Temat: W lesie

Adresat

Uczniowie klasy IV szkoły podstawowej

Podstawa programowa

Cele kształcenia – wymagania ogólne

I. Wiedza.

1. Opanowanie podstawowego słownictwa przyrodniczego (biologicznego, geograficznego, z elementami słownictwa fizycznego i chemicznego).

5. Poznanie przyrodniczych i antropogenicznych składników środowiska, rozumienie prostych zależności między tymi składnikami.

II. Umiejętności i stosowanie wiedzy w praktyce.

3. Analizowanie, dokonywanie opisu, porównywanie, klasyfikowanie, korzystanie z różnych źródeł informacji (np. własnych obserwacji, badań, doświadczeń, tekstów, map, tabel, fotografii, filmów, technologii informacyjno-komunikacyjnych).

7. Dostrzeganie zależności występujących między poszczególnymi składnikami środowiska przyrodniczego, jak również między składnikami środowiska a działalnością człowieka.

III. Kształtowanie postaw – wychowanie.

5. Rozwijanie wrażliwości na wszelkie przejawy życia.

Treści nauczania – wymagania szczegółowe

VI. Środowisko przyrodnicze najbliższej okolicy. Uczeń:

7. rozpoznaje i nazywa pospolite organizmy występujące w najbliższej okolicy szkoły;

8. podaje nazwy warstw lasu, porównuje warunki abiotyczne w nich panujące; rozpoznaje podstawowe gatunki roślin i zwierząt żyjących w lesie oraz przyporządkowuje je do odpowiednich warstw lasu; wymienia zasady właściwego zachowania się w lesie;

Ogólny cel kształcenia

Uczeń zdobywa wiedzę i umiejętności na temat zagadnień poruszanych na zajęciach

Kompetencje kluczowe

  • porozumiewanie się w językach obcych;

  • kompetencje informatyczne;

  • umiejętność uczenia się.

Kryteria sukcesu
Uczeń nauczy się:

  • rozpoznawać pospolite gatunki drzew i krzewów, rosnących w polskich lasach;

  • rozróżniać piętra lasu i opisywać panujące w nich warunki;

  • odróżniać wybrane rodzaje lasów Polski.

Metody/techniki kształcenia

  • aktywizujące

    • dyskusja.

  • podające

    • pogadanka.

  • programowane

    • z użyciem komputera;

    • z użyciem e‑podręcznika.

  • praktyczne

    • ćwiczeń przedmiotowych.

Formy pracy

  • praca indywidualna;

  • praca w parach;

  • praca w grupach;

  • praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne

  • e‑podręcznik;

  • zeszyt i kredki lub pisaki;

  • tablica interaktywna, tablety/komputery;

  • kartki;

  • kredki;

  • nożyczki;

  • zszywacz;

  • liście zebrane przez uczniów.

Przebieg lekcji

Przed lekcją

  • Uczniowie wykonują „Polecenie 1”.

Faza wstępna

  • Nauczyciel prosi uczniów, żeby wymienili organizmy, które występują w lesie.

  • Nauczyciel podaje temat, cele lekcji i kryteria sukcesu sformułowane w języku zrozumiałym dla ucznia.

Faza realizacyjna

  • Nauczyciel zbiera prace domowe uczniów.

  • Uczniowie zapoznają się z fragmentem pod tytułem „Jakie warunki panują w lesie?”.

  • Nauczyciel rozdaje uczniom po dwie kartki papieru. Uczniowie kreślą na nich cztery równoległe linie. Na jednej z kartek odwzorowują ilustrację „Piętra lasu”. Po wykonaniu rysunku tną go wzdłuż wykreślonych linii, otrzymując na każdej części kartki inną warstwę lasu (kolejno: ściółkę, runo leśne, podszyt oraz korony drzew). Drugą kartkę papieru tną także na cztery części i na każdej opisują inne piętro lasu (przedstawiają panujące w nich warunki, występujące organizmy itd.). Następnie za pomocą zszywacza łączą ze sobą odpowiadające sobie części obu kartek (rysunki poszczególnych warstw z ich opisami). Podczas pracy uczniów nauczyciel ocenia ich zadania domowe: sprawdza, czy prawidłowo oznaczyli drzewa i krzewy na podstawie zebranych w najbliższej okolicy liści.

  • Wybrani uczniowie prezentują swoje rysunki i odczytują opisy pięter lasu. Prowadzący koryguje ewentualne błędy.

  • Nauczyciel komentuje poprawność wykonania zadań domowych i wyświetla ilustrację interaktywną. Uczniowie analizują budowę liści wybranych drzew i krzewów.

  • Nauczyciel prosi uczniów, żeby wymienili inne znane im gatunki drzew, w tym także iglastych.

Faza podsumowująca

  • Nauczyciel prosi, aby uczniowie samodzielnie wykonali wskazane ćwiczenie interaktywne.

Praca domowa

  • Uczniowie, korzystając z abstraktu, sporządzają schemat przedstawiający różnorodność lasów.

W tej lekcji zostaną użyte m.in. następujące pojęcia oraz nagrania

Pojęcia

forest
forest
ROXyLD5JAJRTy
Nagranie dźwiękowe słówka.

las – zbiorowisko roślinne z dużym udziałem drzew, należy do najbardziej złożonych biocenoz. W lasach strefy umiarkowanej dominują drzewa liściaste, zrzucające liście na okres zimy

boreal forest
boreal forest
RkprVMIPlf7dG
Nagranie dźwiękowe słówka.

bór – las iglasty rosnący najczęściej na glebie piaszczystej, ubogiej

beech forest
beech forest
RH25zBGYU9HMp
Nagranie dźwiękowe słówka.

buczyna – las liściasty na średnio żyznej glebie, w którym dominuje buk; las ten jest niemal pozbawiony podszytu

broad‑leaf forests
broad‑leaf forests
R18Mdzy83O5Zc
Nagranie dźwiękowe słówka.

grąd – las liściasty złożony głównie z dębów, grabów, lip, klonów

alluvial forest
alluvial forest
R1QX1Ak1SdxYr
Nagranie dźwiękowe słówka.

łęg – las liściasty porastający doliny rzeczne; może być okresowo zalewany; dominujące gatunki to jesion, wierzba, topola, olcha

alder forest
alder forest
R4ofN62tPo4j6
Nagranie dźwiękowe słówka.

ols – las liściasty położony na bagnach i moczarach; najczęściej występującym drzewem jest olcha

the canopy
the canopy
Rcyzq9CJOLk8Z
Nagranie dźwiękowe słówka.

piętro koron drzew – najwyższe piętro lasu obejmujące wysokie drzewa od kilku do kilkudziesięciu metrów powyżej gruntu

the understory
the understory
RIRKDYmN3jBmP
Nagranie dźwiękowe słówka.

piętro podszytu – średnie piętro lasu obejmujące młode drzewa, drzewa gatunków nisko rosnących i krzewy o wysokości do kilku metrów

the undergrowth
the undergrowth
R8H2Rw73MA5b4
Nagranie dźwiękowe słówka.

piętro runa leśnego – niskie piętro lasu obejmujące rośliny zielne, mchy, grzyby i inne, o wysokości od kilku do kilkudziesięciu centymetrów

plant litter
plant litter
RFbN8414L77fs
Nagranie dźwiękowe słówka.

piętro ściółki – najniższe i najbardziej zacienione piętro, w którym zbierają się zeschłe liście i inne szczątki organiczne

Teksty i nagrania

R4OUckkS4ij1J
Wysłuchaj nagrania abstraktu i zastanów się, czego jeszcze chciałbyś się dowiedzieć w związku z tematem lekcji.

In the forest

Forests are plant communities in which trees dominate. They are also created by bushes and herbaceous plants. Forests also consist of animals and other organisms which live in them. The presence of sprawling tree canopies influences the conditions below. This is why four main layers can be distinguished in a forest.

The canopy is the highest layer of the forest. It absorbs most of the light from the sun, but is exposed to the effects of the higest air temperature in summer, and the lowest in winter. Additionally, the winds are the stongest in this part of the forest. Certain forest birds make their nests in the canopy, especially birds of prey (for example, white‑tailed eagles and buzzards). Certain forest arboreal mammals also live there (for example, squirrels and martens) and bats and insects feed there.

Lower, to a height of a few–a dozen or so metres above the ground, is the understory. Young trees and shrubs grow there. The canopies of the trees block a large part of the light, so less of it reaches the understory. At the same time, the wind can barely be felt, and temperature fluctuations are smaller. Numerous forest birds live in the understory (for example, warblers, robins and blackbirds), sometimes amphibians also live there (tree frogs) as well as numerous insects and spiders.

Plants in the undergrowth reach a few, to a few dozen centimetres. At this height, there is very little light, and in summer it is cool and humid. Here, mosses and ferns dominate, along with prostrate shrubs, or shrubs which are very small in size, for example heather and blueberries. Fungus are also a part of the undergrowth. Here, mammals search for food (boars, roe‑deer, foxes and hares), as well as reptiles (lizards and snakes), amphibians (frogs and toads) and insects.

The lowest level of the forest is plant litter, which lies directly on the forest floor. It is composed of fallen leaves, needles and plant and animal remains. Decomposers live here (bacteria, fungi and soil organisms), which decompose the remains and create humus.

There are currently several dozen species of trees growing in Poland. Among the coniferous trees occuring in our forests are pine, spruce, fir and larch. Forests composed of coniferous trees are called boreal forests. They usually grow in poor soils.

In Poland, there are several types of deciduous forests. If trees such as oaks, lindens, hornbeam and maples grow in a forest, then it is a broad‑leaf forest. This type of forest requires a more fertile soil. In semi‑fertile soil, especially in the mountians, beech forests grow, which is a forest made up of beech trees. If the soil is damp, such as by the banks of rivers, alluvial forests develop, which is a forest made up of ash, willows and alders. In wetlands and swamps, alder forests grow– forests made up of black alders, a tree which is resistant to flooding.

The shrubs which most commonly occur in Polish forests are: elderberry, juniper, hazel, sorb and raspberry and blackberry. It is possible to recognise the species of trees and shrubs by differentiating betweeen the shape of their canopies, examining their leaves or needles, bark and flowers, fruit, seeds or cones.

  • There are different types of forest, depending on the species of trees which grow in them.

  • In temperate climate conditions, forests most commonly have four layers: plant litter, undergrowth, the understory and the canopy.

  • Pine boreal forests are the dominant type of forest in Poland.