Tytuł: Moje miasto

Opracowanie scenariusza: Katarzyna Maciejak

Temat zajęć

Moje miasto. Warszawa dawniej i dziś.

Grupa docelowa

Uczniowie klasy VIII ośmioletniej szkoły podstawowej.

Podstawa programowa

1. Kształcenie literackie i kulturowe.

2. Czytanie utworów literackich. Uczeń:

7) określa w poznawanych tekstach problematykę egzystencjalną i poddaje ją refleksji;

8) określa wartości estetyczne poznawanych tekstów literackich;

9) wykorzystuje w interpretacji utworów literackich odwołania do wartości uniwersalnych związane z postawami społecznymi, narodowymi, religijnymi, etycznymi i dokonuje ich hierarchizacji;

10) wykorzystuje w interpretacji tekstów literackich elementy wiedzy o historii i kulturze;

11) wykorzystuje w interpretacji utworów literackich potrzebne konteksty, np. biograficzny, historyczny, historycznoliteracki, kulturowy, filozoficzny, społeczny.

3. Odbiór tekstów kultury. Uczeń:

6) określa wartości estetyczne poznawanych tekstów kultury;

7) znajduje w tekstach współczesnej kultury popularnej (np. w filmach, komiksach, piosenkach) nawiązania do tradycyjnych wątków literackich i kulturowych.

Ogólny cel kształcenia

Uczniowie, na podstawie analizy i intepretacji wiersza Stare Miasto oraz piosenki Sen o Warszawie różnicują stany emocjonalne podmiotu mówiącego oraz poznają kontrast jako środek poetycki.

Kształtowane kompetencje kluczowe

• porozumiewanie się w języku ojczystym;

• porozumiewanie się w językach obcych;

• umiejętność uczenia się;

• kompetencje społeczne i obywatelskie.

Cele operacyjne

Uczeń:

• charakteryzuje najważniejsze zabytki znajdujące się w polskich miastach;

• uzasadnia skojarzeniach związane z Warszawą;

• identyfikuje stan emocjonalny podmiotu mówiącego w wierszu i w piosence;

• uzasadnia wybór materiału ikonograficznego do obrazów poetyckich;

• wskazuje w wierszu kontrast jako środek poetycki, określa jego funkcję.

Metody/techniki kształcenia

• podająca: pogadanka;

• praktyczne: przewodniego tekstu, ćwiczenia przedmiotowe;

• eksponująca: nagranie;

• programowane: z użyciem komputera, z użyciem e‑podręcznika;

• przekład intersemiotyczny.

Formy pracy

• aktywność indywidualna jednolita;

• aktywność zbiorowa.

Wskazówki metodyczne

Zaproszenie do intertekstualności a konektywizm

Jednym z celów kształcenia językowego i odbioru tekstów jest kształtowanie umiejętności rozpoznawania w różnych tekstach kultury powtarzających się obrazów, wątków, motywów czy toposów. Dzięki zdolności dostrzegania powiązań na poziomie intertekstualnym kształcimy umiejętność dokonywania syntezy oraz krytycznego odbioru tekstu.

Równocześnie chcemy zachęcić uczniów i nauczycieli do aktywnego tworzenia własnych opracowań: impresyjnych lub ekspresyjnych poprzez emocje i sztukę, np. twórczość własną (prace plastyczne, fotografia, film, teksty), elementy ruchu i dramy, w tym także wybór przykładów twórczości fotografii innych twórców, wraz z ich uzasadnieniem. Dzięki temu kontakt z dziełem literackim wzbogacamy o własne skojarzenia i przemyślenia. Warto podkreślić, że sama aktywność poszukiwania informacji w zewnętrznych źródłach jest zgodna z założeniami konektywizmu, a zwłaszcza z ideą ciągłego uczenia się oraz dostrzegania powiązań.

Nazywamy to zadanie poszukiwaniem klucza. Zawsze polega ono na wyborze (selekcji) odpowiednich przykładów lub realizacji zadania twórczego i przygotowaniu krótkiej prezentacji wraz z uzasadnieniem.

Przykład:

Wybierz trzy zdjęcia z historii fotografii, które Twoim zdaniem ilustrują zawarte w utworze przesłanie.

lub

Nakręć aparatem telefonicznym krótki film, w którym zawrzesz swoją impresję na temat poruszony w wierszu.

Niezwykle ważnym elementem zaproponowanego przez nas działania edukacyjnego jest zainicjowana dzięki niemu dyskusja na forum całej klasy, podczas której wszyscy uczniowie mogą zadawać pytania o powody indywidualnego doboru przykładów lub realizacji zadania. Uczniowie, chcąc odczytać klucz interpretacyjny koleżanki lub kolegi z klasy, powinni zadać pytania naprowadzające, np. Dlaczego wybrałeś akurat to zdjęcie? Jakie inne zdjęcia miałeś do wyboru? Co zadecydowało o tym, że przyniosłeś dziś na lekcję reprodukcję tego obrazu? O czym myślałeś, przygotowując scenariusz swojego filmu? Gdzie szukałeś inspiracji dla swojego rysunku?

Dzięki opisanym działaniom, odpowiadającym metodzie przekładu intersemiotycznego, uczniowie będą mieli okazję utrwalić wiedzę oraz kształtować umiejętności poprzez skojarzenia, odwołanie do symboli, emocji oraz obrazów, budowanie struktur myślowych i praktyczne używanie słownictwa. Zaangażowanie całego zespołu klasowego w proces omówienia uczniowskich prezentacji zapewni uczestnikom aktywne uczestnictwo w zajęciach.

Dostosowanie poziomu językowego

Pytania otwarte, które znajdują się w abstraktach, są dostosowane do poziomu, z jakim chcemy skonfrontować młodszych i starszych uczniów. Uważamy, że stawianie wyzwań jest jednym z podstawowych narzędzi motywacyjnych w nauce języka obcego. Podczas pracy na lekcji zachęcamy do skorzystania z narzędzi stosowanych w ocenianiu kształtującym, m.in. techniki świateł, patyczki, karty ABCD. W ten sposób dbamy również o udzielenie uczniom tak ważnej dla nich informacji zwrotnej.

W zależności od poziomu zaawansowania uczniów nauczyciel może zachęcać do odpowiedzi w języku ojczystym lub języku angielskim, co jest zgodne z zasadami nauczania dwujęzycznego. Na tym etapie edukacyjnym ważne jest, żeby uczeń przede wszystkim potrafił zrozumieć pytanie i dokonać podsumowania zajęć w języku obcym, najlepiej z użyciem nowo poznanych słów. Pomóc mu może w tym narzędzie umieszczone na końcu abstraktu skłaniające do udzielenia odpowiedzi na pytania: czego się dziś nauczyłem, co było dla mnie trudne, co muszę jeszcze powtórzyć.

Przed lekcją

Nauczyciel w oparciu o wskazówki metodyczne prosi wyznaczonego ucznia lub uczniów, by zapoznali się z utworem zawartym w abstrakcie i przygotowali 2‑3-minutowy film, który nakręcą telefonem komórkowym. Ich zadaniem będzie rozpoczęcie zajęć od prezentacji swojego filmu oraz zachęcenie innych uczniów do dyskusji.

Przebieg zajęć

Faza wprowadzająca

1. Nauczyciel określa cel zajęć i podaje uczniom kryteria sukcesu.

2. Pogadanka. Nauczyciel pyta uczniów, które miasta polskie lub zagraniczne uważają za interesujące; które mają dla nich duże znaczenie; co zachwyca ich w miejskiej przestrzeni, a co odstrasza. Zadania interaktywne nr 1 i 2.

Faza realizacyjna

1. Wybrani uczniowie prezentują przygotowany na zajęcia film wraz z uzasadnieniem autorskiej realizacji. Wyjaśniają, czym się zainspirowali i dlaczego zdecydowali się na konkretne ujęcia. Nauczyciel zachęca pozostałych uczniów do zadawania pytań prezentującym, np.

• Do czego nawiązuje scena...?

• Skąd pomysł na tło muzyczne?

• Jaką rolę w filmie pełni rekwizyt...?

W razie potrzeby do zaprezentowanego materiału można wrócić w fazie podsumowującej lekcji.

2. Nauczyciel rozpoczyna rozmowę o stolicy Polski -- Warszawie dawnej i współczesnej. Zachęca uczniów do zapisania jak największej liczby skojarzeń związanych z tym miastem (zadanie interaktywne nr 3).

3. Lektura wiersza Konstantego Ildefonsa Gałczyńskiego pt. „Stare Miasto”. Ustalenie, kim jest podmiot liryczny. Nauczyciel zwraca uwagę uczniów na rok powstania utworu, prosi o umiejscowienie wypowiedzi w kontekście historycznym (powojenne zniszczenia). Uczniowie próbują nazwać postawę osoby mówiącej wobec przemian zachodzących w Warszawie.

4. Wyodrębnienie kontrastu jako środka poetyckiego. Prowadzący zajęcia prosi uczniów o nazwanie środków wyrazu poetyckiego w utworze Gałczyńskiego. Zwraca uwagę na rolę kontrastu, prosząc uczniów, by opowiedzieli własnymi słowami, jakie obrazy miasta zostały zestawione w utworze. Zadanie interaktywne nr 5.

5. Wysłuchanie piosenki pt. „Sen o Warszawie” w wykonaniu Czesława Niemena. Rozmowa o emocjach wywołanych przesłaniem utworu oraz uczuciach podmiotu mówiącego względem miasta. Uczniowie porównują oba utwory i zastanawiają się, jakie oblicze miasta zostało w nich ukazane, a jakie przemilczane. Dyskusja powinna prowadzić do wniosku, że autorzy idealizują miasto, ponieważ są z nim szczególnie związani.

Faza podsumowująca

Nauczyciel zadaje uczniom pytania skłaniające do podsumowania, np.

• W jaki sposób K. I. Gałczyński przedstawił Warszawę w swoim wierszu?

• Jaką funkcję pełni w utworze zastosowany przez poetę kontrast?

• Porównaj emocje podmiotu mówiącego wobec miasta w wierszu Gałczyńskiego oraz w piosence Niemena. W czym są podobne? Czym się różnią?

Praca domowa

Opisz ulubione miejsce w twoim mieście (np. ulicę, dzielnicę, zabytek). Zilustruj tekst wykonanymi samodzielnie zdjęciami.

W tej lekcji zostaną użyte m.in. następujące pojęcia oraz nagrania

Pojęcia

Teksty i nagrania

My city

The city attracts people. It offers a wide range of cinemas, theatres and galleries. It can be considered as a recognised space, but at the same time anonymous. It leads passers‑by along the elegant streets and scares them with its dark corners. The city is attractive but also terrifying And what are the cities you find interesting? What impresses you in urban environment and what deters you from it?

Today we are talking about Warsaw – both old and modern. What do you associate this city with?