RZSYjb9mDRxCw
Zdjęcie przedstawia flagę Polski. Dwa pasy: od góry biały, od dołu - czerwony. Materiał z którego jest wykonana flaga ma zagięcia w kilku miejscach.

Ludzie i miejsca – z dziejów miejscowości i regionu

Flaga Polski.
Źródło: domena publiczna.

Nauczysz się:

·       lokalizować na mapie położenie Polski i rozmieszczenie miejscowości

·       rozpoznawać i nazywać symbole narodowe

·       znajdować i opisywać wygląd herbu miejscowości

Czym różni się herb od godła? Kim jest patriota? Gdzie możesz znaleźć swoją małą ojczyznę? Jeśli chcesz poznać odpowiedzi na te pytania - zapoznaj się z materiałem.

ROQDGI4TathZT
(Uzupełnij).
Źródło: Learnetic SA, licencja: CC BY 4.0.

Polska - moja Ojczyzna

Ważne!

Poniżej znajduje się prezentacja multimedialna. Przełączaj slajdy przy użyciu przycisków umieszczonych poniżej grafik. Wyjaśnienia trudnych pojęć znajdują się w Słowniku pojęć na końcu materiału. Uwaga: przedstawione w materiale poniżej osoby są fikcyjne.

R9E4BRgv6tdCf
1
RLrtoHmlZfeVc
Wokół wielkiej i małej ojczyzny.
Źródło: Learnetic SA, licencja: CC BY 4.0.
1

Wokół wielkiej i małej ojczyzny.

RSPWDUinyU537
1
R1MoSx0ivGNPg
Animacja obracającej Ziemii, która przybliża się do Europy, a następnie do środkowej części. Po przybliżeniu do Polski rysuje się granica Polski.
1

Gdzie leży Polska?

RQzPKqh9VgRoy
1
R1KMlz7wyHENA
Polska w Europie.
Źródło: Learnetic SA, licencja: CC BY 4.0.
1

Polska leży w Europie Środkowej. Graniczy z siedmioma państwami: od północy z Rosją, od wschodu z Litwą, Białorusią i Ukrainą, od południa ze Słowacją i Czechami, a od zachodu z Niemcami. Na północy granicą naturalną jest wybrzeże Morza Bałtyckiego. Na południu od sąsiadów oddziela nas pasmo Sudetów i Karpat. Granice wytyczają również rzeki: na zachodzie Odra, a na wschodzie Bug. Przez centrum kraju płynie Wisła, nad którą położona jest nasza stolica- Warszawa. Polska jest krajem nizinnym, co sprzyja rozwojowi rolnictwa i transportu. Nie jest to jednak korzystne położenie ze względów bezpieczeństwa – wielokrotnie w naszych dziejach przez nasz kraj maszerowały obce wojska.

RpgxaR5wL8fXZ
1
RSrPAQEOf0lg0
Wokół wielkiej i małej ojczyzny - miejscowości.
Źródło: Learnetic SA, licencja: CC BY 4.0.
1

Polska to moja Ojczyzna. To kraj, w którym się urodziłem i z którym wiąże mnie bliska więź. Nazywamy tak też ziemię naszych przodków. Przywiązani jesteśmy do niej poprzez pielęgnowanie patriotyzmu. Objawia się on, gdy wspominamy na przykład żołnierzy, którzy walczyli za wolność Polski. Emocjonalny stosunek łączy nas również z małą Ojczyzną, w której obecnie mieszkamy i uczymy się. To miasto albo wieś, gdzie jest nasz dom rodzinny i szkoła. Stamtąd pochodzą też osoby, z którymi się identyfikujemy. Poznajcie małe Ojczyzny Waszych koleżanek i kolegów z różnych części Polski.

Rp3lR9DAaSEXG
1
RjCNqE0DXz7oh
Malwina (Suwałki)
Źródło: Learnetic SA, licencja: CC BY 4.0.
1

Malwina pochodzi z Suwałk, a jej zainteresowania koncentrują się wokół malarstwa i filmu

R7sjJkLE7IrIP
1
RXjNeWRSksX77
Filip (Warszawa)
Źródło: Learnetic SA, licencja: CC BY 4.0.
1

Filip mieszka w Warszawie i łączy pasję do matematyki ze ścianką wspinaczkową.

Rqr194QgAhMQR
1
RH2xSfMstyZQB
Kacper (Tuszów Narodowy)
Źródło: Learnetic SA, licencja: CC BY 4.0.
1

Kacper, który pochodzi z Tuszowa Narodowego, jest zafascynowany postacią Władysława Sikorskiego.

RPOLQtriK1RXH
1
R1IbOsj4VL04U
Eliza (Lewin Kłodzki)
Źródło: Learnetic SA, licencja: CC BY 4.0.
1

Eliza, która mieszka w Lewinie Kłodzkim, często śpiewa przeboje Violetty Villas.

RlXCqKRqgKkuB
1
RR84ciGJBCi8G
Atrakcje małych ojczyzn
Źródło: Learnetic SA, licencja: CC BY 4.0.
1

Małe Ojczyzny posiadają swoją historię. Wiążą się z nią ciekawe miejsca i obiekty, które jako zabytki stają się ważne dla mieszkańców. Poznajcie, z czym identyfikują się Wasze koleżanki i koledzy z różnych miejsc Polski:

RL7MQAN9hqqSS
1
R153IXU6GegEN
Malwina (Suwałki)
Źródło: Learnetic SA, licencja: CC BY 4.0.
1

Dla Malwiny najważniejsze w jej mieście są krasnale.

R1ONdACaFnhJm
1
RQNXxGYTwlQcJ
Filip (Warszawa)
Źródło: Learnetic SA, licencja: CC BY 4.0.
1

Filipa fascynuje Pałac Kultury i Nauki w Warszawie.

RdeeoLsvG0qYc
1
RjA6BQyjOpiXb
Kacper (Tuszów Narodowy)
Źródło: Learnetic SA, licencja: CC BY 4.0.
1

Kacper zawsze coś nowego odkryje w Izbie Pamięci Generała Sikorskiego w swojej wsi.

R1M1Hggs095Yt
1
RvfhzhiozwJ2e
Eliza (Lewin Kłodzki)
Źródło: Learnetic SA, licencja: CC BY 4.0.
1

Eliza kocha wiadukt kolejowy w Lewinie Kłodzkim.

ROfZCCpANQu2v
1
RSxl1N8M3UoqW
Tablice pamięci
Źródło: Learnetic SA, licencja: CC BY 4.0.
1

Na losy małych Ojczyzn mają wpływ zasłużone osoby: naukowcy, wojskowi, artyści czy działacze społeczni. Dla lokalnej społeczności to bohaterowie, których należy upamiętnić. Stawia im się pomniki i tablice pamiątkowe. Ich imionami nazywa się ulice i gmachy publiczne. Wasze koleżanki i koledzy z różnych miejsc Polski przygotowali tablice pamięci swoich bohaterów. Zapoznajcie się z nimi.

R18sEEezwYpWL
1
R1Ddx1p7C41Es
Malwina (Suwałki)
Źródło: Learnetic SA, licencja: CC BY 4.0.
1

Dla Malwiny wzorem postawy patriotycznej są losy harcerza, żołnierza Armii Krajowej.

R12BYgWZePZk2
1
R1EllqRlF2UHe
Filip (Warszawa)
Źródło: Learnetic SA, licencja: CC BY 4.0.
1

Dla Filipa autorytetem jest polska alpinistka.

R1WQvRppqH0BZ
1
R1HtZgfUjvGRT
Kacper (Tuszów Narodowy)
Źródło: Learnetic SA, licencja: CC BY 4.0.
1

Kacper podziwia prawnika, który skazywał zbrodniarzy niemieckich.

RSGsZRLZkCq66
1
RnkNM8VI7x3ui
Eliza (Lewin Kłodzki)
Źródło: Learnetic SA, licencja: CC BY 4.0.
1

Eliza przywołuje pamięć o lokalnym organizatorze ogniska muzycznego, który rozwijał pasje muzyczne zdolnej młodzieży.

R167YyakRGTQx
1
Rhi5jWc3eWKpk
Alfabet.
Źródło: Learnetic SA, licencja: CC BY 4.0.
1

Mieszkańców naszej Ojczyzny, również Wasze koleżanki i kolegów z różnych miejsc Polski, łączy język. Wszyscy mówimy i piszemy po polsku, używając trzydziestu dwóch liter polskiego alfabetu. Wśród nich jest dziewięć znaków szczególnych, które czynią Polskę „krajem ogonków i kresek”. Mieszkańcy różnych miejsc Polski posługują się także językiem swoich małych Ojczyzn. Aby poznać tę mowę, warto podróżować po naszej Ojczyźnie i docierać do miejsc, które poznaliście dzięki Waszym koleżankom i kolegom z różnych miejsc Polski.

Głośność lektora
Głośność muzyki
Polecenie 1

Ustal zalety i wady położenia twojej „małej ojczyzny”. Zapisz je poniżej.

R4zie5d7wPpx3
(Uzupełnij).
Źródło: Learnetic SA, licencja: CC BY 4.0.
Polecenie 2

Sporządź listę zabytków lub innych obiektów, które świadczą o atrakcyjności twojej małej Ojczyzny. Zapisz ją poniżej.

R1MnncNPS2Ukw
(Uzupełnij).
Polecenie 3

Wykonaj tablicę pamięci swojego lokalnego bohatera. Powinna zawierać m.in. następujące informacje: imię, nazwisko, daty urodzenia i/lub śmierci i fakty dotyczące jego dokonań.

R1ZhsehnuHGOS
(Uzupełnij).
Ćwiczenie 1
RIDlFLoz6m3kS
Jakie granice naturalne ma Polska? Możliwe odpowiedzi: 1. tylko Morze Bałtyckie, 2. Odrę i Bug, 3. morze, rzeki i góry
Źródło: Learnetic SA, licencja: CC BY 4.0.
R8s7WR442vRRm
Ćwiczenie 2
Nad jaką rzeką zlokalizowana jest stolica Polski? Możliwe odpowiedzi: 1. Nad Odrą., 2. Nad Wisłą., 3. Nad Wartą.
Źródło: Learnetic SA, licencja: CC BY 4.0.
RfFnRmKRl1YjP
Ćwiczenie 3
Z której strony ma Polska najwięcej sąsiadów? Możliwe odpowiedzi: 1. Od południa., 2. Od wschodu., 3. Od zachodu.
Źródło: Learnetic SA, licencja: CC BY 4.0.
R1CkWX47lJqz4
Ćwiczenie 4
Obszar, na którym żyję i najbliższe mi otoczenie społeczne (rodzina, szkoła) nazywamy 1. zabytki, 2. budowle, 3. muzea, 4. pomniki, 5. bohaterów, 6. małą ojczyzną, 7. niektórych ludzi, 8. ojczyzną. Mamy do niej emocjonalny stosunek, dlatego często chwalimy się cennymi obiektami, które jako 1. zabytki, 2. budowle, 3. muzea, 4. pomniki, 5. bohaterów, 6. małą ojczyzną, 7. niektórych ludzi, 8. ojczyzną się w niej znajdują. Podziwiamy również lokalnych 1. zabytki, 2. budowle, 3. muzea, 4. pomniki, 5. bohaterów, 6. małą ojczyzną, 7. niektórych ludzi, 8. ojczyzną, którymi są zasłużeni ludzie tacy jak nauczyciele, artyści, sportowcy. Stawiamy im 1. zabytki, 2. budowle, 3. muzea, 4. pomniki, 5. bohaterów, 6. małą ojczyzną, 7. niektórych ludzi, 8. ojczyzną.
Źródło: Learnetic SA, licencja: CC BY 4.0.

Symbole narodowe i święta państwowe

Polskę identyfikujemy po symbolach narodowychsymbol narodowysymbolach narodowych. Są nimi godłogodłogodło, flagaflagaflagahymnhymnhymn.
Na godle Polski widnieje orzeł biały w koronie na czerwonym polu. Flaga nawiązuje
do kolorów godła, ponieważ jest biało‑czerwona. Biel oznacza szlachetność i czystość zamiarów, zaś czerwień odwagę i waleczność. Te postawy cechowały Polaków walczących o wolność Polski. Godło i flagę, które możecie zobaczyć poniżej, umieszczamy na budynkach państwowych. Są one obecne również w szkole.

Rr5wusuEJDeqq
Flaga i godło Polski
Źródło: domena publiczna.

Hymnem Polski od 1927 roku jest „Mazurek Dąbrowskiego” – pieśń napisana
w 1797 roku przez Józefa Wybickiego w Reggio nell'Emilia [czyt. redżio nelemilia] dla żołnierzy Legionów Polskich we Włoszech, utworzonych pod dowództwem Jana Henryka Dąbrowskiego. W ten sposób podkreślano łączność z utraconymi na skutek rozbiorów ziemiami, a marzeniem był powrót do ojczystej ziemi i walka o wyzwolenie Polski. Hymn jest śpiewany w momentach szczególnych przy zachowaniu odpowiedniej postawy.

RpFU1LgHWqjhh
Melodia Mazurka Dąbrowskiego.

Symbole narodowe eksponujemy podczas świąt państwowychświęto państwoweświąt państwowych. Należą do nich uroczystości obchodzone w dniu 3 maja - Święto Konstytucji 3 Maja - dla uczczenia uchwalenia pierwszej polskiej konstytucji w 1791 roku. Z okazji kolejnej rocznicy - odzyskania przez Polskę niepodległości w 1918 roku - obchodzimy 11 listopada Narodowe Święto Niepodległości. Uroczysty charakter mają również inne święta państwowe obchodzone w kraju, w tym Święto Wojska Polskiego w dniu 15 sierpnia. Wówczas wspominamy zwycięstwo Polaków w Bitwie Warszawskiej 1920 roku.

RR5QPbS9Dyjw1
Grób Nieznanego Żołnierza w Warszawie w święto 100‑lecia odzyskania Niepodległości przez Polskę
Źródło: Kancelaria Sejmu/Rafał Zambrzycki, licencja: CC BY 2.0.

Podtrzymywanie patriotyzmu jest również istotne dla małych Ojczyzn. Władze miast i gmingminagmin, poprzez eksponowanie swoich herbówherbherbów i flag, integrują lokalne zbiorowości. Odbywa się to na przykład podczas jubileuszowych uroczystości, takich jak rocznice założenia miast czy w trakcie okolicznościowych świąt. Obejrzyjcie herby miejscowości waszych koleżanek i kolegów z różnych części Polski:

RV2c6JIpGZkQy
Herby miejskie - Warszawa i Suwałki; herby gminne - Lewin Kłodzki i Tuszów Narodowy
Źródło: domena publiczna.
R4CRaCgLpkWEz
Flagi miejskie i flagi powiatowe.
Źródło: Learnetic SA, licencja: CC BY 4.0.
Polecenie 4

Ustal, gdzie w twojej szkole wyeksponowane są symbole narodowe i zapisz poniżej.

RmrKvutgT5a5e
(Uzupełnij).
Polecenie 5

Znajdź symbole twojej „małej ojczyzny”. Czy znajdują się one na herbie miejscowości lub regionu? Jakie obiekty z okolicy mogą zaliczać się do symboli miejsca, w którym mieszkasz? Opisz je poniżej.

RnQ6vrijp4tXz
(Uzupełnij).
Polecenie 6

Zastanów się, jakie wydarzenia i uroczystości wywołują u ciebie poczucie dumy z Polski i z twojej „małej ojczyzny”. Opisz je poniżej.

R1dMZYU9sqrhb
(Uzupełnij).
Ćwiczenie 5
RwEbkpuEVB3mL
Polska. Biało‑czerwoni
Źródło: Learnetic SA, licencja: CC BY 4.0.
R1Ah0d3vm7Rhe
(Uzupełnij).
Ćwiczenie 6
RafgSGB0CxuJz
Uzupełnij tekst hymnu Polski: Jeszcze Polska nie zginęła,
1. narodem, 2. odbijemy, 3. ruskiej, 4. pochodem, 5. póki, 6. włoskiej, 7. Kiedy, 8. odbierzemy my żyjemy.
Co na obca przemoc wzięła
Szablą 1. narodem, 2. odbijemy, 3. ruskiej, 4. pochodem, 5. póki, 6. włoskiej, 7. Kiedy, 8. odbierzemy!
Marsz, marsz, Dąbrowski,
Z ziemi 1. narodem, 2. odbijemy, 3. ruskiej, 4. pochodem, 5. póki, 6. włoskiej, 7. Kiedy, 8. odbierzemy do Polski
Za twoim przewodem
Złączym się z 1. narodem, 2. odbijemy, 3. ruskiej, 4. pochodem, 5. póki, 6. włoskiej, 7. Kiedy, 8. odbierzemy!
Ćwiczenie: Hymn.
Źródło: Learnetic SA, licencja: CC BY 4.0.

Podsumowanie

Już wiesz

·       Polska leży w środkowej Europie i graniczy z siedmioma państwami. Są to: Niemcy, Czechy, Słowacja, Ukraina, Białoruś, Litwa i Rosja (obwód kaliningradzki).

·       Posiada granice naturalne: Morze Bałtyckie, rzeki Odrę i Bug oraz pasmo górskie Sudetów i Karpat.

·       Stolicą Polski jest Warszawa położona nad Wisłą.

·       Obok Polski ojczyzną każdego z nas jest ta część kraju, gdzie żyje i z którą się utożsamia.

·       Mała Ojczyzna ma swoje zabytki i swoich lokalnych bohaterów.

·       Polskę rozpoznajemy po symbolach narodowych. Są nimi godło, flaga i hymn.

·       Małe ojczyzny mają również swoje symbole, w tym herby miejskie i gminne.

·       Wyrazem patriotyzmu jest udział w świętach narodowych i lokalnych uroczystościach.

RgNc5BdZKXYsf
Ćwiczenie 7
Odpowiedz na pytania lub uzupełnij tekst. 1. człowiek kochający Ojczyznę, 2. znak, po którym rozpoznajemy przynależność do danej Ojczyzny
Ćwiczenie. Krzyżówka
Źródło: Learnetic SA, licencja: CC BY 4.0.
Ćwiczenie 8
Rho3pNQRiAWAf
Polska. Atrakcje turystyczne
Źródło: Learnetic SA, licencja: CC BY 4.0.
RjSTmfS9BM7bL
Wskaż lokalizację zabytków, które są atrakcjami turystycznymi Polski: Fontanna Neptuna Możliwe odpowiedzi: 1. Białystok, 2. Kraków, 3. Warszawa, 4. Gdańsk, 5. Toruń, 6. Poznań, 7. Katowice Zamek Królewski Możliwe odpowiedzi: 1. Białystok, 2. Kraków, 3. Warszawa, 4. Gdańsk, 5. Toruń, 6. Poznań, 7. Katowice Sukiennice Możliwe odpowiedzi: 1. Białystok, 2. Kraków, 3. Warszawa, 4. Gdańsk, 5. Toruń, 6. Poznań, 7. Katowice Pomnik Mikołaja Kopernika Możliwe odpowiedzi: 1. Białystok, 2. Kraków, 3. Warszawa, 4. Gdańsk, 5. Toruń, 6. Poznań, 7. Katowice Koziołki z zegara ratuszowego Możliwe odpowiedzi: 1. Białystok, 2. Kraków, 3. Warszawa, 4. Gdańsk, 5. Toruń, 6. Poznań, 7. Katowice Spodek Możliwe odpowiedzi: 1. Białystok, 2. Kraków, 3. Warszawa, 4. Gdańsk, 5. Toruń, 6. Poznań, 7. Katowice Pałac Branickich Możliwe odpowiedzi: 1. Białystok, 2. Kraków, 3. Warszawa, 4. Gdańsk, 5. Toruń, 6. Poznań, 7. Katowice
Ćwiczenie: Atrakcje turystyczne Polski
Źródło: Learnetic SA, licencja: CC BY 4.0.
Ćwiczenie 9
RPNHjOjflHJ8P
Polska. Herby miast wojewódzkich
Źródło: ORE, licencja: CC BY 3.0. https://pl.wikipedia.org.
R1A56T5K15MRw
Wskaż na podstawie opisu powyższej ilustracji , które miasta posiadają w swoim herbie godło Polski. Możliwe odpowiedzi: 1. Kraków, 2. Warszawa, 3. Gdańsk, 4. Poznań, 5. Zielona Góra, 6. Białystok, 7. Bydgoszcz
Ćwiczenie. Miasta wojewódzkie
Źródło: Learnetic SA, licencja: CC BY 4.0.
Ćwiczenie 10
ROEGd5XpFSUUE
(Uzupełnij).

Słownik pojęć:

flaga
flaga

znak rozpoznawczy danego państwa w formie płatu tkaniny określonego kształtu i barwy

godło
godło

znak rozpoznawczy, w tym herb

herb
herb

znak rozpoznawczy danego rodu, miejscowości lub kraju, tworzony na podstawie symboli obecnych w danej kulturze lub związanych cechami własnościowymi; dawniej znak bojowy rycerza

hymn
hymn

uroczysta pieśń ważna dla danej zbiorowości

gmina
gmina

najmniejsza jednostka administracyjna podziału kraju

„mała ojczyzna”
„mała ojczyzna”

wieś, dzielnica, miasto lub region, gdzie człowiek się urodził i wychował lub gdzie obecnie żyje

patriotyzm
patriotyzm

(łac. patria - „ojczyzna”) umiłowanie ojczyzny i służba dla niej

symbol narodowy
symbol narodowy

znak, dzięki któremu rozpoznajemy dany naród

święto państwowe
święto państwowe

uroczystości upamiętniające istotne dla danego państwa momenty w historii

zabytek
zabytek

cenny budynek lub przedmiot z przeszłości, który przetrwał do dzisiaj i podlega ochronie prawnej

Bibliografia

Besala J., M. Jamkowski M., Marczyński J. (red.), (2011), Polskie symbole. 100 miejsc, postaci, wydarzeń, osiągnięć ważnych dla Polski, Europy i świata, Warszawa: Multico Oficyna Wydawnicza.

Praca zbiorowa, (2013), Polska, moja ojczyzna. Poznaj swój kraj!, Kraków: Aksjomat.

Sołtyk K., (2018), Moja Polska, Warszawa: Wydawnictwo Wilga.