Tytuł: Wykazać się empatią

Opracowanie scenariusza: Katarzyna Maciejak

Temat zajęć:

Czym jest inność? Po co nam empatia?

Grupa docelowa:

Uczniowie klasy VIII ośmioletniej szkoły podstawowej.

Podstawa programowa

I. Kształcenie literackie i kulturowe.

1. Czytanie utworów literackich. Uczeń:

7) określa w poznawanych tekstach problematykę egzystencjalną i poddaje ją refleksji;

9) wykorzystuje w interpretacji utworów literackich odwołania do wartości uniwersalnych związane z postawami społecznymi, narodowymi, religijnymi, etycznymi i dokonuje ich hierarchizacji.

2. Odbiór tekstów kultury. Uczeń:

2) porządkuje informacje w zależności od ich funkcji w przekazie.

II. Kształcenie językowe.

2. Zróżnicowanie języka. Uczeń:

1). dostrzega zróżnicowanie słownictwa (...).

3. Komunikacja językowa i kultura języka. Uczeń:

1) rozumie, na czym polega grzeczność językowa i stosuje ją w wypowiedziach;

III. Tworzenie wypowiedzi.

1. Elementy retoryki. Uczeń:

1) funkcjonalnie wykorzystuje środki retoryczne oraz rozumie ich oddziaływanie na odbiorcę;

7) zgadza się z cudzymi poglądami lub polemizuje z nimi, rzeczowo uzasadniając własne zdanie;

IV. Samokształcenie. Uczeń:

1) rzetelnie, z poszanowaniem praw autorskich, korzysta z informacji;

8) rozwija umiejętność krytycznego myślenia i formułowania opinii.

Ogólny cel kształcenia

Uczniowie na drodze analizy i interpretacji tekstu literackiego poddają refleksji temat inności i empatii.

Kształtowane kompetencje kluczowe

• porozumiewanie się w języku ojczystym;

• porozumiewanie się w językach obcych;

• umiejętność uczenia się;

• świadomość i ekspresja kulturalna.

Cele operacyjne

Uczeń:

• posługuje się pojęciami dotyczącymi wartości pozytywnych, określa postawy z nimi związane;

• rozwija umiejętność krytycznego myślenia i formułowania opinii;

• dyskutuje, uzasadnia własne zdanie, przyjmuje poglądy innych lub polemizuje z nimi;

• analizuje cechy bohaterów i ocenia ich postępowanie.

Metody/techniki kształcenia

• podająca: pogadanka;

• praktyczne: ćwiczenia przedmiotowe;

• programowane: z użyciem komputera, z użyciem e‑podręcznika.

Formy pracy

• aktywność indywidualna jednolita;

• aktywność w parach;

• aktywność zbiorowa.

Przebieg zajęć

Faza wprowadzająca

1. Nauczyciel określa cel zajęć: uczniowie, na drodze analizy i interpretacji tekstu literackiego, porozmawiają o normie społecznej i inności.

Faza realizacyjna

1. Nauczyciel zachęca uczniów do porozmawiania w parach o tym, co to znaczy inność, w jakich sytuacjach używa się tego słowa, co miałoby być przeciwieństwem tak pojętej inności, jak mają się do siebie pojęcia inności i typowości.

2. Uczniowie wypisują jak najwięcej skojarzeń związanych ze słowem inny, następnie stawiają przy każdym z nich znak + (jeśli jest to skojarzenie pozytywne) lub – (jeśli negatywne). Nauczyciel może rozpocząć rozmowę, których skojarzeń jest więcej i z czego to wynika (np. inny = interesujący, inny = gorszy).

3. Nauczyciel opowiada o Dorocie Terakowskiej i jej twórczości, nakreśla także w skrócie fabułę „Poczwarki”.

4. Uczniowie, na podstawie przeczytanego w domu fragmentu „Poczwarki”, odpowiadają na pytania: Jakie są pierwsze reakcje rodziców na odmienność dziecka? Z jakich powodów Myszka stanowi problem dla swojego ojca? Co zmienia w funkcjonowaniu małżeństwa Adama i Ewy pojawienie się Marysi? Jak rozumiesz tytuł powieści?

5. Uczniowie czytają kolejny fragment powieści i wynotowują z niego określenia, którymi nazywa się dzieci z zespołem Downa, następnie zastanawiają się, na jaki aspekt choroby zwracają uwagę poszczególne określenia.

6. Nauczyciel rozpoczyna rozmowę o tym, czym jest poprawność polityczna. Uczniowie podają definicję poprawności politycznej i dyskutują na temat jej zalet i wad.

7. Nauczyciel pyta uczniów, czy wiedzą, co oznacza słowo empatia. Przywołuje historię tego pojęcia. Uczniowie wykonują zadanie, które polega na podaniu synonimów słów empatia i empatyczny oraz wyjaśnieniu, czy empatia jest ważna.

Faza podsumowująca

Nauczyciel rozdaje uczniom krótkie ankiety z ewaluacją pracy własnej.

Następnie podsumowuje zajęcia, zadając uczniom pytania:

• Czym może skutkować nietolerancja dla inności?

• Czym się charakteryzuje postawa empatyczna?

Praca domowa

Odpowiedz na pytania sformułowane w temacie lekcji. Zapisz swoje przemyślenia. Czym jest dla ciebie inność? Jak rozumiesz słowo: empatia?

W tej lekcji zostaną użyte m.in. następujące pojęcia oraz nagrania

Pojęcia

Teksty i nagrania

Show empathy

Everyday life shows that people have problems with everything that deviates from the so‑called standards. If someone is different, he/she usually encounters resentment and rejection. It applies for example to people with different sexual orientation, disabled or those who are begging on the streets. Why is that happening? Maybe because we are convinced that we are better. What would happen if a person who differs from the standards became a part of our family? It might seem that the problem will disappear because it is much easier to be opened and engaged when it comes to our relatives. But it is not always like this...

Dorota Terakowska (1938‑2004) – one of themost popular contemporary writers. Her bestselling novels were: Córka czarownic (1992), Samotność bogów (1998), Tam gdzie spadają anioły (1999), Poczwarka (2001), Ono (2004).

Chrysalis (Poczwarka) is a moving story about otherness. It is a story of a married couple and their expected child who was born with Down syndrome. At first, Adam and Ewa don’t accept their daughter, but finally, Marysia’s mother overcomes the prejudice and decides to bring her up. She talks to her child, tries to understand, and learns how to love Marysia. Adam, in contrast, drifts away from his daughter and wife. The family is being constantly judged by other people. It is worth to read this novel, to face our own perception of both: being normal and empathy.

“Political correctness” is an unwritten rule of using the language in public spaces. It consists of avoiding words that may be offensive to someone and replacing them with neutral terms. Political correctness applies particularly to those situations in which the discrimination on the grounds of sex, race, religion, culture or age is possible. Its aim is to reduce the level of antisocial prejudices and discrimination towards some particular social groups.

In the colloquial sense, the empathy is the ability to share another person's feelings and emotions as if they were our own. This term is derived from the Greek word empátheia meaning suffering. At first, this word was of a very general character and meant: to unite with the world. Later, at the turn of the 19th and 20th centuries, empathic thinking began to refer to the interpersonal relations, to rapprochement, unity, and the ability to enter into another’s personality and imaginatively experiencing his experiences. At that time, there was the German term Einfühlung translated into English as: empathy what means: compassion. In the recent years, the dilemma of how to behave towards other people is more important. The issue of empathy shifts clearly towards ethics. It also gains a more concrete meaning, as it implies certain obligations, for example: help, dedication or responsibility for another person.