Temat: Tatry – krajobraz gór wysokich

Materiał uzupełniający do wykorzystania na lekcjach w grupie przedmiotów przyrodniczych (przyroda, biologia, chemia, geografia, fizyka), zajęciach dodatkowych, kołach zainteresowań. Może służyć jako zasób poszerzający wiedzę, przygotowujący uczniów do konkursów przyrodniczych.

Adresat

Uczniowie klasy V szkoły podstawowej (geografia).

Podstawa programowa

Klasa V (geografia)
II. Krajobrazy Polski: wysokogórski (Tatry), wyżynny (Wyżyna Krakowsko‑Częstochowska), nizinny (Nizina Mazowiecka), pojezierny (Pojezierze Mazurskie), nadmorski (Pobrzeże Słowińskie), wielkomiejski (Warszawa), miejsko‑przemysłowy (Wyżyna Śląska), rolniczy (Wyżyna Lubelska). Uczeń:

1) wskazuje na mapie położenie krain geograficznych Polski;
2) przedstawia główne cechy krajobrazów Polski oraz wykazuje ich zróżnicowanie;
3) rozpoznaje krajobrazy Polski w opisach oraz na filmach i ilustracjach;

Ogólny cel kształcenia

Uczniowie charakteryzują krajobraz gór wysokich.

Kompetencje kluczowe

• porozumiewanie się w językach obcych;

• kompetencje informatyczne;

• umiejętność uczenia się.

Kryteria sukcesu
Uczeń nauczy się:

• wskazywać na mapie Tatry i ich najwyższe szczyty;

• opisywać główne cechy krajobrazu gór wysokich;

• omawiać zjawiska klimatyczne spotykane w górach wysokich.

Metody/techniki kształcenia

• podające

  • pogadanka.

• aktywizujące

  • dyskusja.

• eksponujące

  • pokaz.

• programowane

  • z użyciem komputera;

  • z użyciem e‑podręcznika.

• praktyczne

  • ćwiczeń przedmiotowych.

Formy pracy

• praca indywidualna;

• praca w parach;

• praca w grupach;

• praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne

• e‑podręcznik;

• zeszyt i kredki lub pisaki;

• tablica interaktywna, tablety/komputery;

• kontur mapy Polski z poprzedniej lekcji, mazaki, klej, taśma, nożyczki, kartki.

Przebieg lekcji

Przed lekcją

• Przed lekcją nauczyciel prosi uczniów, aby poszukali w kolorowych czasopismach, Internecie oraz własnych zbiorach zdjęć dotyczących gór wysokich. Jedno z nich musi dotyczyć miasta leżącego u podnóża gór wysokich.

Faza wstępna

• Prowadzący lekcję określa cel zajęć i wspólnie z uczniami ustala kryteria sukcesu.

Faza realizacyjna

• Nauczyciel wyświetla uczniom ranking zawodników (symbole grup i nauczyciela) po kolejnych konkurencjach dotyczących wiadomości o krainach geograficznych.

• Każda grupa otrzymuje prace innych zespołów z poprzedniej lekcji. Grupy rozpoznają i zapisują co przedstawiają zdjęcia/ilustracje wskazanej krainy geograficznej. Kartkę oznaczoną wybranym wcześniej symbolem oddają nauczycielowi, który porówna je z odpowiedziami autorów.

• Uczniowie opisują położenie Tatr.

• Nauczyciel prosi uczniów, aby samodzielnie przeczytali abstrakt, zwracając szczególną uwagę na grafiki.

• Zespoły otrzymują swoje projekty. Uczniowie zaznaczają tereny gór wysokich i wykonują kolaż zdjęć.

• Nauczyciel prezentuje i omawia ilustrację interaktywną. Następnie dzieli uczniów na grupy i każdej z nich poleca przeprowadzenie pogłębionej analizy jednego z punktów przedstawionych na schemacie w oparciu o dostępne źródła informacji (np. internet, atlas lub encyklopedię).
  Uczniowie prezentują wyniki pracy w grupach. Każdy zespół kończy swoją prezentację sformułowaniem wniosków.

• Nauczyciel prosi, aby uczniowie samodzielnie wykonali wskazane ćwiczenie interaktywne.

Faza podsumowująca

• Nauczyciel prosi chętnego ucznia o podsumowanie lekcji z jego punktu widzenia. Pyta pozostałych uczniów, czy chcieliby coś dodać do wypowiedzi kolegi na temat wiedzy i umiejętności opanowanych na lekcji.

• Nauczyciel ocenia aktywność i zaangażowanie uczniów.

Praca domowa

• Opracuj lap book z zagadnieniami poznanymi na lekcji i przynieś swoją pracę na następne zajęcia.

• Odsłuchaj w domu nagrania abstraktu. Zwróć uwagę na wymowę, akcent i intonację. Naucz się prawidłowo wymawiać poznane na lekcji słówka.

W tej lekcji zostaną użyte m.in. następujące pojęcia oraz nagrania

Pojęcia

Teksty i nagrania

The Tatra Mountains – the landscape of high mountains

In southern Poland, there is the only fragment of high mountains in our territory – the Tatra Mountains. They are the highest mountain range in the Carpathian Mountains. A larger part of these mountains with the highest peak (Gerlach, 2655 metres above mean sea level) is situated in the neighbouring Slovakia. One of the summits of the Rysy mountain is the highest point in Poland with an altitude of 2499 metres above mean sea level.

The landscape of the Tatras differs from the landscape of medium‑height mountains that we are already familiar with. In high mountains, there are deep valleys, some of them have a characteristic U‑shape. The Tatra slopes are steep. In the lower part, they are often covered by broken rock fragments which in these mountains are called scree. Scree consists of rock fragments which ascend downwards in couloirs - steep gullies in the mountainside. Between some peaks, there are rocky ridges called arêtes. Similar forms can be encountered in the Alps, and this is why both the Tatras and other high mountains with similar terrain characteristics are called alpine mountains.

The highest parts of the Tatra Mountains, called the High Tatras are mainly made of granite‑like rocks. The lower parts are dominated by metamorphic and sedimentary rocks. In the Western Tatras, where limestones and dolomites occur, various karstic phenomena are clearly visible, including the largest caves in Poland.

The Tatra Mountains have the lowest mean annual air temperature in Poland, the highest rainfall and strong winds. A special type of wind is halny - foehn wind. Due to the phenomena that take place in these masses of air, when it snows or rains on the Slovakian side of the Tatras, a turbulent, warm and dry wind blows on the Polish side.

In the Tatra Mountains, there are many plants and animals that are not found anywhere else in Poland. In order to limit human activity and its impact on nature, the whole area of the Tatras is protected as the Tatra National Park.
Today, human activity in the Tatras takes into account environmental protection and tourism related objectives. There are no industrial plants here, tree felling was stopped and former logging sites have been reforested as much as possible. The number of sheep grazing in the valleys and in the mountain pastures is limited. Mountain animals are protected. Cable cars, ski‑lifts, ski slopes and ski jumping hills have been left in their original locations and have not been expanded to new areas.

• The Tatras are the only high mountains in Poland; their larger part is located in Slovakia.

• In the Tatras, you can see typical forms of a high‑mountain landscape, such as scree, gullies and arêtes.

• The Tatra National Park has been established to ensure protection for nature that can be found nowhere else.