Temat: Procesy eoliczne. Niszcząca działalność wiatru

Adresat

Uczeń klasy I liceum lub technikum (zakres podstawowy)

Podstawa programowa

V. Litosfera: związek budowy wnętrza Ziemi z tektoniką płyt litosfery, procesy wewnętrzne i zewnętrzne kształtujące powierzchnię Ziemi i ich skutki, skały.

Uczeń:

3) charakteryzuje główne procesy zewnętrzne modelujące powierzchnię Ziemi (erozja, transport, akumulacja) oraz skutki rzeźbotwórczej działalności rzek, wiatru, lodowców, lądolodu i mórz oraz wietrzenia.

Ogólny cel kształcenia

Wyjaśnienie uczniom rzeźbotwórczej roli wiatru.

Kompetencje kluczowe

• porozumiewanie się w językach obcych;

• kompetencje informatyczne;

• umiejętność uczenia się.

Kryteria sukcesu
Uczeń nauczy się:

• wyjaśnisz znaczenie pojęcia procesy eoliczne;

• wymienisz główne czynniki sprzyjające zachodzeniu procesów eolicznych;

• na wybranym przykładzie omówisz wpływ wiatru na powstawanie rzeźby terenu.

Metody/techniki kształcenia

• podające

  • pogadanka.

• aktywizujące

  • dyskusja.

• eksponujące

  • pokaz.

• programowane

  • z użyciem komputera;

  • z użyciem e‑podręcznika.

• praktyczne

  • ćwiczeń przedmiotowych.

Formy pracy

• praca indywidualna;

• praca w parach;

• praca w grupach;

• praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne

• e‑podręcznik;

• tablica interaktywna, tablety/komputery;

• zasoby multimedialne zawarte w lekcji „Niszcząca i budująca działalność wiatru” w e‑podręczniku;

• mapa fizyczna świata.

Przebieg lekcji

Przed lekcją

• Przed zajęciami prowadzący poleca uczniom aby zapoznali się w domu z całością materiału z lekcji „Eolian processes. Destroying activity of the wind” w e‑podręczniku. Prosi ich również o wyszukanie w dostępnych źródłach dodatkowych informacji na temat wpływu wiatru na ukształtowanie powierzchni pustyń, piaszczystych wybrzeży i innych obszarów wymienionych w lekcji.

Faza wstępna

• Na zajęciach nauczyciel określa cel lekcji, informuje uczniów o jej planowanym przebiegu.

• Następnie zapisuje na tablicy lub tablicy interaktywnej temat zajęć. Uczniowie notują go w zeszytach.

• Nauczyciel odtwarza nagranie abstraktu. Co jakiś czas zatrzymuje je, prosząc uczniów, by opowiedzieli własnymi słowami to, co przed chwilą usłyszeli. W ten sposób uczniowie ćwiczą słuchanie ze zrozumieniem.

Faza realizacyjna

• Prowadzący wskazuje osobę, która wyjaśni na podstawie przyswojonego w domu materiału, jakie warunki muszą być spełnione, aby mogły zachodzić procesy eoliczne. Uczeń powinien wymienić wystarczająco silny wiatr, luźne i rozdrobnione podłoże, niską wilgotność podłoża oraz skąpą roślinność. Jeśli odpowiedź ucznia jest niepełna, prowadzący prosi pozostałych uczniów, aby ją uzupełnili.

• Nauczyciel prosi kolejnego ucznia o podejście do mapy fizycznej świata i wskazanie przykładowych obszarów, na których warunki sprzyjające niszczącej roli wiatru są spełnione przez większość dni w roku.

• Pracując w grupach uczniowie dokonują studium przypadku wybranego obszaru (np. pustynia piaszczysta, żwirowa itp.), starając się wyjaśnić, w jaki sposób wiatr wpływa na ukształtowanie rzeźby terenu na tym obszarze. W razie potrzeby uczniowie mogą korzystać z internetu oraz z dostępnych w pracowni publikacji książkowych.

• Reprezentanci grup kolejno omawiają rzeźbotwórczą rolę wiatru na poszczególnych obszarach. Po zakończeniu wszystkich wypowiedzi nauczyciel inicjuje otwartą dyskusję, której celem jest znalezienie różnic i podobieństw w przebiegu procesów eolicznych w różnych miejscach na powierzchni Ziemi. Uczniowie próbują również ustalić w jakich miejscach procesy te mają marginalne znaczenie (np. obszary o bujnej roślinności).

• Nauczyciel omawia rodzaje pustyń oraz wyjaśnia na czym polega korazja.

• Nauczyciel prezentuje i omawia galerię zdjęć w abstrakcie. Uczniowie analizują ilustracje i odpowiadają na pytania nauczyciela.

• Pracując indywidualnie uczniowie rozwiązują ćwiczenia interaktywne z abstraktu.

Faza podsumowująca

• Nauczyciel przechodzi do podsumowania lekcji, w trakcie którego uczniowie mogą przedyskutować wszelkie niejasne kwestie i uzupełnić notatki.

• Nauczyciel metodą losową wybiera jednego ucznia i prosi go, by swoimi słowami przedstawił znaczenie danego słowa lub pojęcia poznanego na lekcji.

• Na zakończenie zajęć nauczyciel zadaje uczniom pytania:

  • Co na zajęciach wydało wam się ważne i ciekawe?

  • Co było łatwe, a co trudne?

  • Jak możecie wykorzystać wiadomości i umiejętności, które dziś zdobyliście?

  Chętni lub wybrani uczniowie podsumowują zajęcia

W tej lekcji zostaną użyte m.in. następujące pojęcia oraz nagrania

Pojęcia

Teksty i nagrania

Eolian processes. Destroying activity of the wind

The destructive force of the wind consists in the blowing away of fine eluvial material, or in the grinding of rock surface by the sand carried by the wind. Only in exceptional situations can strong winds tear off small fragments of brittle rocks. The hitting with fine particles of sand carried by the wind can damage even hard rocks. However, this process is very slow. Therefore, above all, the transporting and building forces of the wind play a huge role in the shaping of terrain. When blowing almost incessantly, the wind is able to carry and lay off, in other places, large amounts of tiny grains of rock. However, in order for these processes to take place, the following factors should occur at the same time:

• the wind must be strong enough;

• the rocks in the substrate must be heavily disintegrated;

• the substrate must not be wet or covered with abundant vegetation.

For most of the day, and almost the entire year round, these conditions are fulfilled in deserts, and it is there that the ‘sculpting’ activity of the wind manifests itself most strongly. Hot deserts exist mainly in high atmospheric pressure areas in tropical zones, where atmospheric circulation causes extremely low rainfall. Deserts are also formed in subtropical and temperate zones in areas where distance from water bodies and the lay of the land contribute to the creation of extremely continental characteristics of the climate and the associated low rainfall. Depending on the nature of the substrate, there are three main types of deserts:

• erg (sand desert),

• serir (gravel desert),

• hamada (rock desert).

Wind also transforms the Earth’s surface on the sandy coasts of seas and oceans, on plowed farmland, in open‑pit mines, and on the forelands of glaciers and ice sheets, but only if the surface layer of soil and eluvium is dry. The processes associated with the activity of the wind are called eolian processes.

Depending on the speed, wind can lift larger or smaller grains of sand and dust. Maybe these grains hit the rocks and slowly grind, groove, smoothen and scratch. This process is called a corrasion. The closer to the Earth's surface, the more the sand is raised by the wind, and the process of corrasion is stronger. Therefore, rocks protruding above the desert surface are subject to the greatest damage in their lower part. As a result, various, sometimes very fanciful, rock forms are created. Rock fungi are rocks, which in the upper part are wider than in the lower part.