Tytuł: O poszukiwaniu siebie

Opracowanie scenariusza: Monika Spławska‑Murmyło

Temat zajęć

O poszukiwaniu siebie. Jak odczytać i opisać emocje?

Grupa docelowa

Uczniowie klasy VII szkoły podstawowej.

Podstawa programowa

I. Kształcenie literackie i kulturowe.

1. Czytanie utworów literackich. Uczeń:

1) rozpoznaje rodzaje literackie: epika, liryka i dramat; określa cechy charakterystyczne dla poszczególnych rodzajów i przypisuje czytany utwór do odpowiedniego rodzaju;

2) rozróżnia gatunki epiki, liryki, dramatu, w tym: pamiętnik, komedia, fraszka, sonet, pieśń, tren, ballada, epopeja, tragedia – i wymienia ich podstawowe cechy oraz wskazuje cechy gatunkowe czytanych utworów literackich;

7) określa w poznawanych tekstach problematykę egzystencjalną i poddaje ją refleksji;

11) wykorzystuje w interpretacji utworów literackich potrzebne konteksty, np. biograficzny, historyczny, historycznoliteracki, kulturowy, filozoficzny, społeczny.

Ogólny cel kształcenia

Kształcenie umiejętności odczytywania dzieła literackiego.

Kształtowane kompetencje kluczowe

• porozumiewanie się w języku ojczystym;

• porozumiewanie się w językach obcych;

• kompetencje społeczne i obywatelskie.

Cele operacyjne

Uczeń:

• nazywa wartości, jakimi kieruje się w życiu, oraz jakimi kierują się bohaterowie powieści Pozłacana rybka Barbary Kosmowskiej;

• rozwija sprawność uważnego czytania i słuchania tekstu literackiego;

• dostrzega i poddaje refleksji uniwersalne wartości humanistyczne;

• wyjaśnia, co to jest „empatia” i potrafić stosować to pojęcie w różnych kontekstach;

• tworzy spójne wypowiedzi ustne;

• dyskutuje i filozofuje;

• odczytuje powiązania w tekstach kultury.

Metody nauczania

• podające: opowiadanie, wyjaśnienie;

• aktywizujące: dyskusja, burza mózgów;

• programowana: z użyciem komputera;

• praktyczna: ćwiczenia do tekstu.

Formy pracy

• zbiorowa jednolita;

• grupowa zróżnicowana i jednolita;

• praca w parach.

Przebieg zajęć

Faza wprowadzająca

1. Nauczyciel zapoznaje młodzież z celami zajęć.

2. Nauczyciel i uczniowie uruchamiają abstrakt “About searching for the self”. Uczniowie wykonują zadanie 1 na rozgrzewkę: wysłuchują nagrania wypowiedzi osoby, która opowiada o swoich emocjach towarzyszących podróży windą, i opowiadają o uczuciach, jakich doświadczyła.

Faza realizacyjna

1. Uczniowie odsłuchują pierwszą część nagrania: wstęp do lektury i problematyki tekstu, który będzie omawiany podczas lekcji.

2. Uczniowie czytają fragment powieści „Pozłacana rybka” Barbary Kosmowskiej w lekcji „O poszukiwaniu siebie” na stronie epodreczniki.pl. Po odczytaniu tekstu nauczyciel ukierunkowuje pracę uczniów poleceniami zawartymi w zadaniach 2‑7. Uczniowie pracują indywidualnie lub w parach. Nauczyciel może poszerzyć zakres pytań o kolejne, np.

• Opisz, jakie są twoje wrażenia po lekturze tekstu.

• Określ, kim jest bohaterka opowiadania.

• Zastanów się i powiedz, w której osobie jest prowadzona narracja w „Pozłacanej rybce”. Uzasadnij swoją wypowiedź.

3. Dyskusja. Nauczyciel pyta uczniów:

• Co to jest empatia?

• Czy kiedykolwiek miałaś/miałeś do czynienia z człowiekiem empatycznym? Uzasadnij odpowiedź.

• Czy sama/sam kierujesz się empatią w życiu codziennym? Uargumentuj swoje stanowisko.

• Czy warto być człowiekiem empatycznym? Dlaczego?

4. Uczniowie samodzielnie układają po jednym zdaniu ze słowami: „empatia”, „empatyczny”.

5. Uczniowie wykonują zadanie leksykalne: połącz nazwy emocji z ich definicjami.

6. Następnie nauczyciel prosi jednego z uczniów o przypomnienie cech epiki oraz powieści jako gatunku epickiego. Uczniowie wykonują ćwiczenie interaktywne polegające na dopasowaniu cech gatunkowych do każdego z rodzajów literackich.

Faza podsumowująca

Uczniowie wykonują ostatnie zadanie: piszą w zeszytach notatkę, w której wyjaśnią, jak rozumieją pojęcie „codzienny heroizm” w odniesieniu do omawianego fragmentu powieści.

Praca domowa

Wybierz określony stan emocjonalny, np. lęk, gniew, radość, zaciekawienie. Przedstaw go w formie, którą wybierzesz: plastycznej (np. rysunek, rzeźba, kolaż), muzycznej (utwór muzyczny) lub słownej (wiersz, opowiadanie).

W tej lekcji zostaną użyte m.in. następujące pojęcia oraz nagrania

Pojęcia

Teksty i nagrania

Searching for one's true self

Many contemporary ethics‑centred novels of manners focus on young people’s dilemmas, especially their relations with parents and peers, friendship and first love, i.e. on the popular motifs of this genre. The book “Pozłacana rybka” [A Gold‑plated Fish] (2007) by Barbara Kosmowska is one example here. While they are searching for happiness and their own path in life, the characters face various difficulties such as divorce of their parents, illness of their loved ones and financial problems. As youthful dreams clash with reality, the protagonists change: they adopt different approaches to life, they let their identity be shaped by their experience and they learn how to be “everyday heroes”.

This emotional coming‑of‑age story focuses mainly on establishing relationships with other people and gives a valuable lesson in the closely related ability of empathy, i.e. the ability to feel and share another person’s psychological state. Understanding another human being is the key to understanding and knowing oneself. The psychological portrait of „Pozłacana rybka”’s main character, Alicja, captures the process of emotional coming‑of‑age. The book’s multi‑level narrative, which is comprised of opinions on the events expressed by a teenage protagonist (objective narration), letters written by Alicja to herself (first‑person narration) and Alicja’s direct involvement in conversations (dialogues), help readers follow the novel’s lesson in empathy.