Temat: Tłuszcze – rodzaje i właściwości

Adresat

Uczeń szkoły podstawowej (klasy 7. i 8.)

Podstawa programowa:

Szkoła podstawowa. Chemia.

X. Substancje chemiczne o znaczeniu biologicznym. Uczeń:

3) opisuje budowę cząsteczki tłuszczu jako estru glicerolu i kwasów tłuszczowych; klasyfikuje tłuszcze pod względem pochodzenia, stanu skupienia i charakteru chemicznego; opisuje wybrane właściwości fizyczne tłuszczów; projektuje i przeprowadza doświadczenie pozwalające odróżnić tłuszcz nienasycony od nasyconego.

Ogólny cel kształcenia

Uczeń klasyfikuje tłuszcze pod względem pochodzenia, stanu skupienia i charakteru chemicznego oraz opisuje wybrane właściwości fizyczne tłuszczów.

Kompetencje kluczowe

• porozumiewanie się w języku ojczystym;

• porozumiewanie się w językach obcych;

• kompetencje matematyczne i podstawowe kompetencje naukowo‑techniczne;

• kompetencje informatyczne;

• umiejętność uczenia się.

Kryteria sukcesu
Uczeń nauczy się:

• klasyfikować tłuszcze pod względem pochodzenia, stanu skupienia i charakteru chemicznego;

• jakie są właściwości tłuszczów;

• projektować doświadczenie pozwalające odróżnić tłuszcz nienasycony od nasyconego.

Metody/techniki kształcenia

• podające

  • pogadanka.

• aktywizujące

  • dyskusja.

• eksponujące

  • film.

• programowane

  • z użyciem komputera;

  • z użyciem e‑podręcznika.

• praktyczne

  • ćwiczeń przedmiotowych.

Formy pracy

• praca indywidualna;

• praca w parach;

• praca w grupach;

• praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne

• e‑podręcznik;

• zeszyt i kredki lub pisaki;

• tablica interaktywna, tablety/komputery.

Przebieg lekcji

Faza wstępna

1. Nauczyciel rozdaje uczniom metodniki lub kartki w trzech kolorach: zielonym, żółtym i czerwonym do zastosowania w pracy techniką świateł drogowych. Przedstawia cele lekcji sformułowane w języku ucznia na prezentacji multimedialnej oraz omawia kryteria sukcesu (może przesłać uczniom cele lekcji i kryteria sukcesu pocztą elektroniczną lub zamieścić je np. na Facebooku, dzięki czemu uczniowie będą mogli prowadzić ich portfolio).

2. Prowadzący wspólnie z uczniami ustala – na podstawie wcześniej zaprezentowanych celów lekcji – co będzie jej tematem, po czym zapisuje go na tablicy interaktywnej/tablicy kredowej. Uczniowie przepisują temat do zeszytu.

Faza realizacyjna

1. Nauczyciel, nawiązując do poprzedniej lekcji, prosi uczniów, żeby przypomnieli sposoby klasyfikacji tłuszczów.

2. Uczniowie analizują informacje zebrane w tabeli i wyjaśniają, jaka jest zależność między tłuszczami stałymi i ciekłymi a tłuszczami zwierzęcymi i roślinnymi.

3. Nauczyciel odwołuje uczestników zajęć do abstraktu i prosi o zapoznanie się z instrukcją eksperymentu (doświadczenie 1). Następnie dzieli klasę na grupy. Uczniowie wykonują czynności według instrukcji. Zapisują spostrzeżenia i wnioski w formularzu. Prowadzący lekcję wskazuje osobę, która dzieli się swoimi spostrzeżeniami i wyjaśnia zasadność zanotowanych przez siebie wniosków.

4. Uczniowie wykonują ćwiczenie nr 1 oraz ćwiczenie nr 2. Nauczyciel omawia z nimi właściwe rozwiązania.

5. Nauczyciel zapowiada film pt. „Badanie właściwości tłuszczów – rozpuszczanie oleju w benzynie”. Poleca uczniom, żeby w formularzu zamieszczonym w abstrakcie zapisali pytanie badawcze i hipotezę. Następnie wyświetla film, a uczniowie odnotowują swoje obserwacje i wnioski. Ochotnicy odczytują je. Nauczyciel zachęca młodzież do dyskusji, nawiązując do przedstawionych konkluzji.

6. Uczestnicy zajęć zapoznają się z treścią przedstawioną na ilustracji interaktywnej i wyjaśniają, dlaczego nie wolno gasić wodą oleju płonącego na patelni.

7. Uczniowie wykonują ćwiczenie nr 3. Nauczyciel upewnia się, że zadanie zostało poprawnie wykonane, i udziela informacji zwrotnej.

Faza podsumowująca

1. Nauczyciel prosi uczniów o rozwinięcie zdań:

   • Dziś nauczyłem się…

   • Zrozumiałem, że…

   • Zaskoczyło mnie…

   • Dowiedziałem się…

   W celu przeprowadzenia podsumowania może posłużyć się tablicą interaktywną w abstrakcie lub polecić uczniom pracę z nią

Praca domowa

1. Odsłuchaj w domu nagrania abstraktu. Zwróć uwagę na wymowę, akcent i intonację. Naucz się prawidłowo wymawiać poznane na lekcji słówka.

2. Wykonaj ćwiczenie nr 4.

W tej lekcji zostaną użyte m.in. następujące pojęcia oraz nagrania

Pojęcia

Teksty i nagrania

Fats - types and properties

We divide the fats due to their state of matter and origin.

It can easily be seen that solid fats are mainly of animal origin and liquid - of vegetable origin. To learn what affects this dependence, let's conduct the experiment.

The fats do not dissolve in water, their structure is non‑polar. Fats dissolve well in organic solvents.

• Fats are esters of glycerol and higher carboxylic acids.

• Fats can be divided – due to the state of matter – into solid and liquid.

• We divide the fats – due to the origin – into vegetable and animal.

• Vegetable fats contain mainly unsaturated compounds, and animal fats – saturated compounds.

• Vegetable fats (liquid) discolour the bromine water. It is affected by the presence of multiple bonds between carbon atoms in fats molecules.

• Fats do not dissolve in water, but dissolve well in nonpolar solvents, e.g. in petrol.

• Fats are necessary for the proper functioning of the body.