Temat: Wodorotlenki – budowa i identyfikacja za pomocą wskaźników

Adresat

Uczeń szkoły podstawowej (klasy 7. i 8.)

Podstawa programowa:

Szkoła podstawowa. Chemia.

VI. Wodorotlenki i kwasy. Uczeń:

1) rozpoznaje wzory wodorotlenków i kwasów; zapisuje wzory sumaryczne wodorotlenków: NaOH, KOH, Ca(OH)Indeks dolny 2₂, Al(OH)Indeks dolny 3₃, Cu(OH)Indeks dolny 2₂ i kwasów: HCl, HIndeks dolny 2₂S, HNOIndeks dolny 3₃, HIndeks dolny 2₂SOIndeks dolny 3₃, HIndeks dolny 2₂SOIndeks dolny 4₄, HIndeks dolny 2₂COIndeks dolny 3₃, HIndeks dolny 3₃POIndeks dolny 4₄ oraz podaje ich nazwy;
5) wskazuje na zastosowania wskaźników, np. fenoloftaleiny, oranżu metylowego, uniwersalnego papierka wskaźnikowego; rozróżnia doświadczalnie roztwory kwasów i wodorotlenków za pomocą wskaźników.

Ogólny cel kształcenia

Uczeń omawia budowę wodorotlenków oraz identyfikuje roztwory wodorotlenków za pomocą wskaźników

Kompetencje kluczowe

• porozumiewanie się w językach obcych;

• kompetencje informatyczne;

• umiejętność uczenia się.

Kryteria sukcesu
Uczeń nauczy się:

• co to jest wodorotlenek;

• nazywać wodorotlenki na podstawie ich wzorów;

• wymieniać i opisywać metody otrzymywania wodorotlenków oraz zapisywać odpowiednie równania reakcji;

• podawać przykłady metali i tlenków metali reagujących z wodą;

• identyfikować produkty reakcji metali aktywnych z wodą;

• podawać przykłady wskaźników kwasowo‑zasadowych oraz określać ich barwę w wodzie i w zasadach.

Metody/techniki kształcenia

• podające

  • pogadanka.

• aktywizujące

  • dyskusja;

  • śniegowa kula.

• eksponujące

  • film.

• programowane

  • z użyciem komputera;

  • z użyciem e‑podręcznika.

• praktyczne

  • ćwiczeń przedmiotowych.

Formy pracy

• praca indywidualna;

• praca w parach;

• praca w grupach;

• praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne

• e‑podręcznik;

• zeszyt i kredki lub pisaki;

• tablica interaktywna, tablety/komputery;

• modele pręcikowo‑kulkowe.

Przebieg lekcji

Faza wstępna

1. Nauczyciel rozdaje uczniom metodniki lub kartki w trzech kolorach: zielonym, żółtym i czerwonym do zastosowania w pracy techniką świateł drogowych. Przedstawia cele lekcji sformułowane w języku ucznia na prezentacji multimedialnej oraz omawia kryteria sukcesu (może przesłać uczniom cele lekcji i kryteria sukcesu pocztą elektroniczną lub zamieścić je np. na Facebooku, dzięki czemu uczniowie będą mogli prowadzić ich portfolio).

2. Prowadzący wspólnie z uczniami ustala – na podstawie wcześniej zaprezentowanych celów lekcji – co będzie jej tematem, po czym zapisuje go na tablicy interaktywnej/tablicy kredowej. Uczniowie przepisują temat do zeszytu.

3. BHP – przed przystąpieniem do eksperymentów uczniowie zapoznają się z kartami charakterystyk substancji, które będą używane na lekcji. Nauczyciel wskazuje na konieczność zachowania ostrożności w pracy z nimi.

Faza realizacyjna

1. Przypomnienie wiadomości na temat budowy atomu pierwiastków: H, Na, K, O, Mg, Ca, Al, Cu – praca z układem okresowym pierwiastków. Nauczyciel zadaje uczniom pytania na temat pierwiastków w odniesieniu do ich położenia w grupie, okresu, aktywności chemicznej, liczby elektronów na ostatniej powłoce.

2. Nauczyciel zapisuje na tablicy wzór NaOH – w odniesieniu do wartościowości tłumaczy, jak ustala się wzór sumaryczny takiego związku chemicznego, jak tworzy się nazwę i zapisuje wzór strukturalny. Następnie wyświetla tabele z nazwami i wartościowością metali. Tłumaczy, jak tworzy się nazwę wodorotlenku w przypadku pierwiastka, który ma jedną i kilka wartościowości.

3. Nauczyciel dzieli uczniów na grupy. Rozdaje modele pręcikowo‑kulkowe. Każda grupa otrzymuje po 3 wzory sumaryczne wodorotlenków. Ich zadaniem jest zapisanie nazw związków, wzorów strukturalnych i zbudowanie modeli. W trakcie pracy nauczyciel, jeśli to potrzebne, udziela wyjaśnień. Po upływie wyznaczonego czasu grupy prezentują swoje prace.

4. Uczniowie w parach pracują metodą śniegowej kuli. Ich zadaniem jest stworzenie ogólnego wzoru wodorotlenków. Następnie łączą się w czwórki, porównują swoje propozycje, weryfikują je i ustalają wspólne stanowisko. W kolejnych krokach uczniowie łączą się w liczniejsze grupy i ustalają wspólną wersję wzoru, aż do uzgodnienia ogólnoklasowego stanowiska.

5. Prowadzący lekcję zapowiada film. Poleca podopiecznym, żeby w formularzu zamieszczonym w abstrakcie zapisali pytanie badawcze i hipotezę. Następnie wyświetla film, a uczniowie odnotowują swoje obserwacje i wnioski. Nauczyciel wskazuje osobę, która dzieli się swoimi spostrzeżeniami i wyjaśnia zasadność zanotowanych przez siebie wniosków.

6. Uczniowie wykonują ćwiczenia interaktywne z abstraktu.

Faza podsumowująca

1. Nauczyciel prosi uczniów o rozwinięcie zdań:

   • Dziś nauczyłem się…

   • Zrozumiałem, że…

   • Zaskoczyło mnie…

   • Dowiedziałem się…

   W celu przeprowadzenia podsumowania może posłużyć się tablicą interaktywną w abstrakcie lub polecić uczniom pracę z nią

Praca domowa

1. Odsłuchaj w domu nagrania abstraktu. Zwróć uwagę na wymowę, akcent i intonację. Naucz się prawidłowo wymawiać poznane na lekcji słówka.

2. Wykonaj w domu notatkę z lekcji metodą sketchnotingu.

W tej lekcji zostaną użyte m.in. następujące pojęcia oraz nagrania

Pojęcia

Teksty i nagrania

Hydroxides - structure and identification using indicators

Hydroxides are chemical compounds with a constant state of aggregation, made of metal cations and hydroxide anions.
These ions are attracted by the action of electrostatic forces, creating crystal structure.

The valency of the hydroxyl ions always equals I.

The general formula of monovalent metal hydroxides:

The general formula of metal hydroxides:

Hydroxide names are created by adding to the name of the element that forms the compound the word “hydroxide”:

If the metal forms two hydroxides, the Roman numeral in parentheses is added to the name, indicating the valency of the metal, for example:

If the metal forms one hydroxide, the valency of the metal in the name is omitted:

The fact that the studied compounds have different properties can be seen using substances called indicators. Their action under the influence of other substances depends on the fact that they change the color in an easy to observe way. This allows us to determine whether the sample is the substance interesting for us.

In everyday life we also find indicators. Tea, to which we add lemon juice, changes its color to lighter. Similarly, when we add lemon juice (citric acid) or vinegar (acetic acid) to beetroot juice, the dye in this juice under the influence of acids will take on an intense red color.

An indicator changing colour in water solutions, to which we add metals and metal oxides (with the creation of a new chemical compound – hydroxide) is, among others, decoction of red cabbage.

An indicator or an indicating dye is a substance with which we can detect another substance, e.g. as a result of a change in color.

• Hydroxides are chemical compounds made of metal cations and hydroxide anions whose general formula is ${\text{M(OH)}}_{\text{n}}$.

• Hydroxides are obtained as an effect of the reaction of active metal oxides (basic oxides) with water and of some metals with water.

• Solutions of hydroxides that are easily soluble in water (all hydroxides of metals from the 1st group of the periodic table and selected metals from the 2nd group) are traditionally called bases.