Scenariusz lekcji chemii

Opracował Krzysztof Błaszczak

Adresat:

Uczniowie liceum ogólnokształcącego i technikum

Podstawa programowa:

Nowa podstawa programowa:

Liceum ogólnokształcące i technikum. Chemia – zakres podstawowy:

XI. Zastosowania wybranych związków nieorganicznych. Uczeń:

3) opisuje rodzaje skał wapiennych (wapień, marmur, kreda), ich właściwości i zastosowania; projektuje i przeprowadza doświadczenie, którego celem będzie odróżnienie skał wapiennych wśród innych skał i minerałów; pisze odpowiednie równania reakcji;
4) opisuje mechanizm zjawiska krasowego i usuwania twardości przemijającej wody; pisze odpowiednie równania reakcji.

Liceum ogólnokształcące i technikum – zakres rozszerzony:

XI. Zastosowania wybranych związków nieorganicznych. Uczeń:

3) opisuje rodzaje skał wapiennych (wapień, marmur, kreda), ich właściwości i zastosowania; projektuje i przeprowadza doświadczenie, którego celem będzie odróżnienie skał wapiennych od innych skał i minerałów; pisze odpowiednie równania reakcji;
4) opisuje mechanizm zjawiska krasowego i usuwania twardości przemijającej wody; pisze odpowiednie równania reakcji.

Stara podstawa programowa:

Liceum ogólnokształcące i technikum. Chemia – zakres podstawowy:

XI. Zastosowania wybranych związków nieorganicznych. Uczeń:

2) opisuje rodzaje skał wapiennych (wapień, marmur, kreda), ich właściwości i zastosowania; projektuje i przeprowadza doświadczenie, którego celem będzie odróżnienie skał wapiennych wśród innych skał i minerałów; pisze odpowiednie równania reakcji;
3) opisuje mechanizm zjawiska krasowego i usuwania twardości przemijającej wody; pisze odpowiednie równania reakcji.

Tytuł abstraktu:

2.4 Skały wapienne

Link do lekcji:

https://www.epodreczniki.pl/reader/c/169412/v/30/t/student‑canon/m/iykY0iW6b9

Temat: Właściwości i zastosowanie skał wapiennych

Czas: 45 min

Cel lekcji:

Uczeń zapoznaje się z zagadnieniem skał wapiennych, uwzględniając doświadczenia i reakcje charakterystyczne na wykrywanie węglanu wapnia, otrzymywanie wapna palonego i gaszonego, a także poznając mechanizm zjawiska krasowego

Kryteria sukcesu:

• wymienisz rodzaje, właściwości i zastosowanie skał wapiennych

• scharakteryzujesz skały wapienne

• zaprojektujesz i przeprowadzisz doświadczenie wykrywające skały wapienne wśród innych skał i minerałów

• zapiszesz równanie reakcji charakterystycznej na wykrywanie węglanu wapnia

• wyjaśnisz, na czym polega gaszenie wapna palonego

• wyjaśnisz, czym różni się wapno palone od wapna gaszonego

• omówisz zasady bezpieczeństwa podczas pracy z wapnem palonym i gaszonym

• zapiszesz wzór sumaryczny węglanu wapnia, wapna palonego i wapna gaszonego

• wskażesz czynnik przyczyniający się do twardnienia zaprawy murarskiej

• wyjaśnisz, na czym polega twardnienie zaprawy murarskiej

• uzasadnisz, dlaczego w nowo wybudowanych mieszkaniach i domach nie należy tapetować ścian

• zaprojektujesz doświadczenie na identyfikację produktów podczas rozkładu termicznego węglanu wapnia

• wyjaśnisz procesy krasowienia skał

Kompetencje kluczowe:

• porozumiewanie się w języku ojczystym

• porozumiewanie się w językach obcych

• kompetencje matematyczne i podstawowe kompetencje naukowo‑techniczne

• kompetencje informatyczne

• umiejętność uczenia się

Nabywane i doskonalone umiejętności:

• korzystania z podręcznika cyfrowego

• komunikowania się

• obsługi komputera

• dociekania

• twórczego myślenia i działania

• współpracy

• przeprowadzania eksperymentów

Środki dydaktyczne:

• komputery z głośnikami i dostępem do internetu

• zasoby multimedialne zawarte w abstrakcie i w e‑podręczniku

• rzutnik multimedialny

• tablica interaktywna/tablica i kreda

• sprzęt, szkło laboratoryjne oraz odczynniki do eksperymentu – patrz opis doświadczenia 1 w e‑podręczniku (abstrakcie)

• metodnik lub kartki zielone, żółte i czerwone

Metody i techniki nauczania:

• problemowe: rozmowa kierowana, dyskusja dydaktyczna

• eksponujące: film

• programowane: z użyciem komputera, z użyciem podręcznika cyfrowego

• praktyczne: eksperyment

• podające: elementy wykładu

• pokaz nauczycielski

• technika świateł drogowych do samooceny ucznia, a przez to określenia stopnia opanowania omawianego zagadnienia na bieżąco

• metoda lekcji odwróconej

• metoda burzy mózgów

Formy pracy:

• praca w grupie

• praca w parach

• praca indywidualna

Fazy lekcji:

Wstępna

1. Nauczyciel rozdaje uczniom metodniki lub kartki w trzech kolorach: zielonym, żółtym i czerwonym do zastosowania w pracy techniką świateł drogowych. Przedstawia cele lekcji sformułowane w języku ucznia na prezentacji multimedialnej oraz omawia kryteria sukcesu (może przesłać uczniom cele lekcji i kryteria sukcesu pocztą mailową lub zamieścić je np. na Facebooku, dzięki czemu uczniowie będą mogli prowadzić ich portfolio).

2. Prowadzący wspólnie z uczniami ustala – na podstawie wcześniej zaprezentowanych celów lekcji – co będzie jej tematem, po czym zapisuje go na tablicy interaktywnej/tablicy kredowej. Uczniowie przepisują temat do zeszytu.

3. BHP – przed przystąpieniem do eksperymentów nauczyciel zapoznaje uczniów z kartami charakterystyk substancji, które będą używane na lekcji. Wskazuje na konieczność zachowania ostrożności w pracy z nimi.

Realizacyjna

1. Nauczyciel stosuje metodę odwróconej lekcji. Przed zajęciami uczniowie otrzymali polecenie przygotowania informacji (z abstraktu, e‑podręcznika, internetu) na temat rodzajów skał wapiennych, uwzględniających ich charakterystykę, występowanie w Polsce, zastosowanie i procesy krasowienia. Rozpoczynając tę fazę lekcji, nauczyciel rozdaje karty pracy. Wskazani uczniowie występują w rolach asystentów: omawiają wymienione zagadnienia, wykorzystując zasoby zewnętrzne i e‑podręcznikowe, m.in. filmy prezentujące efekty procesów krasotwórczych z Jaskini Niedźwiedziej, Jaskini Raj, Jaskini Postojnej na Słowenii (nauczyciel może je odtworzyć także podczas zajęć). Jeden z asystentów prosi uczniów o wykonanie ćwiczenia interaktywnego – pytanie wielokrotnego wyboru z ilustracjami (treść ćwiczenia w komentarzu metodycznym) – „Które zdjęcia przedstawiają zjawiska krasowe?”. Nauczyciel poleca także uczniom przyjrzenie się interaktywnej grafice, prezentującej zastosowanie kredy.

2. Nauczyciel, korzystając z zasobów abstraktu, prezentuje w formie pokazu nauczycielskiego i zgodnie z instrukcją doświadczenie 1 „Jak kwas solny wpływa na skały wapienne?”. Uczniowie obserwują jego przebieg i rozpoczynają dyskusję – wymianę spostrzeżeń prowadzącą do wniosków, które zapisują w kartach pracy. Nauczyciel zapisuje równanie reakcji wykrywającej węglan wapnia na tablicy i jednocześnie tłumaczy jej mechanizm, uczniowie przepisują równanie do kart pracy. Następnie przystępują do opracowania metodą burzy mózgów polecenia 3 z abstraktu.

3. Nauczyciel ponownie prezentuje, jak przy poprzednim badaniu, doświadczenie 2 – „Jakie substancje można otrzymać w wyniku prażenia skał wapiennych?”, zgodnie z instrukcją podaną w abstrakcie. Uczniowie obserwują zmiany i dyskutują, wnioskując z doświadczenia, a następnie notują spostrzeżenia w kartach pracy. Prowadzący zajęcia zapisuje równanie reakcji rozkładu węglanu wapnia na tablicy, tłumacząc jej mechanizm – uczestnicy lekcji odwzorowują równanie w kartach pracy.

4. Prowadzący zajęcia zapisuje na tablicy, tłumacząc, równanie reakcji gaszenia wapna palonego. Jak poprzednio uczniowie zapisują w kartach pracy spostrzeżenia, wnioski i równanie reakcji. Następnie wykonują polecenie 4 z abstraktu, pracując metodą burzy mózgów.

5. Nauczyciel zapisuje równanie reakcji twardnienia zaprawy murarskiej na tablicy i jednocześnie tłumaczy jej mechanizm. Spostrzeżenia, wnioski i równanie reakcji uczniowie zapisują w kartach pracy.

6. Nauczyciel notuje na tablicy i omawia równanie reakcji twardnienia zaprawy wapiennej – uczniowie przepisują równanie do kart pracy.

7. Nauczyciel prosi uczniów o pracę z ćwiczeniami interaktywnymi.

Podsumowująca

1. W podsumowaniu lekcji nauczyciel prosi uczniów o rozwinięcie zdań:

• Łatwe było dla mnie…

• Trudne było dla mnie…

W celu przeprowadzenia podsumowania może posłużyć się tablicą interaktywną w abstrakcie lub polecić uczniom pracę z nią.

Multimedia:

I. Ćwiczenie interaktywne – pytanie wielokrotnego wyboru z ilustracjami

II. Ćwiczenie interaktywne – połączenie obrazków z podpisami

III. Interaktywna grafika prezentująca zastosowanie kredy

IV. Tablica interaktywna do ewaluacji lekcji i samooceny wiadomości ucznia