Temat: Gady Polski

Autor: Zyta Sendecka

Adresat

Uczeń klasy VI szkoły podstawowej.

Podstawa programowa

11) gady – uczeń:

a) dokonuje obserwacji przedstawicieli gadów (zdjęcia, filmy, schematy, okazy naturalne w terenie itd.) i przedstawia ich cechy wspólne oraz opisuje przystosowania gadów do życia na lądzie;

b) określa gady jako zwierzęta zmiennocieplne;

c) przedstawia sposób rozmnażania i rozwój gadów;

d) wyjaśnia znaczenie gadów w przyrodzie i dla człowieka.

Cel lekcji

Uczniowie opisują wybrane gady krajowe.

Kryteria sukcesu

• wymienisz i opiszesz sześć gatunków polskich gadów;

• wyjaśnisz pojęcia ubarwienia maskującego oraz zmiennocieplności.

Kompetencje kluczowe

• porozumiewanie się w języku ojczystym;

• porozumiewanie się w językach obcych;

• kompetencje matematyczne i podstawowe kompetencje naukowo‑techniczne; 

• kompetencje informatyczne;

• umiejętność uczenia się;

• kompetencje społeczne i obywatelskie.

Metody/formy pracy

Pogadanka, obserwacja bezpośrednia, ekspozycja, praca z tekstem, projekt edukacyjny.

Praca indywidualna oraz praca w grupach.

Środki dydaktyczne

• abstrakt;

• tablica interaktywna lub tradycyjna;

• tablety/komputery;

• wąż egzotyczny z hodowli;

• fotografie i opisy polskich gadów.

Przed lekcją

Nauczyciel drukuje fotografie przedstawiające gatunki gadów występujących w Polsce (galeria „Portrety naszych gadów”) oraz sporządza ich opisy na podstawie artykułu Adama Wajraka
pt. „Zaskroniec udaje trupa”, zamieszczonego na stronie: http://wyborcza.pl/piatekekstra/1,129155,14178302,Zaskroniec_udaje_trupa.html i innych podobnych źródeł. Opisy nie powinny być charakterystykami biologicznymi, ale raczej studiami przypadków. Powinny wzbudzić sympatię do gadów, podziw dla ich sprytnych strategii przetrwania
i potrzebę ochrony tych niezwykłych zwierząt.

Fazy lekcji

Wstępna

1. Nauczyciel zaczyna lekcję, trzymając węża wypożyczonego z hodowli lub innego gada. Pyta uczniów, z czym im się kojarzy słowo „gad”. Mówi, że gady są na ogół źle postrzegane, a tymczasem to ciekawe i nieszkodliwe – przynajmniej na terenie Polski – zwierzęta, potrzebujące naszej ochrony. Wyjaśnia, że na zajęciach uczniowie wybiorą sobie gada na przyjaciela. Będą musieli przeanalizować opisy różnych gatunków gadów i wybrać tego, który dla nich stanie się najważniejszy.

2. Nauczyciel podaje temat i cel lekcji oraz kryteria sukcesu.

Realizacyjna

1. Nauczyciel przechadza się po klasie z wężem lub innym gadem. Informuje, że gad niedawno zjadł posiłek i dlatego jest bardzo spokojny. Pozwala uczniom dotknąć i pogłaskać gada. Prosi, żeby uczniowie opisywali, jak postrzegają jego skórę.

2. Prowadzący zadaje uczniom następujące pytania:

• Dlaczego gad jest ciepły, chociaż na dworze temperatura jest niższa?

• Kiedy gad może ukąsić?

• Czy gad ma powieki?

• Do czego służy mu język?

• Czym różnią się łuski na grzbiecie i na brzuchu gada?

Nauczyciel komentuje wypowiedzi podopiecznych, koryguje je oraz zachęca do zadawania mu pytań dotyczących gada. Omawia pojęcia ubarwienia maskującego oraz zmiennocieplności.

3. Nauczyciel rozdaje fotografie gadów i ich opisy. Uczniowie zapoznają się z nimi i wybierają tego gada, który wzbudza ich największą sympatię.

4. Uczniowie, którzy wybrali ten sam gatunek, dobierają się w grupy. Zadaniem każdej z nich jest przygotowanie prezentacji na temat swojego gada. Nauczyciel zapisuje na tablicy pytania pomocnicze do prezentacji:

• Gdzie można go spotkać?

• Jak go rozpoznać?

• Jakie ma problemy?

• Czego my, ludzie, nie powinniśmy mu robić?

5. Przedstawiciele grup prezentują „swoje” gady.

6. Nauczyciel proponuje uczniom udział w projekcie edukacyjnym „Portrety naszych gadów”, którego celem jest uświadomienie ludziom, że gady są pożyteczne i nie stanowią dużego zagrożenia, a także przekonanie ich do ochrony gadów. W projekcie mogą wziąć udział wszystkie grupy, a nagrodą dla zwycięskiego zespołu jest wycieczka do Zoo i spotkanie z opiekunami gadów oraz ich podopiecznymi. Nauczyciel informuje, że projekt będzie trwał dwa miesiące i zaprasza uczniów na pierwsze spotkanie w ramach koła biologicznego, na którym zostaną omówione szczegóły pracy metodą projektu.

Podsumowująca

Uczniowie odpowiadają na pytania:

• Czego dowiedziałem się na dzisiejszej lekcji?

• Jak polubić obcego?

Zadanie domowe

Uczniowie wykonują ćwiczenie interaktywne.

W tej lekcji zostaną użyte m.in. następujące pojęcia oraz nagrania

Pojęcia

Teksty i nagrania

Representatives of reptiles in Poland

Only one species of turtle lives in Poland – European pond turtle. Its natural habitat are shallow lakes. It hunts tadpoles, snails and insects. It has dark coloration. It has got small bright spots on the underside of the shell as well as on the skin of the paws and neck. It is very skittish. Alarmed, it pulls the head and limbs into the armor.

Viviparous lizard is the smallest Polish lizard. It can be found throughout the country. Especially often occurs in the mountains and foothills. It feeds on insects, slugs, earthworms and spiders. Attacked by a predator, it can discard its tail that moves rapidly for a few minutes, which distracts the attacker's attention and creates the opportunity for the lizard to escape. After some time, the lost tail grows back.

Common European adder is the only poisonous snake occurring in Poland. It lives in the forest edges, glades, neglected gardens, dry mountain meadows. It can often be seen to be basking in the sun. It is not aggressive. It attacks only when it feels threatened and its venom is not lethal. It feeds mainly on small mammals, frogs, eats bird chicks and insects. It has a broad, heart‑shaped head and a stocky body structure. Unlike other snakes, its pupils are vertical. Most adders have got a zigzag pattern on their back, the so‑called cain ribbon.

The grass snake is most often found near water basins, where it hunts amphibians and their larvae. It is a great swimmer. It can be easily distinguished from the Common European adder because it has got yellow, crescentspots on both sides of its head.

Reptiles, similarly to amphibians, are perceived by humans as useful animals. They regulate the numbers of insects, snails and small vertebrates, especially rodents that are pests to forests and fields. In addition, they constitute food for other vertebrate animals, mainly birds and mammals.

• All Polish reptiles are under species protection.