Temat: W cieniu awangardy

Opracowanie scenariusza: Katarzyna Maciejak

Grupa docelowa

Uczniowie klasy IV liceum lub technikum.

Podstawa programowa

I. Kształcenie literackie i kulturowe.

2. Odbiór tekstów kultury. Uczeń:

4) porównuje teksty kultury, uwzględniając różnorodne konteksty;

5) rozpoznaje i charakteryzuje główne style w architekturze i sztuce;

6) odczytuje pozaliterackie teksty kultury, stosując kod właściwy w danej dziedzinie sztuki;

IV. Samokształcenie. Uczeń:

1. rozwija umiejętność pracy samodzielnej między innymi przez przygotowanie różnorodnych form prezentacji własnego stanowiska;

2. porządkuje informacje w problemowe całości poprzez ich wartościowanie; syntetyzuje poznawane treści wokół problemu, tematu, zagadnienia oraz wykorzystuje je w swoich wypowiedziach;

9) wykorzystuje multimedialne źródła informacji oraz dokonuje ich krytycznej oceny;

11) korzysta z zasobów multimedialnych, np. z: bibliotek, słowników on‑line, wydawnictw e‑book, autorskich stron internetowych; dokonuje wyboru źródeł internetowych, uwzględniając kryterium poprawności rzeczowej oraz krytycznie ocenia ich zawartość.

Ogólny cel kształcenia

Uczniowie poznają trzech dwudziestowiecznych malarzy awangardowych i podejmują próbę interpretacji ich dzieł

Kompetencje kluczowe

• porozumiewanie się w językach obcych;

• kompetencje informatyczne;

• umiejętność uczenia się.

Cele operacyjne

Uczeń:

• wskazuje najważniejszych przedstawicieli malarstwa surrealistycznego i dadaistycznego oraz ich główne dzieła;

• podejmuje próbę interpretacji obrazów awangardowych;

• poznaje techniki artystyczne wykorzystywane przez malarzy awangardowych;

• rozwija słownictwo związane ze sztuką awangardową.

Metody/techniki kształcenia

• podające

  • pogadanka.

• aktywizujące

  • dyskusja.

• programowane

  • z użyciem komputera;

  • z użyciem e‑podręcznika.

• praktyczne

  • ćwiczeń przedmiotowych.

Formy pracy

• praca indywidualna;

• praca w parach;

• praca w grupach;

• praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne

• e‑podręcznik;

• tablica interaktywna, tablety/komputery;

• kolorowy papier;

• nożyczki;

• klej;

• kredki;

• kolorowe pisaki;

• kartki.

Przebieg lekcji

Przed lekcją

1. Nauczyciel zapowiada uczniom, że następna lekcja będzie dotyczyła twórczości malarzy awangardowych: Francisa Picabii, Giorgio de Chirico oraz Rene Magritte'a. Zadaniem uczniów jest podzielić się na trzy zespoły. Każda grupa jest zobowiązana przynieść na lekcję materiały do wykonania plakatu na temat twórczości zadanego twórcy (wycinki, wydruki reprodukcji dzieł, zdjęcia, brystol A3, papier kolorowy, klej, nożyczki etc.). Wszyscy uczniowie powinni również zapoznać się z treścią abstraktu (lekcja odwrócona).

Faza wstępna

1. Prowadzący lekcję podaje temat lekcji, określa cel zajęć i wspólnie z uczniami ustala kryteria sukcesu.

2. Nauczyciel zapisuje na tablicy słowo‑klucz: AWANGARDA. Prosi uczniów o podanie skojarzeń. Mapa mentalna może być w czasie lekcji uzupełniana przez uczniów w dowolnym momencie lekcji.

Faza realizacyjna

1. Krótkie ustalenie zakresu lekcji: omówienie wstępnych skojarzeń ze słowem AWANGARDA, rozpoznanie stopnia przygotowania uczniów do lekcji.

2. Przygotowanie stanowisk pracy uczniów. Wyznaczone przed lekcją zespoły będą przygotowywały plakaty dotyczące twórczości trzech twórców Awangardy. Mogą być trzy grupy lub sześć, w zależności od liczności klasy i sposobu współpracy.

3. Nauczyciel podaje uczniom kryteria, według których będą oceniane efekty pracy uczniów:

   • realizacja tematu: sylwetka i twórczość artysty awangardowego

   • bogactwo treści (walory poznawcze)

   • wrażenia estetyczne

   • zaangażowanie wszystkich członków grupy

4. Prezentacja i ocena plakatów.

5. Nauczyciel odtwarza nagranie abstraktu. Zatrzymuje je po jednym‑dwóch zdaniach, prosząc wybranego ucznia o opowiedzenie tego, co przed chwilą usłyszał, własnymi słowami.

Faza podsumowująca

1. Nauczyciel prosi chętnego ucznia o podsumowanie lekcji z jego punktu widzenia. Pyta pozostałych uczniów, czy chcieliby coś dodać do wypowiedzi kolegi na temat wiedzy i umiejętności opanowanych na lekcji.

Praca domowa

1. Zaaranżuj własną kompozycję metafizyczną w formie kolażu lub fotomontażu, zestawiając ze sobą kilka zwyczajnych przedmiotów. Wykorzystaj zdjęcia lub wycinki z gazet. Nie zapomnij o ciekawym tytule pracy, opartym np. na grze słownej lub podwójnym znaczeniu wyrazów.

W tej lekcji zostaną użyte m.in. następujące pojęcia oraz nagrania

Pojęcia

Teksty i nagrania

In the shadow of the Avant‑garde

The art of the first decades of the 20th century deviated from the tradition in both its form and content in search of a new vision of the world. Avant‑garde artists took the reins. The need for originality prevailed; experimental, rebellious and even iconoclastic activities were of paramount importance. A number of new trends were created: expressionism, Fauvism, cubism, futurism, constructivism, suprematism, neoplasticism, dadaism and surrealism. Most of them contravened contemporary aesthetics based on the value of objective beauty and propounded an extension of artistic boundaries. The creators were fascinated by the achievements of science and technology. Some people worshipped machines while others were fascinated by geometry, theosophy or psychoanalysis. Artistic and moral freedom prevailed.

Francis Picabia (1879–1953) – A Frenchman of Cuban descent, a painter, poet, one of the most important representatives of Dadaism and was considered the author of the first abstract painting (Caotchouc, 1909). During World War I he stayed in New York, where he co‑edited the literary magazine „291”, and then published magazine „391”, which gathered the majority of the participants of the Dada movement. Works like poems, cartoons of Marcel Duchamp and Man Ray as well as Picabia's sarcastic and ironic remarks on the art of writing were published therein. Picabia's work cannot be subjected to simple classification. He was an independent artist, full of invention with considerable intelligence and an unbridled temperament; at the same time he became a precursor of the anti‑art movement, propounding the destruction of all “funny” values. His most famous works include: Match Woman (1920), Trois Clowns (c. 1925) and Hera (1928).

Love parade is a so‑called mechanistic picture, ironically referring to the idea of technical progress and the machine as its symbol. It was glorified by Italian futurists but for Picabia, however, it was not at all a measure of modernity. A complicated construction composed of pistons, pumps and gears, placed in an empty abstract space is therefore deliberately inoperative and absurd in its uselessness. The strange machine, in which you can find erotic allusions, says more about the hidden instincts and drives of a human than about the development of civilization. The artist, probably against all his instincts, created a beautiful painting whose aesthetics has its source in precise, technical drawing and economical, refined, cool colours.

Portrait of Cézanne is a mockery of works dedicated to the great masters of the past. Described usually as Hommage à ... („Tribute to ...”), they expressed admiration of and deference towards the geniuses or virtuosos of art, often referring to the forms of expression and applied techniques developed by them. In Portrait of Cézanne, Picabia violated all the rules of such performance. Creating his assemblage, he used trivial and cheap materials – a cardboard box on which, in the form of irregular circumscription he „hand‑wrote” the inscription with an ink, and a plush toy playing the role of an ambiguous symbol. It constitutes a dadaistic „ready object” (so‑called * ready made*), and at the same time a mocking figure of traditional painting – figurative art, representing and mimetic, and thus imitating nature. In colloquial language, however, „aping” is a pejorative expression, meaning a mindless, malicious or caricatural repetition of a pattern, face or behaviour. The artist therefore mocked the styles and authority of eminent painters. The „still life” he created is a virulent attack on the traditional painting genre.

Giorgio de Chirico (1888–1978) – An Italian painter, writer and author of theoretical and critical texts about art. An expert and admirer of Friedrich Nietzsche. A supporter of traditional painting craft. His mysterious works, which belonged to the pittura metafisica movement, full of quotations from Mediterranean culture and antiquity, captured the imagination of the surrealists. His works influenced such artists like Salvador Dali, Max Ernst and René Magritte. The most famous works of de Chirico include: The Enigma of the Oracle (1910), The Uncertainty of the Poet (1913), Red Tower (1913), The Anxious Journey (1913), The Mystery and Melancholy of the Street (1914) and Hector and Andromache (1917).

Giorgio de Chirico created non‑existent worlds: he placed known forms and ostensibly ordinary objects in peculiar contexts. The unnatural state of the suspension emanating from the picture The Disquieting Muses is the effect of the perception of space disturbance due to the application of a number of movements and the lack of logical convergence points in the composition. Here we are dealing with a mysterious situation which does not refer to an everyday experience of a man. Although individual elements of the performance can easily be recognized and described, they create a vision beyond physical reality. Expression and anxiety are intensified by multiple disturbances in the proportions and sizes of forms, especially monuments or sculptures that are substitutes for people. The whole image is penetrated by contrasting light creating visible shadows. The colours are saturated and applied as a flat stain within the shapes depicted in the black contour.

René Magritte (1898–1967) – a Belgian surrealist painter, creating in the convention of onirism (captivating reality in the shape of a dream or a nightmare). Author of brilliant and mysterious works, depicting realistically painted, ostensibly ordinary objects arranged in unusual, often absurd or paradoxical compositions. Distinguishing features of Magritte's creativity are: intellectual provocation, resentment of logic, humour and effective baffling through enigmatic or metaphorical titles as well the application of the painting within a painting effect. His most famous works include: The Human Condition (1935), The Therapist (1937), The Rape (1945), The Philosophy in the Bedroom (1947), Golconda (1953), The Castle of the Pyrenees (1957) and The Son of Man (1964).