Temat: Gdy kompas nie działa.

Autor: Zyta Sendecka

Adresat

Uczeń klasy IV szkoły podstawowej.

Podstawa programowa

Klasa IV

II. Orientacja w terenie. Uczeń:

1) opisuje przebieg linii widnokręgu, wymienia nazwy kierunków głównych;

2) wyznacza kierunki główne za pomocą kompasu oraz kierunek północny za pomocą gnomonu i wskazuje je w terenie;

9) wyjaśnia zależność między wysokością Słońca a długością i kierunkiem cienia.

Cel lekcji

Uczniowie ustalają kierunki świata bez użycia kompasu.

Kryteria sukcesu

• wyznaczysz kierunki świata z wykorzystaniem cienia;

• wskażesz kierunek południowy za pomocą zegarka wskazówkowego;

• określisz kierunek północny z wykorzystaniem Gwiazdy Polarnej;

• ustalisz kierunki świata na podstawie obserwacji otaczającej cię przyrody.

Kompetencje kluczowe

• porozumiewanie się w języku ojczystym;

• porozumiewanie się w językach obcych;

• kompetencje matematyczne i podstawowe kompetencje naukowo‑techniczne; 

• kompetencje informatyczne;

• umiejętność uczenia się;

• kompetencje społeczne i obywatelskie.

Metody/formy pracy

Praca z tekstem, metoda warsztatowa, gra terenowa (zmodyfikowany Geocaching).

Praca indywidualna oraz praca w parach.

Środki dydaktyczne

• abstrakt;

• tablety;

• zegarki wskazówkowe;

• mapy najbliższej okolicy szkoły;

• skrytki ze skarbami/fantami.

Przed lekcją

Nauczyciel przygotowuje pojemniki (skrytki) z drobnymi fantami/upominkami do gry terenowej „W poszukiwaniu skarbów za pomocą punktów terenowych”. Ilość pojemników zależy od terenu oraz oceny warunków bezpieczeństwa. Lekcja odbywa się w terenie, w najbliższej okolicy szkoły. Gra musi się rozpocząć o godzinie 11.00.

Fazy lekcji

Wstępna

1. Nauczyciel pyta uczniów, jakie znają kierunki świata oraz jakie przyrządy umożliwiają wyznaczenie kierunków świata.

2. Nauczyciel podaje temat i cele lekcji w języku zrozumiałym dla ucznia oraz kryteria sukcesu.

Realizacyjna

1. Uczniowie czytają fragmenty abstraktu poświęcone metodom wyznaczania kierunków świata za pomocą cienia, zegarka wskazówkowego oraz obserwacji otaczającej przyrody. Razem z nauczycielem analizują każdą z metod.

2. Nauczyciel informuje uczniów, że wezmą udział w grze terenowej. Uczniowie przypominają zasady bezpieczeństwa podczas zajęć odbywających się poza budynkiem szkoły.

3. Nauczyciel losowo dzieli uczniów na pary i wyjaśnia zasady gry. Każda para otrzymuje tablet, zegarek wskazówkowy oraz mapę, na której zaznaczone są miejsca z ukrytymi skrytkami.

4. Uczniowie, korzystając ze wskazówek zawartych w abstrakcie, dotyczących metod wyznaczania kierunków świata, szukają w terenie skrytek zaznaczonych na mapie. Wygrywa ta para, która odnajdzie najwięcej pojemników z upominkami w wyznaczonym przez nauczyciela czasie.

5. Nauczyciel prosi uczniów, żeby zapoznali się z ilustracją interaktywną, przedstawiającą sposób wyznaczania kierunków geograficznych za pomocą Gwiazdy Polarnej.

6. Nauczyciel prosi uczniów, aby wykonali ćwiczenie 2.

Podsumowująca

Uczniowie wykonują ćwiczenie interaktywne nr 1.

W tej lekcji zostaną użyte m.in. następujące pojęcia oraz nagrania

Pojęcia

Teksty i nagrania

When a compass is not working

In Poland, at noon, the Sun is on the southern side of the sky. During this time, the shadow cast by our silhouette or other objects is shortest and indicates the northern direction. When standing facing the shadow, it is easy to point the other directions. This method is effective only at a certain time – at noon.

The Polar Star in the Ursa Minor constellation will help us to determine cardinal directions at night. This constellation is also known in North America as a “Little Dipper”, and the North Pole can be found at the end of its “handle”. Its position in the sky remains virtually unchanged – it is located right in the north, on the extension of the Earth's axis. A characteristic and distinct Ursa Major constellation will help us to find it in the sky.

The southern direction can be determined with a pointer watch with a relatively high degree of accuracy. How to do this? First, set yourself so that a small pointer (hour one) points to the Sun. You do not even have to take off your watch - just hold your hand so the dial is placed horizontally. The line dividing the angle between the small pointer and 12:00 on the watch dial will indicate the south direction. Till noon, we take into account the angle between the small pointer and the left side of 12 o’clock, whilst after noon, the angle between the small pointer and the right side of 12 o’clock.

We can also try to determine geographical directions by observing the nature around us. It is, however, less accurate method. You should remember that in this way you will determine the cardinal directions only approximately.

• Cardinal directions can be determined during the day with the help of a shadow or a pointer watch.

• At night, the northern direction can be determined by searching for the Polar Star.

• Cardinal directions can be determined with low accuracy by observing nature.