Na zdjęciu na planszy do gry leżą drewniane, okrągłe żetony. Na każdym jest wypalona liczba.
Na zdjęciu na planszy do gry leżą drewniane, okrągłe żetony. Na każdym jest wypalona liczba.
Licz się z liczebnikami!
Liczebniki
Źródło: domena publiczna.
Ćwiczenie 1
R1dodA6n36xGZ
zadanie interaktywne
zadanie interaktywne
Odgadnij zagadki i wpisz odpowiedzi słownie.
Ile jest miesięcy w roku? ....................
Gra się w ile ogni? ............
Który jest zwycięzca? ................
Ile dni ma maj? ....................................
Ilu było rozbójników? ........................
Który miesiąc to lipiec? ..............
Które koło u wozu jest zbędne? ............
Ile jest stron świata? ............
Ile jest znaków zodiaku? ....................
W którym niebie jest najlepiej? ................
Ile się wtrąca groszy? ............
Ile jest cudów świata? ............
Ilu królów przyszło do Betlejem? ............
Źródło: Contentplus.pl sp. z o.o.
Ćwiczenie 2
R11IAxiQizcZ81
zadanie interaktywne
zadanie interaktywne
Uporządkuj liczebniki.
piętnaście, trzydziesty, dwieście dwanaście, piąty, tysiąc sto pięćdziesiąt dziewięć, osiemdziesiąt siedem, sto dwudziesty drugi, osiemset pięćdziesiąty, trzydzieści, dwa tysiące dwieście trzydziesty trzeci, dwudziesty piąty, osiemnasty, jeden, sto dwadzieścia osiem
Liczebniki główne
Liczebniki porządkowe
Źródło: Contentplus.pl sp. z o.o., licencja: CC BY 3.0.
RoFPN8Nnyiq5b1
Ilustracja przedstawia zabawną główkę. Ma przymknięte oczy i szeroko otwarte usta, przy których znajduje się dymek z następującym tekstem: Zapamiętaj! Liczebnik główny nazywa liczbę (ilość) czegoś, np. dwa, trzydziestu, i odpowiada na pytania: ile? ilu? Liczebnik porządkowy nazywa kolejność elementu w zbiorze, np. drugi, trzydziesta. Odpowiada na pytanie: który z kolei? Jeśli liczebnik zapisujemy cyframi, na końcu liczebnika porządkowego stawiamy kropkę: 5., 24., 47. (piąte miejsce, dwudziesta czwarta książka, czterdziesty siódmy wpis).
Źródło: Contentplus.pl sp. z o.o.
Ćwiczenie 3
Odmień przez przypadki podane związki liczebnika z rzeczownikiem. Zapisz odmianę poniżej lub w zeszycie.
dwaj chłopcy, dwa słonie, dwie dziewczynki
R1VQXNVmSYkTv
Miejsce na notatki
W podanych związkach występują liczebniki główne, które odmieniają się przez przypadki i rodzaje. Jeśli masz wątpliwości, skorzystaj ze słownika języka polskiego.
Odmiana podanych związków liczebnika z rzeczownikiem:
M. dwaj chłopcy D. dwóch chłopców C. dwóm chłopcom B. dwóch chłopców N. dwoma chłopcami Ms. dwóch chłopcach W. dwaj chłopcy!
M. dwa słonie D. dwóch słoni C. dwóm słoniom B. dwa słonie N. dwoma słoniami Ms. dwóch słoniach W. dwa słonie!
M. dwie dziewczynki D. dwóch dziewczynek C. dwóm dziewczynkom B. dwie dziewczynki N. dwiema dziewczynkami Ms. dwóch dziewczynkach W. dwie dziewczynki!
RnEExH6NtJror1
Ilustracja przedstawia zabawną główkę. Ma przymknięte oczy i szeroko otwarte usta, przy których znajduje się dymek z następującym tekstem: Zapamiętaj! Liczebniki zbiorowe nazywają liczbę elementów, które są: rzeczownikami bez liczby pojedynczej, np. troje drzwi, czworo nożyczek; zbiorem osób różnej płci, np. pięcioro uczniów (dwie dziewczynki i trzech chłopców), dwoje rodziców (mama i tata); młodymi istot żywych, np. troje dzieci, pięcioro kurcząt. Liczebniki zbiorowe odmieniają się przez przypadki.
Źródło: Contentplus.pl sp. z o.o., licencja: CC BY 3.0.
Ćwiczenie 4
RRh7MeYW3dnEk
Zadanie interaktywne polega na prawidłowym uzupełnieniu komórek tabeli.
Zadanie interaktywne polega na prawidłowym uzupełnieniu komórek tabeli.
Odmień przez przypadki wyrażenia dwoje dzieci i sześcioro nożyczek.
Przypadek
Liczebnik 1
Rzeczownik 1
Liczebnik 2
Rzeczownik 2
M.
dwoje
dzieci
sześcioro
nożyczek
D.
C.
B.
N.
Ms.
W.
Źródło: Contentplus.pl sp. z o.o., licencja: CC BY 3.0.
Ćwiczenie 5
R1FjpINswKnpZ
Uzupełnij zdania zapisanymi słownie liczebnikami zbiorowymi wraz z określanymi rzeczownikami. (5 dzieci) Tu uzupełnij bawiło się w piaskownicy. Po stawie pływało (6 łabędziątka) Tu uzupełnij. Pani Aniela jest babcią (8 wnuczęta) Tu uzupełnij. Suczka przypatruje się uważnie swoim (4 szczenięta) Tu uzupełnij. Brakuje nam (7 nożyczki) Tu uzupełnij. Opowiadałem koledze o (2 źrebięta) Tu uzupełnij. Na wycieczkę z klasą pojechała wychowawczyni z (3 rodzice) Tu uzupełnij.
Uzupełnij zdania zapisanymi słownie liczebnikami zbiorowymi wraz z określanymi rzeczownikami. (5 dzieci) Tu uzupełnij bawiło się w piaskownicy. Po stawie pływało (6 łabędziątka) Tu uzupełnij. Pani Aniela jest babcią (8 wnuczęta) Tu uzupełnij. Suczka przypatruje się uważnie swoim (4 szczenięta) Tu uzupełnij. Brakuje nam (7 nożyczki) Tu uzupełnij. Opowiadałem koledze o (2 źrebięta) Tu uzupełnij. Na wycieczkę z klasą pojechała wychowawczyni z (3 rodzice) Tu uzupełnij.
Uzupełnij zdania zapisanymi słownie liczebnikami zbiorowymi wraz z określanymi rzeczownikami.
(5 dzieci) ................................ bawiło się w piaskownicy.
Po stawie pływało (6 łabędziątka) ...................................................
Pani Aniela jest babcią (8 wnuczęta) .....................................
Suczka przypatruje się uważnie swoim (4 szczenięta) .........................................
Brakuje nam (7 nożyczki) .........................................
Opowiadałem koledze o (2 źrebięta) .......................................
Na wycieczkę z klasą pojechała wychowawczyni z (3 rodzice) .....................................
Źródło: Contentplus.pl sp. z o.o., licencja: CC BY 3.0.
Ćwiczenie 6
Sprawdź, które spośród wymienionych rzeczowników nie mają liczby pojedynczej. Zapisz je tutaj lub w zeszycie.
Zamień liczby przed podanymi rzeczownikami na liczebnik jeden lub jedna i spróbuj je przeczytać. Na pewno zauważysz, że niektóre z nich brzmią nienaturalnie. W celu rozwiania wątpliwości przypomnij sobie podpowiedzi zawarte w drugim graficznym dymku lub skorzystaj ze słownika języka polskiego. Pamiętaj, że skrót 'blp' oznacza brak liczby pojedynczej.
Rzeczowniki, które nie mają liczby pojedynczej, to: skrzypce, widły, sanki, majtki, nożyce, drzwi, spodnie, szczypce, grabie.
Ćwiczenie 7
RJZPLevWQfAIt
zadanie interaktywne
zadanie interaktywne
Uzupełnij powiedzenia, wstawiając odpowiednie liczebniki. Wyjaśnij ustnie znaczenie powstałych związków wyrazowych.
zamknąć na .................... spusty
dzielić włos na ....................
mówić .................... przez ....................
grać .................... skrzypce
w .................... procentach
powiedzieć coś ni w ...................., ni w ....................
postawić coś na .................... kartę
Źródło: Contentplus.pl sp. z o.o., licencja: CC BY 3.0.
Ćwiczenie 8
Ułóż zdania z czterema wybranymi związkami wyrazowymi z poprzedniego ćwiczenia.
R6TJHtd8sJPKO
Miejsce na notatki
Użyj związków wyrazowych:
zamknąć na cztery spusty,
dzielić włos na czworo,
mówić piąte przez dziesiąte,
grać pierwsze skrzypce,
w stu procentach,
powiedzieć coś ni w pięć, ni w dziewięć,
postawić coś na jedną kartę.
Serwis jest zamknięty na cztery spusty.
Lewandowski gra pierwsze skrzypce w reprezentacji.
W tym konkursie postawiłem wszystko na jedną kartę.
Ta kwestia to dzielenie włosa na czworo.
Podsumuj informacje zdobyte na tej lekcji.
R1bgIhuTjPX6e
Zdjęcie przedstawia fragment liczydła, cztery rzędy kolorowych koralików. Ilustracja interaktywna, na której są 4 punkty, pod każdym z nich jest treść: punkt 1. Liczebniki. Dzielimy je na: główne, porządkowe i zbiorowe; punkt 2. liczebniki główne – odpowiadają na pytanie ile?, przykłady: trzy, piętnaście, trzydzieści; punkt 3. liczebniki porządkowe – odpowiadają na pytanie który z kolei?, przykłady: trzeci, piętnasty, setna; punkt 4. liczebniki zbiorowe – odpowiadają na pytanie ile?, przykłady: troje, piętnaścioro, trzydzieścioro.
Zdjęcie przedstawia fragment liczydła, cztery rzędy kolorowych koralików. Ilustracja interaktywna, na której są 4 punkty, pod każdym z nich jest treść: punkt 1. Liczebniki. Dzielimy je na: główne, porządkowe i zbiorowe; punkt 2. liczebniki główne – odpowiadają na pytanie ile?, przykłady: trzy, piętnaście, trzydzieści; punkt 3. liczebniki porządkowe – odpowiadają na pytanie który z kolei?, przykłady: trzeci, piętnasty, setna; punkt 4. liczebniki zbiorowe – odpowiadają na pytanie ile?, przykłady: troje, piętnaścioro, trzydzieścioro.
Źródło: pexels, domena publiczna.
Źródło: Learnetic SA, licencja: CC BY 4.0.
Wyróżniamy liczebniki proste i złożone.
Liczebniki proste składają się z jednego członu i są jednym samodzielnym wyrazem, np. dwa, pięć, dziesięć. Z kolei liczebniki złożone mają budowę wieloczłonową (siedemdziesiąt, czterdziestojednoletni) lub składają się z kilku wyrazów (dwadzieścia siedem, sto dwadzieścia trzy).
Ważne!
Zdarza się, że określenia liczebniki proste i liczebniki główne są przez niektórych używane zamiennie. Zapamiętaj, że nie powinno się ich mylić!
Część liczebników głównych jest również liczebnikami złożonymi, dlatego można je przyporządkować do dwóch grup, na przykład:
sto dwa (liczebnik główny oraz liczebnik złożony),
dwaj (liczebnik zbiorowy oraz liczebnik prosty).
Zapoznaj się z przykładami na poniższej ilustracji, aby zapamiętać tę zasadę.
Rt79J7wYVxgmo
Zdjęcie przedstawia fragment liczydła, cztery rzędy kolorowych koralików. Ilustracja interaktywna, na której są 3 punkty, pod każdym z nich jest treść: punkt 1. podział liczebników - ze względu na znaczenie, - ze względu na budowę; punkt 2. wg znaczenia - główne (trzy, piętnaście, dwadzieścia dwa), - porządkowe (trzeci, piętnasty, dwudziesty drugi), - zbiorowe (troje, piętnaścioro, dwadzieścioro dwoje); punkt 3. wg budowy - proste (trzy, trzeci, troje), - złożone (piętnaścioro, dwadzieścia dwa).
Zdjęcie przedstawia fragment liczydła, cztery rzędy kolorowych koralików. Ilustracja interaktywna, na której są 3 punkty, pod każdym z nich jest treść: punkt 1. podział liczebników - ze względu na znaczenie, - ze względu na budowę; punkt 2. wg znaczenia - główne (trzy, piętnaście, dwadzieścia dwa), - porządkowe (trzeci, piętnasty, dwudziesty drugi), - zbiorowe (troje, piętnaścioro, dwadzieścioro dwoje); punkt 3. wg budowy - proste (trzy, trzeci, troje), - złożone (piętnaścioro, dwadzieścia dwa).
