Temat: Kultura i religia Bizancjum. Między Wschodem a Zachodem

Adresat

Uczniowie klasy V szkoły podstawowej

Podstawa programowa

II. Bizancjum i świat islamu. Uczeń:

2. lokalizuje w czasie i przestrzeni cesarstwo bizantyjskie i rozpoznaje osiągnięcia kultury bizantyjskiej (prawo, architektura, sztuka).

III. Średniowieczna Europa. Uczeń:

3. wyjaśnia przyczyny i skutki rozłamu w Kościele w XI wieku (…).

Ogólny cel kształcenia

Uczniowie dowiedzą się, czym charakteryzowała się sztuka i religia Bizancjum.

Kompetencje kluczowe

• porozumiewanie się w językach obcych;

• kompetencje informatyczne;

• umiejętność uczenia się.

Kryteria sukcesu
Uczeń nauczy się:

• wskazywać cechy charakterystyczne kultury i sztuki Bizancjum;

• wymieniać najwybitniejsze dzieła sztuki bizantyjskiej;

• opisywać jak doszło do sporu między zwolennikami i przeciwnikami ikon;

• wyjaśniać dlaczego doszło do wielkiej schizmy wschodniej w 1054 r.

Metody/techniki kształcenia

• podające

  • pogadanka.

• aktywizujące

  • dyskusja.

• programowane

  • z użyciem komputera;

  • z użyciem e‑podręcznika.

• praktyczne

  • ćwiczeń przedmiotowych.

Formy pracy

• praca indywidualna;

• praca w parach;

• praca w grupach;

• praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne

• e‑podręcznik;

• zeszyt i kredki lub pisaki;

• tablica interaktywna, tablety/komputery.

Przebieg lekcji

Przed lekcją

1. Uczniowie powinni przypomnieć sobie, kiedy powstało i jaka była historia pierwszych wieków istnienia cesarstwa wschodniorzymskiego (Bizancjum). Uczniowie mogą skorzystać z tematu w e‑podręczniku „Bizancjum - greckie cesarstwo Rzymian”.

Faza wstępna

1. Prowadzący lekcję podaje temat lekcji, określa cel zajęć i wspólnie z uczniami ustala kryteria sukcesu.

2. Nauczyciel, nawiązując do zadania domowego, pyta uczniów, kiedy powstało cesarstwo wschodniorzymskie i kto był jego twórcą. Następnie prosi uczniów, by przypomnieli, dlaczego udało się przetrwać Bizancjum, a cesarstwu na Zachodzie nie.

Faza realizacyjna

1. Nauczyciel przypomina i przedstawia uczniom historię Bizancjum od panowania Justyniana I Wielkiego do wielkiej schizmy wschodniej w 1054 roku. Wymienia ekspansję Persów w VI i VII wieku oraz zahamowanie jej przez cesarza Herakliusza I; ataki Awarów i Słowian; inwazję Arabów i oblężenie Konstantynopola w 717‑718 i pokonanie ich floty dzięki ogniu greckiemu; kryzys cesarstwa; walki z Protobułgarami i zwycięstwo nad nimi Bazylego II Bułgarobójcy; najazdom Turków seldżuckich.

2. Nauczyciel podkreśla, że pomimo zmiennych losów Bizancjum cesarstwo po upadku Rzymu stało się kontynuatorem i dziedzicem antyku, a także przez wieki inspirowało mieszkańców Zachodu Europy.

3. Następnie prosi uczniów, by wymienili, odwołując się do swojej wiedzy i skojarzeń, przykłady sztuki antycznej. Zapisując propozycje uczniów, nauczyciel charakteryzuje sztukę bizantyjską. Następnie prosi, by uczniowie w parach poszukali najbardziej charakterystycznych przykładów sztuki bizantyjskiej i wymienili je (wśród przykładów powinny znaleźć się: Hagia Sophia, kościół św. Witalisa w Rawennie, liczne mozaiki i ikony). Uczniowie wykonują Polecenie 1..

4. Nauczyciel wyjaśnia uczniom, że kultura i sztuka Bizancjum koncentrowały się na cesarzu i religii chrześcijańskiej, które były w centrum ich zainteresowań. Duży wpływ wywarł na nie również spór między ikonoklastami a ikonoduliami. Nauczyciel wyjaśnia jego przyczynę i charakterystykę. Uczniowie wykonują Ćwiczenie 1 i Ćwiczenie 2. Nauczyciel upewnia się, że zadanie zostało poprawnie wykonane i udziela informacji zwrotnej..

5. Następnie charakteryzuje postać cesarza i religii w świecie bizantyjskim: od początku ścisłe powiązania, ingerencja i nadzór władcy, także w sprawach wiary. Wyjaśnia dlaczego doszło do podziału na kościół wschodni i zachodni w 1054 r. Uczniowie oglądają film – „Jakie znaczenie miały spory teologiczne między Wschodem a Zachodem?”.

Faza podsumowująca

1. Podsumowując nauczyciel prosi uczniów, by wymienili najważniejsze wiadomości, jakie zapamiętali z niniejszej lekcji. Następnie razem z uczniami jeszcze raz je omawia, skupiając się przede wszystkim na ich znaczeniu i wpływie na funkcjonowanie państwa..

2. Uczniowie wykonują Ćwiczenie 3. Nauczyciel upewnia się, że zadanie zostało poprawnie wykonane i udziela informacji zwrotnej..

Praca domowa

1. Odsłuchaj w domu nagrania abstraktu. Zwróć uwagę na wymowę, akcent i intonację. Naucz się prawidłowo wymawiać poznane na lekcji słówka.

2. Wykonaj w domu notatkę z lekcji, np. metodą sketchnotingu.

W tej lekcji zostaną użyte m.in. następujące pojęcia oraz nagrania

Pojęcia

Teksty i nagrania

The Culture and Religion of The Byzantine Empire. Between the East and the West.

The birth of the Germanic states on the territory of the Western Roman Empire disturbed the harmonious development of the Antique culture in that area. It did not, however, put an end to its existence and development. It was still present in the Eastern part of the Empire, where it was kept alive and cultivated by the social elites that took pleasure in drawing from the Antique heritage. It underwent numerous changes though, mainly due to the gradual departure from the use of Latin, first in the official documents, then in the public sphere and in literature. This way, the Byzantine culture became the Greek culture, and the Eastern Roman Empire became the Greek Empire. The Emperor found himself in its heart. The Byzantine art, much like the literature and the architecture, drew from the Antiquity. This, however, did not mean that the old formulas were replicated. Contrary to their Antique peers, the Byzantine artists parted ways with realism, seeking to convey multiple meanings through symbols, gestures and colors. The aim of this was to spread the truths of faith and the Emperor’s expectations of his subjects as widely as possible.

The life of the inhabitants of the Byzantine Empire was strongly associated with their faith. It is no coincidence that the majority of Byzantine literary works had religious themes. This did not mean that there was a lack of secular and scientific literature; however, the view that everything that was important in nature had been discovered by the Greeks and Roman already persisting in the Byzantine culture led to shifting the focus towards the word of God. It was not just the domain of the priests and the temples. The Byzantine Church was, from the very beginning, strongly associated with the Emperor’s authority. It meant that the monarch had a say in its internal matters, such as those pertaining to faith. In the end, the decisions of the Emperors led to the greatest crisis in the history of the Byzantine Church that resulted in the split (schism) of Christianity between the East and the West in 1054.