Temat: Współczesne idee polityczne. Część I

Autorka: Anna Rabiega

Adresat

uczeń liceum ogólnokształcącego i technikum

Podstawa programowa:

  • stara podstawa programowa:

poziom rozszerzony:

16. Polityka, ideologie, doktryny i programy polityczne.

Uczeń:

5) charakteryzuje ideologie totalitarne (komunizm, nazizm), odwołując się do przykładów historycznych;

6) charakteryzuje najważniejsze współczesne doktryny polityczne (chrześcijańska demokracja, konserwatyzm, liberalizm, nacjonalizm, socjaldemokracja, socjalizm).

  • nowa podstawa programowa

poziom rozszerzony:

V. Państwo, myśl polityczna i demokratyzacja.

Uczeń:

6) porównuje założenia myśli liberalnej i konserwatywnej;

7) porównuje założenia myśli socjaldemokratycznej i katolickiej nauki społecznej;

8) przedstawia założenia faszyzmu, nazizmu i komunizmu oraz dokonuje ich krytyki z punktu widzenia praw człowieka i demokracji.

Ogólny cel kształcenia:

Uczeń wykorzystuje informacje do tworzenia własnej wypowiedzi na temat zjawisk życia społecznego, w tym politycznego oraz ich oceny.

Cele operacyjne:

Uczeń:

  • rozróżnia relacje między jednostką a władzą publiczną w różnych ideologiach politycznych.

  • uzasadnia znaczenie kontekstu historycznego w kształtowaniu ideologii politycznych.

  • wyjaśnia, co spowodowało zmianę postrzegania relacji między jednostką a państwem i w jaki sposób zmienił się zakres praw jednostki.

  • porównuje poglądy różnych ideologii politycznych dotyczące tych samych zagadnień w polityce państwa.

Kształtowane kompetencje kluczowe:

  • porozumiewanie się w języku obcym,

  • kompetencje informatyczne,

  • umiejętność uczenia się,

  • kompetencje społeczne i obywatelskie.

Metody nauczania:

  • dyskusja,

  • burza mózgów,

  • analiza SWOT,

  • rozmowa nauczająca z wykorzystaniem ćwiczeń interaktywnych.

Formy pracy:

  • indywidualna,

  • grupowa,

  • zbiorowa.

Środki dydaktyczne:

  • komputery z głośnikami i dostępem do internetu, słuchawki,

  • zasoby multimedialne zawarte w e‑podręczniku,

  • tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda.

Przebieg zajęć:

Faza wstępna:

1. Nauczyciel przedstawia cel zajęć: Dowiecie się, czym jest ideologia, i przeanalizujecie najważniejsze ideologie naszych czasów (liberalizm, konserwatyzm, socjaldemokracja).

2. Nauczyciel pyta uczniów, jak rozumieją pojęcie „ideologia”. Zwraca uwagę na etymologię słowa. Wyjaśnia, że będą pracować metodą burzy mózgów i w razie potrzeby wyjaśnia tę metodę. Wybrany moderator zapisuje skojarzenia uczniów na tablicy. Następnie nauczyciel prosi chętnego/wybranego ucznia o sformułowanie definicji. Pozostali uczniowie uzupełniają ją w razie potrzeby. Ostateczna postać definicji zostaje zapisana na tablicy.

Faza realizacyjna:

1. Nauczyciel wyświetla na tablicy interaktywnej Ćwiczenie 1 i dzieli uczniów na pięć grup. Zadaniem każdej z grup jest ustalenie odpowiednio:

  • najważniejszych wartości charakterystycznych dla każdej z ideologii,

  • poglądów każdej ideologii na naturę człowieka i jego miejsce w społeczeństwie,

  • poglądów na gospodarkę w każdej z ideologii,

  • przedstawicieli danej ideologii w przeszłości i współcześnie,

  • podejścia każdej z ideologii do najważniejszych kwestii światopoglądowych (np. związki partnerskie, aborcja, lekcje religii w szkole, itp.).

Nauczyciel informuje uczniów, że celem tej części ćwiczenia jest to, aby uczniowie dostrzegli różnice między ideologiami. Nauczyciel wyznacza czas na realizację zadania i wspiera uczniów w wyszukiwaniu odpowiednich informacji i porządkowaniu ich w spójnej notatce. Uczniowie mogą korzystać z abstraktu lub innych źródeł internetowych.

2. Następnie nauczyciel dzieli uczniów na trzy grupy – konserwatystów, liberałów i socjaldemokratów – w taki sposób, aby w każdej grupie znalazła się przynajmniej jedna osoba, która zajmowała się każdym z obszarów w pierwszej części ćwiczenia (eksperci). Każdy członek nowo utworzonych grup przekazuje reszcie grupy informacje, jakie udało się ustalić na etapie poszukiwań i grupa wspólnie próbuje znaleźć związki między poszczególnymi obszarami. Nauczyciel informuje uczniów, że celem tej części ćwiczenia jest powiązanie informacji z poszczególnych obszarów w taki sposób, aby stworzyły spójną całość, wewnętrznie powiązaną ideologię. Każda grupa wyznacza moderatora, którego zadaniem jest usprawnienie dyskusji i zadbanie o to, by każdy członek wypowiedział się przynajmniej dwukrotnie. Grupy wyznaczają także sekretarza, którego zadaniem jest spisanie ostatecznej postaci notatek, które zostaną umieszczone w ćwiczeniu.

3. Nauczyciel prosi sekretarzy grup, by uzupełnili pola w ćwiczeniu. Następnie moderatorzy przedstawiają rezultaty pracy grupy.

4. Nauczyciel informuje uczniów, że przeanalizują każdą z ideologii przy wykorzystaniu analizy SWOT. Ponownie dzieli klasę na trzy, odpowiadające omawianym ideologiom grupy w taki sposób, aby uczniowie zajmowali się teraz inną ideologią niż poprzednio („konserwatyści” zajmą się teraz liberalizmem, „liberałowie” – socjaldemokracją, a „socjaldemokraci” – konserwatyzmem). Uczniowie wykorzystują Ćwiczenie 2. Ich zadaniem jest ustalenie przynajmniej dwóch silnych stron ideologii, dwóch jej słabości, dwóch szans i dwóch zagrożeń, jakie niesie ze sobą wprowadzenie jej w życie. Następnie nauczyciel wyświetla na tablicy interaktywnej Ćwiczenie 2, a reprezentanci grup przedstawiają efekty ich pracy. Pozostali uczniowie komentują prezentacje i proponują, w jaki sposób można by je uzupełnić, jeśli mają dodatkowe pomysły. Nauczyciel czuwa nad merytoryczną poprawnością wypowiedzi uczniów.

Faza podsumowująca:

1. W ramach podsumowania nauczyciel prosi uczniów, by każdy z nich, korzystając z generatora w abstrakcie, ułożył krzyżówkę. Ma ona odnosić się do zagadnień poruszanych na lekcji. Następnie uczniowie wymieniają się krzyżówkami lub wspólnie rozwiązują kilka z nich. Nauczyciel czuwa nad poprawnością wykonania zadania.

2. Propozycja zadania domowego:

a. Kim jestem: konserwatystą, liberałem czy socjaldemokratą? Która z ideologii najbardziej cię przekonuje? Dlaczego? (Wybór ideologii oczywiście nie podlega ocenie – znaczenie ma jakość argumentacji).

b. Odsłuchaj nagranie abstraktu, aby powtórzyć materiał i utrwalić nowe słówka. Następnie wykonaj ćwiczenie słownikowe na końcu rozdziału.

W tej lekcji zostaną użyte m.in. następujące pojęcia oraz nagrania

Pojęcia

to point
to point
RrIBEfuqomsBZ
Nagranie słówka: to point

wskazywać

to justify
to justify
RN6ucZ718bQnb
Nagranie słówka: to justify

uzasadniać

the Enlightenment
the Enlightenment
R1n9Gx0RE9P93
Nagranie słówka: the Enlightenment

Oświecenie

emancipation
emancipation
R1JCZ4YQoApDL
Nagranie słówka: emancipation

wyzwolenie

bourgeoisie
bourgeoisie
R1PPZ8IUT5WZ8
Nagranie słówka: bourgeoisie

burżuazja, mieszczaństwo

due to
due to
R19gPqyER7lRy
Nagranie słówka: due to

dzięki (czemuś), z powodu

ineptitude
ineptitude
RA1ypqOvH7PzK
Nagranie słówka: ineptitude

niestosowność, niezdolność

apparent
apparent
R1AmiVPWJ0ftG
Nagranie słówka: apparent

widoczny

moral decline
moral decline
RR1iKtBQqkPqr
Nagranie słówka: moral decline

upadek moralny

to emerge
to emerge
R1N9eMSLDvcDS
Nagranie słówka: to emerge

pojawiać się

intermediary
intermediary
R1BcdVziJEH3o
Nagranie słówka: intermediary

pośrednik

to deny
to deny
R1L6XiHpfHD0J
Nagranie słówka: to deny

zaprzeczać

to be regarded
to be regarded
RFya0bjNlLC1U
Nagranie słówka: to be regarded

być uważanym

to take into account
to take into account
R17CGvMdLap5I
Nagranie słówka: to take into account

brać pod uwagę

to enable
to enable
R7m85VRUP6tGW
Nagranie słówka: to enable

umożliwiać, pomagać, wspierać

interference of the state
interference of the state
RzbclupgvCIHs
Nagranie słówka: interference of the state

interwencja państwa

night watchman
night watchman
R1IzWcucVVZAz
Nagranie słówka: night watchman

stróż nocny

to undergo
to undergo
R1HKWgK6JVkQA
Nagranie słówka: to undergo

przechodzić (np. zmiany)

advocate
advocate
RyUgZo9JkJjRc
Nagranie słówka: advocate

zwolennik

social stratum
social stratum
RFOjWnvd6VFBh
Nagranie słówka: social stratum

warstwa społeczna

property rights
property rights
Rd7OmFhEuzj1c
Nagranie słówka: property rights

prawa własności

primarily
primarily
RELGnfQBwkwEM
Nagranie słówka: primarily

w pierwszym rzędzie

social ladder
social ladder
RHHbHGWJ0jiIh
Nagranie słówka: social ladder

drabina społeczna

unanimous
unanimous
RuamlS4M05wES
Nagranie słówka: unanimous

jednakowy

cessation
cessation
RX2crKNKb9jIR
Nagranie słówka: cessation

zakończenie

class struggle
class struggle
RDWjPklimXfbj
Nagranie słówka: class struggle

walka klas

exploited
exploited
RyRcDgEMGCw4u
Nagranie słówka: exploited

wyzyskiwany

means of production
means of production
RMfiq6fiOexKe
Nagranie słówka: means of production

środki produkcji

to keep in check
to keep in check
RAuTFw6ZrXx9r
Nagranie słówka: to keep in check

trzymać w szachu

reflected
reflected
Rn0tVUzKZaRZc
Nagranie słówka: reflected

odzwierciedlony

to trigger
to trigger
R1Zi9iaKHFrAm
Nagranie słówka: to trigger

wywołać, być czynnikiem zapalnym

crucial
crucial
RcxW2EMmnSa7M
Nagranie słówka: crucial

kluczowy

Second International
Second International
RMv6HNOdVpxDb
Nagranie słówka: Second International

II Międzynarodówka

deliberations
deliberations
R13dWGSsLcDZy
Nagranie słówka: deliberations

obrady

through the parliamentary route
through the parliamentary route
R1OwkeKhOCHIS
Nagranie słówka: through the parliamentary route

na drodze parlamentarnej

to retain
to retain
RVhSuUmDpUnvL
Nagranie słówka: to retain

utrzymywać, zachowywać

rewarded
rewarded
R1ZgNLwQwZMQu
Nagranie słówka: rewarded

wynagrodzony

distortion
distortion
R1LiVFmeW7Jdn
Nagranie słówka: distortion

zniekształcenie, wypaczenie

insignificant
insignificant
RygnOIcKRHnlh
Nagranie słówka: insignificant

nieznaczący

Teksty i nagrania

RH91rGQHrn4G1
nagranie abstraktu

Contemporary political ideologies. Part I

The word „ideology” comes from the Greek language: idéa - imagination; lógos - word, science. Ideology is a set of values, beliefs, ideas and views describing and evaluating the reality. It is a vision of the existing world and a projection of the future. Ideology is also a set of rules of conduct for social movements and political parties. Ideology consists of philosophical, economic, legal, ethical, religious and artistic concepts. The creators and supporters of each ideology refer to the rights of an individual and his role in society, the functioning of state institutions, changes in the existing social order, freedom and justice. They present a structured image of the existing world, talking about the necessary changes and improvements. They point to an idealistically understood goal that society should aspire to. Ideology usually justifies the entirety of political activities and defines goals to complete at a certain stage of action, such as gaining power or the reforms which will be introduced afterwards.

Ideology provides the basis for the creation of political doctrines. Doctrines are more specific in comparison to ideology in terms of the methods that should be applied to achieve the goals and values set out in the ideology. Political programmes are created on the basis of doctrines. These programmes intend to implement specific aims in a particular place and time (socio‑political reality). Referring to ideology helps to convince the public of the necessity of the proposed changes.

Most of the main assumptions of modern political thought were born during the Enlightenment. It was a time of social development, political emancipation of Western bourgeoisie. During the Enlightenment in France, where the main philosophical foundations of this epoch were created, in the second half of the 18th century, a severe crisis of the state and the Church took place.

These two institutions, cooperating in the previous period, were the main authorities for the majority of French society. In the second half of the 18th century, due to internal events in France and the international situation, the ineptitude of their actions became apparent, and their moral decline was revealed. It is difficult to preserve the authority in such a situation. At the same time it was a period of rapid development of an individual, the so‑called free professions began to develop, there were more and more educated people, new philosophical trends emerged, questioning the Church as an intermediary between man and God or denying the existence of God altogether.

Liberalism

In this completely new situation, which encouraged bold views to be expressed, the liberal doctrine was born. John Locke is regarded as the main author of liberalism. Although not a Frenchman, he could observe social changes in the neighboring country. He could also see the effects of the development of manufactories and the first factories in his own country. His views became the basis for political liberalism, which was a doctrine developed by Charles Montesquieu and John Stuart Mill. Liberalism is a quite dynamic ideology. It has different varieties – from social Darwinism to social liberalism.

The main assumptions of liberalism are based on the concept of individual freedom, on an individual’s right to choose his own way of life. In the eighteenth century, supporters of liberalism assumed that people are born equal, that is why it is enough to introduce equality of the law and everyone can decide for themselves. They did not take into account any cultural differences that result from the social position of each individual. They believed that everyone could be free and the only thing that should limit the individual’s freedom is the freedom of others. Contemporary advocates of liberalism notice the problem of cultural capital and express the view that the state has certain minimal obligations towards its citizens in the matter of enabling them to acquire education.

Another important assumption of liberalism is the existence of a free market economy. Adam Smith and David Ricardo are considered creators of economic liberalism. They wanted to limit the interference of the state into the role of a „night watchman”. This meant that it is the state's duty to ensure security for citizens, while the remaining spheres of life depend only on their own invention. Smith and Ricardo were supporters of the so‑called laissez‑faire. This view assumed total economic freedom and aversion to any elements of state intervention in the economy. Liberals were also advocates of the separation of the state from the Church and leaving matters related to religious practices solely to the individual's decisions. This resulted in the necessity to introduce civil family legislation. Liberalism in the nineteenth and twentieth centuries underwent various transformations. A more modern representative of this doctrine was August Friedrich von Hayek. His book, “The Constitution of Liberty” is the basic guide for the views of modern liberals.

Conservatism

The answer to the liberal doctrine, which was based on the rejection of authorities, and especially the authority of the state and the Church, was the conservative doctrine, which was established at the beginning of the 19th century. Edmund Burke is considered one of the main creators of this doctrine. His most famous work, “Reflections on the Revolution in France”, is a direct assessment of the events in France at the end of the 18th century. It also contains the main assumptions of the new doctrine. The name conservatism (Latin conservatus – preserved), however, was used a little later. In 1820, François‑René de Chateaubriand published the first issue of his periodical under the title „Conservative”.

The main assumption of conservatism is basing all social and political activities on recognized authorities and a deep respect for the past and tradition. In contrast to liberals, conservatives are supporters of a strong state strengthened by the authority of the Church as an institution that cares about the morality of the individual. Supporters of this doctrine considered the class division of society to be natural and grant the right to exercise power only to the intellectual and cultural elites. At the time the doctrine was born, the conservatives believed that the only group that should have the right to exercise power is the aristocracy, because only in these families the traditions of power and education allow the selection of the best representatives. At the same time, they were advocates of the idea of “noblesse oblige”, which means “nobility obliges”. They understood this as an obligation to work for the common good and enlightenment of the lower social strata. Contemporary conservatives, of course, appreciate the benefits of democracy.

In the field of economy, conservatives are advocates of the free market economy and state protection of property rights. They also believe that the social obligations of the state and the role of trade unions in the economy should be limited.

Tradition for conservatives is primarily the life principles that you learn at home from your family. Conservatives, therefore, support multi‑generational families in which the individual gains cultural capital and learns to work for the social good. This is related to another conservative assumption, namely the view that each individual, in his place of the social ladder, should work for the social good. In his life, conservatives claim, a citizen is supported by his religious community. Conservatives also have unanimous views on the issues of criminal law – they are advocates of severe punishment for committed crimes. Some of them also voice the necessity of reinstating the death penalty.

Socialism and communism

Implementation of the assumptions of the liberal economy allowed for the rapid economic development of European countries in the 19th century. Industrialisation led to a dramatic increase in the number of workers – a strong new social group was created. At the same time, the assumptions of a free market economy did not include labor rights. The mid‑nineteenth century, the period of the Spring of Nations, is the time of the birth of new social movements against all kinds of oppression, first of all national and social. In the year of the outbreak of European revolutions, a work was published by two German philosophers and economists, which became the basis of the new political doctrine, or rather two doctrines – social democracy and communism.

In “The Communist Manifesto” published in 1848, its authors, Karl Marx and Friedrich Engels, refer to three basic areas: the views of utopian socialists previously operating in Europe and the United States, the political economy of capitalism and materialistic philosophy. The new doctrine, therefore, had a theoretical scientific basis.

The main assumptions of socialism, because this is what the first leftist views were ultimately called, was the cessation of class struggle, the introduction of common property, and the abolition of the state. The creators of the doctrine believed that the workers are able to decide for themselves, and the state is only a form of keeping the exploited groups (workers or proletariat, who do not own any means of production and have to sell their own labour power) in check and acts in the interests of the capitalists (owning the means of production and purchasing the labour power of others). Therefore, the slogan of the creators of the doctrine was “Workers of the world, unite!”. The slogan was supposed to provoke a Europe‑wide revolution caused by the awareness of their rights and expectations German workers as the best organized and conscious. After the end of the revolution, the borders between states were to disappear.

These views were not reflected in the activities of workers, and the industrial development brought diversity in their standard of living and expectations towards employers. At the same time, the introduction of universal suffrage in France and lowering the census of property in the parliamentary elections in the United Kingdom gave chances for political change without triggering a revolution, but using the democratic principle. A crucial moment in the birth of two separate doctrines, derived from socialism, was the Second International, which began its deliberations in 1889.

During the Second International, its participants divided into two groups: advocates of reformism, which was transformed into social democratic doctrine and supporters of revolutionism, who in the end created a slightly changed in relation to the views of Marx and Engels, communist doctrine.

Social Democrats (e.g. Ilia Berlin, Eduard Bernstein, Jack Jaures) began to proclaim the necessity and possibility of reforming capitalism through the parliamentary route. They believed that universal suffrage should be introduced in parliamentary elections, an eight‑hour day's work, paid holiday leaves, retirement pensions, pensions and health benefits for people who suffered accidents at work. From the original assumptions of socialism, the doctrine still retains that the interests of the individual should be subordinated to the interests of the community. Their slogan was: to each according to his needs. This could have been perceived negatively, because it meant that hard work and commitment to the community would not always be well rewarded. However, the supporters of the doctrine proclaimed the need to reduce social differences, expecting full commitment from every citizen. From an economic point of view, the supporters of social democracy support the free market economy based on three types of ownership: private, cooperative and state. They wanted to reduce the differences between citizens by means of a tax system, in which the percentage of tax paid increases with the income of the taxpayer (progressive tax). They also support state interventionism.

The communist doctrine was also transformed. New supporters of communism, Vladimir Lenin and Leon Trotsky, believed that the process of raising the awareness of the proletariat could follow the communist revolution. In their views, the leading role of the Communist Party emerged, which should lead the revolutionary uprising, and after its victory, the education process was to take place. Like the creators of the communist doctrine (Marx, Engels), they believed that the revolution should reach all European countries (the whole world). The Communists were advocates of absolute equality, which was also supposed to manifest in access to consumer goods. They voiced the view that each individual deserves the same amount. They did not consider individual needs or commitment. They wanted to introduce a centrally planned state economy, which would enable the redistribution of goods. They did not see the need to create nation states. When the communist nation states ultimately emerged, they turned out to be a distortion of the self‑government and became states with undemocratic regimes. At present, the communist views are voiced by an insignificant group of citizens of democratic countries. However, they try to include the principles of the democratic system in their views. The communist parties ceased to be anti‑systemic.

Political ideologies have been and are an important element of the life of democratic societies. They allow political parties to shape recognizable programs, in which sometimes slogans define a political programme. Ideologies determine the place of political parties in the electoral market. Due to including the name of an ideology into the name of the party, it is easier for a citizen to accept or reject its ideas. Thanks to ideology, we can establish the attitude of its supporters to individual freedom, the state‑church relationship, or the level of state intervention in the economy. Knowing the theoretical foundations of ideology, it is easier for the citizen to find representatives with similar view of the world to his own.