Temat: Rzeki świata

Autor: Magdalena Jankun

Adresat

Uczeń klasy VII szkoły podstawowej

Podstawa programowa

IX.10. Uczeń:

Opisuje walory przyrodnicze Wisły i Odry, charakteryzuje systemy rzeczne obu tych rzek oraz porównuje je z wybranymi systemami rzecznymi w Europie.

Cel lekcji

Uczniowie poznają podstawowe terminy związane z siecią rzeczną oraz wskażesz największe rzeki Polski i świata na mapie.

Kryteria sukcesu

• wskażesz na mapie fizycznej Polski główne rzeki Polski: Wisłę i Odrę, wskażesz ich źródła, ujścia oraz ich dopływy;

• wyjaśnisz terminy: rzeka główna, dopływ, dorzecze, zlewisko, ujście, dział wód;

• opowiesz, w jaki sposób są zasilane rzeki;

• wyjaśnisz, jaką rolę pełnią rzeki w życiu i gospodarce człowieka;

• zlokalizujesz największe rzeki świata.

Kompetencje kluczowe

• porozumiewanie się w języku ojczystym;

• porozumiewanie się w języku obcym;

• umiejętność uczenia się;

• kompetencje informatyczne.

Metody/formy pracy

• burza mózgów;

• z wykorzystaniem narzędzi TIK;

• z wykorzystaniem programu Google Earth;

• praca z materiałem edukacyjnym oraz multimediami na platformie epodreczniki.pl;

• praca indywidualna, w parach, w grupach i całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne

• e‑podręcznik do nauczania geografii;

• tablica interaktywna;

• rzutnik multimedialny;

• tablety/komputery;

• mapa fizyczna świata;

• mapa fizyczna Polski.;

• atlasy geograficzne.

Przebieg lekcji

Faza wstępna

1. Nauczyciel podaje uczniom cele lekcji.

2. Korzystając z programu Google Earth nauczyciel wyszukuje i pokazuje na rzutniku multimedialnym Wisłę, zaczynając od odcinka górnego – źródła, potem powoli obrazując całą rzekę aż do jej ujścia. Wystarczy przeznaczyć na tę część lekcji ok. 2‑3 min – tylko jako wprowadzenie do tematu. Uzupełnieniem tych informacji będzie analiza grafiki interaktywnej przedstawiającej bieg rzeki w abstrakcie.

3. Praca w parach: zadaniem uczniów jest wyszukanie rzeki Wisły i Odry na mapie fizycznej Polski oraz wyjaśnienie, dlaczego nazywane są rzekami głównymi. Dyskusje w parach. Następnie kilka par przedstawia swoje wnioski.

Faza realizacyjna

1. Odwołanie uczniów do materiałów źródłowych, takich jak: podręcznik do geografii,e‑podręcznik, internet w celu wyjaśnienia pojęć: rzeka główna, dopływ, źródło, ujście, zlewisko, dział wód. Wskazanie przykładów na mapie ściennej Polski.

2. Ćwiczenie interaktywne: podpisywanie ilustracji. Na mapie hydrologicznej Polski oznacz: ujście rzeki Wisły, ujście rzeki Odry, dowolny dopływ Odry, dowolny dopływ Wisły, źródło Wisły, dział wód.

3. Polecenie dla uczniów, by w programie Google Earth na tablicy interaktywnej odszukali ujście rzeki Wisły i ujście rzeki Odry. Porównanie obu ujść. Doskonale widoczna jest delta. Podkreślenie, dlaczego te rzeki mają taki rodzaj ujścia.

4. Praca indywidualna z atlasem: przeanalizuj dorzecza rzek Wisły i Odry.

5. Nauczyciel prosi wybranych uczniów, by wskazali na tablicy interaktywnej lub na mapie ściennej dopływy rzek Wisły i Odry.

6. Nauczyciel przechodzi do kolejnego etapu lekcji. Pyta uczniów o znaczenie rzek. Burza mózgów. Uczniowie powinni podać argumenty odwołujące się m.in. do: gospodarki, transportu, turystyki.

7. Odwołanie uczniów do atlasów geograficznych: wyszukiwanie największych rzek Europy oraz świata oraz wskazanie największych systemów rzecznych. Chętni uczniowie pokazują na mapie ściennej świata i Europy.

8. Prezentacja galerii zdjęć w abstrakcie: wybrane rzeki świata. Lektura informacji zawartych pod zdjęciami.

9. Wykonanie ćwiczeń interaktywnych w e‑podręczniku odwołujących się do systemów rzecznych świata.

Faza podsumowująca

1. Na zakończenie zajęć wykonanie ćwiczeń na mapie ściennej Polski, Europy i świata.

• Wskaż rzeki Polski: Raba, Pilica, Wieprz, Warta, Barycz, Narew, Nysa Kłodzka, Bóbr, Bzura, San, Wda, Drwęca, Dunajec.

• Wskaż rzeki Europy: Wisła, Wołga, Kama, Dunaj, Loara, Tamiza, Wełtawa, Ural, Tag, Sekwana, Rodan, Ren, Pad, Dniestr, Dniepr.

• Wskaż rzeki świata: Jangcy, Amazonka, rzeka Hudson, Nil, Missisipi‑Missouri, Kongo, Lena, Jenisej, Zambezi, Orinoko, Ganges, Rio Grande, Huang He.

2. Nauczyciel zadaje pracę domową (treść poniżej).

3. Nauczyciel ocenia pracę uczniów na lekcji, doceniając ich wkład i zaangażowanie.

Praca domowa

Scharakteryzuj walory przyrodnicze Wisły i Odry. W swojej pracy wykorzystaj program Google Earth oraz inne źródła. Wyniki swojej pracy przedstaw w formie prezentacji multimedialnej.

W tej lekcji zostaną użyte m.in. następujące pojęcia oraz nagrania

Pojęcia

Teksty i nagrania

Earth’s rivers

The water flowing on the surface of the land, driven by the force of gravity, can be called a stream, a brook, a river or generally a watercourse. It is difficult to precisely and explicitly determine the differences between them. Basically, it is considered that larger objects where a significant amount of water flows deserve to be called rivers. In Poland, it was conventionally assumed that rivers are supplied with water from an area called a river basin. The river basin is an area of at least 100 kmIndeks górny 2², from which surface waters fall into the river and its tributaries up to a place where this river falls into another river, sea or inland area.

A river that flows into the sea or an inland lake is a main river. Every smaller river or a stream supplying the selected river is its tributary. The conventional line that encloses the basin is called watershed. The area from which all main rivers along with tributaries fall into one sea (ocean, inland lake), is a catchment area. The place where a river flows into a larger river, a lake, the sea or the ocean, is called a river mouth.

Rivers are mainly supplied with groundwater, rainwater, melting glacial water and melting snow. In the moderate climate zone, rivers are usually supplied from two or even three sources.
From the human point of view, rivers are of great importance. They are sources of drinking water, fish and water necessary for various areas of the economy. They provide transport routes. After banking up, river water drives turbines in hydropower plants generating electricity. Formerly, rivers were also defensive lines in military sense. At present, they still often designate state, administrative or geographical borders.