Temat: Obywatel – kto to taki? Nabywanie obywatelstwa polskiego

Autorka: Anna Rabiega

Adresat:

uczeń liceum ogólnokształcącego i technikum

Podstawa programowa:

• stara podstawa programowa:

poziom podstawowy:

1. Młody obywatel w urzędzie.

Uczeń:

1) wyjaśnia, jak nabywa się obywatelstwo polskie i unijne.

poziom rozszerzony:

11. Obywatel i obywatelstwo.

Uczeń:

1) przedstawia procedury nabywania i zrzekania się polskiego obywatelstwa.

• nowa podstawa programowa

poziom rozszerzony:

V. Państwo, myśl polityczna i demokratyzacja.

Uczeń:

4) przedstawia zasady nabywania obywatelstwa oraz procedury jego uzyskiwania w Rzeczypospolitej Polskiej; wyjaśnia pojęcie bezpaństwowca i kwestię posiadania wielu obywatelstw.

Ogólny cel kształcenia:

Uczeń charakteryzuje instytucje polskiego systemu prawnego.

Cele operacyjne:

Uczeń:

• wyjaśnia pierwotne i wtórne metody nabywania obywatelstwa polskiego i obywatelstwa innych krajów.

• przedstawia, w jaki sposób obcokrajowiec może wystąpić o polskie obywatelstwo i jakie warunki musi spełniać.

• analizuje, czym jest Karta Polaka, kto może ją otrzymać i jakie prawa gwarantuje.

• wyjaśnia, w jaki sposób można utracić obywatelstwo.

Kształtowane kompetencje kluczowe:

• porozumiewanie się w języku obcym,

• kompetencje informatyczne,

• umiejętność uczenia się,

• kompetencje społeczne i obywatelskie.

Metody nauczania:

• dyskusja,

• śniegowa kula,

• rozmowa nauczająca z wykorzystaniem schematu interaktywnego, nagrania, ćwiczeń interaktywnych.

Formy pracy:

• indywidualna,

• w parach,

• grupowa,

• zbiorowa.

Środki dydaktyczne:

• komputery z głośnikami i dostępem do internetu, słuchawki,

• zasoby multimedialne zawarte w e‑podręczniku,

• tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda.

Przebieg zajęć:

Faza wstępna:

1. Nauczyciel przedstawia cel zajęć: Przeanalizujecie zasady nabywania i utraty obywatelstwa.

2. Nauczyciel pyta, w jaki sposób uczniowie nabyli swoje obywatelstwo. Jeśli wszystkie odpowiedzi dotyczą nabywania obywatelstwa na zasadzie prawa krwi, nauczyciel pyta dodatkowo, czy uczniowie znają inne przypadki nabywania obywatelstwa wśród swoich znajomych lub z innych źródeł. Chętni/wybrani uczniowie udzielają odpowiedzi, nauczyciel zapisuje na tablicy różnorodne przypadki. Informuje uczniów, że informacje te przydadzą się w dalszej części lekcji.

Faza realizacyjna:

1. Nauczyciel informuje uczniów, że wykorzystując metodę kuli śniegowej, ustalą definicję pojęcia „obywatelstwo”. W razie potrzeby wyjaśnia metodę. Najpierw każdy uczeń samodzielnie zapisuje swoją definicję pojęcia. Potem uczniowie łączą się w pary i ustalają wspólną definicję (zapisując również swoje uwagi i argumenty). Następnie uczniowie łączą się w czwórki i coraz większe grupy, za każdym razem negocjując wspólną treść definicji. Zadanie kończy się ustaleniem wspólnej, ogólnoklasowej definicji, która zapisywana jest na tablicy.

2. Nauczyciel prosi uczniów, aby wykorzystując treść abstraktu, uporządkowali i uzupełnili metody nabywania obywatelstwa zapisane na tablicy. Podczas klasyfikowania każdego z wymienionych (lub nowych) przykładów zadaniem uczniów jest wyjaśnić zasadę oraz określić, czy jest to przypadek pierwotnego czy wtórnego sposobu nabywania obywatelstwa. Chętni/wybrani uczniowie udzielają odpowiedzi, nauczyciel poprawia je i uzupełnia w razie potrzeby.

3. Nauczyciel informuje uczniów, że zapoznają się bliżej z jedną z metoda nabywania obywatelstwa – procedurą repatriacji. W tym celu wysłuchają nagrania fragmentu ustawy, a ich zadaniem będzie udzielenie odpowiedzi na pytania:

• Obywatele których państw mogą ubiegać się o wizę krajową w celu repatriacji?

• Wypisz problemy, z którymi repatrianci ze Wschodu mogą zetknąć się w codziennym życiu w Polsce.

• Jakiego rodzaju pomocy potrzebują repatrianci ze strony społeczeństwa przyjmującego, czyli Polaków.

Uczniowie pracują w parach. Nauczyciel wyznacza czas na realizację zadania i odtwarza nagranie (Ćwiczenie 1). Po upływie wyznaczonego czasu chętni/wybrani uczniowie udzielają odpowiedzi, a pozostali uczniowie poprawiają i uzupełniają je.

4. Nauczyciel prosi uczniów, aby zapoznali się z informacjami nt. Karty Polaka zawartymi w schemacia „Polish Card – for whom and for what?”. Następnie zadaje uczniom pytania:

• Kto może otrzymać Kartę Polaka?

• Jakie warunki musi spełniać taka osoba?

• Czy uzyskanie Karty Polaka jest jednoznaczne z nadaniem polskiego obywatelstwa?

• Jakie prawa uzyskuje osoba, której nadana zostanie Karta Polaka?

Chętni/wybrani uczniowie udzielają odpowiedzi, a pozostali uczniowie poprawiają i uzupełniają je.

5. Nauczyciel inicjuje krótką dyskusję nt. tego, czemu służy Karta Polaka, dlaczego i po co została wprowadzona, jakie cele realizuje. Uczniowie przedstawiają swoje propozycje, nauczyciel w rozmowie nauczającej poprawia i uzupełnia je.

6. Nauczyciel informuje uczniów, że polska konstytucja uniemożliwia pozbawienie polskiego obywatela jego obywatelstwa i że wiele państw świata ma podobne rozwiązanie. Pyta uczniów, dlaczego tak jest. Uczniowie przedstawiają swoje propozycje, nauczyciel w rozmowie nauczającej poprawia i uzupełnia je.

7. Nauczyciel inicjuje krótką dyskusję nt. możliwości utraty obywatelstwa (mimo prawnego zakazu pozbawiania obywatelstwa). Pyta uczniów, czy współcześnie dochodzi do takich przypadków. W jakich okolicznościach? Po zakończeniu rozmowy, nauczyciel prosi chętnego/wybranego ucznia o jej podsumowanie.

Faza podsumowująca:

1. Na zakończenie zajęć nauczyciel zadaje pytania skłaniające uczniów do podsumowania, np.

• Jak definiujemy pojęcie obywatelstwa?

• Jakie znacie metody nabywania obywatelstwa? Jak można je podzielić? Które z nich obowiązują w Polsce?

• Czym jest repatriacja? Kogo dotyczy ta procedura? Jakie warunki musi spełniać osoba, która chce przejść procedurę repatriacji?

• Czym jest i czemu służy Karta Polaka?

• W jakich okolicznościach można utracić obywatelstwo?

2. Propozycja zadania domowego:

a. Jakie korzyści i problemy mogą wynikać z posiadania tzw. podwójnego obywatelstwa? Rozważ, dla kogo taka sytuacja jest korzystna, a dla kogo może okazać się kłopotliwa.

b. Odsłuchaj nagranie abstraktu, aby powtórzyć materiał i utrwalić nowe słówka. Następnie wykonaj ćwiczenie słownikowe na końcu rozdziału.

W tej lekcji zostaną użyte m.in. następujące pojęcia oraz nagrania

Pojęcia

Teksty i nagrania

Citizenship

What is citizenship?

The history of mankind is the history of societies and nations. Societies, especially in today's world, may be multinational. Societies and nations in specific historical conditions were created by states that had, among others, provided them with a sense of security and defined behavioral norms written in the law. This way, a special bond was formed between states and members of societies. We call this bond citizenship.

In today's world citizenship is a legal bond connecting an individual to a state, on the basis of which the individual has specific rights and obligations to the state, and the state has duties and rights to the individual. The determination of matters related to citizenship, and in particular the methods of its acquisition and possibly also the loss, belongs to the state itself.

Ways of acquiring citizenship are regulated by the national law of individual countries. However, states have rather limited possibilities of legal interpretation related to citizenship. Therefore, the legal methods of acquiring citizenship may be divided into primary and secondary.

Primary ways of acquiring citizenship

Secondary ways of acquiring citizenship

In Poland the right of blood is applied. A child acquires – by law – Polish citizenship by birth from parents, at least one of whom has Polish citizenship, regardless of the place of the child's birth. According to the Polish law, the right of the soil may also be applied. This happens when a child is born or found in the territory of the Republic of Poland and both parents are unknown, their citizenship is undefined or they have no citizenship. Then the child acquires Polish citizenship under the law. The Polish law also permits the acquisition of citizenship by adoption. A child adopted by a person or persons possessing Polish citizenship acquires Polish citizenship if the full adoption took place before the child was 16 years old.

The President of the Republic of Poland may grant Polish citizenship to a foreigner, at the foreigner’s request. Foreigners residing in Poland may apply for Polish citizenship through a voivode competent for the place of their residence, and if they reside abroad – through an appropriate consul. In the case of foreigners who apply for Polish citizenship and have previously lived in the territory of the Polish state, it is possible to shorten the procedures and recognize them as Polish citizens. To apply for Polish citizenship by recognition, foreigners have to:

• reside in Poland on the basis of specific permits, and within a long term (at least 3 years) legal stay in Poland have integrated with the Polish society,

• be able to speak Polish,

• have a place to live and a source of income,

• respect the Polish law,

• be of no danger to the state’s defense or security.

This right applies especially to refugees, people with no citizenship, children and spouses of Polish citizens, as well as people of Polish origin. Recognition of citizenship does not require a decision of the President of the Republic of Poland, but may take place in the course of administrative proceedings, in which the first instance is the appropriate voivode.

Citizenship loss

The terms of citizenship loss are determined by each state under its internal law. Most often (also in Poland) however, the principle is applied that citizenship may be waived only by the citizen himself, although in this case the state authorities ensure that the renunciation of citizenship does not lead to statelessness.

According to the UN Convention of 1954, the creation stateless persons, i.e. persons with no citizenship, should be avoided. Being a stateless person is disadvantageous to an individual because of the lack of protection from a state and its consular services or the lack of civil rights of children of such a person, especially if the right of blood is in force in a given country. When parents are known but have no citizenship, children cannot get their citizenship.

The conditions of waiving citizenship are, for example:

• acquisition of citizenship of another country - this may result in the loss of citizenship already held. In democratic countries, dual citizenship is traditionally recognized, even if such a possibility has not been entered into the law,

• joining the military service of another country - there are countries that have mercenary troops. Often, former soldiers from other countries are recruited to them (an example may be the French Foreign Legion). If, however, the interests of a state having such an army are contrary to the interests of the state of which the person is a citizen, he may lose his citizenship,

• marriage with a citizen of another country – rarely the spouse's country recognizes only one nationality. Even then, however, the regulations of the international law are important.

A legal bond, connecting an individual with his state, called citizenship, arises in many ways. The existence of this relationship results in mutual rights and obligations. Nowadays, the legal systems of states allow or tolerate the possession of more than one citizenship. Poland belongs to a group of countries in which citizenship is acquired by birth from parents who are Polish citizens (the right of blood). At the same time art. 34 par. 2 of the Constitution of the Republic of Poland states that a Polish citizen cannot lose his Polish citizenship unless he renounces it himself. After Poland's accession to the European Union, Polish citizens automatically acquired citizenship of the European Union.