Temat: Prehistoria

Adresat

Uczniowie klasy V szkoły podstawowej

Podstawa programowa

I. Cywilizacje starożytne. Uczeń:

1. porównuje koczowniczy tryb życia z osiadłym i wyjaśnia skutki rewolucji neolitycznej.

Ogólny cel kształcenia

Uczniowie zapoznają się z historią ewolucji człowieka i warunkami życia pierwszych ludzi.

Kompetencje kluczowe

• porozumiewanie się w językach obcych;

• kompetencje informatyczne;

• umiejętność uczenia się.

Kryteria sukcesu
Uczeń nauczy się:

• wyjaśniać jak przebiegała ewolucja człowieka i gdzie się rozpoczęła;

• opisywać jak doszło do powstania teorii rewolucji i kto jest jej autorem;

• charakteryzować jak żyli pierwsi ludzie;

• opowiadać o pierwszych wynalazkach i osiągnięciach ludzkości;

• definiować czym była rewolucja neolityczna;

• wyjaśniać znaczenie rewolucji neolitycznej dla historii ludzkości;

• opowiadać o najstarszych ludzkich osadach i budowlach.

Metody/techniki kształcenia

• podające

  • pogadanka;

  • wykład.

• aktywizujące

  • dyskusja.

• programowane

  • z użyciem komputera;

  • z użyciem e‑podręcznika.

• praktyczne

  • ćwiczeń przedmiotowych.

Formy pracy

• praca indywidualna;

• praca w parach;

• praca w grupach;

• praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne

• e‑podręcznik;

• zeszyt i kredki lub pisaki;

• tablica interaktywna, tablety/komputery.

Faza wstępna

1. Prowadzący lekcję podaje temat lekcji, określa cel zajęć i wspólnie z uczniami ustala kryteria sukcesu.

2. Nauczyciel wypisuje na tablicy hasło: PREHISTORIA. Następnie prosi uczniów o wypisanie wszystkich z nim skojarzeń. W kolejnym kroku nauczyciel prezentuje chronologię pradziejów w postaci osi czasu. Powinna ona zostać wyświetlona / narysowana na tablicy i przez całą lekcję być widoczna.

Faza realizacyjna

1. Nauczyciel rozpoczynając zajęcia, wyjaśnia, że ewolucja człowieka i pochodzenie hominidów została uznana dopiero w XIX wieku. Jej opracowania i naukowej koncepcji dokonał Karol Darwin, kwestionując teorię kreacjonizmu. Uznał, że życie na Ziemi to efekt ewolucji gatunków, a nie jednorazowego aktu. Uczniowie zapoznają się z interaktywną ilustracją i wykonują **Polecenie 1**. Następnie opisują ewolucję praludzi (**Polecenie 2**) i sposoby zasiedlania Ziemi przez człowieka rozumnego (**Polecenie 3**). Każdą z pojawiających się dat nauczyciel zaznacza na osi czasu.

2. Nauczyciel, wyjaśniając uczniom drogę ewolucji człowieka, wymienia najważniejsze osiągnięcia ludzkości tego okresu (umiejętność rozniecania ognia, pierwsze narzędzia itp. – **Polecenie 4**). Następnie zadaje uczniom pytanie – W jakich warunkach żyli pierwsi ludzie, czym się zajmowali, gdzie mieszkali itp. – i rozpoczyna dyskusję. Zadając pytania, pamięta o takim ich formułowaniu, by miały charakter pytań kluczowych. Uczniowie oglądają film z **Polecenia 5** i odpowiadają na zadane tam pytanie.

3. Nauczyciel wyświetla uczniom oś czasu z e‑podręcznika z fragmentu „Rewolucja neolityczna” i zaznacza (umieszcza) ją na osi z początku lekcji. Nawiązując do sposobu życia i osiągnięć ludzi prehistorycznych, pyta uczniów, jaki był największy problem takiego trybu życia? Uczniowie powinni odpowiedzieć, że ograniczone zasoby żywności, które szybko się kończyły.

4. Nauczyciel wprowadza pojęcie rewolucja neolityczna i wyjaśnia jej przełomowe znaczenie. Następnie pyta uczniów, dlaczego rozpoczęła się ona właśnie na terenie Żyznego Półksiężyca? Uczniowie wykonują **Ćwiczenie 1**, wyliczając elementy związane z rewolucją neolityczną. Następnie nawiązując do osiadłego trybu życia, wyjaśnia powstanie pierwszych zwartych skupisk ludzkich i miast oraz wymienia je: Jerycho, Catal Huyuk, Byblos. Uczniowie zapoznają się z ilustracją interaktywną z **Polecenia 6** i wykonują ćwiczenie.

5. Podczas pracy nad ćwiczeniami i poleceniami nauczyciel wykorzystuje metodniki lub zestaw kart w trzech kolorach: zielonym, żółtym i czerwonym. Uczniowie dzięki kartom sygnalizują nauczycielowi, czy mają trudności z wykonywaniem poleceń (kolor zielony – radzę sobie świetnie, kolor żółty – mam wątpliwości, kolor czerwony – proszę o pomoc).

Faza podsumowująca

1. Podsumowując, nauczyciel prosi, aby uczniowie spojrzeli na uzupełnianą przez całą lekcję oś czasu. Podkreśla, że prehistoria nie jest zaliczana do epok historycznych, a czas jej trwania jest najdłuższy. Następnie prosi, aby uczniowie wymienili największe osiągnięcia tego okresu.

2. Na koniec zadaje uczniom pytanie: Jak myślicie, co mogło zakończyć prehistorię i rozpocząć starożytność? Jeśli nie uzyska odpowiedzi, podpowiada uczniom, że chodzi o wynalazek pisma, i wyjaśnia jego przełomowe znaczenie.

3. Uczniowie na podstawie wiedzy zdobytej podczas lekcji wykonują **Ćwiczenie 2**.

4. Nauczyciel ocenia pracę uczniów na lekcji, biorąc pod uwagę ich wkład i zaangażowanie. Może w tym celu przygotować ankietę ewaluacyjną do samooceny.

Praca domowa

1. Nauczyciel zadaje zadanie domowe dla uczniów chętnych: Poszukaj w Internecie przykładów sztuki prehistorycznej. Jakie wizerunki w niej dominują? Jak myślisz, co skłoniło ludzi do pierwszych dzieł sztuki?.

W tej lekcji zostaną użyte m.in. następujące pojęcia oraz nagrania

Pojęcia

Teksty i nagrania

Prehistory

Prehistory is the longest period in history. Its duration as a period in the history of humankind is starts from the moment of appearance of hominids (the Hominidae) in Africa about 2.5 million years ago, and ends with the invention of writing in the early 4th millennium B.C. During this period, a complicated process of human evolution took place, the last stage of which was the appearance of Homo sapiens sapiens, the human. The creator of the theory of evolution is considered to be the British naturalist Charles Darwin, who in his work On the Origin of Species described the transformations taking place in the world of animals adapting to environmental changes. The early humans led nomadic lives and lived in groups of enough numbers to take care of their safety and find food together. By means of trials and errors, they learned about the world around them and gained the necessary experience to survive. Over time, they learned to make a fire, hunt animals or build shelters. A great breakthrough in the history of humankind was the ability to produce and improve tools, such as hand axes, i.e. primitive knives fitted to the hands, and the art of lighting fire, thanks to which predators could be driven away and more nutritious food could be prepared. Primitive people have also left traces of art – which can be found in more than a hundred caves all over Spain and France. About 14 thousand years ago, the climate started to warm up after the Ice Age, known as Pleistocene. During the Ice Age, most of the large mammals died out, and there was a clear change – the large plains of the Northern Hemisphere, freed from ice, were covered by lush vegetation. Humans had to adapt to the changes taking place around them – they started to live a sedentary lifestyle, cultivate the land and breed animals. It took place about 8 thousand years B.C. in the area of the so‑called Fertile Crescent, starting a ground‑breaking stage of the development in the history of humankind. Neolithic revolution, which was the name given to these changes in history, caused the communities, which so far had been leading a hunter‑gatherer lifestyle, to settle in convenient and fertile areas, giving rise to the first urban centres. One of the first and best preserved Neolithic settlements to this day is Catal Huyuk, in the territory of today's Turkey, the origins of which are estimated at about 8‑10 thousand years.