Temat: Dzień i noc

Materiał uzupełniający do wykorzystania na lekcjach w grupie przedmiotów przyrodniczych (przyroda, biologia, chemia, geografia, fizyka), zajęciach dodatkowych, kołach zainteresowań. Może służyć jako zasób poszerzający wiedzę, przygotowujący uczniów do konkursów przyrodniczych.

Adresat

Uczeń szkoły podstawowej (geografia).

Podstawa programowa

Klasa IV

Wymagania ogólne

II. Umiejętności i stosowanie wiedzy w praktyce.

3. Analizowanie, dokonywanie opisu, porównywanie, klasyfikowanie, korzystanie z różnych źródeł informacji (np. własnych obserwacji, badań, doświadczeń, tekstów, map, tabel, fotografii, filmów, technologii informacyjno‑komunikacyjnych).

Wymagania szczegółowe

II. Orientacja w terenie. Uczeń:

2. wyznacza kierunki główne za pomocą kompasu oraz kierunek północny za pomocą gnomonu i wskazuje je w terenie;

3. wskazuje w terenie oraz na schemacie (lub horyzontarium) miejsca wschodu, zachodu i górowania Słońca w ciągu dnia i w różnych porach roku.

Ogólny cel kształcenia

Uczniowie wyjaśniają, w jaki sposób powstaje zjawisko następstwa dnia i nocy.

Kompetencje kluczowe

• porozumiewanie się w językach obcych;

• kompetencje informatyczne;

• umiejętność uczenia się.

Kryteria sukcesu
Uczeń nauczy się:

• wyjaśniać przyczyny zmian miejsc wschodu i zachodu Słońca;

• wskazywać wysokości Słońca w południe.

Metody/techniki kształcenia

• aktywizujące

  • dyskusja.

• podające

  • pogadanka.

• eksponujące

  • film.

• programowane

  • z użyciem komputera;

  • z użyciem e‑podręcznika.

• praktyczne

  • ćwiczeń przedmiotowych.

Formy pracy

• praca indywidualna;

• praca w parach;

• praca w grupach;

• praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne

• e‑podręcznik;

• zeszyt i kredki lub pisaki;

• tablica interaktywna, tablety/komputery.

Przebieg lekcji

Przed lekcją

• Uczniowie zapoznają się z treścią abstraktu. Przygotowują się do pracy na lekcji w taki sposób, żeby móc przeczytany materiał streścić własnymi słowami i samodzielnie rozwiązać zadania.

Faza wstępna

• Nauczyciel podaje temat, cele lekcji i kryteria sukcesu sformułowane w języku zrozumiałym dla ucznia.

Faza realizacyjna

• Nauczyciel omawia zjawisko następstwa dnia i nocy.

• Prowadzący lekcję zapowiada film. Poleca podopiecznym, żeby w formularzu zamieszczonym w abstrakcie zapisali pytanie badawcze i hipotezę. Następnie wyświetla film, a uczniowie odnotowują swoje obserwacje i wnioski. Nauczyciel wskazuje osobę, która dzieli się swoimi spostrzeżeniami i wyjaśnia zasadność zanotowanych przez siebie wniosków.

• Nauczyciel pyta uczniów, czy Słońce góruje w całej Polsce w tej samej chwili i prosi o uzasadnienie odpowiedzi. Uzupełnia wypowiedzi podopiecznych, prostuje wypowiedzi błędne.

• Nauczyciel tłumaczy konsekwencje nachylenia osi obrotu Ziemi do jej orbity (zmiana miejsca wschodu i zachodu Słońca w różnych dniach roku).

• Nauczyciel prosi uczniów, żeby zastanowili się, czy można dokładnie określić strony świata, obserwując dowolnego dnia miejsca wschodu i zachodu Słońca. Ochotnicy lub uczniowie wskazani przez prowadzącego przedstawiają swoją opinię i uzasadniają swoje stanowisko. Nauczyciel komentuje wypowiedzi uczniów, koryguje ewentualne błędy.

• Uczniowie samodzielnie wykonują zamieszczone w abstrakcie ćwiczenia interaktywne sprawdzające stopień opanowania wiadomości poznanych w czasie lekcji. Nauczyciel inicjuje dyskusję, w trakcie której omówione zostają prawidłowe rozwiązania wszystkich ćwiczeń samodzielnie wykonanych przez uczniów.

• Praca całego zespołu klasowego. Uczniowie ustawiają się w okręgu. Nauczyciel zachęca ich do zabawy: rzuca piłkę lub maskotkę do jednego z uczniów, wypowiadając po angielsku słówko‑pojęcie poznane na lekcji. Uczeń podaje polski odpowiednik, wymienia kolejne słówko po angielsku i rzuca piłką lub maskotką do kolegi lub koleżanki.

Faza podsumowująca

• Na zakończenie zajęć nauczyciel pyta: Gdyby z przedstawionego na lekcji materiału miałaby odbyć się kartkówka, jakie pytania waszym zdaniem powinny zostać zadane? Gdyby uczniowie nie wyczerpali najistotniejszych zagadnień, nauczyciel może uzupełnić ich propozycje.

Praca domowa

• Uczniowie za pomocą kompasu wyznaczają wschód i zachód w miejscu swojego zamieszkania oraz sprawdzają, gdzie faktycznie wschodzi i zachodzi Słońce.

W tej lekcji zostaną użyte m.in. następujące pojęcia oraz nagrania

Pojęcia

Teksty i nagrania

Day and night

Modern aircraft can travel with the same speed with which the Earth rotates around its own axis. As a result, you can fly for many hours and see the sunset the entire time!

You already know that the Earth’s rotation is the reason for the apparent movement of the Sun on the celestial sphere. In its apparent daytime journey, the sun first rises above the horizon, then rises higher on the celestial sphere, reaches its zenith, falls lower and finally sets.

The most commonly known consequence of the Earth’s rotation is the day and night cycle. Each time the Earth rotates around its own axis, a part of our planet’s surface faces the Sun – experiencing day, while at the same time another part of its surface faces away from the sun – experiencing night. The constant rotation of the Earth causes both zones (facing the sun and hidden in shadow) to move. At the same moment in time, it’s noon on one side of the Earth, while on the other side of the globe it’s midnight.

The inclination of the Earth’s rotational axis in relation to its orbit is the reason why places where the Sun rises and sets change and why its height over the horizon at noon changes. As a result, the Sun rises exactly in the east and sets exactly in the west all over the world only twice a year (on equinox days). On the remaining days, sunrises and sunsets each day occur in different places.

• All periods of day and night occur at the exact same time in different places on Earth.

• The inclination of the Earth’s axis and its rotation are reasons for change in observed places where the Sun rises and sets as well as its height above the horizon during its zenith.