Temat: Protokooperacja i komensalizm

Autor Leokadia Stalewicz

Adresat

Uczniowie klasy VIII szkoły podstawowej

Podstawa programowa

Wymagania ogólne

I. Znajomość różnorodności biologicznej oraz podstawowych zjawisk i procesów biologicznych. Uczeń:

3. przedstawia i wyjaśnia zależności między organizmem a środowiskiem;

Wymagania szczegółowe

VII. Ekologia i ochrona środowiska. Uczeń:

4. analizuje oddziaływania nieantagonistyczne: mutualizm obligatoryjny (symbioza), mutualizm fakultatywny (protokooperacja) i komensalizm.

Ogólny cel kształcenia

Poznasz różnicę pomiędzy protokooperacją a komensalizmem

Kompetencje kluczowe

• porozumiewanie się w językach obcych;

• kompetencje informatyczne;

• umiejętność uczenia się.

Kryteria sukcesu
Uczeń nauczy się:

• wyjaśnisz, na czym polega komensalizm i protokooperacja, i podasz ich przykłady;

• wyjaśnisz, że symbioza jest wynikiem adaptacji do środowiska.

Metody/techniki kształcenia

• podające

  • pogadanka.

• aktywizujące

  • dyskusja;

  • burza mózgów.

• eksponujące

  • pokaz.

• programowane

  • z użyciem komputera;

  • z użyciem e‑podręcznika.

• praktyczne

  • ćwiczeń przedmiotowych.

Formy pracy

• praca indywidualna;

• praca w parach;

• praca w grupach;

• praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne

• e‑podręcznik;

• zeszyt i kredki lub pisaki;

• tablica interaktywna, tablety/komputery.

Przebieg lekcji

Przed lekcją

• Uczniowie zapoznają się z treścią abstraktu. Przygotowują się do pracy na lekcji w taki sposób, żeby móc przeczytany materiał streścić własnymi słowami i samodzielnie rozwiązać zadania.

Faza wstępna

• Prowadzący lekcję określa cel zajęć i wspólnie z uczniami ustala kryteria sukcesu.

• Następnie zapisuje na tablicy lub tablicy interaktywnej temat lekcji. Uczniowie notują go w zeszytach..

Faza realizacyjna

• Nauczyciel prosi uczniów, aby samodzielnie przeczytali abstrakt, zwracając szczególną uwagę na grafiki.

• Prowadzący prezentuje ilustracje interaktywną „Stosunki nieantagonistyczne w przyrodzie” i na jej podstawie oraz na podstawie zasobów z lekcji „Protokooperacja” oraz „Komensalizm” w abstrakcie omawia rodzaje stosunków nieantagonistycznych w przyrodzie .

• Prowadzący inicjuje burzę mózgów której celem jest podanie jak największej liczby przykładów protokooperacji oraz komensalizmu w bezpośrednim otoczeniu człowieka. Na zakończenie tego etapu lekcji klasa wspólnie omawia znaczenie protokooperacji i komensalizmu dla przykładowych ekosystemów.

• Nauczyciel prosi, aby uczniowie samodzielnie wykonali wskazane ćwiczenie interaktywne.

Faza podsumowująca

• Nauczyciel przechodzi do podsumowania lekcji, w trakcie którego uczniowie mogą przedyskutować wszelkie niejasne kwestie i uzupełnić notatki..

• Na zakończenie zajęć nauczyciel pyta: Gdyby z przedstawionego na lekcji materiału miałaby odbyć się kartkówka, jakie pytania waszym zdaniem powinny zostać zadane? Gdyby uczniowie nie wyczerpali najistotniejszych zagadnień, nauczyciel może uzupełnić ich propozycje.

Praca domowa

• Odsłuchaj w domu nagrania abstraktu. Zwróć uwagę na wymowę, akcent i intonację. Naucz się prawidłowo wymawiać poznane na lekcji słówka.

W tej lekcji zostaną użyte m.in. następujące pojęcia oraz nagrania

Pojęcia

Teksty i nagrania

Protocooperation and commensalism

Another type of non‑antagonistic interaction between individuals of different species is protocooperation.It brings great benefits to organisms which, however, are independent.

Protocooperation combines for example, hermit crabs, crustaceans exceptional devoid of armor on the abdomen, with anemones. Hermit crab protect their soft abdomen in the shells of dead molluscs. The crab selects shells with anemones, but if there are none in the vicinity, chooses any available shell, to which the anemone might attach itself. In return coelenterata rely on free transport and crab food debris. It happens that the growing crab changes the shells to a larger and extremely carefully moves the coelenterata into a new shell.

Mutual services are also provided by birds‑cleaners and large mammals, such as a buffalo, an antelope, a rhinoceros. Savannah herbivores suffer from parasites feeding on and under their skin. They cannot get rid of them effectively. Red‑billed oxpeckers peck them, bringing relief to the mammals and getting valuable food in return. A similar dependence occurs in the environment of coral reefs where small fish (bluestreak cleaner wrasses) live and remove parasites and dead tissues from bodies of large fish and food remains from their mouths.

The least obliging non‑antagonistic interdependence between organisms is commensalism which is also called „facilitation”. It occurs when one organism benefits from the presence of the other, while the other does not gain benefits or lose anything. Commensals are mainly scavengers feeding on remains left by predators and animals using feces of other species. This is the case with a dung beetle which lays eggs in horse manure. The beetle benefits from the presence of horses, because its larvae would not have any food without their manure. In turn, the presence of beetles is completely neutral to the horse population.

• Non‑antagonistic dependencies bring benefits to at least one party.