Temat: Znam swoje prawa

Autorka: Anna Rabiega

Adresat:

Uczeń klasy 8 szkoły podstawowej

Podstawa programowa:

III. Rozumienie siebie oraz rozpoznawanie i rozwiązywanie problemów.

Uczeń:

3) wyjaśnia związek między godnością a prawami, które mu przysługują.

IV. Prawa człowieka.

Uczeń:

1) uzasadnia, że godność człowieka jest podstawą różnych systemów moralnych; wyjaśnia, że jest ona źródłem powszechnych, przyrodzonych, nienaruszalnych i niezbywalnych wolności i praw człowieka; analizuje sformułowania preambuły Powszechnej Deklaracji Praw Człowieka;

3) wymienia prawa dzieci i analizuje przepisy Konwencji o prawach dziecka;

4) podaje przykłady działań Rzecznika Praw Dziecka (…).

Ogólny cel kształcenia:

Uczeń wyjaśnia związek między godnością a prawami, które mu przysługują.

Cele operacyjne:

Uczeń:

• wyjaśnia różnicę między demokracją większościową a konstytucyjną (liberalną).

• analizuje, czym są prawa człowieka, z jakich wynikają założeń, a także opisuje, jakie cechy charakteryzują prawa człowieka, i podaje przykłady dokumentów, w których są uregulowane.

• przedstawia prawa dziecka jako szczególny rodzaj praw człowieka.

Kształtowane kompetencje kluczowe:

• porozumiewanie się w języku obcym,

• kompetencje informatyczne,

• umiejętność uczenia się,

• kompetencje społeczne i obywatelskie.

Metody nauczania:

• dyskusja,

• analiza tekstu źródłowego,

• analiza SWOT,

• rozmowa nauczająca z wykorzystaniem schematów i ćwiczeń interaktywnych,

• metoda kosza i walizki.

Formy pracy:

• indywidualna,

• grupowa,

• zbiorowa.

Środki dydaktyczne:

• komputery z głośnikami i dostępem do internetu,

• zasoby multimedialne zawarte w e‑podręczniku,

• kartki w dwóch kolorach (np. zielonym i żółtym) dla każdego ucznia,

• tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda.

Przebieg zajęć:

Faza wprowadzająca:

1. Nauczyciel przedstawia cel zajęć: Zrozumiecie istotę praw człowieka i dowiecie się, jakie cechy je charakteryzują.

2. Nauczyciel prosi uczniów o przypomnienie definicji demokracji. Następnie pyta uczniów:

• W jaki sposób realizowana jest zasada większości?

• Czy partia, która zdobyła większość miejsc w parlamencie i utworzyła rząd, może realizować wyłącznie interesy swoich wyborców? Dlaczego nie?

3. Nauczyciel zwraca uwagę uczniów, że właśnie ze względu na konieczność poszanowania praw mniejszości tak ważne są we współczesnych systemach demokratycznych prawa człowieka, przysługujące jednostkom, a nie grupom.

Faza realizacyjna:

1. Nauczyciel prosi jednego z uczniów o przeczytanie art. 30 Konstytucji RP oraz art. 1 Powszechnej Deklaracji Praw Człowieka zawartych w abstrakcie „I know my rights”. Pyta uczniów, jak rozumieją godność będącą źródłem praw człowieka. Czy oznacza ona, że nie każdy jest „godzien”, by cieszyć się prawami człowieka? Czy człowiek, który zachowuje się „nieludzko”, traci prawa człowieka? Nauczyciel moderuje dyskusję w klasie. Na zakończenie prosi o jej podsumowanie jednego z uczniów.

2. Następnie nauczyciel dzieli klasę na cztery grupy i informuje, że zadaniem każdej z nich będzie przeprowadzenie analizy SWOT pewnej sytuacji. Nauczyciel przedstawia uczniom trzy założenia stanowiące podstawę praw człowieka, a potem prosi, aby wyobrazili sobie świat i państwo, które opierałoby się na założeniach przeciwnych. Jakie wady i zalety miałoby takie rozwiązanie? Jakie szanse i zagrożenia niosłoby ze sobą?

3. Po wykonaniu zadania uczniowie prezentują swoje analizy i wspólnie z nauczycielem je omawiają. Następnie nauczyciel inicjuje krótką dyskusję, zadając pytanie: W jakim świecie wolelibyście żyć?

4. Na tablicy interaktywnej nauczyciel wyświetla schemat interaktywny „Human rights”. Pyta uczniów, jak rozumieją poszczególne cechy praw człowieka. Po ustaleniu rozumienia danej cechy przez uczniów nauczyciel ujawnia wyjaśnienie dostępne w widżecie i prosi jednego z uczniów o jego odczytanie. Wspólnie z klasą ustalają, czego brakowało ich rozumieniu danej cechy.

5. Nauczyciel prosi uczniów, aby zapoznali się z fragmentami Konstytucji RP z abstraktu, w których uregulowane są prawa dziecka. Prosi chętnych/wybranych uczniów o przeanalizowanie tych zapisów na forum klasy.

6. Nauczyciel wyświetla na tablicy interaktywnej ilustrację interaktywną „Children’s rights”. Prosi uczniów, by znaleźli przykłady, które wyjaśnią, w jaki sposób korzystają z zagwarantowanych im praw, co konkretnie te prawa znaczą.

Faza podsumowująca:

1. Na koniec uczniowie wykonują Ćwiczenie 1 dotyczące praw człowieka. Wspólnie z nauczycielem omawiają prawidłowe odpowiedzi i dzielą się swoimi przemyśleniami.

2. Nauczyciel przeprowadza podsumowanie metodą kosza i walizki. Rozdaje uczniom kartki w dwóch kolorach (np. zielony i żółty). Na zielonych kartkach uczniowie zapisują informacje i umiejętności, które uznali podczas lekcji za cenne, przydatne. Na żółtych – zbędne. Nauczyciel odczytuje refleksje uczniów.

3. Propozycja zadania domowego:

a. Znajdź w internecie tekst Powszechnej Deklaracji Praw Człowieka. Przekonaj się, jakie prawa gwarantuje. Wybierz trzy, które wydają ci się najważniejsze. Wyjaśnij, posługując się przykładami, na czym polegają te prawa. Dlaczego akurat te prawa uznajesz za najważniejsze?

b. Odsłuchaj nagranie abstraktu, aby powtórzyć materiał i utrwalić nowe słówka. Następnie wykonaj ćwiczenie słownikowe na końcu rozdziału.

W tej lekcji zostaną użyte m.in. następujące pojęcia oraz nagrania

Pojęcia

Teksty i nagrania

I know my rights

Is the majority always right? Discussion, voting, majority decision‑making are procedures characteristic of democratic communities. However, it should be remembered that the will of the majority cannot violate the rights and freedoms of those, who constitute a minority. Protection of the rights of individuals and the rights of minorities is the foundation of a modernly understood democratic state. Majoritarian democracy has been replaced by constitutional (liberal) one.

Human rights are moral principles or norms of fundamental character. They are rights that every individual has in his relations with a state. The notion of human rights is based on three assumptions:

• every power is limited,

• every person is entitled to a certain level of autonomy, to which the authorities have no access,

• every person can expect the state to protect his rights.

The source of human rights is human dignity. It is considered as an inherent and inalienable value of every human being. The principle of respect for human dignity has been confirmed in many international documents and in the Constitution of the Republic of Poland.

Human rights limitations are acceptable, but only in strictly defined situations, and the form and the scope of restrictions must be legally justified. However, there are rights, that cannot be limited under any circumstances – these are the freedom from torture and from slavery.

Children’s rights

In Poland children’s rights are protected in the Constitution. The Ombudsman for Children's Rights makes sure the rights are observed. He does this with respect for parents' responsibilities, rights and duties. However, the good of the child is always a priority.

In the introduction to Janusz Korczak's book „The Child’s Right to Respect”, the Ombudsman for Children's Rights Marek Michalak wrote:

Read the information below and find out what your rights are.

Contemporary democratic states recognize the need to protect human dignity and the rights of each human being. These rights guarantee us protection against abuse by the authorities, they enable active participation in the life of the state, and they are the foundation of our sense of security. Human rights are based on two basic principles: freedom and equality, which are the source of human dignity. Children’s rights are a special type of human rights.