Liryka grecka: Alkajos, Safona, Anakreont

Ważne daty

około 630 r. p.n.e.-570 r. p.n.e. – lata życia Safony.

około 620 r. p.n.e.-550 r. p.n.e. – lata życia Alkajosa.

około 582 r. p.n.e.-485 r. p.n.e. – lata życia Anakreonta.

Początki liryki

Liryka stanowi jeden z trzech pierwotnych rodzajów literackich (obok epiki oraz dramatu). Nazwa wywodzi się od sposobu jego wykonywania – przy akompaniamencie liry, choć utwory bywały wykonywane również przy dźwiękach innych instrumentów strunowych. Ten rodzaj jest jednocześnie często bardziej osobisty, pełen subiektywnych spostrzeżeń i odczuć, które wyraża podmiot lirycznyPodmiot lirycznypodmiot liryczny. Europejska liryka w swoich początkach sięga do poetów greckich, rzymskich oraz – o czym często się zapomina – żydowskich (liryka Starego Testamentu). Z perspektywy dziejów poezji europejskiej największy wpływ na rozwój liryki mają Grecy. Na nich będą się wzorować Rzymianie, którzy, choć tworzyli w swoim języku, zachowali oryginalną formę wiersza. W I w. p.n.e. HoracyHoracyHoracy napisze:

W kolejnych stuleciach twórczość liryczna będzie więc w większości poezją łacińską, ubraną w greckie strofy. Dopiero z czasem lirycy zaczną tworzyć w językach narodowych.

R1LaSHocs5TtY

Ilustracja przedstawia kobietę siedzącą na stołku ze zdobionymi nogami, która stroi instrument – kitarę. Kobieta, której kręcone rude włosy opadają na jej plecy i są przytrzymane jasną opaską, pochyla się nad instrumentem umiejscowionym na jej udach. Kobieta ma na sobie zwiewną szatę składającą się z jasnej koszuli oraz czerwonej spódnicy. Lewą ręką dotyka ona strun instrumentu, a jej prawa ręka spoczywa na narzędziu wykonanym z materiału przypominającego drewno. Struktura dzieła wskazuje, że zostało ono wykonane na ścianie. Widoczne są liczne zgrubienia oraz pęknięcia.

Grecka poezja liryczna miała swoje początki jeszcze w okresie archaicznym. Natomiast już badacze literatury z okresu hellenistycznegoEpoka hellenistycznaokresu hellenistycznego (IV - I w. p.n.e.) podjęli próby kompilacji lirycznej twórczości poprzednich wieków i opracowania swoistego kanonu twórców. W wyniku tych zabiegów wyróżniono grupę dziewięciu poetów, powszechnie uznawanych za najwybitniejszych greckich liryków. Zaliczno do nich: Alkmana ze SpartySpartaSparty, Safonę, Alkajosa, Anakreonta, Stezychora, Ibykosa, Symonidesa z KeosKeosKeos, Bakchylidesa z Keos oraz Pindara z TebTebyTeb.

Pochodzenie liryków greckich - mapa interaktywna

R1TBPrW9AjC8x

Prezentacja multimedialna przedstawia mapę ukazującą pochodzenie liryków greckich. Lądy zaznaczono kolorem szarym, podpisano je czarną czcionką, wielkimi literami. Morza natomiast są jasnoniebieskie, podpisane nieco ciemniejszymi niebieskimi literami, również wielkimi. Miasta zaznaczono czarnymi okręgami z białymi krawędziami oraz podpisano. W lewym dolnym rogu znajduje się legenda. Dodatkowo w prezentacji umieszczono ilustracje: 1. Alkman: Dzieło przedstawiające popiersie brodatego mężczyzny z wąsami, po którego obu stronach można dostrzec niewielkie ptaki. Dół dzieła jest zdobiony roślinnymi wzorami, a całość tworzy mozaikę. Dzieło utrzymane jest w odcieniach jasnego brązu i koloru pomarańczowego. Pod ilustracją znajduje się tekst. Alkman - poeta spartański z VII wieku p.n.e., autor liryki chóralnej . Pisał pieśni biesiadne, miłosne, hymny na cześć Apolla oraz tzw. partheneia - pieśni związane z obrzędami religijnymi, w których brały udział młode dziewczęta. Uczeni aleksandryjscy zebrali jego utwory w 6 księgach, ale do dziś zachowały się jedynie fragmenty. 2. Safona: Rzeźba przedstawiająca głowę oraz szyję młodej postaci o delikatnych rysach twarzy, krótkich włosach przytrzymywanych przez opaskę oraz wydatnych ustach. Wzrok postaci skierowany jest w bok. Powierzchnia rzeźby jest wyraźnie zniszczona, brakuje elementu nosa oraz widoczne są zadrapania materiału. Pod ilustracją znajduje się tekst. Safona - najsłynniejsza poetka grecka z rodu arystokratycznego z Miteleny. Prowadziła thiasos, rodzaj szkoły, której uczennice poświęcały się służbie Afrodycie. Początkowo jej twórczość obejmowała 9 ksiąg, do dziś zachowały się kilka całych utworów oraz wiele fragmentów. 3. Alkajos: Ilustracja przedstawia portret starszego mężczyzny o średniej długości zaroście oraz kręconych włosach. Jest on przedstawiony bokiem, widoczny jest jego duży, zakrzywiony nos oraz lewa strona jego twarzy. Góra jego szaty jest połączona zapinką. Tło jest białe. Pod ilustracją znajduje się tekst. Alkajos - żyjący współcześnie z Safoną, poeta z Mitylene. Był arystokratą i czynnym politykiem, występował m.in. przeciwko Pittakosowi - tyranowi Mitylene, za co zmuszony został do opuszczenia miasta. Uczeni aleksandryjscy zebrali jego twórczość w 10 księgach, obejmujących hymny, pieśni biesiadne, miłosne i polityczne. Od jego imienia nazwę otrzymała najczęściej używana przez niego strofa, tzw. alcejska. 4. Anakreont: Fotografia przedstawiająca rzeźbę mężczyzny w średnim wieku ze średniej długości zarostem oraz krótkimi włosami. Widoczna jest jedynie głowa mężczyzny oraz jego szyja, częściowo przykryta brodą. Włosy ma przewiązane cienką opaską. Brwi mężczyzny są lekko ściągnięte. Rzeźbę umieszczono na kamiennym podwyższeniu. Wykonano ją w jasnym materiale. Pod ilustracją znajduje się tekst. Anakreont - piewca miłości i wina, autor pieśni sympotycznych. Pochodził z Teos na wybrzeżu Azji mniejszej, skąd emigrował po zajęciu miasta przez Persów. Przebywał m.in. na Samos oraz w Atenach, tworząc poezje na dworach tamtejszych tyranów. W czasach hellenistycznych jego twórczość była zebrana w 5 księgach. Zachowało się w niej kilka całych utworów i ponad sto fragmentów. Od jego imienia pochodzi nazwa wierszy biesiadnych, zwanych anakreontykami. 5. Stezychor: Fotografia przedstawiająca rzeźbę – popiersie starszego mężczyzny umieszczone na podwyższeniu. Poniżej piersi mężczyzny umieszczono duży napis „STESICORO”. Przez prawe ramię ma przerzuconą szatę. Mężczyzna jest lekko odwrócony w lewo, ma średniej długości zarost oraz krótkie włosy, z zauważalną łysiną z przodu oraz na czubku głowy. Na jego czole oraz policzkach obecne są zmarszczki. Nos mężczyzny jest duży oraz lekko zakrzywiony. Rzeźbę sfotografowano przed dużą rośliną przypominającą palmę. Pod ilustracją znajduje się tekst. Stezychor - poeta, żyjący w VII wieku p.n.e. i pochodzący z Himery na Sycylii, pisał heroiczne pieśni chóralne, których tematem były wydarzenia mitologiczne. Rozszerzał i modyfikował mityczne opowieści. Jego twórczość nawiązywała również do epiki chóralnej i miała wpływ na rozwój tragedii. 6. Ibykos: Fotografia przedstawia dzieło wykonane w jasnym kamieniu. W ramce, na której znajduje się nieczytelny napis, pod nim stoi sportretowany z profilu mężczyzna - Ibykos, który trzyma w dłoniach instrument przypominający lirę. Mężczyzna ma długie włosy oraz szatę, a na stopach założone sandały. Dzieło sfotografowano na tle palmy oraz fasady budynku. Pod ilustracją znajduje się tekst. Ibykos - (VI w. p.n.e.) poeta liryczny, pochodzący z południowej Italii. Przebywał również na dworze Polikratesa, tyrana Samos. Był autorem pieśni chóralnych oraz krótszych utworów erotycznych. Według legendy miał zostać zamordowany przez rozbójników i w chwili śmierci wezwać na świadków żurawie ("żurawie Ibykosa"). Do dziś zachowały się jedynie fragmenty jego utworów. 7. Symonides: Ilustracja przedstawiająca mężczyznę o długich, kręconych blond włosach, trzymającego w jednej dłoni księgę, a drugą wskazującego przed siebie. Brwi mężczyzny są ściągnięte, ma on na sobie zielono‑czerwoną czapkę oraz żółto‑czerwone szaty. Nad jego głową wyryto napis „Simonides”. Pod ilustracją znajduje się tekst. Symonides - (VI/V w. p.n.e) poeta liryczny, tworzył wiele różnych form wierszy. Znany przede wszystkim jako twórca epigramów, w tym najbardziej znanego wiersza z grobu Leonidasa: "Przechodniu powiedz Sparcie, że tutaj leżymy / Wierni jej prawom do ostatniej godziny". Jako pierwszy miał pisać wiersze na zamówienie i utrzymywać się z zawodu poety. 8. Bakchylides - (VI/V w. p.n.e.) siostrzeniec poety Symonidesa z Kreos, w agonach poetyckich współzawodniczył z Pindarem. Pisał wiersze o tematyce mitologicznej, szczególnie znany jest jago dytyramb o Tezeuszu, który przez zastosowanie dialogu ma wyraźne cechy dramatu. 9. Pindar: Fotografia przedstawiająca rzeźbę – popiersie mężczyzny o krótkich włosach z grzywką sięgającą połowy czoła oraz średniej długości wąsami i zaczesaną brodą. Kości policzkowe mężczyzny są wydatne, co sprawia, że jego twarz wygląda szczupło. Na jego czole znajdują się głębokie, poziome zmarszczki. Rzeźba jest w kilku miejscach odbarwiona – na jej jasnej powierzchni znajdują się ciemniejsze rysy. Tło jest czarne. Pod ilustracją znajduje się tekst. Pindar - (VI/V w. p.n.e.) najwybitniejszy przedstawiciel poezji chóralnej. Do najsłynniejszych utworów należą ody na cześć zwycięzców w igrzyskach sportowych. W czasach hellenistycznych jego twórczość zebrana była w 17 księgach.

Prezentacja multimedialna przedstawia mapę ukazującą pochodzenie liryków greckich. Lądy zaznaczono kolorem szarym, podpisano je czarną czcionką, wielkimi literami. Morza natomiast są jasnoniebieskie, podpisane nieco ciemniejszymi niebieskimi literami, również wielkimi. Miasta zaznaczono czarnymi okręgami z białymi krawędziami oraz podpisano. W lewym dolnym rogu znajduje się legenda. Dodatkowo w prezentacji umieszczono ilustracje: 1. Alkman: Dzieło przedstawiające popiersie brodatego mężczyzny z wąsami, po którego obu stronach można dostrzec niewielkie ptaki. Dół dzieła jest zdobiony roślinnymi wzorami, a całość tworzy mozaikę. Dzieło utrzymane jest w odcieniach jasnego brązu i koloru pomarańczowego. Pod ilustracją znajduje się tekst. Alkman - poeta spartański z VII wieku p.n.e., autor liryki chóralnej . Pisał pieśni biesiadne, miłosne, hymny na cześć Apolla oraz tzw. partheneia - pieśni związane z obrzędami religijnymi, w których brały udział młode dziewczęta. Uczeni aleksandryjscy zebrali jego utwory w 6 księgach, ale do dziś zachowały się jedynie fragmenty. 2. Safona: Rzeźba przedstawiająca głowę oraz szyję młodej postaci o delikatnych rysach twarzy, krótkich włosach przytrzymywanych przez opaskę oraz wydatnych ustach. Wzrok postaci skierowany jest w bok. Powierzchnia rzeźby jest wyraźnie zniszczona, brakuje elementu nosa oraz widoczne są zadrapania materiału. Pod ilustracją znajduje się tekst. Safona - najsłynniejsza poetka grecka z rodu arystokratycznego z Miteleny. Prowadziła thiasos, rodzaj szkoły, której uczennice poświęcały się służbie Afrodycie. Początkowo jej twórczość obejmowała 9 ksiąg, do dziś zachowały się kilka całych utworów oraz wiele fragmentów. 3. Alkajos: Ilustracja przedstawia portret starszego mężczyzny o średniej długości zaroście oraz kręconych włosach. Jest on przedstawiony bokiem, widoczny jest jego duży, zakrzywiony nos oraz lewa strona jego twarzy. Góra jego szaty jest połączona zapinką. Tło jest białe. Pod ilustracją znajduje się tekst. Alkajos - żyjący współcześnie z Safoną, poeta z Mitylene. Był arystokratą i czynnym politykiem, występował m.in. przeciwko Pittakosowi - tyranowi Mitylene, za co zmuszony został do opuszczenia miasta. Uczeni aleksandryjscy zebrali jego twórczość w 10 księgach, obejmujących hymny, pieśni biesiadne, miłosne i polityczne. Od jego imienia nazwę otrzymała najczęściej używana przez niego strofa, tzw. alcejska. 4. Anakreont: Fotografia przedstawiająca rzeźbę mężczyzny w średnim wieku ze średniej długości zarostem oraz krótkimi włosami. Widoczna jest jedynie głowa mężczyzny oraz jego szyja, częściowo przykryta brodą. Włosy ma przewiązane cienką opaską. Brwi mężczyzny są lekko ściągnięte. Rzeźbę umieszczono na kamiennym podwyższeniu. Wykonano ją w jasnym materiale. Pod ilustracją znajduje się tekst. Anakreont - piewca miłości i wina, autor pieśni sympotycznych. Pochodził z Teos na wybrzeżu Azji mniejszej, skąd emigrował po zajęciu miasta przez Persów. Przebywał m.in. na Samos oraz w Atenach, tworząc poezje na dworach tamtejszych tyranów. W czasach hellenistycznych jego twórczość była zebrana w 5 księgach. Zachowało się w niej kilka całych utworów i ponad sto fragmentów. Od jego imienia pochodzi nazwa wierszy biesiadnych, zwanych anakreontykami. 5. Stezychor: Fotografia przedstawiająca rzeźbę – popiersie starszego mężczyzny umieszczone na podwyższeniu. Poniżej piersi mężczyzny umieszczono duży napis „STESICORO”. Przez prawe ramię ma przerzuconą szatę. Mężczyzna jest lekko odwrócony w lewo, ma średniej długości zarost oraz krótkie włosy, z zauważalną łysiną z przodu oraz na czubku głowy. Na jego czole oraz policzkach obecne są zmarszczki. Nos mężczyzny jest duży oraz lekko zakrzywiony. Rzeźbę sfotografowano przed dużą rośliną przypominającą palmę. Pod ilustracją znajduje się tekst. Stezychor - poeta, żyjący w VII wieku p.n.e. i pochodzący z Himery na Sycylii, pisał heroiczne pieśni chóralne, których tematem były wydarzenia mitologiczne. Rozszerzał i modyfikował mityczne opowieści. Jego twórczość nawiązywała również do epiki chóralnej i miała wpływ na rozwój tragedii. 6. Ibykos: Fotografia przedstawia dzieło wykonane w jasnym kamieniu. W ramce, na której znajduje się nieczytelny napis, pod nim stoi sportretowany z profilu mężczyzna - Ibykos, który trzyma w dłoniach instrument przypominający lirę. Mężczyzna ma długie włosy oraz szatę, a na stopach założone sandały. Dzieło sfotografowano na tle palmy oraz fasady budynku. Pod ilustracją znajduje się tekst. Ibykos - (VI w. p.n.e.) poeta liryczny, pochodzący z południowej Italii. Przebywał również na dworze Polikratesa, tyrana Samos. Był autorem pieśni chóralnych oraz krótszych utworów erotycznych. Według legendy miał zostać zamordowany przez rozbójników i w chwili śmierci wezwać na świadków żurawie ("żurawie Ibykosa"). Do dziś zachowały się jedynie fragmenty jego utworów. 7. Symonides: Ilustracja przedstawiająca mężczyznę o długich, kręconych blond włosach, trzymającego w jednej dłoni księgę, a drugą wskazującego przed siebie. Brwi mężczyzny są ściągnięte, ma on na sobie zielono‑czerwoną czapkę oraz żółto‑czerwone szaty. Nad jego głową wyryto napis „Simonides”. Pod ilustracją znajduje się tekst. Symonides - (VI/V w. p.n.e) poeta liryczny, tworzył wiele różnych form wierszy. Znany przede wszystkim jako twórca epigramów, w tym najbardziej znanego wiersza z grobu Leonidasa: "Przechodniu powiedz Sparcie, że tutaj leżymy / Wierni jej prawom do ostatniej godziny". Jako pierwszy miał pisać wiersze na zamówienie i utrzymywać się z zawodu poety. 8. Bakchylides - (VI/V w. p.n.e.) siostrzeniec poety Symonidesa z Kreos, w agonach poetyckich współzawodniczył z Pindarem. Pisał wiersze o tematyce mitologicznej, szczególnie znany jest jago dytyramb o Tezeuszu, który przez zastosowanie dialogu ma wyraźne cechy dramatu. 9. Pindar: Fotografia przedstawiająca rzeźbę – popiersie mężczyzny o krótkich włosach z grzywką sięgającą połowy czoła oraz średniej długości wąsami i zaczesaną brodą. Kości policzkowe mężczyzny są wydatne, co sprawia, że jego twarz wygląda szczupło. Na jego czole znajdują się głębokie, poziome zmarszczki. Rzeźba jest w kilku miejscach odbarwiona – na jej jasnej powierzchni znajdują się ciemniejsze rysy. Tło jest czarne. Pod ilustracją znajduje się tekst. Pindar - (VI/V w. p.n.e.) najwybitniejszy przedstawiciel poezji chóralnej. Do najsłynniejszych utworów należą ody na cześć zwycięzców w igrzyskach sportowych. W czasach hellenistycznych jego twórczość zebrana była w 17 księgach.

Zasób interaktywny dostępny pod adresem https://zpe.gov.pl/b/P19tPeCBy

Twórczość Alkajosa i Safony

Alkajos i Safona to dwójka wyśmienitych poetów, pochodzących z wyspy Lesbos. Oboje żyli i tworzyli na przełomie VII i VI wieku przed Chrystusem. Alkajos, będący arystokratą z MitylenyMitylenaMityleny, brał czynny udział w życiu politycznym miasta, co znajduje odzwierciedlenie w jego twórczości. Tworzył przede wszystkim wiersze o tematyce politycznej, biesiadnej oraz miłosnej. W utworach atakował (niejednokrotnie bardzo zajadle) swoich przeciwników politycznych. Zachował się fragment wiersza, w którym poeta wyraża radość na wieść o śmierci tyrana Myrsylosa (fr. 332):

Te słowa naśladować będzie później Horacy w słynnej pieśni na cześć Augusta, zaczynającej się od słów „Nunc est bibendum” („Teraz należy pić”). Podobnie krytycznie skomentował Alkajos rządy kolejnego władcy Mityleny, – PittakosaPittakosPittakosa (fr. 141):

R1R3J051Y7e3F

Fotografia przedstawia malarstwo czerwonofigurowe wykonane na starożytnym naczyniu, którego brzegi zdobione są symetrycznymi wzorami. Powierzchnia naczynia jest czarna, natomiast ilustrowane postacie oraz wzory są jasnopomarańczowe. Przedstawiona scena to dwoje ludzi zwróconych ku sobie – mężczyzna trzymający instrument przypominający lirę oraz kobieta o długich czarnych włosach, patrząca na niego. Mężczyzna ma kręcone włosy oraz długą brodę. Obie postaci mają na sobie długie szaty.

Alkajos uznawany jest za twórcę jednostki wierszowej, nazwanej od jego imienia strofą alcejskąStrofa alcejskastrofą alcejską. Rozpoczyna się ona de dwóch jedenastozgłoskowców, wers trzeci posiada dziewięć zgłosek, natomiast ostatni, zamykający zwrotkę, ma ich dziesięć. W czasach rzymskich strofa alcejska była chętnie wykorzystywana przez Horacego.

Przykład zastosowania strofy alcejskiej w Odzie Stanisława TrembeckiegoTrembecki StanisławStanisława Trembeckiego:

R1KJnzaAmRm51

Obraz przedstawia mężczyznę grającego na instrumencie oraz pięć przysłuchujących się osób. Mężczyzna, siedząc na krześle, gra na brązowo‑kremowej kitarze lub lirze umiejscowionej na jego udach. Ma on czarne włosy, w których można zauważyć fragment opaski, jest młody, a na jego twarzy widnieje jasny rumieniec. Mężczyzna ma na sobie długą szatę w kolorze delikatnego różu, jest bosy. Z prawej strony, na posadzce obok krzesła, leży inny instrument muzyczny, przypominający małą, złotą trąbkę. Z lewej strony znajdują się trybuny, na których umieszczone są greckie inskrypcje - odpowiednik dzisiejszego graffiti. Na trybunach można dostrzec pięć kobiet. W pierwszym rzędzie siedzą dwie młode kobiety – jedna z nich ciemnowłosa, w niebieskiej szacie, a druga – jasnowłosa w szacie w odcieniach brązu i żółci. Druga kobieta stoi, patrząc na grającego mężczyznę. Na jej głowie widać wianek z białych i żółtych kwiatów, a włosy opadają jej do pasa. Obok nich namalowano podwyższenie, na którym przedstawiono poduszkę oraz wieniec laurowy. Opiera się o nie ciemnowłosa kobieta. W drugim rzędzie siedzą trzy kobiety – jedna rudowłosa, pochylająca się do przodu oraz podpierająca ręką brodę, obok której siedzi kobieta w jasnej, kremowej szacie. Nieco dalej, przy końcu trybun siedzi kolejna kobieta, która opiera ręce o oparcie trybun. Ma długie, rude włosy, ubrana jest w szatę o kremowym odcieniu. W tle widoczne jest duże drzewo z zielonymi liśćmi, morze, jasne niebo oraz fragment gór w oddali.

Z kolei twórczość poetycka Safony nawiązuje niejednokrotnie do motywów ludowych i wyraża uczucia w sposób niezwykle subtelny. Czerpiącej z folkloru poetce bliżej jest do innego greckiego twórcy liryki – ArchilochaArchilochArchilocha. Safona opisywała również swoje uczucia względem towarzyszek. Prowadziła ona bowiem rodzaj koła (gr. thiasosThiasosthiasos, czyt. tjasos), w ramach którego kształciła młode niezamężne dziewczyny, ucząc je gry na instrumentach, wykonywania poezji i tańca. Grupa miała być poświęcona służbie bogini Afrodycie. Ze względu na zażyłość, jaka łączyła kobiety z ich nauczycielką, powstała opinia o ich erotycznej relacji (por. określenie „lesbijka” – nawiązujące do wyspy Lesbos).

Twórczość Safony obejmowała dziewięć ksiąg i cieszyła się niezwykłą popularnością już w starożytności. Safona do dziś uznawana jest powszechnie za najwybitniejszą grecką poetkę. Przez wieki znalazła wielu naśladowców. Jeszcze w starożytności rzymski poeta KatullusKatullusKatullus dokonał słynnej parafrazy wiersza Safony w swojej Pieśni LI („Ille mi par esse deo videtur…”), nawiązując do utworu, w którym poetka w przejmujący sposób opisuje uczucie zazdrości:

R1NhUQamOpadT

Obraz przedstawia młodą kobietę o kręconych włosach, z opaską na głowie, która opiera się o ścianę. Ma ona na sobie długą szatę, która jest rozpięta – widać fragment jej nagiego ciała. Kobieta jest szczupła, patrzy w dół. Obok niej, na wysokości jej dłoni, widać podstawę ciemnej rzeźby – nagiego mężczyzny, który w dłoni trzyma okrągły, płaski przedmiot. Mężczyzna stoi w rozkroku, drugą dłoń wyciąga przed siebie. Również patrzy w dół. Jego ciało jest wyraźnie umięśnione. Pod podstawą rzeźby widoczne są elementy biżuterii – złote, białe oraz pomarańczowe. Obraz utrzymany jest w ciepłym, kremowo‑brązowym odcieniu.

Od imienia Safony pochodzą nazwy dwóch jednostek wierszowych – strofy safickiejStrofa safickastrofy safickiej większej oraz mniejszej. Na szczególną uwagę zasługuje ta druga – strofa saficka mniejsza. Była ona chętnie wykorzystywana przez następne pokolenia poetów greckich i rzymskich, lecz również nowożytnych i jest także popularna współcześnie. W polskiej literaturze nowożytnej tę miarę wierszową upodobali sobie szczególnie: Jan KochanowskiKochanowski JanJan Kochanowski, Jan DantyszekDantyszek JanJan Dantyszek i Mikołaj Sęp‑SzarzyńskiSęp‑Szarzyński MikołajMikołaj Sęp‑Szarzyński. Pojawia się on również w twórczości późniejszych poetów – na przykład Juliusza Słowackiego i Marii Konopnickiej.

Przykład wykorzystania strofy safickiej w twórczości Jana Kochanowskiego („Pieśń X”):

Safona z Lesbos – film

Liryka Anakreonta

Wśród twórców liryki biesiadnej szczególne miejsce zajmuje Anakreont, żyjący na przełomie VI i V wieku przed Chrystusem. Zmuszony do opuszczenia rodzinnego miasta TeosTeosTeos na wybrzeżu jońskim i ucieczki przed Persami, trafił na SamosSamosSamos, na dwór tyrana PolikratesaPolikratesPolikratesa. Na zaproszenie Hipparcha, syna Pizystrata przeniósł się po kilku latach do Aten. Już za życia był bardzo ceniony i cieszył się sławą. Ateńczyk KritiaszKritiaszKritiasz miał go określać „słodkim Anakreontem” i niejedną ateńską ucztę miały umilać pieśni poety. Stąd inspirowane nimi utwory biesiadne i miłosne, chwalące uroki życia i nie stroniące od żartu, nazywamy anakreontykamiAnakreontykanakreontykami. W czasach hellenistycznych uczeni aleksandryjscy podzielili jego twórczość na pięć ksiąg. Utwory poety zachowały się do naszych czasów głownie we fragmentach.

Wiersze takie będzie pisał między innymi Jan Kochanowski oraz Jan Andrzej MorsztynMorsztyn Jan AndrzejJan Andrzej Morsztyn.

R1YSrelCvPINF

Fotografia przedstawia trzy rzeźby – popiersia dwóch bogiń Diany i Junony i mężczyzny Anakreonta, na tle czarnej ściany oraz muzeum, w którym widoczne są obrazy oraz osoba je obserwująca. Rzeźby wykonane są z jasnego kamienia. Pierwsza z nich przedstawia młodą kobietę z opaską na włosach oraz lekko otwartymi ustami. Jej włosy okalają jej twarz, patrzy ona przed siebie. Druga rzeźba przedstawia starszego mężczyznę o średniej długości zaroście oraz kręconych , krótkich włosach. Trzecia rzeźba ukazuje młodą kobietę z opaską na włosach, której rysy twarzy są delikatne. Nosy dwóch pierwszych rzeźb wydają się ułamane.

Podsumowanie

Przedstawione w tej lekcji informacje zostały ograniczone zaledwie do trójki twórców poezji lirycznej. Wart podkreślenia jest fakt, że grecka liryka jest twórczością o wczesnym rodowodzie - powstaje w okresie archaicznym i klasycznym. Jest również udziałem ogółu Hellenów. Nie jest to rodzaj twórczości szczególnie uprawiany w jednej wybranej polis. Poezja liryczna powstaje zarówno na Peloponezie, jak i wyspach Morza Egejskiego i wybrzeżu Azji Mniejszej. Dodatkowo jest trwale związana z bieżącymi wydarzeniami i pozwala czytelnikowi przenieść się do miejsca powstania utworu. Stąd też stanowi niezwykle ciekawy przedmiot lektury i badań, który przez wieki inspirował czytelników i miał wielu naśladowców.

Grecy i Rzymianie uznawali muzy – 9 córek Zeusa i MnemozyneMnemozyneMnemozyne – za opiekunki sztuk pięknych i nauk. Kilka muz sprawowało opiekę nad różnymi rodzajami poezji. Poniższa ilustracja przedstawia słynny sarkofag z przedstawieniami bogiń, znajdujący się w zbiorach Luwru.

RD7bixWnMoHHb

Ilustracja interaktywna przedstawia rzeźbę wykonaną z jasnego materiału, składającą się z dwóch części. Na górnej części widać leżące oraz siedzące kobiety, natomiast na dolnej – stojące kobiety – muzy w długich szatach oraz przedmioty - atrybuty przedstawione obok nich. Ilustracja posiada dziewięć punktów interaktywnych. Po naciśnięciu na dany punkt na obrazie podświetla się postać oraz pojawia się informacja o niej. 1. kobieta trzymająca księgę; Klio - muza historii, przedstawiona ze zwojem papirusu. 2. kobieta trzymająca maskę tragiczną oraz przedmiot przypominający kij, na którym opiera się prawą ręką; Talia - Opiekunka komedii, trzyma maskę aktora komediowego. 3. kobieta opierająca swoją dłoń na niskiej kolumnie, bez atrybutu; Erato - Muza poezji miłosnej, czasem przedstawiana z małą lirą. Tutaj nie ma atrybutu. 4. kobieta trzymająca w dłoni instrument przypominający flet; Euterpe - Muza poezji lirycznej, zazwyczaj przedstawiana z dwoma fletami. 5. kobieta podparta na fragmencie muru, bez atrybutu; Polihymnia - Opiekunka poezji sakralnej i chóralnej, bez atrybutu. 6. kobieta trzymająca w dłoni zwój papirusu; Kaliope - Muza poezji epickiej, trzyma tabliczkę do pisania. 7. kobieta trzymająca w dłoniach lirę oraz plektron służący do szarpania strun; Terpsychora - Muza tańca, trzyma lirę. 8. kobieta, obok której leży kula ziemska, trzymająca w dłoni długi przedmiot przypominający prosty kij; Urania - Muza astronomii i geometrii, u jej stóp leży globus astralny. 9. kobieta z maską komiczną na głowie; Melpomena - Opiekunka tragedii, w masce tragicznej.

Ilustracja interaktywna przedstawia rzeźbę wykonaną z jasnego materiału, składającą się z dwóch części. Na górnej części widać leżące oraz siedzące kobiety, natomiast na dolnej – stojące kobiety – muzy w długich szatach oraz przedmioty - atrybuty przedstawione obok nich. Ilustracja posiada dziewięć punktów interaktywnych. Po naciśnięciu na dany punkt na obrazie podświetla się postać oraz pojawia się informacja o niej. 1. kobieta trzymająca księgę; Klio - muza historii, przedstawiona ze zwojem papirusu. 2. kobieta trzymająca maskę tragiczną oraz przedmiot przypominający kij, na którym opiera się prawą ręką; Talia - Opiekunka komedii, trzyma maskę aktora komediowego. 3. kobieta opierająca swoją dłoń na niskiej kolumnie, bez atrybutu; Erato - Muza poezji miłosnej, czasem przedstawiana z małą lirą. Tutaj nie ma atrybutu. 4. kobieta trzymająca w dłoni instrument przypominający flet; Euterpe - Muza poezji lirycznej, zazwyczaj przedstawiana z dwoma fletami. 5. kobieta podparta na fragmencie muru, bez atrybutu; Polihymnia - Opiekunka poezji sakralnej i chóralnej, bez atrybutu. 6. kobieta trzymająca w dłoni zwój papirusu; Kaliope - Muza poezji epickiej, trzyma tabliczkę do pisania. 7. kobieta trzymająca w dłoniach lirę oraz plektron służący do szarpania strun; Terpsychora - Muza tańca, trzyma lirę. 8. kobieta, obok której leży kula ziemska, trzymająca w dłoni długi przedmiot przypominający prosty kij; Urania - Muza astronomii i geometrii, u jej stóp leży globus astralny. 9. kobieta z maską komiczną na głowie; Melpomena - Opiekunka tragedii, w masce tragicznej.

Zasób interaktywny dostępny pod adresem https://zpe.gov.pl/b/P19tPeCBy

Ćwiczenia

Słownik pojęć

Herodot z Halikarnasu

Herodot z Halikarnasu

urodzony około 485 r. p.n.e., Halikarnas, zmarł po 421 r. p.n.e., prawodpodobnie w Turioj, historyk grecki. Pierwszy grecki prozaik, którego dzieło Dzieje (Historie) w 9 księgach zachowało się w całości. Dzieje obejmują okres od połowy VI w. do 479 r. p.n.e., a ich kulminację stanowi opis wojen grecko‑perskich; interesował się wieloma aspektami działalności ludzi, ich kulturą, sztuką, wojnami, wierzeniami, obyczajami. Nazwany przez Cycerona ojcem historii, zainspirował swojego bezpośredniego następcę i kontynuatora Tukidydesa.

RIUCuJx9XDWka

Fotografia przedstawia rzeźbę – popiersie mężczyzny o krótkich włosach oraz ze średniej długości brodą i wąsami. Kości policzkowe mężczyzny są wydatne, co sprawia, że jego twarz wygląda szczupło. Na jego czole oraz między oczami znajdują się głębokie, poziome zmarszczki. Rzeźba jest w kilku miejscach odbarwiona – na jej jasnej powierzchni są ciemniejsze rysy, brakuje również fragmentu nosa. Tło jest czarne. Na podstawie rzeźby znajduje się podpis w języku greckim.

Horacy

Horacy

Kwintus Horacjusz Flakkus, urodzony 65 r. p.n.e. – zmarł 8 r. p.n.e., uznawany za najwybitniejszego rzymskiego poetę lirycznego. Tworzył w czasach rządów Oktawiana Augusta, należał do literackiego koła MecenasaGajusz Cilniusz MecenasMecenasa. Najbardziej znanymi utworami Horacego są „Pieśni” („Carmina”). Pisał również satyry, epody i listy poetyckie.

RrIXYhkVD2WKq

Fotografia przedstawia relief rzymski z wizerunkiem Horacego. Mężczyzna jest w średnim wieku, ma krótkie włosy i ubrany jest w luźną szatę. Patrzy w prawo, a na jego twarzy są płytkie zmarszczki mimiczne oraz delikatny uśmiech. W lewej dłoni trzyma naczynie przypominające puchar na wino. Z prawej strony znajduje się fragment drzewa. Relief wykonano w jasnej, kremowej płycie.

Katullus

Katullus

około 84 - 54 r. p.n.e., poeta rzymski z okresu republiki, naśladował poetów greckich, m.in. Safonę i późniejszych twórców okresu hellenistycznego. Tworzył wiersze miłosne, poświęcone Klodii, siostrze znanego wówczas polityka Klodiusza Pulchra, którą w swych utworach nazywał Lesbią. Zachowało się ponad sto wierszy Katullusa, uznawanych za jedne z najwspanialszych przykładów rzymskiej liryki.

RWVdkaSUOnPGD

Fotografia przedstawia współczesne wyobrażenie rzymskiego poety Katullusa, który został ukazany jako mężczyzna w średnim wieku o krótkich, przerzedzonych, lekko kręconych włosach z krótką grzywką oraz nierzucającymi się w oczy zakolami. Jego twarz nie zdradza żadnych emocji, mężczyzna ukazany jest z półprofilu, patrząc przed siebie. Ma długi, prosty nos, wysuniętą brodę oraz głęboko osadzone oczy. Rzeźba wykonana jest z brązu, o czym świadczy niebiesko‑zielona patyna, którą pokryte jest popiersie. Rzeźbę ukazano na tle zielonych liści rośliny rosnącej tuż za nią, turkusowej wody oraz widocznego z oddali lądu.

Lira

Lira

rodzaj strunowego instrumentu muzycznego. Według legendy miała zostać wynaleziona przez boga Hermesa. Była stosowana przy śpiewie solowym i recytacji jako akompaniament. Od słowa „lira” pochodzi nazwa rodzaju literackiego „liryka”.

RljZH0l3KElv6

Fotografia przedstawia wazę z wizerunkiem młodej kobiety grającej na lirze. Ma ona czarne, średniej długości włosy zaczesane w kok. Ubrana jest w biały kostium oraz czerwoną szatę przywiązaną od pasa w dół. Kobieta siedzi na fragmencie skały, nogi trzyma na ziemi. Pod jej nogami widoczny jest ptak. Nad oraz pod malowidłem znajdują się greckie napisy.

Mnemozyne

Mnemozyne

(z języka greckiego Mnemosyne, dosłownie: pamięć), mitologiczna personifikacja pamięci, córka Uranosa i Gai, matka Muz.

R1Te4H0TrpvCS

Praca autorstwa Jacoba de Wita pod tytułem „Jowisz i Mnemozyne” przedstawia młodą kobietę (Mnemozyne) w towarzystwie pasterza (pod tą postacią Jowisz ukazał się Mnemozyne) i trzech kupidynów. Kobieta ma długie jasne włosy spięte w kok i siedzi na fragmencie skały, przy której znajduje się kołczan ze strzałami. Ubrana jest w białą suknię przepasaną niebieską szatą. Kobieta jedną dłoń opiera o kamień, a drugą trzyma szpadel. Z lewej strony, nad kobietą pochyla się młody mężczyzna, o długich brązowych włosach opadających na jego ramiona. Jowisz ubrany jest w brązową tunikę sięgającą do kolan, na jego plecach i ramionach widoczna jest długa czerwona szata. Mężczyzna opiera się o skałę, jedną dłonią chwyta szpadel trzymany przez kobietę i spogląda się na nią. Pomiędzy Jowiszem i Mnemozyne obecni są trzej kupidyni, którzy zaczepiają młodych ludzi. W lewym dolnym rogu widoczne są wyprowadzane owce, nad którymi lata orzeł. Na drugim planie widoczne są dwie młode kobiety, które leżą na półce skalnej i podglądają Jowisza i Mnemozyne.

Pittakos

Pittakos

(VII - VI w. p.n.e.) dowódca wojskowy i polityk z Mityleny. Miał sprawować władzę w latach około 589 - 579 roku p.n.e. Tradycyjnie przypisywano mu wielką mądrość i zaliczano do grona wybitnych mędrców starożytności. Według późniejszych twórców miał być również twórcą poezji.

RjHTfaM3xwh09

Fotografia przedstawia popiersie Pittakosa - greckiego mędrca. Pittakos został sportretowany jako mężczyzna w podeszłym wieku, o średniej długości kręconych włosach i bujnym zaroście. Mężczyzna ma zaczesane włosy na czoło, jego twarz nie zdradza żadnych emocji. Wykonane z białego kamienia popiersie posiada zarysowania, liczne zagłębienia oraz ułamany nos. Popiersie stoi na tle szarej ściany.

• Oryginalna Azetka. Encyklopedia PWN, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa 2016 r.

• Mała Encyklopedia Kultury Antycznej, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa 1990 r.

• Słownik Języka Polskiego PWN - wydanie internetowe.

Notatki ucznia

Galeria

R1LaSHocs5TtY

Ilustracja przedstawia kobietę siedzącą na stołku ze zdobionymi nogami, która stroi instrument – kitarę. Kobieta, której kręcone rude włosy opadają na jej plecy i są przytrzymane jasną opaską, pochyla się nad instrumentem umiejscowionym na jej udach. Kobieta ma na sobie zwiewną szatę składającą się z jasnej koszuli oraz czerwonej spódnicy. Lewą ręką dotyka ona strun instrumentu, a jej prawa ręka spoczywa na narzędziu wykonanym z materiału przypominającego drewno. Struktura dzieła wskazuje, że zostało ono wykonane na ścianie. Widoczne są liczne zgrubienia oraz pęknięcia.

R1R3J051Y7e3F

Fotografia przedstawia malarstwo czerwonofigurowe wykonane na starożytnym naczyniu, którego brzegi zdobione są symetrycznymi wzorami. Powierzchnia naczynia jest czarna, natomiast ilustrowane postacie oraz wzory są jasnopomarańczowe. Przedstawiona scena to dwoje ludzi zwróconych ku sobie – mężczyzna trzymający instrument przypominający lirę oraz kobieta o długich czarnych włosach, patrząca na niego. Mężczyzna ma kręcone włosy oraz długą brodę. Obie postaci mają na sobie długie szaty.

R1KJnzaAmRm51

Obraz przedstawia mężczyznę grającego na instrumencie oraz pięć przysłuchujących się osób. Mężczyzna, siedząc na krześle, gra na brązowo‑kremowej kitarze lub lirze umiejscowionej na jego udach. Ma on czarne włosy, w których można zauważyć fragment opaski, jest młody, a na jego twarzy widnieje jasny rumieniec. Mężczyzna ma na sobie długą szatę w kolorze delikatnego różu, jest bosy. Z prawej strony, na posadzce obok krzesła, leży inny instrument muzyczny, przypominający małą, złotą trąbkę. Z lewej strony znajdują się trybuny, na których umieszczone są greckie inskrypcje - odpowiednik dzisiejszego graffiti. Na trybunach można dostrzec pięć kobiet. W pierwszym rzędzie siedzą dwie młode kobiety – jedna z nich ciemnowłosa, w niebieskiej szacie, a druga – jasnowłosa w szacie w odcieniach brązu i żółci. Druga kobieta stoi, patrząc na grającego mężczyznę. Na jej głowie widać wianek z białych i żółtych kwiatów, a włosy opadają jej do pasa. Obok nich namalowano podwyższenie, na którym przedstawiono poduszkę oraz wieniec laurowy. Opiera się o nie ciemnowłosa kobieta. W drugim rzędzie siedzą trzy kobiety – jedna rudowłosa, pochylająca się do przodu oraz podpierająca ręką brodę, obok której siedzi kobieta w jasnej, kremowej szacie. Nieco dalej, przy końcu trybun siedzi kolejna kobieta, która opiera ręce o oparcie trybun. Ma długie, rude włosy, ubrana jest w szatę o kremowym odcieniu. W tle widoczne jest duże drzewo z zielonymi liśćmi, morze, jasne niebo oraz fragment gór w oddali.

R1NhUQamOpadT

Obraz przedstawia młodą kobietę o kręconych włosach, z opaską na głowie, która opiera się o ścianę. Ma ona na sobie długą szatę, która jest rozpięta – widać fragment jej nagiego ciała. Kobieta jest szczupła, patrzy w dół. Obok niej, na wysokości jej dłoni, widać podstawę ciemnej rzeźby – nagiego mężczyzny, który w dłoni trzyma okrągły, płaski przedmiot. Mężczyzna stoi w rozkroku, drugą dłoń wyciąga przed siebie. Również patrzy w dół. Jego ciało jest wyraźnie umięśnione. Pod podstawą rzeźby widoczne są elementy biżuterii – złote, białe oraz pomarańczowe. Obraz utrzymany jest w ciepłym, kremowo‑brązowym odcieniu.

R1YSrelCvPINF

Fotografia przedstawia trzy rzeźby – popiersia dwóch bogiń Diany i Junony i mężczyzny Anakreonta, na tle czarnej ściany oraz muzeum, w którym widoczne są obrazy oraz osoba je obserwująca. Rzeźby wykonane są z jasnego kamienia. Pierwsza z nich przedstawia młodą kobietę z opaską na włosach oraz lekko otwartymi ustami. Jej włosy okalają jej twarz, patrzy ona przed siebie. Druga rzeźba przedstawia starszego mężczyznę o średniej długości zaroście oraz kręconych , krótkich włosach. Trzecia rzeźba ukazuje młodą kobietę z opaską na włosach, której rysy twarzy są delikatne. Nosy dwóch pierwszych rzeźb wydają się ułamane.

RHRE1oA0RHrWm

Ilustracja przedstawia rzeźbę wykonaną z jasnego materiału, składającą się z dwóch części. Na górnej części widać leżące oraz siedzące kobiety, natomiast na dolnej – stojące kobiety – muzy w długich szatach oraz przedmioty - atrybuty przedstawione obok nich. Od lewej widoczne są: 1. kobieta trzymająca księgę; 2. kobieta trzymająca maskę tragiczną oraz przedmiot przypominający kij, na którym opiera się prawą ręką; 3. kobieta opierająca swoją dłoń na niskiej kolumnie, bez atrybutu; 4. kobieta trzymająca w dłoni instrument przypominający flet; 5. kobieta podparta na fragmencie muru, bez atrybutu; 6. kobieta trzymająca w dłoni zwój papirusu; 7. kobieta trzymająca w dłoniach lirę oraz plektron służący do szarpania strun; 8. kobieta, obok której leży kula ziemska, trzymająca w dłoni długi przedmiot przypominający prosty kij; 9. kobieta z maską komiczną na głowie.

RekcY2aALdygo

Dzieło przedstawiające popiersie brodatego mężczyzny z wąsami, po którego obu stronach można dostrzec niewielkie ptaki. Dół dzieła jest zdobiony roślinnymi wzorami, a całość tworzy mozaikę. Dzieło utrzymane jest w odcieniach jasnego brązu i koloru pomarańczowego.

RXfaK3dGCRgEM

Rzeźba przedstawiająca głowę oraz szyję młodej postaci o delikatnych rysach twarzy, krótkich włosach przytrzymywanych przez opaskę oraz wydatnych ustach. Wzrok postaci skierowany jest w bok. Powierzchnia rzeźby jest wyraźnie zniszczona, brakuje elementu nosa oraz widoczne są zadrapania materiału.

R1Ti4KMft1AEO

Fotografia przedstawiająca rzeźbę mężczyzny w średnim wieku ze średniej długości zarostem oraz krótkimi włosami. Widoczna jest jedynie głowa mężczyzny oraz jego szyja, częściowo przykryta brodą. Na włosach można zauważyć cienką opaskę. Brwi mężczyzny wydają się być lekko ściągnięte. Rzeźbę umieszczono na kamiennym podwyższeniu. Wykonano ją w jasnym materiale.

R1Th61OeQN5V1

Fotografia przedstawiająca rzeźbę – popiersie starszego mężczyzny umieszczone na podwyższeniu. Poniżej piersi mężczyzny umieszczono duży napis „STESICORO”. Przez prawe ramię ma przerzuconą szatę. Mężczyzna jest lekko odwrócony w lewo, ma średniej długości zarost oraz krótkie włosy, z zauważalną łysiną z przodu oraz na czubku głowy. Na jego czole oraz policzkach widoczne są zmarszczki. Nos mężczyzny jest duży oraz lekko zakrzywiony. Rzeźbę sfotografowano przed dużą rośliną przypominającą palmę.

RCZRsxi4zMI6c

Fotografia przedstawiająca rzeźbę – popiersie mężczyzny o krótkich włosach z grzywką sięgającą połowy czoła oraz średniej długości wąsami i zaczesaną brodą. Kości policzkowe mężczyzny są wydatne, co sprawia, że jego twarz wygląda szczupło. Na jego czole widoczne są głębokie, poziome zmarszczki. Rzeźba jest w kilku miejscach odbarwiona – na jej jasnej powierzchni widoczne są ciemniejsze rysy. Tło jest czarne.

RIUCuJx9XDWka

Fotografia przedstawia rzeźbę – popiersie mężczyzny o krótkich włosach oraz ze średniej długości brodą i wąsami. Kości policzkowe mężczyzny są wydatne, co sprawia, że jego twarz wygląda szczupło. Na jego czole oraz między oczami znajdują się głębokie, poziome zmarszczki. Rzeźba jest w kilku miejscach odbarwiona – na jej jasnej powierzchni są ciemniejsze rysy, brakuje również fragmentu nosa. Tło jest czarne. Na podstawie rzeźby znajduje się podpis w języku greckim.

RrIXYhkVD2WKq

Fotografia przedstawia relief rzymski z wizerunkiem Horacego. Mężczyzna jest w średnim wieku, ma krótkie włosy i ubrany jest w luźną szatę. Patrzy w prawo, a na jego twarzy są płytkie zmarszczki mimiczne oraz delikatny uśmiech. W lewej dłoni trzyma naczynie przypominające puchar na wino. Z prawej strony znajduje się fragment drzewa. Relief wykonano w jasnej, kremowej płycie.

RWVdkaSUOnPGD

Fotografia przedstawia współczesne wyobrażenie rzymskiego poety Katullusa, który został ukazany jako mężczyzna w średnim wieku o krótkich, przerzedzonych, lekko kręconych włosach z krótką grzywką oraz nierzucającymi się w oczy zakolami. Jego twarz nie zdradza żadnych emocji, mężczyzna ukazany jest z półprofilu, patrząc przed siebie. Ma długi, prosty nos, wysuniętą brodę oraz głęboko osadzone oczy. Rzeźba wykonana jest z brązu, o czym świadczy niebiesko‑zielona patyna, którą pokryte jest popiersie. Rzeźbę ukazano na tle zielonych liści rośliny rosnącej tuż za nią, turkusowej wody oraz widocznego z oddali lądu.

RljZH0l3KElv6

Fotografia przedstawia wazę z wizerunkiem młodej kobiety grającej na lirze. Ma ona czarne, średniej długości włosy zaczesane w kok. Ubrana jest w biały kostium oraz czerwoną szatę przywiązaną od pasa w dół. Kobieta siedzi na fragmencie skały, nogi trzyma na ziemi. Pod jej nogami widoczny jest ptak. Nad oraz pod malowidłem znajdują się greckie napisy.

R1Te4H0TrpvCS

Praca autorstwa Jacoba de Wita pod tytułem „Jowisz i Mnemozyne” przedstawia młodą kobietę (Mnemozyne) w towarzystwie pasterza (pod tą postacią Jowisz ukazał się Mnemozyne) i trzech kupidynów. Kobieta ma długie jasne włosy spięte w kok i siedzi na fragmencie skały, przy której znajduje się kołczan ze strzałami. Ubrana jest w białą suknię przepasaną niebieską szatą. Kobieta jedną dłoń opiera o kamień, a drugą trzyma szpadel. Z lewej strony, nad kobietą pochyla się młody mężczyzna, o długich brązowych włosach opadających na jego ramiona. Jowisz ubrany jest w brązową tunikę sięgającą do kolan, na jego plecach i ramionach widoczna jest długa czerwona szata. Mężczyzna opiera się o skałę, jedną dłonią chwyta szpadel trzymany przez kobietę i spogląda się na nią. Pomiędzy Jowiszem i Mnemozyne obecni są trzej kupidyni, którzy zaczepiają młodych ludzi. W lewym dolnym rogu widoczne są wyprowadzane owce, nad którymi lata orzeł. Na drugim planie widoczne są dwie młode kobiety, które leżą na półce skalnej i podglądają Jowisza i Mnemozyne.

RjHTfaM3xwh09

Fotografia przedstawia popiersie Pittakosa - greckiego mędrca. Pittakos został sportretowany jako mężczyzna w podeszłym wieku, o średniej długości kręconych włosach i bujnym zaroście. Mężczyzna ma zaczesane włosy na czoło, jego twarz nie zdradza żadnych emocji. Wykonane z białego kamienia popiersie posiada zarysowania, liczne zagłębienia oraz ułamany nos. Popiersie stoi na tle szarej ściany.

Bibliografia

• Bartol K., Danielewicz J., Liryka grecka, t. I‑II, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa‑Poznań 1999 r.

• Danielewicz J., Liryka starożytnej Grecji, Wydawnictwo Ossolineum, Wrocław 1984 r.

• Kumaniecki K., Historia kultury starożytnej Grecji i Rzymu, Wydawnictwo PWN, Warszawa 1965 r.

• Winniczuk L. (red.), Słownik kultury antycznej, Wydawnictwo Wiedza Powszechna, Warszawa 1989 r.