Tytuł: Pewna osoba, pewna wiadomość

Opracowanie scenariusza: Katarzyna Maciejak

Temat zajęć

Jak powstaje plotka? Uczymy się odpowiedzialności za słowo.

Grupa docelowa

Uczniowie klasy V ośmioletniej szkoły podstawowej.

Podstawa programowa

I. Kształcenie literackie i kulturowe.

1. Czytanie utworów literackich. Uczeń:

7) opowiada o wydarzeniach fabuły oraz ustala kolejność zdarzeń i rozumie ich wzajemną zależność;

12) określa tematykę oraz problematykę utworu;

14) nazywa wrażenia, jakie wzbudza w nim czytany tekst;

16) określa doświadczenia bohaterów literackich i porównuje je z własnymi;

17) przedstawia własne rozumienie utworu i je uzasadnia;

19) wyraża własny sąd o postaciach i zdarzeniach.

2. Odbiór tekstów kultury. Uczeń:

2) wyszukuje w tekście informacje wyrażone wprost i pośrednio;

3) określa temat i główną myśl tekstu.

II. Kształcenie językowe.

2. Zróżnicowanie języka. Uczeń:

8) rozróżnia synonimy, antonimy, rozumie ich funkcje w tekście i stosuje we własnych wypowiedziach.

III. Tworzenie wypowiedzi.

1) Elementy retoryki. Uczeń:

1) uczestniczy rozmowie na zadany temat (...).

2. Mówienie i pisanie. Uczeń:

5) opowiada o przeczytanym tekście.

IV. Samokształcenie. Uczeń:

1) doskonali ciche i głośne czytanie;

2) doskonali różne formy zapisywania pozyskanych informacji;

7) rozwija umiejętność krytycznej oceny pozyskanych informacji;

8) rozwija umiejętność krytycznego myślenia i formułowania opinii.

Ogólny cel kształcenia

Uczeń dowiaduje się, jak selekcjonować informacje i sprawdzać wiarygodność źródeł.

Kształtowane kompetencje kluczowe

• porozumiewanie się w języku ojczystym;

• porozumiewanie się w językach obcych;

• umiejętność uczenia się;

• kompetencje społeczne i obywatelskie.

Cele operacyjne

Uczeń:

• wyjaśnia, co to jest plotka;

• układa informacje we właściwej kolejności;

• używa słownictwa pozwalającego wyrazić pewność/niepewność wobec prezentowanych sądów;

• wyszukuje odpowiednie synonimy;

• rozmawia o emocjach i uczuciach;

• uzasadnia swoje zdanie.

Metody/techniki kształcenia

• podająca: pogadanka;

• praktyczne: przewodniego tekstu, ćwiczenia przedmiotowe;

• programowane: z użyciem komputera, z użyciem e‑podręcznika.

Formy pracy

• aktywność indywidualna jednolita;

• aktywność zbiorowa.

Przebieg zajęć

Faza wprowadzająca

1. Nauczyciel określa cel zajęć: uczniowie dowiedzą się, czym jest plotka i zastanowią się, jak sprawdzać wiarygodność informacji.

2. Zabawa w szeptanie informacji. Nauczyciel prosi o przekazanie sobie kolejno dwóch wiadomości – pierwszej w formie krótkiego zdania pojedynczego, drugiej w formie zdania złożonego z wyrazami określającymi. Następnie pyta uczniów, która wersja wiadomości była trudniejsza do przekazania i dlaczego.

Przykłady zdań:

• Karolina poszła do sklepu.

• Złotowłosa Karolina poszła do swojego ulubionego sklepu papierniczego, który znajduje się za rogiem jej domu.

Faza realizacyjna

1. Nauczyciel i uczniowie uruchamiają lekcję “Pewna osoba, pewna wiadomość”. Uczniowie czytają tekst Hansa Christiana Andersena pt. „Pewna wiadomość” w e‑podręczniku ze zwróceniem uwagi na to, jak rozprzestrzeniała się fałszywa informacja.

2. Wprowadzenie do lektury baśni Hansa Christiana Andersena. Nauczyciel pyta:

• Jak nazywamy niesprawdzoną informację na jakiś temat?

• Czy znasz jakieś miejsca w internecie, które służą rozpowszechnianiu plotek? O kim się tam plotkuje?

• Jak myślisz, czy plotka może kogoś skrzywdzić?

• Dlaczego ludzie plotkują?

Swobodna dyskusja uczniów i nauczyciela.

3. Lektura baśni (e‑podręcznik). Warto przeczytać tekst na głos, można przy tym rozważyć podział na role. Krótkie omówienie treści przeczytanego tekstu, zwrócenie uwagi na kolejność wydarzeń.

4. Plan wydarzeń: jak rozprzestrzeniała się plotka (ćw. 3).

5. Prowadzący zwraca uwagę uczniów, że nawet uznanym mediom zdarza się przekazać nieprawdziwe informacje. Następnie pyta uczniów, jak sprawdzać wiarygodność wiadomości (np. porównywanie źródeł, sprawdzanie jakości źródeł). Ćw. 4 w abstrakcie.

6. Uczniowie indywidualnie lub z pomocą nauczyciela wykonują w zeszycie zadanie nr 5, w którym mają krótko uzasadnić prawdziwość twierdzenia: „Kto plotkuje z tobą, będzie plotkował i o tobie”.

7. Rozmowa o emocjach, jakie może wywołać plotka u osoby, której dotyczy. Uczniowie wyszukują nazwy uczuć i emocji w wykreślance (przy okazji powtarzają słownictwo związane z uczuciami i emocjami).

8. Analiza różnych sposobów przedstawiania wydarzeń. Nauczyciel wybiera jedno wydarzenie, najlepiej nieodległe czasowo, żeby uczniowie mieli świeży obraz sytuacji, i przynosi na lekcję dwa artykuły informacyjne go dotyczące. Na tych dwóch przykładach wspólnie z uczniami omawia różne sposoby przedstawienia tego samego wydarzenia.

Faza podsumowująca

Nauczyciel skłania uczniów do podsumowania, zadając im przykładowe pytania:

• W jakim celu ludzie rozpowszechniają nieprawdziwe informacje?

• W jaki sposób można sprawdzić wiarygodność informacji?

Praca domowa

Nauczyciel przygotowuje przykład dwóch notatek prasowych dotyczących jednego wydarzenia, o którym informowały media w niedalekiej perspektywie czasowej. Prosi uczniów o porównanie sposobu przedstawienia aktualności. Efektem ich pracy będzie notatka, w której wyjaśnią, które źródła informacji uznali za wiarygodne i dlaczego.

W tej lekcji zostaną użyte m.in. następujące pojęcia oraz nagrania

Pojęcia

Teksty i nagrania

A certain person, a certain message

Do you know the Chinese whispers game? Let's try to pass on two messages in this way:

• short simple sentence

• compound sentence with defining words

Which version was harder? Why? Is it easy to remember a long sentence and pass it on in the same form?

As you can see, there are various reasons for gossiping – someone can hear or understand something badly, but it can also spread false information deliberately to cause distress to another person. It is not worth uncritically believing in everything that we hear, especially if we can not check if it is reliable.

Let's think together how you can check if the message we have heard is reliable. Provide several possible ways.

You know that gossip can hurt someone a lot. What other feelings can it cause to a person who finds out that false information is being spread about him?