Temat: Europa i Polska w okresie międzywojennym – powtórzenie wiadomości

Adresat

Uczniowie klasy VII szkoły podstawowej

Podstawa programowa

Klasa VII

XXVII. Europa i świat po I wojnie światowej. Uczeń:

3. charakteryzuje oblicza totalitaryzmu (włoskiego faszyzmu, niemieckiego narodowego socjalizmu, systemu sowieckiego): ideologię i praktykę.

4. opisuje polski autorytaryzm – rządy sanacji, zmiany ustrojowe (konstytucja kwietniowa z 1935 r.).

XXIX. II Rzeczpospolita w latach 1921–1939. Uczeń:

1. charakteryzuje skalę i skutki wojennych zniszczeń oraz dziedzictwa zaborowego;

2. charakteryzuje ustrój polityczny Polski na podstawie konstytucji marcowej z 1921 r.;

3. omawia kryzys demokracji parlamentarnej w Polsce – przyczyny, przebieg i skutki przewrotu majowego;

4. opisuje polski autorytaryzm – rządy sanacji, zmiany ustrojowe (konstytucja kwietniowa z 1935 r.);

5. przedstawia główne kierunki polityki zagranicznej II Rzeczypospolitej (system sojuszy i politykę równowagi).

XXX. Społeczeństwo i gospodarka II Rzeczypospolitej. Uczeń:

1. charakteryzuje społeczną, narodowościową i wyznaniową strukturę państwa polskiego;

2. omawia skutki światowego kryzysu gospodarczego na ziemiach polskich;

3. ocenia osiągnięcia gospodarcze II Rzeczypospolitej, a zwłaszcza powstanie Gdyni, magistrali węglowej i Centralnego Okręgu Przemysłowego;

4. podaje najważniejsze osiągnięcia kulturalne i naukowe Polski w okresie międzywojennym.

XXXI. Droga do wojny. Uczeń:

3. opisuje politykę hitlerowskich Niemiec – rozbijanie systemu wersalsko‑lokarneńskiego: od remilitaryzacji Nadrenii do układu w Monachium;

4. charakteryzuje politykę ustępstw Zachodu wobec Niemiec Hitlera;

Klasa 1 szkoły ponadgimnazjalnej

3. Kryzys demokracji w Europie Zachodniej. Uczeń:

1) charakteryzuje okoliczności oraz następstwa dojścia do władzy Mussoliniego i Hitlera;

2) porównuje faszyzm z nazizmem, uwzględniając organizację państwa, ideologię oraz politykę wobec społeczeństwa;

3) charakteryzuje i ocenia politykę państw europejskich wobec Hitlera i wskazuje na jej uwarunkowania.

4. System totalitarny w ZSRR. Uczeń:

1) opisuje okoliczności dojścia do władzy Stalina;

2) opisuje zmiany w życiu politycznym, społecznym i gospodarczym ZSRR po dojściu do władzy Stalina, z uwzględnieniem uprzemysłowienia kraju, kolektywizacji rolnictwa oraz jej następstw (Wielki Głód) i Wielkiej Czystki;

3) porównuje totalitarne systemy hitlerowskich Niemiec i Związku Radzieckiego.

5. Kryzys demokracji parlamentarnej w Polsce. Uczeń:

2) porównuje główne postanowienia konstytucji marcowej 1921 r. i konstytucji kwietniowej 1935 r.

6. Gospodarka i społeczeństwo II Rzeczypospolitej. Uczeń:

1) charakteryzuje strukturę społeczną, narodowościową i wyznaniową odrodzonego państwa polskiego, dostrzegając przyczyny konfliktów społecznych i narodowościowych;

2) porównuje przejawy kryzysu gospodarczego na świecie i w Polsce, wskazując jego specyficzne cechy;

3) opisuje osiągnięcia gospodarcze II Rzeczypospolitej, w tym budowę portu w Gdyni i utworzenie Centralnego Okręgu Przemysłowego;

4) charakteryzuje główne osiągnięcia kultury i nauki II Rzeczypospolitej.

Ogólny cel kształcenia

Uczeń powtarza wiedzę oraz słownictwo w zakresie tematycznym: Europa i Polska w okresie międzywojennym.

Kompetencje kluczowe

  • porozumiewanie się w językach obcych;

  • kompetencje informatyczne;

  • umiejętność uczenia się.

Kryteria sukcesu
Uczeń nauczy się:

  • zadawać i odpowiadać na pytania kolegów dotyczące tematu lekcji;

  • utrwalać materiał z lekcji: „Przewrót majowy i jego konsekwencje”, „Nowela sierpniowa i konstytucja kwietniowa”, „Rządy sanacji”, „Polityka zagraniczna II RP w latach 1922- 1936”, „II RP pod rządami obozu sanacyjnego (lekcja powtórzeniowa)”;

  • utrwalać słownictwo związane z tematem lekcji.

Metody/techniki kształcenia

  • aktywizujące

    • dyskusja.

  • podające

    • pogadanka.

  • programowane

    • z użyciem komputera;

    • z użyciem e‑podręcznika.

  • praktyczne

    • ćwiczeń przedmiotowych.

  • eksponujące

    • pokaz.

Formy pracy

  • praca indywidualna;

  • praca w parach;

  • praca w grupach;

  • praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne

  • e‑podręcznik;

  • zeszyt i kredki lub pisaki;

  • tablica interaktywna, tablety/komputery.

Przebieg lekcji

Przed lekcją

  1. Przed planowaną lekcją powtórzeniową nauczyciel prosi wszystkich uczniów, by przypomnieli sobie materiał e‑podręcznika z działu Europa i Polska w okresie międzywojennym, a wybranych, by na podstawie lekcji przygotowali w oparciu o generator zamieszczony w abstrakcie krzyżówki dla kolegów do pracy na lekcji.

Faza wstępna

  1. Prowadzący lekcję podaje temat lekcji, określa cel zajęć i wspólnie z uczniami ustala kryteria sukcesu.

  2. Prowadzący przypomina uczestnikom zajęć, jakiego obszaru tematycznego będzie dotyczyła lekcja.

Faza realizacyjna

  1. Uczniowie wyświetlają na tablicy interaktywnej opracowane przed lekcją krzyżówki. Zadaniem pozostałych jest odgadnięcie poszczególnych haseł. Po każdej krzyżówce, w oparciu o technikę świateł, uczniowie dokonują oceny pytań (czy są jednoznaczne, logicznie sformułowane). Nauczyciel ocenia pytania pod kątem językowym i udziela informacji zwrotnej.

  2. Ćwiczenie 1. Zadawanie pytań. Uczniowie wykorzystują formularz do zapisania pytań skierowanych do kolegi lub koleżanki w celu sprawdzenia rozumienia wysłuchanego tekstu.

  3. Uczniowie, wykorzystując generator zawarty w abstrakcie, przygotowują dwa zadania: pytanie testowe dla koleżanki lub kolegi na podstawie fragmentu tekstu. Nauczyciel kontroluje poprawność wypowiedzi, uzupełniając ją w razie konieczności o dodatkowe wiadomości..

  4. Uczniowie wykonują ćwiczenie, którym porządkują relacje Polski z jej sąsiadami w okresie 1922‑1936..

  5. Poszerzanie i bogacenie słownictwa angielskiego w zakresie zagadnień ujętych w lekcji - uczniowie wykonują zawarte w abstrakcie ćwiczenie językowe. Nauczyciel upewnia się, że zadanie zostało poprawnie wykonane, i udziela informacji zwrotnej.

Faza podsumowująca

  1. Wskazany przez nauczyciela uczeń podsumowuje lekcję, opowiadając, czego się nauczył i jakie umiejętności ćwiczył.

Praca domowa

  1. Przygotuj pięć pytań dotyczących omawianego obszaru, które mogłyby się znaleźć na kartkówce z lekcji.

W tej lekcji zostaną użyte m.in. następujące pojęcia oraz nagrania

Pojęcia

Autarchy
Autarchy
R1EzxXQLAzB2u
Nagranie dźwiękowe słówka.

Autarkia – samowystarczalność gospodarcza państwa.

Cheka
Cheka
ReZfiGEXpgo6I
Nagranie dźwiękowe słówka.

Czeka – (WCzK) Wszechrosyjska Komisja Nadzwyczajna do Walki z Kontrrewolucją i Sabotażem

Eugenics
Eugenics
R18zlL5S5T7cN
Nagranie dźwiękowe słówka.

Eugenika – pojęcie wprowadzone pod koniec XIX w. Dotyczyło selektywnego rozmnażania zwierząt (w tym ludzi). Miało służyć ulepszeniu gatunków poprzez uwzględnienie cech dziedzicznych. Eugenika pozytywna zachęcała do częstszego reprodukowania (odtwarzania) się najlepszych osobników; negatywna zniechęcała do reprodukcji osobników mniej wartościowych.

Planned economy
Planned economy
RJ0pVoLhLDwRG
Nagranie dźwiękowe słówka.

Gospodarka planowa – gospodarka narodowa zarządzana przez administrację państwową, inaczej: centralnie sterowana, nakazowo‑rozdzielcza.

Indoctrination
Indoctrination
RybWLtI8CypBM
Nagranie dźwiękowe słówka.

Indoktrynacja – wpajanie określonych poglądów i przekonań przy jednoczesnym ograniczeniu innych źródeł informacji.

War communism
War communism
R74PtdbE4ptoq
Nagranie dźwiękowe słówka.

Komunizm wojenny – nazwa pierwszego okresu istnienia Rosji Sowieckiej, od zdobycia władzy przez bolszewików i później, w czasie wojny domowej oraz interwencji w latach 1918‑1921, a zwłaszcza realizowanej wtedy polityki gospodarczej.

Nazism
Nazism
RDGZE0UMdZnHB
Nagranie dźwiękowe słówka.

Nazizm – (narodowy socjalizm) – ideologia skrajnego nacjonalizmu i rasizmu stworzona przez Hitlera. Niemiecka odmiana faszyzmu.

NEP
NEP
RyVlDwPEm4EoI
Nagranie dźwiękowe słówka.

NEP – wprowadzona w 1921 roku na X Zjeździe partii bolszewickiej polityka gospodarcza, zakładająca funkcjonowanie elementów wolnego rynku i prywatnej inicjatywy w Związku Sowieckim.

NKVD
NKVD
R1N0X8WPSe0gK
Nagranie dźwiękowe słówka.

NKWD – Narodnyj Komissariat Wnutriennych Dieł – Ludowy Komisariat Spraw Wewnętrznych

NSDAP
NSDAP
R1h5LvRvBwnHR
Nagranie dźwiękowe słówka.

NSDAP – Narodowosocjalistyczna Niemiecka Partia Robotników, niemiecka partia faszystowska, od pierwszego słowa jej nazwy powstały terminy: narodowy socjalizm, nazizm;

Propaganda
Propaganda
RIdWbC9F07IcH
Nagranie dźwiękowe słówka.

Propaganda – celowe działania zmierzające do ukształtowania określonych poglądów i zachowań zbiorowości lub jednostki, wykorzystujące manipulację (działające na emocje), czasami fałszywą argumentację. Kiedy propaganda zmierza do upowszechnienia i utrwalenia postaw społecznych poprzez narzucenie lub zmuszenie odbiorców do przyjęcia określonych treści, wtedy stanowi jeden z elementów indoktrynacji.

RCP(b)
RCP(b)
ROdb2MhXTfHo0
Nagranie dźwiękowe słówka.

RKP(b) – Rosyjska Komunistyczna Partia (bolszewików) w latach 1918‑1925, wykształcona z bolszewickiej frakcji SDPRRb, utworzonej przez Lenina w 1903.

Socialist realism
Socialist realism
RYUB1pOMw3gJx
Nagranie dźwiękowe słówka.

Socrealizm – oparty na doktrynie stalinizmu kierunek w literaturze, filmie i sztukach plastycznych, podkreślający zaangażowanie polityczne i ideowe sztuki

Monopartisan system
Monopartisan system
R1ROjGzBzPIJ8
Nagranie dźwiękowe słówka.

System monopartyjny – system zakładający legalne działanie tylko jednej partii politycznej, sprawującej pełnię władzy w państwie; nie przewiduje on możliwości istnienia opozycji i zmiany ekip rządzących.

Totalitarianism
Totalitarianism
R1DAqWX7rb4RX
Nagranie dźwiękowe słówka.

Totalitaryzm – system rządów (także: wspierająca go ideologia) charakterystyczny dla XX‑wiecznych państw, w których splotły się procesy modernizacyjne, kryzys lub niedostatek demokracji i ambicje mocarstwowe; cechuje go oficjalna, obowiązująca wszystkich radykalna ideologia, cenzura i centralnie kierowana propaganda; rządy monopartii; terror na ogromną skalę przy pomocy tajnej policji; wyraźnie zdefiniowany wróg wewnętrzny i zewnętrzny; sterowane poparcie społeczne; monumentalizm w sztuce, nihilistyczny lub bardzo wybiórczy stosunek do tradycji.

AUCP(b)
AUCP(b)
R1dSJpdKuj7aG
Nagranie dźwiękowe słówka.

WKP(b) – Wszechzwiązkowa Komunistyczna Partia (bolszewików); partia komunistyczna w Związku Sowieckim od 1925, po śmierci Lenina i objęciu przywództwa w państwie przez Józefa Stalina

USSR
USSR
Rqy5FSNihUBBq
Nagranie dźwiękowe słówka.

ZSRS – Związek Socjalistycznych Republik Sowieckich utworzony przez Lenina (30 grudnia 1922 roku). W leninowskiej koncepcji miał być to federacyjny organizm państwowy, składający się z równoprawnych republik.

Belvedere
Belvedere
R18V9cX2cFttO
Nagranie dźwiękowe słówka.

Belweder – pałac przy ul. Belwederskiej; od 1767 własność króla Stanisława Augusta Poniatowskiego; własność ks. J. Poniatowskiego; później w latach 1818–30 rezydencja wielkiego ks. Konstantego; w latach 1918–22 siedziba J. Piłsudskiego, 1922–26 rezydencja prezydenta RP (G. Narutowicza, S. Wojciechowskiego), od 1926–35 ponownie J. Piłsudskiego.

Chjeno‑Piast
Chjeno‑Piast
R1F4laTf8lxWU
Nagranie dźwiękowe słówka.

Chjeno‑Piast - potoczna nazwa koalicji PSL „Piast” i bloku stronnictw Chrześcijańskiego Związku Jedności Narodowej

legalism
legalism
R1RLSJipch9kz
Nagranie dźwiękowe słówka.

Legalizm – ścisłe przestrzeganie obowiązujących przepisów prawnych

„First Brigade”
„First Brigade”
R9XaEfjDkP3B2
Nagranie dźwiękowe słówka.

„Pierwsza Brygada” – polska pieśń żołnierska autorstwa T. Biernackiego i A.T. Hałacińskiego, napisana w 1917 r. do melodii tzw. Marsza dziesiątego kieleckiej orkiestry legionowej; do wybuchu II wojny światowej była nieoficjalnym hymnem armii polskiej; dopiero u schyłku lat 80. XX w. powróciła do repertuaru orkiestr wojskowych

POW
POW
RlabJE0Jygvt0
Nagranie dźwiękowe słówka.

POW – Polska Organizacja Wojskowa (zob. Lekcja o I wojnie światowej)

Sanation
Sanation
R1OSuvfvZqR2n
Nagranie dźwiękowe słówka.

Sanacja – uzdrowienie; w II RP obóz zwolenników Józefa Piłsudskiego

Sejmocracy
Sejmocracy
RjyXsDBNQ6hNs
Nagranie dźwiękowe słówka.

Sejmokracja - nadmierny wpływ sejmu na rządy w państwie

Coup d'état
Coup d'état
R15laiLO7NyjJ
Nagranie dźwiękowe słówka.

Zamach stanu – przejęcie władzy w państwie przy użyciu wojska

Authoritarianism
Authoritarianism
RQfJUZ400CDnQ
Nagranie dźwiękowe słówka.

Autorytaryzm – sposób sprawowania władzy opierający się na autorytecie przywódcy lub grupy osób podejmujących decyzje w najważniejszych sprawach państwowych, najczęściej z pominięciem organów konstytucyjnych państwa

Centrolew
Centrolew
RfcSGqXWwxAQW
Nagranie dźwiękowe słówka.

Centrolew – sojusz opozycyjnych partii lewicowych i centrowych, zawiązany w 1929 roku.

August novella
August novella
RhDmhpxngbIpK
Nagranie dźwiękowe słówka.

Nowela Sierpniowa – ustawa z 1926 roku, uzupełniająca lub zmieniająca 6 artykułów Konstytucji marcowej 1921 roku, dotyczących: budżetu, wydawania rozporządzeń z mocą ustawy, przedterminowego rozwiązania izb, sposobu wyrażania wotum nieufności, utraty mandatu poselskiego; w efekcie wzmocniono w niej władzę wykonawczą kosztem parlamentu.

ONR
ONR
R1edPd9pxDjWN
Nagranie dźwiękowe słówka.

Obóz Narodowo‑Radykalny, organizacja skrajnie nacjonalistyczna.

rebellion
rebellion
R1LQc3uDpsTl3
Nagranie dźwiękowe słówka.

bunt.

Bereza Kartuska
Bereza Kartuska
RNtO4NrPmrnbk
Nagranie dźwiękowe słówka.

Bereza Kartuska – obóz koncentracyjny, utworzony rozporządzeniem prezydenta Ignacego Mościckiego w 1934 r., jako reakcja na zabójstwo ministra Bronisława Pierackiego dokonane przez ukraińskiego nacjonalistę; istniał do 1939 r., kierowano do niego osoby oskarżone o „naruszenie bezpieczeństwa lub porządku publicznego”, w szczególności działaczy ONR, komunistów i ukraińskich nacjonalistów

Camp of Great Poland
Camp of Great Poland
R1824QFT41s0N
Nagranie dźwiękowe słówka.

Obóz Wielkiej Polski – radykalna prawicowa organizacja polityczna, powołana w 1926 z inicjatywy R. Dmowskiego

National Unity Camp
National Unity Camp
RbxYSrLNGao1Q
Nagranie dźwiękowe słówka.

Obóz Zjednoczenia Narodowego - próba kontynuacji BBWR; partia prorządowa utworzona w 1937 w celu skupienia społeczeństwa wokół armii i marszałka E. Rydza‑Śmigłego

Falanga
Falanga
R1Uu69OfYyntd
Nagranie dźwiękowe słówka.

ONR‑Falanga - nielegalna organizacja polityczna powstała w 1935 w wyniku rozłamu dokonanego przez B. Piaseckiego w Obozie Narodowo‑Radykalnym, który z kolei wyodrębnił się podczas kryzysu politycznego w Narodowej Demokracji; działała głównie na wyższych uczelniach, głosiła hasła nacjonalistyczne, antysemickie i prokatolickie, miała wsparcie Kościoła katolickiego, a od 1936 przez pewien czas współpracowała z sanacyjnym Obozem Zjednoczenia Narodowego; liczyła ok. 5 tys. członków.

Idea of “Intermarium”
Idea of “Intermarium”
RgKBF4kCB03wT
Nagranie dźwiękowe słówka.

Koncepcja „Międzymorza” - kolejna federacyjna propozycja Piłsudskiego, zmierzająca do powstania sojuszu łączącego kraje między Morzem Bałtyckim i Morzem Czarnym.

Anti‑Comintern Pact
Anti‑Comintern Pact
Rm3AhdS6uxBac
Nagranie dźwiękowe słówka.

Pakt antykominternowski – układ zawarty w listopadzie 1936 w Berlinie przez Niemcy (III Rzeszę) i Japonię pod hasłem walki z Międzynarodówką Komunist. (Kominternem)

Eastern Pact
Eastern Pact
RoXF23IcWZhVO
Nagranie dźwiękowe słówka.

Pakt wschodni – (nazywane też wschodnie Locarno – według tego pomysłu Polska, Niemcy, ZSRS i Czechosłowacja oraz kraje bałtyckie miałyby oficjalnie uznać swoje granice, zapewnić sobie pomoc w wypadku agresji, a także wszystkie państwa obiecałyby nie udzielać wsparcia agresorowi. Wzajemne animozje ewentualnych sygnatariuszy, niechęć Niemiec oraz obawy Polski, że ZSRS stanie się dominującym sojusznikiem francuskim w Europie Środkowo‑Wschodniej, unicestwiły ideę paktu.

Locarno Treaties
Locarno Treaties
RFgghb7PCYQno
Nagranie dźwiękowe słówka.

traktaty lockarneńskie - międzynarodowe porozumienia opracowane i parafowane w X 1925 na konferencji w Locarno, z udziałem Belgii, Francji, Niemiec, Wielkiej Brytanii i Włoch (Czechosłowacja i Polska jedynie asystowały obradom), podpisane 1 XII 1925 w Londynie;

Rapallo Treaty
Rapallo Treaty
RZe1jItfrUMCv
Nagranie dźwiękowe słówka.

Układ w Rapallo - umowa międzynarodowa zawarta w kwietniu 1922 pomiędzy Rzeszą Niemiecką a Rosją Sowiecką we włoskim mieście Rapallo.

Nonpartisan Bloc for Cooperation with the Government (BBWR)
Nonpartisan Bloc for Cooperation with the Government (BBWR)
Rlq2u7th96ar3
Nagranie dźwiękowe słówka.

Bezpartyjny Blok Współpracy z Rządem (BBWR) – ugrupowanie polityczne zwolenników rządów J. Piłsudskiego, powołane w 1928; partia łącząca grupy o różnych rodowodach i programach politycznych; wspólne im było podporządkowanie się autorytetowi Piłsudskiego, uznanie dominującej roli państwa w tworzeniu reguł życia społecznego, poparcie dla zasady silnej władzy państwowej, odrzucenie nacjonalizmu, dążenie do odgrywania przez Polskę samodzielnej roli na arenie międzynarodowej; po śmierci J. Piłsudskiego rozwiązany na skutek wewnętrzny tarć

Front Morges
Front Morges
Ru2Z0mnygjmxs
Nagranie dźwiękowe słówka.

Front Morges – polityczne porozumienie działaczy stronnictw centrowych z 1936 r., zainicjowane przez generała W. Sikorskiego i J. Paderewskiego, z udziałem W. Witosa i J. Hallera. Zawarte 17 II 1936 w Szwajcarii, w siedzibie Paderewskiego Riond‑Bosson w Morges (stąd nazwa), jego celem było zjednoczenie opozycji przeciw tendencjom autorytarnym i polityce zagranicznej obozu rządzącego po śmierci Piłsudskiego

General Armed Forces Inspectorate
General Armed Forces Inspectorate
ReZTWw8JxaTiT
Nagranie dźwiękowe słówka.

Generalny Inspektorat Sił Zbrojnych – naczelny organ sił zbrojnych w II RP; utworzony dekretem Prezydenta RP z sierpnia 1926; Generalny Inspektor przygotowywał i kontrolował wojsko w zakresie wszystkich spraw istotnych dla przyszłych zadań wojennych oraz personalnej obsady stanowisk w wojsku; w 1939 stał się wodzem naczelnym

Brest Fortress
Brest Fortress
R1DDXBTfF8q42
Nagranie dźwiękowe słówka.

Twierdza w Brześciu nad Bugiem – zespół fortyfikacji, dawna twierdza rosyjska nad Bugiem, przy ujściu Muchawca koło Brześcia

Teksty i nagrania

RnyLIO1QfxBdH
Nagranie audio.

Europe and Poland in the interwar period - a repetition lesson

Links to the lessons: 1 , 2 , 3 , 4

Links to the abstracts: 1, 2, 3, 4