Temat: Władza wykonawcza w Polsce

Autorka: Anna Rabiega

Adresat:

Uczeń klasy 8 szkoły podstawowej.

Podstawa programowa:

XI. Demokracja w Rzeczypospolitej Polskiej.

Uczeń:

5) (…) przedstawia sposób wyboru i podstawowe kompetencje Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej(...);

8) (...) objaśnia konieczność poparcia większości sejmowej dla Rady Ministrów Rzeczypospolitej Polskiej (bądź jej działań); przedstawia podstawowe kompetencje Rady Ministrów Rzeczypospolitej Polskiej (...).

Ogólny cel kształcenia:

Uczeń przedstawia zasady ustroju Rzeczypospolitej Polskiej i podstawowe organy władz publicznych.

Cele operacyjne:

Uczeń:

• przedstawia, posługując się przykładami, obowiązki Prezydenta RP.

• prezentuje i wyjaśnia proces formowania Rady Ministrów.

• przedstawia strukturę Rady Ministrów i analizuje jej kompetencje.

• analizuje kompetencje Prezesa Rady Ministrów.

• wyjaśnia odpowiedzialność polityczną i konstytucyjną władzy wykonawczej.

• analizuje relacje pomiędzy władzą ustawodawczą i wykonawczą w Polsce.

Kształtowane kompetencje kluczowe:

• porozumiewanie się w języku obcym,

• kompetencje informatyczne,

• umiejętność uczenia się,

• kompetencje społeczne i obywatelskie.

Metody nauczania:

• dyskusja,

• mapa myśli,

• WebQuest,

• analiza tekstu źródłowego,

• rybi szkielet,

• rozmowa nauczająca z wykorzystaniem filmu, ćwiczeń interaktywnych.

Formy pracy:

• indywidualna,

• grupowa,

• zbiorowa.

Środki dydaktyczne:

• komputery z głośnikami i dostępem do internetu, słuchawki,

• zasoby multimedialne zawarte w e‑podręczniku,

• tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda.

Przebieg zajęć:

Faza wprowadzająca:

1. Nauczyciel przedstawia cel zajęć: Przeanalizujecie strukturę, kompetencje i odpowiedzialność władzy wykonawczej w Polsce.

2. Nauczyciel informuje uczniów, że za pomocą rybiego szkieletu uporządkują ogólną wiedzę na temat władzy wykonawczej w Polsce i sposobu jej wyboru. Na tablicy w „głowie” ryby nauczyciel wpisuje „Władza wykonawcza w RP”, „ości” ryby natomiast uzupełnia zgodnie z sugestiami uczniów, zadając im pytania:

• Kto sprawuje władzę wykonawczą w Polsce? (Prezydent RP, Rada Ministrów)

• Z kogo składa się Rada Ministrów? (Prezes Rady Ministrów, ministrowie)

• Kto daje upoważnienie Prezydentowi RP do rządzenia? (naród)

• Kto daje upoważnienie Radzie Ministrów do rządzenia? (Sejm)

W razie potrzeby nauczyciel uzupełnia i koryguje wypowiedzi uczniów. Następnie prosi chętnego ucznia o podsumowanie – opisanie uzupełnionego schematu.

Faza realizacyjna:

1. Nauczyciel informuje uczniów, że na początku skupią się na kompetencjach Prezydenta RP. W tym celu nauczyciel prosi uczniów o odliczenie do trzech i zapamiętanie swojego numeru. Uczniowie z numerem 1 rozwiążą Ćwiczenie 1, z numerem 2 – Ćwiczenie 2, a z numerem 3 – Ćwiczenie 3. Wszystkie trzy ćwiczenia dotyczą porządkowania kompetencji Prezydenta RP. Nauczyciel wyznacza czas na realizację zadania. Po jego upływie chętni/wybrani uczniowie o kolejnych numerach przedstawiają swoje rozwiązanie ćwiczenia, zaś uczniowie z dwóch pozostałych grup weryfikują jego poprawność. Nauczyciel czuwa i w razie konieczności koryguje rozwiązania. W ten sposób sprawdzane są wszystkie trzy ćwiczenia, a uczniowie o kolejnych numerach zamieniają się rolami (przedstawiających i weryfikujących rozwiązanie).

2. Nauczyciel informuje uczniów, że w celu poznania procesu wyboru Rady Ministrów obejrzą animację „How is the Council of Ministers appointed?”. Prosi, by uczniowie z numerem 1 skupili się szczególnie na procedurze pierwszej, z numerem 2 – na drugiej, z numerem 3 – na trzeciej. Po projekcji zadaniem uczniów będzie zaprezentowanie przydzielonej im procedury.

W celu podsumowania zadania, nauczyciel zadaje uczniom pytania o charakterze przekrojowym:

• Ile jest procedur wyboru Rady Ministrów?

• Jaka zasada rządzi decyzją o zastosowaniu każdej kolejnej procedury? Co zadecydowałoby o niezastosowaniu kolejnej procedury?

• Kto decyduje o osobie Prezesa Rady Ministrów w kolejnych procedurach?

• Jaka większość sejmowa wymagana jest do uchwalenia wotum zaufania w kolejnych procedurach?

3. Nauczyciel wyświetla na tablicy interaktywnej Ćwiczenie 4 i rozwiązuje je wspólnie z uczniami. Uczniowie udzielają odpowiedzi na kolejne pytania, po czym nauczyciel odwraca fiszkę i wspólnie sprawdzają poprawność tej odpowiedzi.

4. Uczniowie ponownie pracują w trzech wyznaczonych wcześniej grupach. Tym razem jednak uczniowie o poszczególnych numerach powinni usiąść razem, ponieważ będą ze sobą współpracować. Uczniowie będą pracować metodą WebQuest. Zadaniem każdej z grup będzie opracowanie w formie mapy myśli oznaczonych ich numerem zagadnień i poparcie tych schematów konkretnymi przykładami, jakie znajdą w internecie:

1. Struktura Rady Ministrów.

2. Kompetencje Rady Ministrów (jako całości i poszczególnych ministrów).

3. Kompetencje Prezesa Rady Ministrów.

Uczniowie sporządzają mapy myśli przy wykorzystaniu wybranej aplikacji internetowej, np. coggle.it, ponieważ podczas prezentacji każdej z grup ich mapa zostanie wyświetlona na tablicy interaktywnej. Jeśli nie ma takich możliwości technicznych, uczniowie mogą przygotować mapy myśli na arkuszach papieru.

Nauczyciel ustala czas na wykonanie zadania. Po upływie wyznaczonego czasu reprezentanci poszczególnych grup prezentują swoje zagadnienia, popierając je przykładami znalezionymi w internecie.

W razie potrzeby nauczyciel uzupełnia i koryguje wypowiedzi uczniów.

5. Nauczyciel prosi, by uczniowie odszukali w internecie i przeczytali art. 145, 156, 157 i 198 Konstytucji RP i na tej podstawie rozwiązali Ćwiczenie 5. Nauczyciel omawia z uczniami poprawną odpowiedź.

Faza podsumowująca:

1. Na zakończenie zajęć nauczyciel pyta: Gdyby z przedstawionego na lekcji materiału miałaby odbyć się kartkówka, jakie pytania waszym zdaniem powinny zostać zadane?

Uczniowie przedstawiają swoje propozycje, a gdyby nie wyczerpali najistotniejszych zagadnień, nauczyciel może je uzupełnić.

2. Propozycja zadania domowego:

a. Uporządkuj wszystkie kompetencje Prezydenta RP, o których mowa w ćwiczeniach 1, 2 i 3, przypisując je do właściwych (określonych w każdym z zadań) kategorii.

b. Odsłuchaj nagranie abstraktu, aby powtórzyć materiał i utrwalić nowe słówka. Następnie wykonaj ćwiczenie słownikowe na końcu rozdziału.

W tej lekcji zostaną użyte m.in. następujące pojęcia oraz nagrania

Pojęcia

Teksty i nagrania

The executive power – the President of the Republic of Poland and the Council of Ministers

According to the Constitution, the President of the Republic of Poland and the Council of Ministers exercise executive power in Poland. This means that the creators of the Constitution adopted a model of shared executive power characteristic of parliamentary‑cabinet systems. However, contrary to the classical parliamentary model, the President of the Republic of Poland does not only perform a representative function, but also has his own competences in selected areas of the executive branch. This does not change the fact that the most important competencies in the area of the executive belong to the Council of Ministers and the Prime Minister.

The structure and competences of the Council of Ministers

Cabinet ministers may originate from the Sejm and Senate, but they may also be selected from outside of the legislature. There are two categories of ministers:

• department ministers, who exercise authority and responsibility within the central government’s administration;

• ministers without portfolio, who do not direct any of the government’s administrative bodies, yet perform tasks designated to them specifically by the Prime Minister.

Competences of the Council of Ministers

• coordination and control over the government administration,

• foreign policy,

• finances and public property,

• creating and executing the law (in the form of regulations),

• national security.

Competences of the Prime Minister

Political responsibility of the Council of Ministers

The Council of Ministers is politically accountable before the Sejm. Each of the ministers, the Prime Minister or the whole cabinet may be held accountable for their policies thanks to the institution of the vote of no‑confidence.

The cabinet will also be dismissed in one of the following instances:

• when the Sejm has not passed the vote of confidence in the Council of Ministers,

• when the Prime Minister resigns,

• when the newly elected Sejm holds its first sitting.

The political responsibility does not mean the Council of Ministers (necessarily) broke the law. It means that the Sejm is not satisfied with the way the policies are being implemented, and no longer trusts the Council to carry out the executive function.

The relations between the executive bodies – the Council of Ministers and the President of the Republic of Poland – and the legislative are quite complicated. On the one hand, there are some characteristic solutions for countries with a parliamentary‑cabinet system of government, and on the other – for those with the semi‑presidential system. The first group includes the dependence of the formation and duration of the Council of Ministers on the will of the parliamentary majority and the formal separation of the executive power. The solutions borrowed from the semi‑presidential systems are primarily the election of the President in the general (universal and direct) elections, active participation of the President in the process of forming the cabinet or the independent competences of the President, especially within the scope of legislative power, like the right to introduce legislation or veto the statutes adopted by the Sejm.