Temat: Kim byli i skąd przyszli Słowianie?

Adresat

Uczniowie klasy V szkoły podstawowej

Podstawa programowa:

Klasa V szkoły podstawowej

III. Średniowieczna Europa. Uczeń:

2) umiejscawia w czasie i przestrzeni nowe państwa w Europie.

Ogólny cel kształcenia

Uczniowie poznają, kiedy powstały organizacje państwowe pierwszych Słowian

Kompetencje kluczowe

• porozumiewanie się w językach obcych;

• kompetencje informatyczne;

• umiejętność uczenia się.

Kryteria sukcesu
Uczeń nauczy się:

• skąd pochodzą Słowianie;

• kiedy i gdzie powstały pierwsze słowiańskie państwa;

• jak wyglądała kultura pierwszych Słowian;

• co łączyło Słowian.

Metody/techniki kształcenia

• aktywizujące

  • dyskusja.

• podające

  • pogadanka.

• eksponujące

  • film.

• programowane

  • z użyciem komputera;

  • z użyciem e‑podręcznika.

• praktyczne

  • ćwiczeń przedmiotowych.

Formy pracy

• praca indywidualna;

• praca w parach;

• praca w grupach;

• praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne

• e‑podręcznik;

• zeszyt i kredki lub pisaki;

• tablica interaktywna, tablety/komputery.

Przebieg lekcji

Przed lekcją

1. Uczniowie powinni przypomnieć sobie, czym była wielka wędrówka ludów i kim byli święci Cyryl i Metody. Jako wstęp do zajęć uczniowie w domu oglądają filmy z e‑podręcznika: „Skąd wywodzili się Słowianie” oraz „Spór o pochodzenie Słowian. Autochtoniści i allochtoniści”..

Faza wstępna

1. Nauczyciel podaje uczniom temat i cel lekcji oraz kryteria sukcesu.

2. Nauczyciel, nawiązując do zadania domowego, pyta uczniów, co oznacza pojęcie wielka wędrówka ludów i do czego ona doprowadziła.

Faza realizacyjna

1. Nauczyciel tłumaczy uczniom, dlaczego bardzo mało wiemy o pochodzeniu Słowian i jak to się w ogóle stało, że trafili na tereny dzisiejszej Europy Środkowej oraz Wschodniej. Uczniowie czytają fragment dzieła o historii Gotów oraz zapoznają się z mapą, wykonując Ćwiczenie 1 i Polecenie 1. Następnie nauczyciel upewnia się, że zadanie zostało poprawnie wykonane przez uczniów i udziela im informacji zwrotnej.

2. Nauczyciel przedstawia i charakteryzuje pierwsze państwa Słowian:Samona – uczniowie wykonują Polecenie 2; wielkomorawskie – uczniowie wykonują Ćwiczenie 2; wspomina o monarchii Przemyślidów oraz opisuje Ruś Kijowską – uczniowie wykonują Ćwiczenie 3. Po przedstawieniu i krótkiej charakterystyce państw uczniowie wykonują Ćwiczenie 4, zaznaczając współczesne państwa, na terenie których osiedlali się Słowianie. Nauczyciel upewnia się, że zadania zostały poprawnie wykonane, i udziela informacji zwrotnej.

3. Następnie nauczyciel przybliża uczniom kulturę i religię Słowian. Podkreśla różnice między Słowianami a ludami Europy Zachodniej. Wspomina o ich zwyczajach, języku i wierzeniach. Uczniowie wykonują Ćwiczenie 5 (dopasowują nazwy bóstw do przedstawionych wizerunków) oraz Ćwiczenie 6 (na podstawie krótkiego tekstu łączą zdania). Następnie ćwiczenia zostają sprawdzone wspólnie przez nauczyciela i uczniów. Na końcu nauczyciel słownie udziela uczniom informacji zwrotnej.

Faza podsumowująca

1. Uczniowie oglądają film z e‑podręcznika „Co łączyło wszystkich Słowian?” i starają się odpowiedzieć na pytanie, jakie cechy życia były wspólne dla Słowian.

2. Nauczyciel ocenia pracę uczniów na lekcji, biorąc pod uwagę ich wkład i zaangażowanie. Może w tym celu przygotować ankietę ewaluacyjną do samooceny oraz oceny pracy prowadzącego i innych uczniów.

Praca domowa

1. Nauczyciel zadaje zadanie domowe (nie jest obligatoryjną częścią scenariusza): Wysłuchaj opowieści prof. Sławomira Moździocha (z e‑podręcznika) na temat kultury Słowian. Czym się ona charakteryzowała i różniła od kultury ludów germańskich zamieszkujących zachodnią Europę?.

W tej lekcji zostaną użyte m.in. następujące pojęcia oraz nagrania

Pojęcia

Teksty i nagrania

Who were Slavs and where did they come from?

Slavs appear in historical sources quite late. One of the first writers to mention them was Jordanes, who lived in the 6th century. The reasons for this can be said to be, among other things, the fact that the first Slavs did not organize states. It is also difficult to unambiguously identify their place of origin. Most often it is assumed that it was the area of today’s Ukraine, between the Carpathian Mountains and the Dnieper River.

Also, we cannot really speak of a common Slavic culture. Undoubtedly, what they had in common was the language. Unfortunately, due to the lack of sources, we do not know what dialects it had and how they differed from one another. There were also common objects of everyday use and no visible divisions of property in society. Religious life, as well as the appearance of settlements, still remains a big mystery for us. Since there were no stone buildings, their traces have not survived to this day.

At the end of the 5th century, the first Slavs left their previous bases and began their expansion into Western and Southern Europe. Over the next two hundred years, they occupied significant areas of the eastern and central part of the continent. This journey was forced by the invasions of peoples from the depths of Asia, and became a part of the great period of migration called The Migration Period. At that time, they reached the lands inhabited by Germans and occupied a large part of the Balkan Peninsula. It was there that the first known Slavic states were established: Samo’s Empire (7th century), probably including Moravia, Bohemia and Carinthia, which was the tribal union. However, Samo, a Frankish merchant, did not create permanent structures and after his death the state he ruled ceased to exist.

Of great significance for the history of Slavs was the state established in the 9th century called Great Moravia by researchers. Some of them believe that it was a continuation of Samo’s Empire. Its founder and leader, Mojmir I of Moravia, as well as his successors, carried out a policy of expansion to the neighboring lands. They also had close contacts with Byzantium, which resulted in, among other things, Mojmir’s baptism in 831 as well as the missionary activity of Cyril and Methodius. Great Moravia was the first effectively‑operating Slav monarchy. Its collapse was connected with the invasions of Hungarian peoples at the beginning of the 10th century, as well as dynastic disputes.

Dukes of the Přemyslid dynasty took over a part of the Great Moravia lands. They gained control over the people living in the Bohemian Basin and then the neighboring lands, thus creating, in the middle of the 10th century, one of the most powerful states in the region – the Duchy of Bohemia.

At the same time, a state with its capital in Kiev was formed in the east. Its founder was Oleg, who conquered and united the tribes in this area. His heir, Vladimir the Great, took control of the neighboring lands (including the Cherven Cities) and, in 988, was baptized through the Byzantium. In return for helping Emperor Basil II, he received his sister as a wife, which was not only a great honor but which, above all, strengthened his position both domestically and internationally.