Temat: Co to jest skamieniałość?

Adresat

I klasa szkoły ponadpodstawowej, zakres rozszerzony

Podstawa programowa

Wymagania ogólne

I. Wiedza geograficzna.

Rozumienie specjalistycznych pojęć i posługiwanie się terminami geograficznymi.

V. Dynamika procesów geologicznych i geomorfologicznych: najważniejsze wydarzenia w dziejach Ziemi, minerały, geneza i wykorzystanie skał, procesy rzeźbotwórcze i ich efekty (wietrzenie, erozja, transport, akumulacja, ruchy masowe), odkrywka geologiczna.

Wymagania szczegółowe

Rozumie zasady ustalania wieku względnego i bezwzględnego skał oraz wydarzeń geologicznych.

Ogólny cel kształcenia

Uczeń dowie się, czym są skamieniałości, w jaki sposób powstały i jakie jest ich znaczenie.

Kompetencje kluczowe

• porozumiewanie się w językach obcych;

• kompetencje informatyczne;

• umiejętność uczenia się.

Kryteria sukcesu
Uczeń nauczy się:

• jakie są znaczenia pojęć: mineralizacja, fosylizacja, skamieniałości, skamieniałości przewodnie;

• w jaki sposób na podstawie obecności skamieniałości przewodnich możemy określić względny wiek badanych próbek.

Metody/techniki kształcenia

• aktywizujące

  • dyskusja.

• podające

  • pogadanka.

• eksponujące

  • film.

• programowane

  • z użyciem komputera;

  • z użyciem e‑podręcznika.

• praktyczne

  • ćwiczeń przedmiotowych.

Formy pracy

• praca indywidualna;

• praca w parach;

• praca w grupach;

• praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne

• e‑podręcznik;

• zeszyt i kredki lub pisaki;

• tablica interaktywna, tablety/komputery.

Przebieg lekcji

Przed lekcją

• Uczniowie zapoznają się z treścią abstraktu. Przygotowują się do pracy na lekcji w taki sposób, żeby móc przeczytany materiał streścić własnymi słowami i samodzielnie rozwiązać zadania.

Faza wstępna

• Co najmniej tydzień przed planowaną lekcją nauczyciel poleca uczniom zapoznanie się z całością lekcji „Co to jest skamieniałość?” w e‑podręczniku oraz z filmami przedstawiającymi technikę wykonania modelu utrwalonych w skale skamieniałości oraz odlewu przedmiotów pochodzenia organicznego. Nauczyciel dzieli klasę na niewielkie zespoły (4–5 osób) i poleca każdej grupie przygotowanie w domu modelu warstw osadów z utrwalonymi skamieniałościami oraz odlewu wybranych przez uczniów przedmiotów pochodzenia organicznego (muszle, orzechy, itp.).

• Na zajęciach nauczyciel określa cel lekcji, informuje uczniów o jej planowanym przebiegu.

• Nauczyciel pyta uczniów, co ich zdaniem oznaczają pojęcia: mineralizacja, fosylizacja, skamieniałości, skamieniałości przewodnie. Wybrany uczeń zapisuje na tablicy prawidłowe definicje. Nauczyciel uzupełnia informacje i udziela wyjaśnień.

Faza realizacyjna

• Kolejnym etapem lekcji jest prezentacja modeli wykonanych przez poszczególne grupy, ze wskazaniem „skamieniałości”, które w przypadku każdego modelu mogą posłużyć do określenia względnego wieku skał jako skamieniałości przewodnie. Uczniowie mogą wymieniać się modelami w celu ich zbadania – przydatne będą lupy oraz pęsety umożliwiające wyjęcie „skamieniałości” z materiału.

• Po „zbadaniu” przedstawionych modeli i zawartych w nich skamieniałości nauczyciel prosi uczniów, by ocenili modele kolegów. Informuje, że ocena powinna odnosić się m.in. do interesującego układu warstw, staranności wykonania oraz tego, co można by zrobić lepiej.

• Nauczyciel proponuje uczniom, by wspólnie zaaranżowali kącik geologiczny. Eksponatami będą wykonane przez uczniów w domu odlewy gipsowe wybranych przedmiotów. Nauczyciel prosi, by uczniowie przedstawili swoje modele i uzasadnili, dlaczego utrwalili akurat taki przedmiot.

• Następnym etapem jest indywidualna praca uczniów. Uczniowie uważnie oglądają m.in. zdjęcia okazów skamieniałości zamieszczonych w lekcji, fotografie w albumach lub podręcznikach oraz okazy zgromadzone w pracowni przedmiotowej (jeśli znajdują się na wyposażeniu). Omawiają je z nauczycielem, a następnie wykonują ćwiczenie interaktywne polegające na dopasowywaniu podpisów do zdjęć rozmaitych skamieniałości.

Faza podsumowująca

• Ostatnim etapem lekcji jest podsumowanie, służące usystematyzowaniu i utrwaleniu wiadomości oraz uzupełnieniu notatek.

• Nauczyciel prosi uczniów, by jako zadanie domowe wykonali ćwiczenie 2 z e‑podręcznika.

Praca domowa

• Odsłuchaj w domu nagrania abstraktu. Zwróć uwagę na wymowę, akcent i intonację. Naucz się prawidłowo wymawiać poznane na lekcji słówka.

• Wykonaj w domu notatkę z lekcji metodą sketchnotingu.

W tej lekcji zostaną użyte m.in. następujące pojęcia oraz nagrania

Pojęcia

Teksty i nagrania

What is a fossil?

One of the methods of researching history of the Earth is examining evolution of organisms. Appropriate data are provided by paleontology which deals with searching, analyses and comparison of remains and traces of life activity of various organisms, preserved in sediments in the Earth’s crust. In favourable circumstances, dead remains of organisms and traces of their life activity may have been covered with layers of various sediments which slowed down their decomposition. Subsequent processes were responsible for gradual mineralisation which is decomposition of organic substances (remains) to simple permanent inorganic compounds, and fossilisation (petrification) of hard parts of their bodies, e.g. shells Describing this process, we tell how organic remains have turned into stone, and sediment has transformed to solid rock. Tree trunks, leaves or seeds as well as shells, bones or even moulds of soft animal tissues, preserved in rocks, are called fossils. They usually maintain many details of anatomical structure of a specific organism.

For paleontologists, the most valuable fossils came into being from organisms which dwellt in a short period and yet appeared in widespread area, namely index fossils. Discovery of any such fossil enables precise determination of relative age of a rock where such fossil has been found. In such situation, we are certain that examined rocks could not have been formed earlier than fossils found within. As all trilobites (small marine animals found in sediments) became extinct around the end of the Permian, also marking the end of Paleozoic Era, we cannot find them in younger rocks. The same principle applies to ammonites or plesiosaurs which became extinct around the end of the Cretaceous, also marking the end of the Mesozoic Era.

• Trunks, leaves or seeds as well as shells, bones, and sometimes casts of soft tissues of animals, preserved in rocks, are called fossils.

• Scientists are eager to use fossils to establish the details of the original living environment of fossil organisms.