Temat: Piastowie między Cesarstwem a państwami Europy Środkowej i Wschodniej

Adresat

Uczniowie klasy V szkoły podstawowej

Podstawa programowa

Klasa V szkoły podstawowej.

VI. Polska w okresie rozbicia dzielnicowego. Uczeń:

1) umieszcza w czasie i przestrzeni Polskę okresu rozbicia dzielnicowego;

2) opisuje przyczyny oraz wskazuje skutki rozbicia dzielnicowego;

3) umieszcza w czasie najważniejsze wydarzenia związane z relacjami polsko‑krzyżackimi oraz zagrożeniem najazdami tatarskimi w okresie rozbicia dzielnicowego.

Ogólny cel kształcenia

Dowiesz się czym było rozbicie dzielnicowe i jakie pociągnęło za sobą skutki.

Kompetencje kluczowe

• porozumiewanie się w językach obcych;

• kompetencje informatyczne;

• umiejętność uczenia się.

Kryteria sukcesu
Uczeń nauczy się:

• opisywać jak Bolesław Krzywousty podzielił swoje państwo;

• wyjaśniać czym była zasada pryncypatu i senioratu;

• dostrzegać jak doszło do rozbicia i upadku monarchii piastowskiej;

• charakteryzować próby odbudowy monarchii piastowskiej;

• wyjaśniać dlaczego okres ten nazywamy rozbiciem dzielnicowym.

Metody/techniki kształcenia

• aktywizujące

  • dyskusja.

• podające

  • pogadanka.

• eksponujące

  • film.

• programowane

  • z użyciem komputera;

  • z użyciem e‑podręcznika.

• praktyczne

  • ćwiczeń przedmiotowych.

Formy pracy

• praca indywidualna;

• praca w parach;

• praca w grupach;

• praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne

• e‑podręcznik;

• zeszyt i kredki lub pisaki;

• tablica interaktywna, tablety/komputery.

Przebieg lekcji

Przed lekcją

1. Uczniowie przypominają sobie wiedzę dotyczącą rozbicia dzielnicowego Polski.

Faza wstępna

1. Nauczyciel podaje temat, cele lekcji i kryteria sukcesu sformułowane w języku zrozumiałym dla ucznia.

2. Nauczyciel nawiązując do zadania domowego pyta uczniów dlaczego Bolesław Krzywousty podzielił swoje państwo.

Faza realizacyjna

1. Nauczyciel prosi by uczniowie wykonali Polecenie 1. A następnie rozpoczyna dyskusję, pytając uczniów czy podział państwa i ustanowione zasady pryncypatu i senioratu miały szansę uchronić synów Bolesława Krzywoustego od walki o władzę?.

2. Następnie nauczyciel omawia pierwsze lata rozbicia dzielnicowego i walkę synów i wnuków Bolesława Krzywoustego o władzę i ziemie. Opisuje wpływy władców państw ościennych na politykę wewnętrzną w kraju oraz kolejne podziały między następców.

3. Następnie przedstawia najważniejsze wydarzenia jakie miały miejsce w okresie rozbicia dzielnicowego w XII i I połowie XIII wieku. Wspomina o interwencji cesarskiej w sprawy sukcesji; walkach o tron krakowski oraz o najeździe mongolskim na Śląsk w 1241 r. i upadku planów zjednoczenia monarchii piastowskiej pod berłem Piastów śląskich. Nauczyciel upewnia się, że zadanie zostało poprawnie wykonane i udziela informacji zwrotnej.

4. Nauczyciel wyjaśnia sytuację panującą na Mazowszu na początku XIII wieku oraz omawia jak doszło do sprowadzenia zakonu Krzyżaków na ziemie polskie. Uczniowie wykonują Ćwiczenie 1. Następnie pyta uczniów, rozpoczynając dyskusję, czy decyzja taka była słuszną (nie znając przyszłości)?.

Faza podsumowująca

1. Uczniowie wykonują Ćwiczenie 2 i Ćwiczenie 3. Następnie nauczyciel upewnia się, że zadanie zostało wykonane poprawnie i udziela informacji zwrotnej.

Praca domowa

1. Zadanie domowe dla zainteresowanych: (Nie jest obligatoryjną częścią scenariusza) Poszukaj informacji o swoim regionie, co się działo z nim w czasie rozbicia dzielnicowego. Do czyjej dzielnicy należało miasto/wieś, w której mieszkasz i kto nimi władał?.

W tej lekcji zostaną użyte m.in. następujące pojęcia oraz nagrania

Pojęcia

Teksty i nagrania

The Piast dynasty between the Empire and the states of Central and Eastern Europe

When dying in 1138, Bolesław Wrymouth divided the power and territory of the country among his sons to avoid any conflicts between them. As the first successor (Princeps) he appointed the eldest of his sons, Vladislaus II, later called the Exile. His reign, however, didn’t last long. He quickly came into conflict with younger brothers and because of his ruthless behavior he had to flee the country in 1146. Despite the support of King Conrad III of Germany, he never regained power.

Following the rules of Bolesław Wrymouth’s last will, the oldest son, Bolesław IV the Curly, became the next Senior. He was in charge of the foreign policy of the Piasts, but despite his titular authority over the brothers, he failed to control their lands. The following disintegration and fragmentation of lands connected with the growing number of male descendants of Bolesław Wrymouth (sons, grandchildren, etc.) had devastating consequences for the Piast monarchy. Finally, from the mid‑12th century, the Piasts as a political community became deeply divided and were unable to conduct a common foreign policy. The so‑called period of fragmentation to provinces caused the Piast monarchy to fall into many independent principalities, and the new conflicts continually eroded and weakened the rule of the principate, strengthening the individual princes and their magnates. In the first decades of the 13th century, several princes fought for supreme power over the country. Finally, the grandson of Vladislaus II the Exile, Henry the Bearded, took the lead. He managed to take over the hereditary Silesia, part of Greater Poland and Lesser Poland. However, the opportunity to unify the country under the leadership of the Silesian Piasts was terminated by the Mongol invasion (and the death of Henry II the Pious on the battlefield) in 1241. The lands united by Henry the Bearded fell apart again. Eventually, in the 13th century, the power in the country was dispersed, and the exercise of power over Krakow ceased to play a decisive role.

In 1226, at the invitation of the Duke of Mazovia, Konrad, the Teutonic Knightscame to the Polish lands (the knights of the Order of Brothers of the German House of Saint Mary in Jerusalem). They received from him, as a fief, the Chełmno Land, on the border of his district and Prussia and the task of Christianization of these areas. Their mission proved effective quite quickly, as in the second half of the 13th century they occupied most of the pagan areas of Prussia, becoming an important factor in the local balance of power. The activity of the Teutonic Knights in many ways had positive sides for the Piasts. First, it weakened the invasions of neighboring Prussians and Lithuanian Yotvingians (through the conquest and Christianization of Prussia and expansion into the Lithuanian lands) and brought elements of Western European knights' culture. On the other hand, the presence of religious knights in these areas showed the political and military weakness of the Piast princes. With their domain expanding, they began to pose a threat to the Polish lands.