Temat: Jak zbudowana jest skorupa ziemska?

Autor: Magdalena Jankun

Adresat

Uczeń klasy I liceum ogólnokształcącego i technikum (zakres podstawowy)

Podstawa programowa

V. Litosfera: związek budowy wnętrza Ziemi z tektoniką płyt litosfery, procesy wewnętrzne i zewnętrzne kształtujące powierzchnię Ziemi i ich skutki, skały.

Uczeń:

1) wyjaśnia związek budowy wnętrza Ziemi z ruchem płyt litosfery i jego wpływ na genezę procesów endogenicznych;

2) wyjaśnia przebieg głównych procesów wewnętrznych prowadzących do urozmaicenia powierzchni Ziemi (ruchy epejrogeniczne, ruchy górotwórcze, wulkanizm, plutonizm, trzęsienia ziemi);

Cel lekcji

Uczniowie opiszą z czego zbudowana jest skorupa ziemska.

Kryteria sukcesu

• scharakteryzujesz skorupę ziemską;

• wymienisz, z czego składa się skorupa ziemska;

• omówisz strefę bazaltową i granitową skorupy ziemskiej;

• wskażesz płyty tektoniczne na mapie świata.

Kompetencje kluczowe

• porozumiewanie się w języku ojczystym;

• porozumiewanie się w języku obcym;

• umiejętność uczenia się;

• kompetencje informatyczne.

Metody/formy pracy

• z wykorzystaniem narzędzi TIK;

• praca z materiałem edukacyjnym oraz multimediami na platformie epodreczniki.pl;

• praca indywidualna, w parach i całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne

• e‑podręcznik do nauczania geografii;

• tablica interaktywna;

• rzutnik multimedialny;

• tablety/komputery;

• mapa fizyczna świata;

• mapa świata: płyty tektoniczne;

• atlasy geograficzne.

Przebieg lekcji

Faza wstępna

1. Nauczyciel rozpoczyna lekcję od pytania: jak myślisz, czy Ziemia się fizycznie zmienia? Jeśli tak, to w jakim sensie? Dyskusja.

2. Następnie nauczyciel pyta uczniów, czy wiedzą lub pamiętają, co to jest teoria płyt tektonicznych. Uczniowie wpisują na tablicy interaktywnej swoje skojarzenia związane z tą teorią.

3. Następnie nauczyciel przypomina uczniom budowę wnętrza Ziemi. Posługuje się ćwiczeniem interaktywnym typu porządkowanie elementów. Prosi wybranego ucznia, by ustawił w poprawnej kolejności warstwy wnętrza Ziemi na tablicy interaktywnej.

4. Na schemacie „Budowa wnętrza Ziemi” w abstrakcie nauczyciel wskazuje najbardziej zewnętrzną - skorupę ziemską. Podkreśla, że jest to najcieńsza warstwa litosfery, w skład której wchodzą wszystkie pierwiastki chemiczne.

Faza realizacyjna

1. Uczniowie w internecie lub podanych przez nauczyciela źródłach wyszukują informacje, z czego (jakich pierwiastków) zbudowana jest skorupa ziemska. Przedstawiają wyniki swojej pracy na forum klasy: zbudowana jest głównie ze związków krzemu i glinu. Tworzą ją skały magmowe, osadowe i metamorficzne.

2. Analiza przez cały zespół klasowy zestawienia tabelarycznego „Przybliżony skład pierwiastków budujących skorupę ziemską”.

3. Uczniowie zapoznają się z materiałem lekcji w abstrakcie.

4. Nauczyciel podkreśla, że grubość skorupy ziemskiej jest zmienna: od kilku kilometrów na obszarach oceanicznych do kilkudziesięciu kilometrów na obszarach kontynentów. Dlatego też wydziela się skorupę oceaniczną i skorupę kontynentalną. Skorupa ziemska znajduje się w ciągłym ruchu, zarówno poziomym, jak i pionowym.

5. Praca z atlasami geograficznymi. Korzystając z mapy świata: budowa geologiczna, wyszukaj największe płyty tektoniczne. Wskazani uczniowie na mapie fizycznej świata wskazują miejsce występowania tych płyt. Analiza ilustracji „Płyty litosfery” w abstrakcie. Komentarz nauczyciela.

6. Nauczyciel wyszukuje w internecie i odtwarza film o teorii płyt tektonicznych

7. Uczniowie w parach wyszukują znaczenia takich pojęć, jak: spreading, subdukcja. Na forum klasy wskazane pary wyjaśnią terminy.

8. Wspólna analiza schematu „Spreading i subdukcja na granicach płyt litosfery”.

Faza podsumowująca

1. Ćwiczenia interaktywne podsumowujące wiadomości zdobyte podczas lekcji.

2. Nauczyciel ocenia pracę uczniów na lekcji, doceniając ich wkład i zaangażowanie.

3. Zadanie domowe dla uczniów. Korzystając z atlasu geograficznego, wymień państwa znajdujące się na granicy płyty euroazjatyckiej i płyty afrykańskiej.

W tej lekcji zostaną użyte m.in. następujące pojęcia oraz nagrania

Pojęcia

Teksty i nagrania

How is the Earth's crust built?

From the very beginning of its existence, geology has asked questions about how the mountains were created, why volcanoes erupt, what causes earthquakes. Not more than 100 years ago, in 1912, a revolutionary hypothesis was born known as the continental drift, now called from the surname of its creator - Wegener's theory. At the time, he was unable to explain the cause of the slow movement of continental and oceanic plates, but this concept gained more and more recognition over time. It was only when the ocean floor was studied several dozen years later that the validity of Wegener’s hypothesis was confirmed and developed into a scientific theory of tectonics of the lithospheric plates. This theory gives answers to most questions asked by modern geology. It assumes that the lithosphere zone is divided into huge plates that cover the entire planet and float on a plastic mantle. They can move apart, creating places called the spreading zones (proliferation). If two plates collide with each other, usually one of them (usually the oceanic one) slides under the other (most often the land‑based one), and the line of such a collision is called the subduction zone. The lithospheric plates can also move parallel to each other along the line of faults.

In the place where the oceanic ridge runs, there is a zone of spreading, i.e. the growth of the oceanic crust. Ocean ridge forms a network around the entire Earth. Volcanic phenomena and frequent earthquakes can be observed in this zone.