Temat: Zmienność niedziedziczna

Adresat

Uczniowie klasy VIII szkoły podstawowej

Podstawa programowa

Wymagania ogólne

I. Znajomość różnorodności biologicznej oraz podstawowych zjawisk i procesów biologicznych. Uczeń:

2. wyjaśnia zjawiska i procesy biologiczne zachodzące w wybranych organizmach i w środowisku.

Wymagania szczegółowe

VIII. Zagrożenia różnorodności biologicznej. Uczeń:

1. przedstawia istotę różnorodności biologicznej.

Ogólny cel kształcenia

Uczeń pozna główne przyczyny zmienności niedziedzicznej

Kompetencje kluczowe

• porozumiewanie się w językach obcych;

• kompetencje informatyczne;

• umiejętność uczenia się.

Kryteria sukcesu
Uczeń nauczy się:

• odróżniać zmienność dziedziczną od niedziedzicznej i podawać ich przykłady.

Metody/techniki kształcenia

• podające

  • pogadanka.

• aktywizujące

  • dyskusja.

• eksponujące

  • pokaz.

• programowane

  • z użyciem komputera;

  • z użyciem e‑podręcznika.

• praktyczne

  • ćwiczeń przedmiotowych.

Formy pracy

• praca indywidualna;

• praca w parach;

• praca w grupach;

• praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne

• e‑podręcznik;

• zeszyt i kredki lub pisaki;

• tablica interaktywna, tablety/komputery.

Przebieg lekcji

Przed lekcją

• Uczniowie zapoznają się z treścią abstraktu. Przygotowują się do pracy na lekcji w taki sposób, żeby móc przeczytany materiał streścić własnymi słowami i samodzielnie rozwiązać zadania.

Faza wstępna

• Prowadzący lekcję określa cel zajęć i wspólnie z uczniami ustala kryteria sukcesu.

• Nauczyciel inicjuje rozmowę wprowadzającą w temat. Pyta uczniów:

  • Co wiecie o…?

  • Czy kiedykolwiek spotkaliście się z…?

Faza realizacyjna

• Prowadzący wprowadza pojęcie zmienności niedziedzicznej i wyjaśnia, że wynika ona z działania czynników zewnętrznych (środowiskowych) na dany organizm, powodując zróżnicowanie fenotypowe poszczególnych osobników jednej populacji.

• Korzystając ilustracji interaktywnej pt. „Zmienność niedziedziczna” nauczyciel prezentuje i omawia przykłady wpływu wybranych czynników na organizmy zwierzęce i roślinne.

• Nauczyciel zwraca uwagę uczniów na związek czynników środowiskowych z chorobami cywilizacyjnymi takimi jak cukrzyca czy nadciśnienie, inicjując krótką dyskusję na temat profilaktyki tych chorób.

• Pracując w grupach i korzystając z różnych źródeł, uczniowie wyszukują inne niż wymienione do tej pory w trakcie lekcji przykłady zmienności niedziedzicznej organizmów roślinnych lub zwierzęcych. Następnie każda grupa prezentuje wyniki własnej pracy, omawiając wybrany przykład.

• Uczniowie wykonują kolejne ćwiczenia i polecenia. Nauczyciel sprawdza i uzupełnia odpowiedzi, przedstawiając uczniom niezbędne informacje. Udziela informacji zwrotnej..

Faza podsumowująca

• Na zakończenie zajęć nauczyciel zadaje uczniom pytania:

  • Co na zajęciach wydało wam się ważne i ciekawe?

  • Co było łatwe, a co trudne?

  • Jak możecie wykorzystać wiadomości i umiejętności, które dziś zdobyliście?

  Chętni lub wybrani uczniowie podsumowują zajęcia

W tej lekcji zostaną użyte m.in. następujące pojęcia oraz nagrania

Pojęcia

Teksty i nagrania

Non‑inherited variation

Apart from genetic variation, there is also non‑inherited variation i.e. environmental variation. It accounts for all the changes in the organism’s phenotype during its lifespan that are caused by various external factors. These traits are not passed on to the offspring. One example of environmental variation is the heterophylly of the arrowhead plant (Sagittaria sagittifolia). The shape of its leaves is determined by its surroundings. The leaves of a fully submerged arrowhead are ribbon‑like, and those that grow above the water are arrowhead‑shaped.

When planting the seeds of an arrowhead plant with ribbon‑like leaves, the leaves of new generations will be ribbon‑shaped, oval‑shaped, arrow‑shaped or in all shapes, depending on the depth of the water reservoir.

• Non‑inherited (environmental) variation accounts for all the changes in the organism’s phenotype during its lifespan that are caused by various external factors.