Tytuł: Poradniki savoir‑vivre’u dawniej i dziś

Opracowanie scenariusza: Magdalena Trysińska

Temat zajęć:

Poradniki savoir‑vivre’u dawniej i dziś.

Grupa docelowa:

Uczniowie klasy VIII szkoły podstawowej.

Podstawa programowa

I. Kształcenie literackie i kulturowe.

2. Odbiór tekstów kultury. Uczeń:

1. wyszukuje w tekście potrzebne informacje oraz cytuje odpowiednie fragmenty tekstu publicystycznego, popularnonaukowego lub naukowego;

2. porządkuje informacje w zależności od ich funkcji w przekazie.

II. Kształcenie językowe.

3. Komunikacja językowa i kultura języka. Uczeń:

1. rozumie, na czym polega grzeczność językowa i stosuje ją w wypowiedziach;

III. Tworzenie wypowiedzi.

1. Elementy retoryki. Uczeń:

1. funkcjonalnie wykorzystuje środki retoryczne oraz rozumie ich oddziaływanie na odbiorcę;

2. zgadza się z cudzymi poglądami lub polemizuje z nimi, rzeczowo uzasadniając własne zdanie;

IV. Samokształcenie. Uczeń:

6. rozwija umiejętności samodzielnej prezentacji wyników swojej pracy;

7. rozwija umiejętność krytycznego myślenia i formułowania opinii.

Ogólny cel kształcenia:

Na podstawie lektury fragmentów poradników savoir‑vivre'u uczeń poddaje refleksji zmienność zasad dobrego wychowania na przestrzeni stu lat.

Kształtowane kompetencje kluczowe:

• porozumiewanie się w języku ojczystym;

• porozumiewanie się w językach obcych;

• kompetencje społeczne i obywatelskie.

Cele operacyjne

Uczeń:

• rozumie znaczenie słów savoir‑vivre i bon‑ton;

• tworzy zasady dobrego wychowania w różnych sytuacjach;

• wie, jaką funkcję społeczną pełnią zasady dobrego wychowania;

• odróżnia zachowania uprzejme i nieuprzejme;

• czyta ze zrozumieniem dawne poradniki dobrego wychowania.

Metody /techniki kształcenia

• problemowa: rozmowa kierowana, dyskusja;

• programowane: z użyciem komputera i e‑podręcznika;

• praktyczna: ćwiczeń przedmiotowych.

Formy pracy:

• aktywność indywidualna jednolita

• aktywność zbiorowa jednolita

• aktywność w grupach

• aktywność w parach

Przebieg zajęć

Faza wprowadzająca

1. Nauczyciel określa cel zajęć, którym jest poznanie zasad dobrego wychowania, nie tylko współczesnych. Podaje uczniom kryteria sukcesu.

Faza realizacyjna

1. Nauczyciel prosi uczniów, aby w parach stworzyli listę dziesięciu zachowań językowych i pozajęzykowych, które – według nich – są nieuprzejme.

Następnie uczniowie porównują swoją propozycję z propozycjami pozostałych osób w klasie. Wspólnie wybierają te, które powtarzają się najczęściej. Dyskutują na ten temat.

2. Nauczyciel wyświetla na tablicy definicje słownikowe słów: bon‑ton i savoir‑vivre. Uczniowie czytają definicje, wskazują różnice znaczeniowe.

3. Uczniowie czytają zamieszczoną w e‑podręczniku informację na temat poradników savoir‑vivre’u dawniej i dziś. Następnie czytają fragment poradnika Mieczysława Rościszewskiego dotyczący zwyczajów towarzyskich.

4. Sprawdzenie stopnia zrozumienia tekstu. Uczniowie wykonują zadanie 3 w abstrakcie polegające na wskazywaniu zdań prawdziwych i fałszywych. Odpowiedzi uzasadniają, wskazując odpowiednie fragmenty tekstu.

5. Wspólna dyskusja na temat słów, które wpaja się dzieciom od najmłodszych lat (ćw. 4 w abstrakcie).

6. Uczniowie czytają kolejny fragment dawnego poradnika – Grzeczność na co dzień Jana Kamyczka. Następnie w grupach tworzą listę tematów kulturalnych i niekulturalnych do rozmowy przy świątecznym stole.

7. Uczniowie wykonują ćw. 6 w abstrakcie: do ilustracji dopasowują zasady obowiązujące podczas jazdy pociągiem. Następnie, w grupach, tworzą zabawny katalog zasad obowiązujących podczas:

• podróży komunikacją miejską (autobusem, tramwajem)

• robienia zakupów

• seansu w kinie

• posiłku w restauracji lub barze

(każda grupa tworzy katalog dotyczący innego miejsca)

Faza podsumowująca

1. Na zakończenie lekcji uczniowie indywidualnie tworzą ranking zasad dobrego wychowania. Porównają go z propozycją pozostałych osób w klasie. Dyskutują na temat różnic.

Praca domowa

Które uprzejme zachowania dziwią cię, śmieszą lub wydają się już niemodne? Przygotuj się do dyskusji na ten temat. Zanotuj argumenty.

[praca domowa odsyła do zadania 9 z e‑podręcznika, które powinno stać się punktem wyjścia kolejnej lekcji]

W tej lekcji zostaną użyte m.in. następujące pojęcia oraz nagrania

Pojęcia

Teksty i nagrania

Savoir‑vivre guides in the past and today. Communication etiquette

Rules of good manners are associated with kindness, politeness, tactfulness, good behaviour and savoir‑vivre. They include a set of specific behaviour rules accepted by a specific community. In fact, politeness plays an important role in shaping interpersonal relations. That is why various savoir‑vivre guides have been written for a long time to give tips on how to be well‑mannered and kind towards other people. Are good manners important today? How do you recognise a well‑mannered person?

Savoir‑vivre guides are a collection of practical advices given on various occasions. They usually teach how to make friends, how to say goodbye when coming and leaving, how to behave properly at home or in public places (such as school, work, cafe, train, cinema or theatre), how to dress on a festive day, when to address someone as Mr and Mrs. Former guides are a reminder of previous good manners that have often ceased to be universally applicable.

In the first half of the 20th century, one of the important guides to good manners was the one entitled Social customs. A practical guide for ladies and gentlemen by Mieczysław Rościszewski. Political and social changes in Poland and Europe made it easier for the lower class to move up in society. The guide contains tips on how to behave properly at home, in a salon, theatre, shop, on the street, etc.

Jan Kamyczek, i.e. actually Janina Ipohorska, a journalist and painter writing under various pseudonyms, published Everyday etiquette in 1955. She defined etiquette as „a set of behaviours we all need to know to live in a community”. Read the excerpts from her book.