Temat: Czas królestw - Europa XIV‑XV w.

Adresat

Uczniowie klasy V szkoły podstawowej

Podstawa programowa

Klasa V szkoły podstawowej

III. Średniowieczna Europa. Uczeń:

2. umiejscawia w czasie i przestrzeni nowe państwa w Europie.

Ogólny cel kształcenia

Uczniowie poznają, jakie wydarzenia determinowały sytuację w Europie u schyłku średniowiecza

Kompetencje kluczowe

• porozumiewanie się w językach obcych;

• kompetencje informatyczne;

• umiejętność uczenia się.

Kryteria sukcesu
Uczeń nauczy się:

• czym było wielkie bezkrólewie w Rzeszy i jakie miało konsekwencje;

• jakie znaczenie miało ogłoszenie Złotej Bulli przez Karola IV Luksemburskiego;

• jak przebiegała wojna stuletnia i jakie konsekwencje przyniosła;

• do czego przyczynił się proces rekonkwisty na Półwyspie Iberyjskim;

• jakie zagrożenie zaistniało pod koniec XIV wieku w Europie;

• do czego doprowadził upadek Konstantynopola w 1453 r.

Metody/techniki kształcenia

• podające

  • pogadanka.

• aktywizujące

  • dyskusja.

• programowane

  • z użyciem komputera;

  • z użyciem e‑podręcznika.

• praktyczne

  • ćwiczeń przedmiotowych.

Formy pracy

• praca indywidualna;

• praca w parach;

• praca w grupach;

• praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne

• e‑podręcznik;

• zeszyt i kredki lub pisaki;

• tablica interaktywna, tablety/komputery.

Przebieg lekcji

Przed lekcją

1. Uczniowie przypominają sobie, jak wyglądała Europa Zachodnia w XI‑XIII wieku .

Faza wstępna

1. Nauczyciel podaje uczniom cel lekcji oraz kryteria sukcesu .

2. Nauczyciel, nawiązując do zadania domowego, prosi uczniów, aby wymienili najważniejsze państwa Europy w XI‑XIII wieku.

Faza realizacyjna

1. Nauczyciel rozpoczyna lekcję, wyjaśniając uczniom, że wydarzenia XIV‑XV w. w Europie wpłynęły znacząco na jej kształt oraz charakter. Następnie wyjaśnia uczniom proces rozdrobnienia feudalnego w Rzeszy, związany z tym upadek autorytetu cesarza oraz znaczenie Złotej Bulli Karola IV z 1356 roku. Uczniowie wykonują Ćwiczenie 1 i Ćwiczenie 2 - oglądają ilustrację przedstawiającą bullę cesarską, uzupełniają ilustrację i odpowiadają na związane z nią pytanie .

2. Następnie nauczyciel przedstawia uczniom przyczyny, przebieg i znaczenie wojny stuletniej. Pyta uczniów, rozpoczynając dyskusję, jak myślą, jak mógł wyglądać konflikt między Anglią i Francją, który trwał 116 lat? Zadając pytania, pamięta o takim ich formułowaniu, by miały charakter pytań kluczowych. Uczniowie zapoznają się z mapą przedstawiającą wojnę stuletnią (Polecenie 1), a następnie uzupełniają miniaturę (Ćwiczenie 3), wskazują poprawne zdanie (Ćwiczenie 4) i oglądają ilustrację w Poleceniu 2. Na podstawie posiadanej wiedzy wskazują na ilustracji w Ćwiczeniu 5 na róże dwóch zwaśnionych rodów angielskich. Nauczyciel upewnia się, że zadania zostały poprawnie wykonane, i udziela informacji zwrotnej .

3. Nauczyciel prosi uczniów, aby przypomnieli, czym była rekonkwista. Następnie pyta, czy pamiętają jakieś starcia chrześcijan i muzułmanów przed XIII/XIV wiekiem? Uczniowie powinni wymienić bitwę pod Poitiers w 732 roku oraz ruch krucjatowy. Wyjaśnia, w jaki sposób chrześcijanie na Półwyspie Iberyjskim pokonali Arabów (proces jednoczenia się królestw w przeciwieństwie do tendencji podziałów w reszcie Europy) oraz jakie były tego konsekwencje – małżeństwo Izabeli Kastylijskiej i Ferdynanda Aragońskiego .

4. Nawiązując do usunięcia muzułmanów z Europy Zachodniej, nauczyciel przybliża zagrożenie, jakie nadchodziło ze strony Turków Osmańskich, oraz wyjaśnia znaczenie zdobycia przez nich Konstantynopola. Uczniowie wykonują Ćwiczenie 6 - na podstawie tekstu udzielają odpowiedzi na zadane pytanie. Nauczyciel upewnia się, że zadanie zostało poprawnie wykonane, i udziela informacji zwrotnej.

Faza podsumowująca

1. Podsumowując zajęcia, nauczyciel referuje najważniejsze wydarzenia XIV i XV wieku rozgrywające się w Europie Zachodniej.

2. Uczniowie w ramach utrwalenia wiedzy wykonują Ćwiczenie 7, wskazując prawdziwe zdania.

3. Nauczyciel rozdaje uczniom ankiety ewaluacyjne, w których ocenią własną pracę na lekcji, pracę nauczyciela oraz kolegów i koleżanek.

Praca domowa

1. Nauczyciel zadaje zadanie domowe (nie jest obligatoryjną częścią scenariusza): Turcy Osmańscy wkroczyli na tereny Europy na blisko wiek przed upadkiem Konstantynopola w 1453 roku. Dowiedz się, jakie ziemie zajęli i czy jacyś Polacy brali udział w walkach z nimi?.

W tej lekcji zostaną użyte m.in. następujące pojęcia oraz nagrania

Pojęcia

Teksty i nagrania

Time of kingdoms – Europe in the 14th and 15th centuries

The many years of conflicts over primacy in the medieval world between subsequent popes and emperors led to a loss of the authority of imperial dignity in the 13th century. Frederick Barbarossa and Frederick II tried to rebuild this position by reforming the model of exercising power. Unfortunately, these attempts failed, and there was a period of fragmentation and empowerment of dukes in the German lands. The most outstanding ruler of that period was Charles IV (Holy Roman Emperor), who came from Bohemia. In 1356, in a special privilege – the Golden Bull – he defined the legal form of the Reich and the role of the electors in its functioning. After his death, the Habsburgs returned to the German throne and took power for the next centuries.

The event that had the greatest impact on the situation in the last centuries of the Middle Ages was the French‑English conflict called the Hundred Years’ War (1337–1453). It resulted from a dispute over succession to the last ruler of the Capetian dynasty – Charles IV. The power in France was assumed by Philip VI of Valois, whose succession was challenged by the king of England, Edward III, who was more closely related to the last of the Capetians. He expressed his obedience to the French ruler, which contributed to the escalation of the conflict. The struggles in the territory of France went on for 116 years in total. The turning point of the war was the appearance of the charismatic Joan of Arc. An uprising broke out in the areas occupied by the enemy. In the end, the English were forced out of the continent, leaving only the city of Calais in their hands in 1453. One of the consequences of the long war was the development of a feeling, in the French people, of belonging to a single nation.

The situation in England was different from that in France. It plunged into long civil wars (1455–1485) known as the Wars of the Roses. They were caused by the rivalry for the English throne between two magnate families – the House of Lancaster (who had a red rose in their coat of arms), and the House of York (a white rose). It was not until the heir of both the Lancasters and Yorks, Henry VII of England, took the throne, that the fighting ended.

The 15th century also saw the escalation of the Reconquista. Muslims were able to resist the attacks of the Christians as long as the former remained politically united. Divisions among them led to the victories of the rulers of the kingdoms of León, Castile, and Aragon. They expanded their dominions and began the process of uniting them. The best expression of this was the marriage of Isabella I of Castile to Ferdinand II of Aragon in 1469. Together, they conquered the Emirate of Granada (1492) forcing Muslims out of the peninsula, and, looking for profits, they provided patronage for sea expeditions seeking a way to India.

The removal of Muslims from the Iberian Peninsula did not end their presence in Europe at all. The Ottoman Turks appeared at the southeastern end of the continent. They arrived in the Balkans as early as in the 14th century, but their expansion was halted as a result of the Mongolian attack on their lands. Less than a few decades later, not only did the Turks strengthen their rule in the Balkans, but also, by conquering Constantinople after a long siege in 1453, created, in the south of Europe, a new threat for European countries.