praca w parach;

• praca w grupach;

• praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne

• e‑podręcznik;

• zeszyt i kredki lub pisaki;

• tablica interaktywna, tablety/komputery;

• słownik języka polskiego.

Przebieg lekcji

Przed lekcją

• Uczniowie zapoznają się z treścią abstraktu. Przygotowują się do pracy na lekcji w taki sposób, żeby móc przeczytany materiał streścić własnymi słowami i samodzielnie rozwiązać zadania.

Faza wstępna

• Prowadzący lekcję określa cel zajęć i wspólnie z uczniami ustala kryteria sukcesu.

Faza realizacyjna

• Nauczyciel prosi uczniów, aby przeczytali fragment pt. „Co to jest sklepienie niebieskie?”. Ochotnicy własnymi słowami odpowiadają na pytanie zawarte w tytule. Wskazany uczeń czyta definicję terminu „sklepienie”, zamieszczoną w słowniku języka polskiego. Uczniowie wskazują najtrafniejszą z odpowiedzi udzielonych przez ochotników.

• Uczniowie wyjaśniają pojęcia zenitu i horyzontu, a następnie sporządzają w zeszytach notatkę. Prowadzący lekcję pyta podopiecznych, czy słowa „horyzont” i „widnokrąg” oznaczają to samo.

• Uczniowie samodzielnie wykonują ćwiczenia interaktywne nr 1 oraz nr 2.

• Nauczyciel prezentuje ilustrację „Sfera niebieska”. Uczniowie wskazują na sferze niebieskiej miejsca górowania Słońca i zenitu.

• Uczniowie czytają fragment pt. „Wędrówka Słońca na niebie” i opisują pozorny ruch Słońca po sklepieniu niebieskim obserwowany w Polsce.

• Prowadzący lekcję zapowiada film. Poleca podopiecznym, żeby w formularzu zamieszczonym w abstrakcie zapisali pytanie badawcze i hipotezę. Następnie wyświetla film, a uczniowie odnotowują swoje obserwacje i wnioski. Nauczyciel wskazuje osobę, która dzieli się swoimi spostrzeżeniami i wyjaśnia zasadność zanotowanych przez siebie wniosków.

• Prowadzący lekcję zatrzymuje film w wybranych miejscach i poleca wybranemu uczniowi, żeby odczytał godzinę wskazywaną przez gnomon. Pyta podopiecznych, jak nazywa się czas wynikający z pozycji Słońca na niebie. Jeżeli uczniowie mają kłopot z odpowiedzią, nauczyciel prosi, aby przeczytali fragment pt. „Zegar słoneczny” i odszukali właściwą nazwę tego czasu.

Faza podsumowująca

• Wybrana osoba omawia zależność między ruchem Ziemi i pozornym ruchem Słońca na niebie.

• Uczniowie samodzielnie wykonują ćwiczenie interaktywne nr 3.

Praca domowa

• Opracuj lap book z zagadnieniami poznanymi na lekcji i przynieś swoją pracę na następne zajęcia.

• Odsłuchaj w domu nagrania abstraktu. Zwróć uwagę na wymowę, akcent i intonację. Naucz się prawidłowo wymawiać poznane na lekcji słówka.

W tej lekcji zostaną użyte m.in. następujące pojęcia oraz nagrania

Pojęcia

Teksty i nagrania

Movement of the Sun

Surely you have ridden on a carousel. When we start spinning, we notice that everything around – people, trees, buildings – alternately appear and disappear from our field of view, although they are definitely still in the same place and are not moving. And did you know that the Earth you live on is similar to a carousel that also rotates?

When we look at the sky, it seems as if the sun, moon and stars are on the surface of the hemispherical dome. Such an apparent, non‑existent hemisphere, in the middle of which an observer is located, we call blue sphere or the celestial sphere. Today, of course, we know that there is no ceiling, but it is a convenient concept, facilitating for example a description of the apparent movement of the Sun in the sky or the position of the stars.

We already know that the line of apparent intersection of the earth's surface and the celestial sphere is the horizon. However, the point of intersection of the vertical line from the observer to the celestial sphere is the zenith. In other words – it is a point on the celestial sphere, right above our head.

The apparent movement of the Sun on the celestial sphere observed in Poland looks as follows:

• rises every day, emerging from behind the horizon;

• by noon it moves along the celestial sphere while rising;

• at noon it reaches the highest position above the horizon, this moment is sun‑raising;

• for the remaining half‑day the sun is still moving on the celestial sphere, at the same time decreasing;

• eventually the sun sets behind the horizon line.

During this journey, the altitude of the Sun changes over the horizon. We can find out about it with a simple device – sun dial.

The shadow cast by the objects shows us the solar time. This enabled the construction of the sundial. If in solar time it is noon, it is enough to indicate the direction of the shadow that is being cast then (this is the shortest shadow during the whole day with a northerly direction) and then sign it as 12.00. Then, every hour, until the evening, just mark and sign the next hours. The next day, it is worth calculating the time 6 - 7 hours earlier than the time of midday sun, then at appropriate moments mark where the shadow is falling, signing the hour. Sundials were made thousands of years ago. They are not very accurate, but they allow you to roughly determine the time.

• While on Earth, we observe the apparent movement of the Sun in the sky.

• The duration of the day is determined by the apparent movement of the Sun in the sky.

• During the year they are changing places east, Transit and sunset.