RoPUkWas76tx71

Na zdjęciu ludzie w różnym wieku siedzący na widowni dużej hali lub stadionu.

1. Rozmieszczenie ludności w Polsce

W Polsce mieszka około 38 mln osób. Ludność naszego kraju rozmieszczona jest nierównomiernie. Najbardziej gęste zaludnienie występuje w Polsce Centralnej i Południowej, a najmniejsza gęstość występuje w Polsce Północno‑Zachodniej i Północno‑Wschodniej oraz w Bieszczadach. Średnia gęstość zaludnienia dla całego kraju wynosi 123 osoby na 1 kmIndeks górny 2². W najgęściej zaludnionym województwie śląskim jest to aż 371 osób na 1 kmIndeks górny 2².

R1T4R0xsuyBsX1

Rozmieszczenie ludności w Polsce

2. Przyczyny nierównomiernego rozmieszczenia ludności Polski

W dawnych czasach rozmieszczenie ludności zależało głównie od warunków naturalnych (dostęp do wody, równinny teren, dobre gleby). Później rozwój przemysłu w określonych miejscach przyczynił się do gęstego ich zaludnienia. Wpływ na to miały też zabory – w pruskim gospodarka rozwijała się lepiej niż w rosyjskim czy austriackim. Ludność migrowała na obszary dające szanse lepszego życia, np. do miast.

RFqfn4wFUCz3m1

Na zdjęciu gęsta zabudowa mieszkaniowa, wielopiętrowe bloki.

3. Zmiany liczby ludności Polski

Od dawnych czasów liczba ludności Polski stale wzrastała (pomijając wojny i kataklizmy). W 1990 roku osiągnęła wartość 38 mln i od tego czasu wzrost został zahamowany. Przyczyniły się do tego m.in. niestabilna sytuacja ekonomiczna, która spowodowała zmniejszenie liczby urodzeń i zwiększenie emigracji, zmiana modelu rodziny (coraz mniej rodzin wielodzietnych).

R1HvifvypDdzA1

Na ilustracji wykres liniowy liczby ludności w Polsce w latach 1946-2015.

1946	23600000
1962	30000000
1978	35000000
1990	38000000
1996	38300000
2006	38100000
2012	38500000
2015	38300000

4. Przyrost naturalny w Polsce

Przyrost naturalny to różnica między liczbą urodzeń a liczbą zgonów. Wraz z saldem migracji decyduje o zmianach liczby ludności. W Polsce po 2000 roku pojawił się ujemny przyrost naturalny. Był to wynik spadającej liczby urodzeń i zwiększonej liczby zgonów, co jest typowe dla starzejącego się społeczeństwa. Znaczenie miała też zmiana stylu życia ludzi młodych – ważniejsza stała się kariera zawodowa niż posiadanie licznej rodziny.

RrsUkWggtuKfj1

Na ilustracji wykres liczby ludności. Niebieska linia - zgony, czerwona linia urodzenia żywe. Zgony, przebieg wykresy wyrównany, urodzenia żywa - duże wahania. Wyż demograficzny w latach: 1950 i 1980, niż demograficzny w latach 1965 i 2000. Przyrost naturalny ujemny w 2003 i obecnie.

5. Depopulacja i jej skutki

Depopulacja to zmniejszanie się liczby ludności. W Polsce głównym skutkiem depopulacji jest starzenie się społeczeństwa – młodzi ludzie emigrują, rodzi się mało dzieci. Coraz bardziej zagraża nam w przyszłości sytuacja, gdy będzie brakowało rąk do pracy. To obok wydłużającego się przeciętnego trwania życia przyczyniło się do podniesienia tzw. wieku emerytalnego. Spodziewany jest też zwiększony napływ imigrantów, co może skutkować różnorodnymi problemami społecznymi.

R1DuKgmiJiUYu1

Na zdjęciu para starszych osób idzie ścieżką wśród zieleni. Kobieta podpiera się laską.

6. Struktura wieku ludności Polski

Kształt piramidy wieku pokazuje strukturę wieku społeczeństwa. Piramida wąska u podstawy oznacza małą liczebność roczników młodych, czego efektem będzie w przyszłości mała liczba urodzeń. W piramidzie wieku dla Polski wyraźnie zaznaczają się też wklęśnięcia i wybrzuszenia – są to odpowiednio niże i wyże demograficzne powstałe w wyniku II wojny światowej.

RMYG0Y18YSlTr1

Na ilustracji piramida wieku i płci dla Polski w 2013 r. Z lewej strony mężczyźni, z prawej strony kobiety. Zbliżony przebieg wykresów dla obu płci, nadwyżka liczby mężczyzn nad liczbą kobiet w przedziale 0-50 lat, nadwyżka liczby kobiet nad liczbą mężczyzn powyżej 50 lat. Wąska podstawa piramidy, dalej wykres szerszy, zwęża się około dziesiątego roku życia, potem nieco szerszy, zwęża się powtórnie około czterdziestego piątego roku życia, potem szerszy i około siedemdziesiątego roku życia znowu zwęża się.

7. Długość życia

Średnia długość życia w Polsce wynosi 81 lat dla kobiet i niespełna 73 lata dla mężczyzn. Kobiety żyją dłużej, ponieważ prowadzą zdrowszy tryb życia – lepiej się odżywiają, piją mniej alkoholu, rzadziej palą papierosy, bardziej dbają o zdrowie, są mniej narażone na urazy i wypadki. Długość życia zależy też od miejsca zamieszkania. Najkrócej żyje się na obszarach zanieczyszczonych, często biednych, ze słabym dostępem do służby zdrowia i oświaty. Najdłużej natomiast pomimo stosunkowo dużego zanieczyszczenia żyje się w dużych miastach ze względu na dobry dostęp do służby zdrowia i oświaty oraz na mało zanieczyszczonych obszarach wschodniej i południowo‑wschodniej Polski.

R1Ny349RESMAV1

Długość życia w Polsce

8. Struktura płci – stopień feminizacji

Kobiety statystycznie żyją dłużej i dlatego w rocznikach starszych jest ich znacznie więcej niż mężczyzn. W rocznikach młodszych przeważa płeć męska, ponieważ rodzi się więcej chłopców niż dziewczynek. Średni stopień feminizacji Polski to 107 kobiet na 100 mężczyzn. Kobiety mają wyraźną przewagę w dużych miastach. Skrajnym przypadkiem jest Łódź (120 kobiet na 100 mężczyzn) będąca dawniej wielkim ośrodkiem przemysłu włókienniczego.

RRQKJXw4hom7P1

Ilustracja przedstawia mapę Polski z podziałem na województwa. Na mapie przedstawiono stopień feminizacji. Dla zobrazowania zjawiska użyto odcieni koloru pomarańczowego – im jaśniejszy kolor tym stopień feminizacji mniejszy. Dodatkowo pod nazwami województw opisanymi na mapie umieszczono liczbę kobiet przypadającą na stu mężczyzn (od stu czterech w województwie warmińsko-mazurskim, podkarpackim i świętokrzyskim do stu dziewięciu w województwie mazowieckim i łódzkim). Czerwonymi kropkami zaznaczono miasta wojewódzkie. Po lewej stronie mapy na dole w legendzie umieszczono objaśnienie kolorów użytych na mapie.

9. Struktura zatrudnienia ludności Polski

Rolnictwo, przemysł i usługi to 3 główne działy gospodarki. Struktura zatrudnienia zmienia się w Polsce na korzyść usług. To pozytywna tendencja, gdyż duże zatrudnienie w usługach jest typowe dla państw wysokorozwiniętych (często przekracza tam 70%). Wskazany byłby u nas dalszy wzrost udziału usług w strukturze zatrudnienia powyżej 60% i spadek do kilku procent udziału rolnictwa, które powinno być bardziej wysokotowarowe.

RbRzPtMchzZ801

Na ilustracji cztery wykresy kołowe.

	1990	2003	2009	2015
rolnictwo	30,40%	18,20%	13,40%	11,60%
przemysł	34,00%	28,60%	31,00%	30,30%
usługi	35,60%	53,20%	55,60%	57,90%

10. Problem bezrobocia

Bezrobocie pojawiło się w Polsce po 1989 roku, kiedy przeszliśmy na gospodarkę rynkową i trzeba było zamknąć wiele nierentownych zakładów pracy. Obecnie głównymi przyczynami bezrobocia są wysokie koszty pracy, niedostosowanie wykształcenia do potrzeb gospodarki, zapóźnienie gospodarcze niektórych regionów, słabe działanie instytucji wspierających rynek pracy. Największa stopa bezrobocia występuje w małych miastach i na obszarach wiejskich. Najmniejsze bezrobocie jest w dużych miastach, gdzie rozwijają się różne usługi i w tym dziale najłatwiej znaleźć pracę.

RL8ocDw95mr7l1

Ilustracja przedstawia mapę Polski z podziałem na województwa i powiaty. Na mapie przedstawiono stopę bezrobocia. Granice województw zaznaczone są czerwoną linią. Granice powiatów zaznaczone są czarną linią. Odcieniami koloru różowego i żółtego przedstawiono udział bezrobotnych w ogólnej liczbie ludności aktywnej zawodowo. Najciemniejszy kolor różowy oznacza największe bezrobocie – powyżej trzydziestu procent i występuje w województwie warmińsko-mazurskim i kieleckim. Duże bezrobocie występuje również w województwie zachodniopomorskim i dolnośląskim. Bezrobocie poniżej dziesięciu procent występuje w województwie wielkopolskim, mazowieckim i części województwa śląskiego. Czerwonymi kropkami zaznaczono miasta wojewódzkie. Po lewej stronie mapy na dole w legendzie umieszczono kolorowe prostokąty i opisano udział bezrobotnych w ogólnej liczbie ludności aktywnej zawodowo. Kolor ciemnoróżowy oznacza bezrobocie powyżej trzydziestu procent im jaśniejszy kolor różowy tym bezrobocie mniejsze – do piętnastu procent, kolory przechodzące w żółte oznaczają bezrobocie poniżej piętnastu procent, a kolor żółty – najniższe bezrobocie – poniżej pięciu procent.

11. Migracje wewnętrzne w Polsce

Przez wiele lat po II wojnie światowej w Polsce zdecydowanie przeważał jeden kierunek migracji wewnętrznych – ze wsi do miasta. Później doszły do tego wyjazdy z miast małych do dużych celem kontynuowania nauki lub podjęcia pracy. W ostatnich latach coraz więcej mieszkańców większych miast przenosi się na pobliskie tereny wiejskie, uciekając z zatłoczonych, hałaśliwych i zanieczyszczonych centrów miejskich.

RBYsewXjtmmtQ1

Ilustracja przedstawia mapę Polski z podziałem na województwa i powiaty. Na mapie przedstawiono saldo migracji wewnętrznych i zagranicznych w promilach. Granice województw zaznaczone są czerwoną linią. Granice powiatów zaznaczone są czarną linią. Odcieniami koloru pomarańczowego przedstawiono powiaty, w których saldo migracji jest dodatnie, a odcieniami koloru niebieskiego – ujemne. Kolory te rozłożone są nierównomiernie jednak w obrębie każdego województwa w powiatach, które leżą najbliżej miasta wojewódzkiego saldo migracji prawie zawsze jest dodatnie. Saldo ujemne występuje na terenie województwa warmińsko-mazurskiego. Kolorem zielonym oznaczono powiaty, w których saldo migracji jest równe zero (dwa powiaty w województwie małopolskim). Czerwonymi kropkami zaznaczono miasta wojewódzkie. Po lewej stronie mapy na dole w legendzie umieszczono kolorowe prostokąty i opisano saldo migracji: kolory pomarańczowe – saldo dodatnie – kolory ciemne powyżej ośmiu promili, kolory jasne – do dwóch promili. Kolorem zielonym oznaczono powiaty z saldem zerowym. Odcieniami koloru niebieskiego oznaczono ujemne saldo migracji – kolory ciemne – minus sześć promili i mniej, kolory jasne poniżej minus dwóch promili.

12. Emigracja zagraniczna Polaków

Polacy emigrują głównie do krajów Europy Zachodniej, np. do Niemiec czy Wielkiej Brytanii, by podjąć lepszą pracę i podnieść poziom swojego życia. Największe nasilenie wyjazdów miało miejsce po przystąpieniu Polski do Unii Europejskiej i otwarciu dla nas tamtejszych rynków pracy. Obecnie ta fala emigracji zmalała, jednak wciąż nasz kraj corocznie opuszcza wiele tysięcy Polaków, a poza krajem na czasowej emigracji znajduje się sporo ponad 2 mln osób.

RYy4WI8sALaVa1

Emigracja Polaków

13. Imigracja cudzoziemców do Polski

Od przełomowego 1989 roku liczba imigrantów napływających do Polski systematycznie rośnie. Są to głównie dwie grupy imigrantów – wysoko wykwalifikowani specjaliści i kadra zarządzająca renomowanych firm światowych działających w Polsce (z Europy Zachodniej, USA, Japonii, Korei, Chin) oraz niewykwalifikowana tania siła robocza do prostych prac na przykład w rolnictwie, gastronomii czy budownictwie (z Ukrainy, Białorusi, Rosji, Wietnamu).

R6Hnwdnue6mv61

Imigracja do Polski

14. Rozmieszczenie miast w Polsce

Największe zagęszczenie miast w Polsce występuje na południu, a ponadto w centrum i na zachodzie. Najmniej miast znajduje się na wschodzie kraju. Są to głównie skutki zaborów – pod pruskim intensywnie rozwijał się przemysł i tym samym miasta; pod rosyjskim i austriackim gospodarka była zaniedbana i opierała się na rolnictwie, dlatego przeważało tam osadnictwo wiejskie.

R1ZJDbV1OTM7d1

Urbanizacja Polski

15. Wielkość miast Polski

Największe miasto Polski – Warszawa – to wielofunkcyjna metropolia. Sama stolica liczy 1,7 mln mieszkańców, ale w aglomeracji warszawskiej mieszka 2,2 mln osób. Większą aglomeracją jest konurbacja górnośląska licząca prawie 2,5 mln mieszkańców. Inne duże obszary zurbanizowane w Polsce to aglomeracje Łodzi, Krakowa, Trójmiasta, Wrocławia i Poznania. Miasta te mają silnie rozwinięte funkcje usługowe, np.: administracyjne, komunikacyjne, handlowe, biznesowe, naukowe, kulturalne.

16. Ludność mojego regionu

Ludność własnego regionu może różnić się od ogólnego obrazu społeczeństwa całego kraju. Dlatego ważne jest, by znać główne cechy społeczności lokalnej. Można będzie wówczas dostrzec miejscowe problemy ludnościowe – starzenie się społeczeństwa, małą liczbę urodzeń, bezrobocie, migracje, konflikty na tle narodowościowym i inne. Łatwiej też będzie znaleźć rozwiązania dla tych problemów.

Rf5aPvnaF1yvx1

Ilustracja przedstawia mapę Polski z podziałem na województwa. Na mapie oznaczono i opisano miasta wojewódzkie. Na mapie za pomocą kolorów przedstawiono regiony historyczne, które opisano. Za pomocą kolorowych sygnatur przedstawiono występowanie mniejszości narodowych i grup etnograficznych. Opisano nazwy grup etnograficznych. Główne mniejszości narodowe: Niemcy, Ukraińcy, Białorusini, Rosjanie, Litwini, Wietnamczycy, Żydzi, Słowacy, Czesi.Główne grupy etniczne: Ślązacy, Kaszubi, Romowie, Łemkowie. Dookoła mapy w białej ramce opisano współrzędne geograficzne co jeden stopień. W legendzie mapy objaśniono kolory użyte na mapie.

Zadania

Pamiętam i rozumiem

1. Wyjaśnij przyczyny nierównomiernego rozmieszczenia ludności Polski.

2. Czym się różni wyż demograficzny od niżu demograficznego?

3. Kto i dlaczego przeciętnie żyje dłużej – kobiety czy mężczyźni?

4. Jaka jest obecnie struktura zatrudnienia w Polsce i jakie są tendencje jej zmian?

5. Wymień główne kierunki migracji zagranicznych dotyczących Polski i podaj ich przyczyny oraz skutki.

6. Wymień pięć największych miast Polski. Podaj dwa przykłady konurbacji.

7. Podaj nazwę swojego dużego regionu – województwa, krainy geograficznej, krainy historycznej – oraz jego stolicę(e). Podaj nazwy i stolice mniejszych jednostek – podregionów, powiatów, gmin. Który z nich to „twój” region?

Czytam i interpretuję

1. Na mapie poniżej wskaż województwa zaludnione najgęściej oraz najrzadziej i wyjaśnij przyczyny takiego stanu.

   R1T4R0xsuyBsX1

   Rozmieszczenie ludności w Polsce

   

2. Na wykresie poniżej wskaż wyże i niże demograficzne oraz okresy dodatniego i ujemnego przyrostu naturalnego. Wyjaśnij, skąd się one wzięły.

   Rcx8vmufAuLLa1

   Przyrost naturalny w Polsce

   

3. Z wykresu poniżej odczytaj, w jakim wieku jest obecnie najwięcej mieszkańców Polski. W którym roku oni się urodzili i dlaczego jest ich najwięcej?

   RMYG0Y18YSlTr1

   Na ilustracji piramida wieku i płci dla Polski w 2013 r. Z lewej strony mężczyźni, z prawej strony kobiety. Zbliżony przebieg wykresów dla obu płci, nadwyżka liczby mężczyzn nad liczbą kobiet w przedziale 0-50 lat, nadwyżka liczby kobiet nad liczbą mężczyzn powyżej 50 lat. Wąska podstawa piramidy, dalej wykres szerszy, zwęża się około dziesiątego roku życia, potem nieco szerszy, zwęża się powtórnie około czterdziestego piątego roku życia, potem szerszy i około siedemdziesiątego roku życia znowu zwęża się.

   

4. Na mapie poniżej wskaż obszary najmniejszego oraz największego bezrobocia i wyjaśnij, dlaczego są to właśnie te obszary.

   RL8ocDw95mr7l1

   Ilustracja przedstawia mapę Polski z podziałem na województwa i powiaty. Na mapie przedstawiono stopę bezrobocia. Granice województw zaznaczone są czerwoną linią. Granice powiatów zaznaczone są czarną linią. Odcieniami koloru różowego i żółtego przedstawiono udział bezrobotnych w ogólnej liczbie ludności aktywnej zawodowo. Najciemniejszy kolor różowy oznacza największe bezrobocie – powyżej trzydziestu procent i występuje w województwie warmińsko-mazurskim i kieleckim. Duże bezrobocie występuje również w województwie zachodniopomorskim i dolnośląskim. Bezrobocie poniżej dziesięciu procent występuje w województwie wielkopolskim, mazowieckim i części województwa śląskiego. Czerwonymi kropkami zaznaczono miasta wojewódzkie. Po lewej stronie mapy na dole w legendzie umieszczono kolorowe prostokąty i opisano udział bezrobotnych w ogólnej liczbie ludności aktywnej zawodowo. Kolor ciemnoróżowy oznacza bezrobocie powyżej trzydziestu procent im jaśniejszy kolor różowy tym bezrobocie mniejsze – do piętnastu procent, kolory przechodzące w żółte oznaczają bezrobocie poniżej piętnastu procent, a kolor żółty – najniższe bezrobocie – poniżej pięciu procent.

   

5. Na mapie poniżej wskaż obszary o największym napływie ludności oraz o największym odpływie i wyjaśnij, dlaczego są to właśnie te obszary.

   RBYsewXjtmmtQ1

   Ilustracja przedstawia mapę Polski z podziałem na województwa i powiaty. Na mapie przedstawiono saldo migracji wewnętrznych i zagranicznych w promilach. Granice województw zaznaczone są czerwoną linią. Granice powiatów zaznaczone są czarną linią. Odcieniami koloru pomarańczowego przedstawiono powiaty, w których saldo migracji jest dodatnie, a odcieniami koloru niebieskiego – ujemne. Kolory te rozłożone są nierównomiernie jednak w obrębie każdego województwa w powiatach, które leżą najbliżej miasta wojewódzkiego saldo migracji prawie zawsze jest dodatnie. Saldo ujemne występuje na terenie województwa warmińsko-mazurskiego. Kolorem zielonym oznaczono powiaty, w których saldo migracji jest równe zero (dwa powiaty w województwie małopolskim). Czerwonymi kropkami zaznaczono miasta wojewódzkie. Po lewej stronie mapy na dole w legendzie umieszczono kolorowe prostokąty i opisano saldo migracji: kolory pomarańczowe – saldo dodatnie – kolory ciemne powyżej ośmiu promili, kolory jasne – do dwóch promili. Kolorem zielonym oznaczono powiaty z saldem zerowym. Odcieniami koloru niebieskiego oznaczono ujemne saldo migracji – kolory ciemne – minus sześć promili i mniej, kolory jasne poniżej minus dwóch promili.

   

6. Przyjrzyj się poniższemu diagramowi i odpowiedz na pytania:

   1. W jakiego rodzaju miastach mieszka najwięcej Polaków?

   2. W jakiego rodzaju miastach mieszka najmniej Polaków?

   3. W jakiego rodzaju jednostkach osadniczych mieszka więcej niż połowa Polaków?

      R1TTjqWxmWVfc1

      Na ilustracji wykres kołowy: wieś 39,4%, miasto 60,6% (miasta wielkie 4,4%, duże 16%, średnie 16,2%, małe 18,1%, bardzo małe 5,9%).

      

7. Korzystając z poniższych map i wykresów tematycznych, scharakteryzuj ludność własnego regionu.

   R9ZVGrrvGfWcO1

   Ilustracja przedstawia dwie mapy Polski z podziałem na województwa i obrazuje gęstość zaludnienia w tysiąc dziewięćset czterdziestym szóstym roku i dwa tysiące piętnastym roku. Granice województw zaznaczone są białą linią. Czerwonymi kropkami zaznaczono miasta wojewódzkie. Odcieniami koloru pomarańczowego oznaczono liczbę mieszkańców na jeden kilometr kwadratowy według województw. Największa gęstość zaludnienia na obu mapach jest w województwie śląskim (184 i 371) i małopolskim (dawniej krakowskim) (134 i 221). Najniższa gęstość zaludnienia jest w obu przypadkach w województwie warmińsko-mazurskim (dawniej olsztyńskim) (18 i 59). Na pierwszej mapie wartości dla poszczególnych województw są średnio dwa razy mniejsze niż na drugiej i wynoszą od osiemnastu do stu osiemdziesięciu czterech osób na kilometr kwadratowy. Na drugiej mapie wynoszą odpowiednio od pięćdziesięciu dziewięciu do trzystu siedemdziesięciu jeden. Podano średnią wartość gęstości zaludnienia dla Polski w obu latach – 76 i 123. Mapy pokryte są równoleżnikami i południkami. Dookoła map w białych ramkach opisano współrzędne geograficzne co jeden stopień.

   

   RtfFQ3RBKTFSc1

   Ilustracja przedstawia mapę Polski z podziałem na województwa i gminy i obrazuje gęstość zaludnienia. Granice województw zaznaczone są białą linią. Białymi kropkami zaznaczono miasta wojewódzkie. Kolorami od żółtego (poniżej dwudziestu) przez pomarańczowy i czerwony do purpurowego (powyżej dwóch tysięcy) oznaczono liczbę mieszkańców na jeden kilometr kwadratowy według gmin. Największa gęstość zaludnienia – ponad dwa tysiące osób na jeden kilometr kwadratowy występuje w większości miast wojewódzkich. Dużą gęstość zaludnienia notuje się w województwach centralnych i południowych, najmniejszą – w północno-wschodnich, południowo-wschodnich i północno-zachodnich. W obrębie poszczególnych województw występują małe ciemniejsze obszary – gminy z dużą gęstością zaludnienia. Po lewej stronie mapy na dole w legendzie umieszczono wyjaśnienie kolorów użytych na mapie. Mapa pokryta jest równoleżnikami i południkami. Dookoła mapy w białej ramce opisano współrzędne geograficzne co jeden stopień.

   

   R1TuDPxtpqF961

   Ilustracja przedstawia mapę Polski z podziałem na województwa i powiaty. Na mapie przedstawiono przyrost naturalny. Granice województw zaznaczone są czerwoną linią. Granice powiatów zaznaczone są czarną linią. Odcieniami koloru pomarańczowego przedstawiono powiaty, w których przyrost naturalny jest dodatni (województwo pomorskie, wielkopolskie, podkarpackie, małopolskie, centralna część województwa mazowieckiego i południowa część województwa śląskiego), a odcieniami koloru niebieskiego – ujemny (pozostałe województwa). Kolorem zielonym oznaczono powiaty, w których przyrost naturalny jest równy zero (dwa powiaty – jeden w województwie kujawsko-pomorskim, drugi w województwie lubuskim). Czerwonymi kropkami zaznaczono miasta wojewódzkie. Po lewej stronie mapy na dole w legendzie umieszczono kolorowe prostokąty i opisano wielkość przyrostu naturalnego w promilach. Czterema odcieniami koloru pomarańczowego przedstawiono powiaty, w których przyrost naturalny jest dodatni (do dwóch , dwa do czterech, cztery do sześciu i powyżej sześciu promili), a czterema odcieniami koloru niebieskiego – ujemny (do dwóch , dwa do czterech, cztery do sześciu i powyżej sześciu promili). Kolorem zielonym oznaczono powiaty, w których przyrost naturalny jest równy zero.

   

   R1a62n8BPe0iz1

   Na mapie kolorami zaznaczono przyrost rzeczywisty w Polsce. Czerwone, pomarańczowe przyrost dodatni, niebieskie przyrost ujemny.

   Województwo	Przyrost
   dolnośląskie	-0,80‰
   kujawsko-pomorskie	-0,80‰
   lubelskie	-3,00‰
   lubuskie	0,10‰
   łódźkie	-3,70‰
   małopolskie	2,50‰
   mazowieckie	3,00‰
   opolskie	-3,30‰
   podkarpackie	0,40‰
   podlaskie	-2,10‰
   pomorskie	2,90‰
   śląskie	-2,30‰
   świętokrzyskie	-3,60‰
   warmińsko-mazurskie	-1,20‰
   wielkopolskie	2,00‰
   zachodniopomorskie	-0,80‰

   

   R1Ny349RESMAV1

   Długość życia w Polsce

   

   RRQKJXw4hom7P1

   Ilustracja przedstawia mapę Polski z podziałem na województwa. Na mapie przedstawiono stopień feminizacji. Dla zobrazowania zjawiska użyto odcieni koloru pomarańczowego – im jaśniejszy kolor tym stopień feminizacji mniejszy. Dodatkowo pod nazwami województw opisanymi na mapie umieszczono liczbę kobiet przypadającą na stu mężczyzn (od stu czterech w województwie warmińsko-mazurskim, podkarpackim i świętokrzyskim do stu dziewięciu w województwie mazowieckim i łódzkim). Czerwonymi kropkami zaznaczono miasta wojewódzkie. Po lewej stronie mapy na dole w legendzie umieszczono objaśnienie kolorów użytych na mapie.

   

   R15YL1WPxz0gW1

   Ilustracja przedstawia mapę Polski z podziałem na województwa. W obrębie każdego województwa na wykresie kołowym przedstawiono strukturę zatrudnienia ludności Polski według głównych działów gospodarki narodowej. Średnio dla Polski: usługi – 57,8 procent, przemysł – 30,5 procent, rolnictwo – 12 procent. Dane te podobnie układają się w poszczególnych województwach – usługi wszędzie dominują: od 50 procent w województwie świętokrzyskim do ponad 66 procent w województwie mazowieckim. Rolnictwo od ponad 2 procent w województwie śląskim do ponad 26 w województwie lubelskim. Przemysł od prawie 22 procent w województwie lubelskim do prawie 40 procent w województwie śląskim. Dane te podano również w formie tabeli obok mapy.

   

   RL8ocDw95mr7l1

   Ilustracja przedstawia mapę Polski z podziałem na województwa i powiaty. Na mapie przedstawiono stopę bezrobocia. Granice województw zaznaczone są czerwoną linią. Granice powiatów zaznaczone są czarną linią. Odcieniami koloru różowego i żółtego przedstawiono udział bezrobotnych w ogólnej liczbie ludności aktywnej zawodowo. Najciemniejszy kolor różowy oznacza największe bezrobocie – powyżej trzydziestu procent i występuje w województwie warmińsko-mazurskim i kieleckim. Duże bezrobocie występuje również w województwie zachodniopomorskim i dolnośląskim. Bezrobocie poniżej dziesięciu procent występuje w województwie wielkopolskim, mazowieckim i części województwa śląskiego. Czerwonymi kropkami zaznaczono miasta wojewódzkie. Po lewej stronie mapy na dole w legendzie umieszczono kolorowe prostokąty i opisano udział bezrobotnych w ogólnej liczbie ludności aktywnej zawodowo. Kolor ciemnoróżowy oznacza bezrobocie powyżej trzydziestu procent im jaśniejszy kolor różowy tym bezrobocie mniejsze – do piętnastu procent, kolory przechodzące w żółte oznaczają bezrobocie poniżej piętnastu procent, a kolor żółty – najniższe bezrobocie – poniżej pięciu procent.

   

   RBYsewXjtmmtQ1

   Ilustracja przedstawia mapę Polski z podziałem na województwa i powiaty. Na mapie przedstawiono saldo migracji wewnętrznych i zagranicznych w promilach. Granice województw zaznaczone są czerwoną linią. Granice powiatów zaznaczone są czarną linią. Odcieniami koloru pomarańczowego przedstawiono powiaty, w których saldo migracji jest dodatnie, a odcieniami koloru niebieskiego – ujemne. Kolory te rozłożone są nierównomiernie jednak w obrębie każdego województwa w powiatach, które leżą najbliżej miasta wojewódzkiego saldo migracji prawie zawsze jest dodatnie. Saldo ujemne występuje na terenie województwa warmińsko-mazurskiego. Kolorem zielonym oznaczono powiaty, w których saldo migracji jest równe zero (dwa powiaty w województwie małopolskim). Czerwonymi kropkami zaznaczono miasta wojewódzkie. Po lewej stronie mapy na dole w legendzie umieszczono kolorowe prostokąty i opisano saldo migracji: kolory pomarańczowe – saldo dodatnie – kolory ciemne powyżej ośmiu promili, kolory jasne – do dwóch promili. Kolorem zielonym oznaczono powiaty z saldem zerowym. Odcieniami koloru niebieskiego oznaczono ujemne saldo migracji – kolory ciemne – minus sześć promili i mniej, kolory jasne poniżej minus dwóch promili.

   

   R1WrL9QDYN43l1

   Ilustracja przedstawia mapę Polski z podziałem na województwa. Na mapie przedstawiono saldo migracji krajowych i zagranicznych w województwach w dwa tysiące trzynastym roku. Odcieniami koloru niebieskiego oznaczono województwa z saldem ujemnym – śląskie (dziewięć promili), dalej kolejno – lubelskie, warmińsko-mazurskie, podkarpackie, opolskie, świętokrzyskie, łódzkie, kujawsko-pomorskie, podlaskie, lubuskie, zachodnio-pomorskie (około jednego promila). Kolorem białym oznaczono powiaty z saldem bliskim zeru (wielkopolskie, dolnośląskie). Kolorem czerwonym oznaczono województwa z dodatnim saldem migracji – mazowieckie – trzynaście promili, małopolskie (prawie trzy promile), pomorskie (prawie dwa promile). Na dole mapy na pasku przestawiono przy pomocy skali kolorów saldo migracji krajowych i zagranicznych w województwach od niebieskiego przez biały do czerwonego.

   

   Rf5aPvnaF1yvx1

   Ilustracja przedstawia mapę Polski z podziałem na województwa. Na mapie oznaczono i opisano miasta wojewódzkie. Na mapie za pomocą kolorów przedstawiono regiony historyczne, które opisano. Za pomocą kolorowych sygnatur przedstawiono występowanie mniejszości narodowych i grup etnograficznych. Opisano nazwy grup etnograficznych. Główne mniejszości narodowe: Niemcy, Ukraińcy, Białorusini, Rosjanie, Litwini, Wietnamczycy, Żydzi, Słowacy, Czesi.Główne grupy etniczne: Ślązacy, Kaszubi, Romowie, Łemkowie. Dookoła mapy w białej ramce opisano współrzędne geograficzne co jeden stopień. W legendzie mapy objaśniono kolory użyte na mapie.

   

   RgbMaIu4MAHnt1

   Ilustracja przedstawia dwie mapy Polski. Pierwsza mapa przedstawia rozmieszczenie miast w Polsce. Oznaczono je kolorem czerwonym, zachowując zarysy kształtów miast. Największe skupisko miast występuje w województwie śląskim. Najmniejsza liczba miast występuje w województwach wschodnich i północnych. Na drugiej mapie przedstawiono udział mieszkańców miast w ogólnej liczbie ludności według powiatów. Granice województw zaznaczone są czerwoną linią. Granice powiatów zaznaczone są czarną linią. Odcieniami koloru czerwonego, pomarańczowego i żółtego oznaczono powiaty, w których udział mieszkańców miast w ogólnej liczbie mieszkańców przekracza pięćdziesiąt procent, a odcieniami koloru zielonego przedstawiono powiaty, w których udział ludności miejskiej wynosi poniżej pięćdziesięciu procent. Kolor zielony dominuje w południowej i wschodniej części kraju. Najciemniejszy odcień koloru czerwonego obrazujący ponad osiemdziesięcioprocentowy udział ludności miejskiej występuje w powiatach na prawach miejskich i w przeważającej części województwa śląskiego. Jaśniejsze odcienie koloru czerwonego i kolor pomarańczowy przeważają w województwach zachodnich. Czerwonymi kropkami zaznaczono miasta wojewódzkie. Po lewej stronie mapy na dole w legendzie umieszczono kolorowe prostokąty i opisano udział mieszkańców miast w ogólnej liczbie ludności. Kolory czerwone, pomarańczowe i żółte obrazują powyżej pięćdziesięciu procent, a kolory zielone – poniżej pięćdziesięciu procent.

   

Rozwiązuję problemy

1. W jaki sposób można przeciwdziałać depopulacji?

2. W latach 2006 i 2007 w Polsce pomimo dodatniego przyrostu naturalnego zanotowano ujemny przyrost rzeczywisty. Jak to możliwe?

3. Co można zrobić, aby wydłużyć przeciętny czas życia człowieka?

4. W jaki sposób przeciwdziałać bezrobociu?

5. Podaj sposoby zwalczania niekorzystnych skutków nadmiernej emigracji i imigracji.

6. Dlaczego w małych miastach słabo rozwijają się funkcje naukowe i kulturalne? Czy można temu jakoś zaradzić?

7. Wymień najważniejsze problemy społeczne własnego regionu i zaproponuj sposoby ich rozwiązania.

Projekt badawczy

Test sprawdzający do działu: II. Ludność Polski

Test sprawdzający

Klucz testu