Temat: Wytrącanie osadów cz. 1

Adresat

Uczeń szkoły podstawowej (klasy 7. i 8.)

Podstawa programowa:

Szkoła podstawowa. Chemia.

VII. Sole. Uczeń:

5) wyjaśnia przebieg reakcji strąceniowej; projektuje i przeprowadza doświadczenie pozwalające otrzymywać substancje trudno rozpuszczalne (sole i wodorotlenki) w reakcjach strąceniowych, pisze odpowiednie równania reakcji w formie cząsteczkowej i jonowej; na podstawie tablicy rozpuszczalności soli i wodorotlenków przewiduje wynik reakcji strąceniowej.

Ogólny cel kształcenia

Uczeń wyjaśnia mechanizm reakcji strąceniowej

Kompetencje kluczowe

• porozumiewanie się w językach obcych;

• kompetencje informatyczne;

• umiejętność uczenia się.

Kryteria sukcesu
Uczeń nauczy się:

• przewidywać, czy w wyniku zmieszania roztworów substancji ulegających dysocjacji powstanie, czy też nie utworzy się związek trudno rozpuszczalny;

• wyjaśniać, na czym polega reakcja strącania (strąceniowa);

• przedstawiać równania reakcji strącania za pomocą zapisów cząsteczkowych, jonowych pełnych i jonowych skróconych.

Metody/techniki kształcenia

• aktywizujące

  • dyskusja.

• podające

  • pogadanka.

• programowane

  • z użyciem komputera;

  • z użyciem e‑podręcznika.

• praktyczne

  • ćwiczeń przedmiotowych.

• eksponujące

  • pokaz.

Formy pracy

• praca indywidualna;

• praca w parach;

• praca w grupach;

• praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne

• e‑podręcznik;

• zeszyt i kredki lub pisaki;

• tablica interaktywna, tablety/komputery.

Przebieg lekcji

Faza wstępna

1. Nauczyciel rozdaje uczniom metodniki lub kartki w trzech kolorach: zielonym, żółtym i czerwonym do zastosowania w pracy techniką świateł drogowych. Przedstawia cele lekcji sformułowane w języku ucznia na prezentacji multimedialnej oraz omawia kryteria sukcesu (może przesłać uczniom cele lekcji i kryteria sukcesu pocztą elektroniczną lub zamieścić je np. na Facebooku, dzięki czemu uczniowie będą mogli prowadzić ich portfolio).

2. Prowadzący wspólnie z uczniami ustala – na podstawie wcześniej zaprezentowanych celów lekcji – co będzie jej tematem, po czym zapisuje go na tablicy interaktywnej/tablicy kredowej. Uczniowie przepisują temat do zeszytu.

Faza realizacyjna

1. Nauczyciel rozdaje uczniom karty pracy. Informuje ich, że za chwilę obejrzą film z opisanego w abstrakcie doświadczenia „Porównanie przebiegu reakcji chlorku sodu z azotanem(V) potasu i azotanem(V) srebra(I)”. Zanim to nastąpi, powinni sformułować pytanie badawcze i hipotezę oraz zapisać je w kartach pracy. Po emisji filmu nauczyciel wraz z uczniami podsumowują obserwacje – uczniowie notują je w kartach pracy. Prowadzący zajęcia zapisuje równania reakcji na tablicy w formie cząsteczkowej, jonowej i jonowej skróconej, a przy tym tłumaczy mechanizm tej reakcji. Uczniowie przepisują równania do kart pracy. Dla utrwalenia wiadomości nauczyciel wyświetla na tablicy multimedialnej zapis jonowy pełny oraz skrócony równania. Prosi o sformułowanie wynikającego z tego doświadczenia wniosku, który również uczniowie zapisują w kartach pracy. Uwaga: doświadczenie przedstawione w filmie uczniowie mogą także wykonać zgodnie z instrukcją w abstrakcie. Film można wówczas potraktować jako podsumowanie i porównanie rezultatów eksperymentu.

2. Nauczyciel dzieli uczniów na grupy. Podaje każdej instrukcje do doświadczenia 2 z abstraktu – „Czy w reakcjach strącania mogą brać udział inne substancje niż sole” – oraz szkło, sprzęt i odczynniki. Zespoły wykonują doświadczenie, spostrzeżenia zapisują w kartach pracy i rozmawiają o nich na forum klasy. Prowadzący zajęcia prosi chętnych uczniów o zapisanie równań reakcji chemicznych na tablicy – pozostali notują je w kartach pracy. Na podstawie zapisu równań reakcji nauczyciel pyta uczniów o wnioski z tego doświadczenia, które po ustaleniu także zapisują w kartach pracy.

3. W celu utrwalenia wiadomości nauczyciel prosi uczniów (praca w parach) o wykonanie ćwiczeń interaktywnych w abstrakcie.

Faza podsumowująca

1. Nauczyciel prosi uczniów o rozwinięcie zdań:

   • Dziś nauczyłem się…

   • Zrozumiałem, że…

   • Zaskoczyło mnie…

   • Dowiedziałem się…

   W celu przeprowadzenia podsumowania może posłużyć się tablicą interaktywną w abstrakcie lub polecić uczniom pracę z nią

Praca domowa

1. Odsłuchaj w domu nagrania abstraktu. Zwróć uwagę na wymowę, akcent i intonację. Naucz się prawidłowo wymawiać poznane na lekcji słówka.

2. Wykonaj w domu notatkę z lekcji metodą sketchnotingu.

W tej lekcji zostaną użyte m.in. następujące pojęcia oraz nagrania

Pojęcia

Teksty i nagrania

Precipitation of sediment pt 1

A reaction in which a sparingly soluble compound is formed after mixing together the solutions of two soluble substances is called a precipitation reaction. Its essential element is the reaction between some ions formed from dissociation of the substances mixed together.

We can present a precipitation reaction in various ways. It will be discussed using the example of the reaction taking place in experiment 1. As you remember, as a result of the reaction of silver nitrate with sodium chloride, silver(I) chloride was precipitated in the form of sediment. This transformation can be described with a chemical equation in molecular form, i.e. containing molecular formulas of compounds:

${\text{AgNO}}_{\text{3}}\text{ + NaCl → }\text{AgCl}\text{↓ + }{\text{NaNO}}_{\text{3}}$
$\text{silver(I) nitrate + sodium chloride → silver(I) chloride + sodium nitrate}$

You remember that the above reaction takes place in an aqueous solution, and the substrates used for the experiment are soluble in water and occur in it in the form of ions. Two of them joined together to form a chemical compound that is sparingly soluble in water. In the equation, we can include the form in which substances occur during the reaction:

${\text{Ag}}^{\text{+}}\text{+ }{\text{NO}}_{\text{3}}^{-}\text{ + }{\text{Na}}^{\text{+}}\text{+ }{\text{Cl}}^{-}\text{ → AgCl + }{\text{NO}}_{\text{3}}^{-}\text{ + }{\text{Na}}^{\text{+}}$

You already know that this way of expressing a chemical equation, which includes the formulas of all ions present in the reaction mixture, is called a complete ionic equation. In a chemical equation presented in this way, we do not use arrows that symbolize the formation of sediment, because the method of writing (molecular formula for salt) already informs about the formation of a product that is sparingly soluble (no free ions).

Note that there are identical ions on the sides of both substrates and products, and that the presented reaction happens only between two types of ions: silver cation and chloride anion. In the complete ionic equation, we can cross out recurring ions on both sides of it:

We can therefore write down an equation that contains only symbols of ions that react with each other:

${\text{Ag}}^{\text{+}}\text{ + }{\text{Cl}}^{-}\text{ → AgCl}$

This is a net ionic equation.

After mixing the two solutions, copper(II) cations and hydroxide anions formed the sparingly water‑soluble copper(II) hydroxide:

${\text{CuSO}}_{\text{4}}\text{ + 2NaOH →}{\text{ Cu(OH)}}_{\text{2}}\text{↓ + }{\text{Na}}_{\text{2}}{\text{SO}}_{\text{4}}$
$\text{copper(II) sulfate + sodium hydroxide → copper(II) hydroxide + sodium sulfate}$

The above reaction takes place between ions, so it can be described with the following complete ionic equation:

${\text{Cu}}^{\text{2+}}\text{+ }{\text{SO}}_{\text{4}}^{2-}\text{ + }{\text{2Na}}^{\text{+}}\text{+ }{\text{2OH}}^{-}\text{ → }\text{Cu}\text{(}{\text{OH)}}_{\text{2}}\text{ + }{\text{SO}}_{\text{4}}^{2-}\text{ + }{\text{2Na}}^{\text{+}}$

The net ionic equation for this reaction is as follows:

${\text{Cu}}^{\text{2+}}\text{ + }{\text{2OH}}^{-}\text{ → }\text{Cu}\text{(}{\text{OH)}}_{\text{2}}$

• Salts can react with other salts and hydroxides in an aqueous solution, provided that this reaction produces sparingly soluble products.

• If there is a reaction between two salts, the sparingly soluble product is also a salt.