Tytuł: Izmy przełomu wieków

Opracowanie scenariusza: Magdalena Trysińska

Temat zajęć:

Izmy przełomu wieków.

Grupa docelowa:

Uczniowie klasy II liceum lub technikum.

Podstawa programowa

Ogólny cel kształcenia

Uczeń poznaje główne kierunki w sztuce przełomu XIX i XX w.

Kompetencje kluczowe

• porozumiewanie się w językach obcych;

• kompetencje informatyczne;

• umiejętność uczenia się.

Cele operacyjne

Uczeń:

• omawia założenia światopoglądowe epoki pozytywizmu;

• wyjaśnia pojęcie modernizmu;

• wie, czym cechują się: impresjonizm, ekspresjonizm i estetyzm;

• analizuje i interpretuje dzieła malarstwa modernistycznego.

Metody/techniki kształcenia

• aktywizujące

  • dyskusja.

• programowane

  • z użyciem komputera;

  • z użyciem e‑podręcznika.

• praktyczne

  • ćwiczeń przedmiotowych.

Formy pracy

• praca indywidualna;

• praca w parach;

• praca w grupach;

• praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne

• e‑podręcznik;

• tablica interaktywna, tablety/komputery.

Przebieg lekcji

Faza wstępna

1. Nauczyciel określa cel zajęć, którym jest poznanie wybranych kierunków epoki modernizmu. Podaje uczniom kryteria sukcesu.

2. Nauczyciel wypisuje na tablicy pojęcia: dekadentyzm, cyganeria artystyczna, modernizm, impresja, ekspresja, estetyzm. Prosi uczniów o powiązanie ze sobą tych pojęć i wyjaśnienie ich związku z tematem lekcji. Uczniowie, w swoich wypowiedziach, powinni się odwołać do swojej wiedzy z przedmiotów: historia oraz wiedza o kulturze.

Faza realizacyjna

1. Nauczyciel uruchamia lekcję; wyświetla zadanie 1. z e‑podręcznika. Uczniowie wspólnie tworzą mapę skojarzeń związaną z epoką pozytywizmu. Zadanie ma na celu powtórzenie podstawowych informacji na temat epoki, którą uczniowie poznali na wcześniejszych lekcjach, a jednocześnie zwrócenie uwagi na cechy nowe, które konstytuują epokę kolejną.

2. Uczniowie zapoznają się z podstawowymi informacjami dotyczącymi impresjonizmu. Przyglądają się obrazowi Moneta „Impresja, wschód słońca” (nauczyciel wyświetla obraz na tablicy). Uczniowie wskazują realizowane na obrazie cechy impresjonistyczne.

3. Ćwiczenie fakultatywne, zależne od dostępności materiału: nauczyciel wyszukuje w internecie i uruchamia materiał filmowy: How to recognize Monet: The Basin at Argenteuil. Następnie uczniowie, pracując w parach, zadają sobie nawzajem pytania, na które odpowiedzi można znaleźć w obejrzanym filmie.

4. Uczniowie zapoznają się z podstawowymi informacjami dotyczącymi ekspresjonizmu. Przyglądają się obrazowi Muncha „Krzyk” (nauczyciel wyświetla obraz na tablicy). Następnie nazywają emocje, które mogłaby wyrażać postać na obrazie Edwarda Muncha. Porównują swoje propozycje i dyskutują na temat: czy możliwa jest jedna interpretacja dzieła Muncha? Nauczyciel lub wybrany uczeń podsumowuje przebieg i wynik dyskusji.

5. Nauczyciel wyświetla na tablicy galerię obrazów stworzonych przez ekspresjonistów. Pyta uczniów, jakie cele mogły przyświecać twórcom tego nurtu. Następnie tak kieruje rozmową, żeby uczniowie wskazali m.in. bunt przeciw mieszczańskiemu poczucie smaku i rzeczywistości, groteskowe kształtowanie świata. Prosi uczniów, aby uzasadnili, że przedstawione w galerii obrazy prezentują nurt ekspresjonistyczny.

6. Na zakończenie uczniowie wykonują zadanie 8 z e‑podręcznika – łączą cechy z nazwami poznanych na lekcji nurtów artystycznych.

Faza podsumowująca

1. Nauczyciel pyta uczniów, czego się dziś nauczyli, czy lekcja była dla nich ciekawa. Prosi ich o ocenę pracy własnej na lekcji. Może w tym celu posłużyć się przygotowaną wcześniej ankietą lub drzewkiem decyzyjnym, albo przeprowadzić ewaluację ustnie.

2. Nauczyciel zadaje pytania na podsumowanie:
   - Wyjaśnij, dlaczego nową epokę przełomu XIX i XX w. nazwano modernizmem.
   - Omów różnice między dwoma nurtami w sztuce przełomu wieków: impresjonizmem i ekspresjonizmem.

Praca domowa

1. Odsłuchaj w domu nagrania abstraktu. Zwróć uwagę na wymowę, akcent i intonację. Naucz się prawidłowo wymawiać poznane na lekcji słówka.

2. Jak sztuka jest postrzegana dziś? Czy można znaleźć przykłady współczesnego estetyzmu? Poszukaj odpowiedzi w dostępnych źródłach, werdykt uzasadnij.

W tej lekcji zostaną użyte m.in. następujące pojęcia oraz nagrania

Pojęcia

Teksty i nagrania

At the turn of the century

The turn of the 19th and 20th century abounded in new but also revisited old trends and art movements. These trends permeated and encompassed ideologies, literature and art. During this period, the synthesis of art, meaning the unification of various fields, resulting from the desire to create a „total” work, was particularly prevailing. Music and painting became inspiration for poetry and the imagination, freed from all limitations, created bold, suggestive visions to reach the deepest layers of human sensitivity.

Impressionism was a movement of painting established in France in the 1870s, whose main objective was to break away from the realism and to present volatile, difficult to capture, often very subjective, sensations (hence the name: impression derived from a French word).

It appeared in various fields of art, especially in music (Claude Debussy, Karol Szymanowski).

Impressionism was especially revealed in painting. The play of light and colours blurring the contours are characteristic features of the Impressionist's works. The greatest Impressionists are, among others: Claude Monet, Edgar Degas, and Auguste Renoir. Poland's Impressionists include: Władysław Podkowiński and Józef Pankiewicz.

Expressionism as a conscious and precise trend appeared in Polish literature only at the end of the First World War. Despite that, its elements can be found in the works of a number authors of the turn of the 20th century. To name a few: Tadeusz Miciński, Wacław Berent, Stanisław Przybyszewski and Jan Kasprowicz. Like its artistic counterpart, literary expressionism was intended to reflect subjective human experiences and was characterized by great dynamism and fierceness.

The flagship example of a work created in the expressionist spirit is Scream by Edward Munch, who, in a masterful way, using shapes and colours, captures the eponymous emotion.

Aestheticism is a movement established in Great Britain at the end of the 19th century, which was also strongly developing in France. Its main assumption was to perceive art as an exceptional value, whose superior value is not utility, but beauty (hence the term „art for art's sake”). One of many examples reflecting this type of attitude is The Peacock Room, created by Thomas Jeckylla, and then James McNeill Whistler, which was richly decorated with golden patterns resembling the titular birds. The aesthetic foundations were also represented by a dandy showing exaggerated care for his appearance, who wanted to be perceived as a work of art himself. Oscar Wilde, an Irish writer, was a person who was an exceptional example of aestheticism.