Temat: Starożytny Egipt

Adresat

Uczniowie klasy V szkoły podstawowej

Podstawa programowa

I. Cywilizacje starożytne. Uczeń:

2) lokalizuje w czasie i przestrzeni cywilizacje starożytnego Wschodu (Egiptu);

3) charakteryzuje strukturę społeczeństwa i system wierzeń w Egipcie (…), wyjaśnia różnicę między politeizmem a monoteizmem;

4) umiejscawia w czasie i zna różne systemy sprawowania władzy oraz organizację społeczeństwa w Egipcie;

5) charakteryzuje najważniejsze osiągnięcia kultury materialnej i duchowej świata starożytnego w różnych dziedzinach: filozofii, nauce, prawie, architekturze, sztuce, literaturze.

Ogólny cel kształcenia

Uczniowie poznają, kiedy istniał i jak funkcjonował starożytny Egipt.

Kompetencje kluczowe

• porozumiewanie się w językach obcych;

• kompetencje informatyczne;

• umiejętność uczenia się.

Kryteria sukcesu
Uczeń nauczy się:

• opisywać gdzie leżał starożytny Egipt i jakie warunki w nim panowały;

• wyjaśniać kto sprawował władzę w Egipcie i jak wyglądało społeczeństwo starożytnego Egiptu;

• charakteryzować akie były wierzenia i obrzędy pogrzebowe Egipcjan;

• wymieniać jakie dziedziny życia rozwinęli Egipcjanie i co im zawdzięczamy.

Metody/techniki kształcenia

• podające

  • pogadanka.

• aktywizujące

  • dyskusja.

• programowane

  • z użyciem komputera;

  • z użyciem e‑podręcznika.

• praktyczne

  • ćwiczeń przedmiotowych.

Formy pracy

• praca indywidualna;

• praca w parach;

• praca w grupach;

• praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne

• e‑podręcznik;

• zeszyt i kredki lub pisaki;

• tablica interaktywna, tablety/komputery.

Przebieg lekcji

Przed lekcją

1. Uczniowie przypominają sobie, dlaczego starożytne cywilizacje Bliskiego Wschodu powstały nad brzegami wielkich rzek oraz czytają fragment z e‑podręcznika *Starożytny Egipt*, *Warunki naturalne*.

Faza wstępna

1. Prowadzący lekcję podaje temat lekcji, określa cel zajęć i wspólnie z uczniami ustala kryteria sukcesu.

2. Nauczyciel, nawiązując do zadania domowego, pyta uczniów, co wspólnego mają ze sobą cywilizacje Mezopotamii i starożytnego Egiptu. Zadając pytania, pamięta o takim ich formułowaniu, by miały charakter pytań kluczowych. Następnie prosi, aby uczniowie przybliżyli warunki panujące w Egipcie. Wprowadza i tłumaczy pojęcie „Egipt darem Nilu”. Uczniowie wykonują **Polecenie 1**, wskazując na mapie deltę Nilu.

Faza realizacyjna

1. Nauczyciel charakteryzuje społeczeństwo starożytnego Egiptu. Powinien uświadomić uczniom, że funkcjonowanie państwa było związane z zależnościami między jego mieszkańcami. Przedstawia położenie chłopów egipskich, których praca leżała u podstaw funkcjonowania państwa. Uczniowie zapoznają się z piramidą społeczną Egiptu i wykonują **Ćwiczenie 1**, a następnie na podstawie przeczytanego tekstu (**Polecenie 2**) odpowiadają na pytania o sytuację chłopów.

2. Następnie nauczyciel prosi uczniów, aby pracując w parach, poszukali informacji o życiu codziennym Egipcjan i zajęciach, jakie wykonywały i za co odpowiadały poszczególne osoby.

3. Kontynuując, nauczyciel zwraca uwagę na wierzenie Egipcjan. Pokazuje, że ich życie religijne oraz obrzędy były bardzo bogate i złożone. Następnie prosi, aby uczniowie (w parach) wyszukali informacje o najważniejszych egipskich bóstwach i ich wyglądzie. Zwraca przy tym uwagę, że w długiej historii starożytnego Egiptu wielu bogów zyskiwało lub traciło na znaczeniu. Zadaje uczniom pytanie, co mogło być tego przyczyną?.

4. Kontynuując, pyta uczniów o losy zmarłych. Uczniowie na podstawie własnej wiedzy powinni omówić proces mumifikacji, a przy pomocy nauczyciela - jego znaczenie. Następnie uczniowie zapoznają się z ilustracją interaktywną w **Poleceniu 3** przedstawiającą proces mumifikacji.

5. Nauczyciel pyta uczniów, w jaki sposób chowano najważniejszych dostojników i władców Egiptu. Uczniowie powinni wymienić piramidy jako istniejące do naszych czasów niezwykłe grobowce. Następnie nauczyciel uzupełnia wiedzę uczniów, opowiadając o Dolinie Królów – najsłynniejszym cmentarzu starożytnego Egiptu. Nawiązując do pochówku, pyta uczniów, czy wiedzą, jak nazywał się faraon, którego grobowiec udało się odkryć praktycznie nietkniętym? Następnie przybliża uczniom historię odkrycia Howarda Cartera z 1922 roku i związaną nim legendę o klątwie faraona.

6. Nawiązując do poprzedniej lekcji (Cywilizacja Mezopotamii), nauczyciel prosi uczniów o przypomnienie najważniejszych wynalazków starożytnego Bliskiego Wschodu. Następnie pyta uczniów, czy znają jakieś wynalazki starożytnego Egiptu – uczniowie powinni wymienić papirus, pismo hieroglificzne oraz rozwój matematyki, architektury i medycyny. Nauczyciel podaje przykłady osiągnięć starożytnego Egiptu, których nie wymienili uczniowie. Skupić się może na dziedzinach nauk – matematyce (ułamki egipskie, obliczanie pól i objętości), astronomii (rok słoneczny, zaćmienia słońca) i medycynie i farmaceutyce (operacje, poznanie anatomii człowieka, trepanacje czaszki, leczenie zębów). Następnie przybliża uczniom historię kamienia z Rosetty i odczytania hieroglifów przez Jeana‑Francoisa Champolliona.

Faza podsumowująca

1. Podsumowując, nauczyciel wyświetla uczniom oś czasu ukazującą historię starożytnego Egiptu (**Polecenie 4**), na której następnie umieszcza wydarzenia (proponowane wydarzenia: XXX w. p.n.e - powstanie pisma hieroglificznego; XXVI w. p.n.e - budowa piramidy Cheopsa; XIV w. p.n.e - panowanie faraona Tutanchamona; XV w. p.n.e. – panowanie kobiety‑faraona Hatszepsut; 332 r. p.n.e. – założenie Aleksandrii w Egipcie; 30 r. p.n.e - śmierć Kleopatry, włączenie Egiptu do cesarstwa rzymskiego). Pokazać to ma długość istnienia państwa egipskiego. Jako ciekawostkę może pokazać, że mniej czasu upłynęło od panowania Kleopatry do naszych czasów, niż od budowy piramid do panowania Cleopatry..

2. Uczniowie wykonują **Ćwiczenie 2**, łącząc pojęcia z ich definicjami.

3. Nauczyciel ocenia pracę uczniów na lekcji, biorąc pod uwagę ich wkład i zaangażowanie. Może w tym celu przygotować ankietę ewaluacyjną do samooceny.

Praca domowa

1. Nauczyciel zadaje zadanie domowe dla uczniów chętnych (nie jest obligatoryjną częścią scenariusza): Egipt w dalszym ciągu jest miejscem, gdzie pracują archeolodzy badający i odkrywający przeszłość. Poszukaj informacji o największych i najnowszych odkryciach archeologicznych i naukowych dotyczących historii Egiptu. Czy w rozwój egiptologii swój wkład mieli też Polacy?.

W tej lekcji zostaną użyte m.in. następujące pojęcia oraz nagrania

Pojęcia

Teksty i nagrania

Ancient Egypt

The country of Egypt was founded in the 4th century BC in North‑Eastern Africa, by the river Nile. The history of Ancient Egypt stretches out over the period of nearly 3 thousand years. It ceased to exist in 30 BC, when it was incorporated into the Roman Empire following the death of the queen Cleopatra. The regular flooding of the Nile made those areas perfect to be inhabited, however, it also meant that the whole country was dependent on the river, hence the expression „Egypt is the gift of the Nile.” The head of the country – Upper and Lower Egypt was the pharaoh. He was identified with the most important of gods – the sun god Ra and the sky god Horus, and he had an absolute, unlimited power. An important position in the country was also given to priests and country officials, whose main task was to supervise the efficiency of administrative work. The highest of the officials was the vizier, who had power over nomarchs The next position in the social hierarchy was occupied by the soldiers, who were also a part of the social elite of the Ancient Egypt. Further down in this division, there were merchants, craftsmen and the most numerous group - the peasants. Their tasks included farming, construction work and maintaining the irrigation system. Egyptians' religious life was extremely rich. They believed in many gods (polytheism), who were often portrayed as people with animal heads. Each god was responsible for a different area of life. An important aspect for the Egyptians was the belief in an afterlife. According to them, people, after death, go to the kingdom of the dead. It was possible thanks to the procedure of preparing the corpse and preventing it from decay – mummification. All the Egyptians were subject to this procedure after death, however, only the richest ones could afford a complex process of embalming, which could take up to 70 days. Dead bodies were usually buried in the sands of the desert or in tombs carved out in a rock. The most famous cemetery of the Ancient Egypt was the Valley of the Kings, where the pharaohs, kings and higher officials were buried in carved out tombs, together with some objects that they could find useful in the afterlife. Unfortunately, most of the pharaohs' tombs were robbed still in the ancient times, and the only one that remained intact until the present times is the tomb of – Pharaoh Tutankhamun. It was discovered by the British archaeologist Howard Carter in 1922, which became a worldwide revelation. It is related to a legend, which remained alive until today and talks about the curse on the daredevils. Moreover, the Ancient Egyptians were great builders. They built temples, statues and structures. The most famous examples include the pyramids and the Sphinx, which are located in Giza. A part of their heritage is the hieroglyph writing, written, among others, on a new material called papyrus. The secret of hieroglyphs, the sacred characters, had not been deciphered until 1822. It was achieved by the French scientist Jean‑François Champollion thanks to the discovery and the analysis of the so‑called Rosetta Stone, which had the same text carved out in hieroglyph writing, demotic writing and in ancient Greek. The writing and the amazing structures, however, were not the only achievements of the Egyptians. They also contributed to the development of the mathematics, geometry, astronomy and medicine. They were the first people to invent a water clock, divide the calendar into 12 months and 365 days and write down a treaty about the art of medicine and pharmacy.