Wróć do informacji o e-podręczniku Wydrukuj Pobierz materiał do PDF Pobierz materiał do EPUB Pobierz materiał do MOBI Zaloguj się, aby dodać do ulubionych Zaloguj się, aby skopiować i edytować materiał Zaloguj się, aby udostępnić materiał Zaloguj się, aby dodać całą stronę do teczki
Oceń projekt
R7W7NGBhQCRbt1
Ilustracja przedstawia fragment polskiej flagi. Na jej białej części znajduje się czerwony napis „3 maj” oraz herb polski – biały orzeł w koronie na czerwonym tle. Na dolnej, czerwonej części flagi umieszczony jest biały napis „Święto Konstytucji”. Tytuł lekcji: Majowe śpiewanie.

Majowe śpiewanie

Źródło: online-skills, źródło:, licencja: CC0.
1

Scenariusz lekcji dla nauczyciela

R1RXqiU4eDZKO
W prostokątnym polu znajduje się napis „Pobierz”. Jest to przycisk pozwalający na wyświetlenie, pobranie i zapisanie pliku zawierającego scenariusz lekcji - dokument w formacie pdf.

I. Indywidualna i zespołowa ekspresja muzyczna.

1. W zakresie śpiewu. Uczeń:

b) śpiewa ze słuchu lub/i z wykorzystaniem nut (w zespole, solo, a cappella, z akompaniamentem) minimum 10 różnorodnych utworów wokalnych w roku szkolnym: wybrane pieśni (w tym artystyczne i patriotyczne),

4. W zakresie słuchania i percepcji muzyki. Uczeń:

1) świadomie słucha wybranych dzieł literatury muzycznej (fragmentów lub/i w całości):

d) utworów ludowych w postaci oryginalnej i artystycznie.

Nauczysz się

śpiewać pieśń Witaj, majowa jutrzenko, zwaną też Mazurkiem 3 Maja;

definiować słowo konstytucja;

wykazywać cechy mazura;

wykazywać różnice pomiędzy mazurem, a mazurkiem;

wymienić mazury i mazurki polskich kompozytorów.

Święto Konstytucji 3 Maja

Jednym z najważniejszych polskich świąt narodowychŚwięto narodoweświąt narodowych jest Święto Konstytucji 3 MajaŚwięto Konstytucji 3 MajaŚwięto Konstytucji 3 Maja. Poniższe zdjęcie ukazuje czas uchwalenia KonstytucjiKonstytucjaKonstytucji oraz inne ważne historycznie wydarzenia.

R1BDqMTynaBYW1
Ilustracja przedstawia czerwoną oś czasu skierowaną w prawo. Na osi zaznaczono następujące punkty: 1772 pierwszy rozbiór Polski, 1791 Konstytucja trzeciego maja, 1793 drugi rozbiór Polski, 1795 trzeci rozbiór Polski.
Oś czasu, online-skills, CC BY 3.0

Pojęcie konstytucja

Konstytucja, czyli ustawa zasadnicza to zbiór najważniejszych praw obowiązujących w państwie. Konstytucja określa podstawy funkcjonowania państwa, wyznacza uprawnienia organów władzy, zawiera wykaz praw i obowiązków obywateli.
Konstytucję nazywamy ustawą zasadniczą, ponieważ jest to podstawowy akt prawny najwyższego rzędu. Reguluje ustrój polityczny i gospodarczy państwa, ustala uprawnienia organów państwowych i sposób ich powoływania. Określa prawa obywatela oraz wylicza mu obowiązki. Nadrzędna w stosunku do pozostałych aktów normatywnych.

Dokument

Konstytucja 3 Maja stała się dokumentem, mającym szczególne znaczenie dla Polaków. Miała ona zapobiec nieuchronnemu upadkowi Rzeczpospolitej Obojga Narodów. Nad dokumentem pracowali między innymi: Stanisław Małachowski, Ignacy Potocki, Hugo Kołłątaj, Stanisław Staszic, Stanisław August Poniatowski oraz Scipione Piattoli. Wprowadzić miała między innymi zniesienie liberum veto, wolnej elekcji oraz przywilejów dla drobnej szlachty. Była ona pierwszą konstytucją w Europie a drugą na świecie.

Rf7XyCiCyAqz11
Ilustracja interaktywna przedstawia obraz „Konstytucja 3 Maja 1791 roku”, autorstwa Jana Matejki. Dynamiczna kompozycja przedstawia pochód posłów z Zamku Królewskiego do kolegiaty św. Jana w intencji ponownego zaprzysiężenie konstytucji uchwalonej 3 maja 1791 roku. Maszerujący, chronieni przez żołnierzy posłowie otoczeni są rozentuzjazmowanym tłumem. W centrum kompozycji znajduje się niesiona przez posłów postać marszałka Sejmu Wielkiego Stanisława Małachowskiego. Ubrany na jasno mężczyzna w białej peruce w uniesionej prawej ręce trzyma tekst Konstytucji 3 Maja. Poniżej triumfującego marszałka rozgrywa się dramatyczna scena, w której leżący na bruku poseł Jan Suchorzewski w geście sprzeciwu przeciw reformom, próbuje zabić swego syna. Malarz przywołuje tutaj autentyczną scenę, która rozegrała się na Zamku Królewskim. Po lewej stronie malowidła przedstawiony jest dumnie kroczący po schodach kolegiaty król Stanisław August Poniatowski, ramiona okrywa mu purpurowy płaszcz obszyty futrem z gronostajów. Akcja malowidła rozgrywa się na ulicy Świętojańskiej, w głębi obrazu widnieje fragment Zamku Ujazdowskiego. Na ilustracji umieszczony jest aktywny punkt, po wybraniu którego wyświetli się dodatkowa informacja: 1.

Wielki polski malarz - Jan Matejko uwiecznił chwilę uchwalenia Konstytucji 3 Maja. Widnieją na nim czołowe postaci Rzeczpospolitej Obojga Narodów.

Jan Matejko, „Konstytucja 3 Maja 1791 roku”, 1891, Zamek Królewski, Warszawa, Polska, mojportret.pl, CC BY 3.0

Pieśń Witaj, majowa jutrzenko

RGh3AVnHdoIdf1
Zapis nutowy pieśni “Witaj, majowa jutrzenko”. Zapis składa się z 16 taktów. Metrum trzy czwarte. Rytm typowy dla mazura, zapisany w trzech wersjach. Pierwsza wersja zapisu nutowego to ósemka z kropką szesnastka ćwierćnuta z kropką ósemka, druga wersja zapisu nutowego to ósemka z kropką szesnastka, dwie ćwierćnuty, trzecia wersja zapisu nutowego to ósemka z kropką szesnastka, półnuta. Po naciśnięciu punktu aktywnego wyświetla się napis: Witaj, majowa jutrzenko Wykonawca: Muzycy z Akademii Muzycznej im. Feliksa Nowowiejskiego w Bydgoszczy oraz uruchamia się nagranie. Nagrana jedna zwrotka pieśni. Śpiewa kobieta z akompaniamentem fortepianu. Pieśń jest radosna, w tonacji durowej. Ma tempo i rytm charakterystyczne dla mazura.
„Witaj, majowa jutrzenko”, AMFN, CC BY 3.0
Polecenie 1
RPLA0SBuvbyjj
Wersja alternatywna: (Uzupełnij).
Polecenie 2
RPhe66iFrmhvp

Wykonywana pieśń znana jest także pod drugą nazwą: Mazurek 3 Maja. Nazwa mazurekMazurekmazurek jest pokrewna z nazwą polskiego tańca narodowegoTańce narodowetańca narodowego - mazuraMazurmazura. Największy zbiór mazurków skomponował Fryderyk Chopin.

R10hNOHrdQtbl1
Zapis nutowy rytmu mazura. Zapisane są trzy takty w metrum trzy czwarte. W pierwszym takcie: ósemka z kropką szesnastka, dwie ćwierćnuty. W drugim takcie: dwie ósemki, ćwierćnuta z kropką, ósemka (nad ćwierćnutą z kropką znak akcentu). W trzecim takcie: ósemka z kropką szesnastka, dwie ćwierćnuty (nad drugą ćwierćnutą znak akcentu) .
1

1.

Zwróć uwagę na zmienne akcenty zaznaczone znakiem >

Zapis rytmu mazura, muzykotekaszkolna.pl, CC BY 3.0

Przyjrzyj się poniższej ilustracji i zwróć uwagę na strój do tańca narodowego – mazura. Aby zdobyć dodatkowe informacje klikaj na interaktywne punkty.

RsjJJ284hZaSu
Ilustracja interaktywna przedstawia dwie tańczące postacie w strojach szlacheckich, używanych do tańca. Kobieta ubrana jest w czerwoną kamizelkę (kontusik) wykończoną białym futerkiem, spod której wystaje biała suknia oraz bufiasta koszula. Na nogach ma długie czarne buty a na głowie czerwono-biały kołpaczek – jest to rodzaj aksamitnej czapki z futrzanym otokiem. Mężczyzna ma na sobie czerwono-żółty kontusz przepasany ozdobnym pasem. Pod kontuszem znajduje się tzw. żupan czyli kremowa, zapinana pod szyję koszula. Na nogach ma żółte bufiaste spodnie i długie czarne buty (baczmagi) natomiast na głowie czarną futrzaną czapkę – tzw. konfederatkę. Na ilustracji umieszczone są kolejno ponumerowane aktywne punkty, po wybraniu których wyświetlą się dodatkowe informacje: 1. Biała lub jasna koszula była zakładana w ciepłe dni., 2. Sukmana - najczęściej występujące kolory to: czerwony, niebieski, lub brunatny., 3. Futrzasta czapka, wykonana z czarnej lub z szarej skóry z barana., 4. Skórzane czarne buty, zwane skórzniami., 5. Długa biała suknia, pod którą znajduje się lekka lniana koszula., 6. Kamizelka była obowiązkowym dodatkiem do sukni. Często była zdobiona futerkiem. Najczęściej występowała w kolorze czerwonym., 7. Długie czarne buty, sznurowane do połowy łydki

Wysłuchaj utworu Mazurek D‑dur op. 33 nr 3, który ma zróżnicowane tempo. Utwór przeplatany jest żywiołowością oberka i wolniejszego mazura. W czasie słuchania utworu zwróć uwagę na jego tempo i styl gry na instrumencie.

RuPsa3lWgmumP
Ilustracja przedstawia czarno-białą fotografię Fryderyka Chopina autorstwa Louisa-Auguste Bissona. Na zdjęciu ukazany jest mężczyzna w średnim wieku, ubrany w szary płaszcz, który nałożony jest na ciemną marynarkę z kamizelką oraz białą koszulę. Pod szyją zawiązany ma ciemny halsztuk. Kompozytor uchwycony jest w pozycji siedzącej, prawą rękę ma założoną na lewej spoczywającej na nodze. Na twarzy rysuje się głęboka powaga. W tle widoczny jest fragment elewacji budynku. Po naciśnięciu punktu aktywnego pojawia się napis: Utwór: Mazurek D-dur opus trzydzieste trzecie numer 3 autorstwa Fryderyka Chopina. Wykonawca: Pianista z Akademii Muzycznej im. Feliksa Nowowiejskiego w Bydgoszczy oraz pojawi się możliwość odtworzenia muzyki. Na nagraniu żywy i radosny utwór wykonany na fortepianie. W pierwszej części o charakterze oberka jedna, żywiołowa fraza jest powtarzana kilkukrotnie w różnej dynamice: raz głośno, raz cicho. W drugiej części muzyka zmienia charakter bardziej przypomina mazura. Trzecia część jest powtórzeniem pierwszej części. Utwór jest w metrum trzy czwarte.
Louis-Auguste Bisson, fotografia Fryderyka Chopina, ok. 1849, Cité de la Musique, Paryż, Francja, wikimedia.org, domena publiczna (ilustracja); Fryderyk Chopin, „Mazurek D-dur op. 33 nr 3”, AMFN, CC BY 3.0

Zadania

RhklFv7q6t2R3
Ćwiczenie 1
Dobierz definicję do właściwego hasła: KONSTYTUCJA Możliwe odpowiedzi: 1. taniec charakterystyczny dla kultury danego narodu, 2. okres związany z historią państwa, tradycjami i kulturą państwową. Często są to dni wolne od pracy, wypełnione oficjalnymi uroczystościami i obchodami., 3. zbiór najważniejszych praw obowiązujących w państwie. (...) określa podstawy funkcjonowania państwa, wyznacz kompetencje organów władzy, zawiera katalog praw i obowiązków obywateli. ŚWIĘTO NARODOWE Możliwe odpowiedzi: 1. taniec charakterystyczny dla kultury danego narodu, 2. okres związany z historią państwa, tradycjami i kulturą państwową. Często są to dni wolne od pracy, wypełnione oficjalnymi uroczystościami i obchodami., 3. zbiór najważniejszych praw obowiązujących w państwie. (...) określa podstawy funkcjonowania państwa, wyznacz kompetencje organów władzy, zawiera katalog praw i obowiązków obywateli. TANIEC NARODOWY Możliwe odpowiedzi: 1. taniec charakterystyczny dla kultury danego narodu, 2. okres związany z historią państwa, tradycjami i kulturą państwową. Często są to dni wolne od pracy, wypełnione oficjalnymi uroczystościami i obchodami., 3. zbiór najważniejszych praw obowiązujących w państwie. (...) określa podstawy funkcjonowania państwa, wyznacz kompetencje organów władzy, zawiera katalog praw i obowiązków obywateli.

Dobierz definicję do właściwego hasła:

to okres związany z historią państwa, jego tradycjami i kulturą. W czasie obchodów świąt państwowych często organizowane są wiece, spotkania z politykami, parady, uroczyste przemarsze służb mundurowych, apele i występy. Tego dnia może kursować bezpłatna komunikacja miejska, a sklepy i instytucje mogą być wtedy nieczynne. Często są to dni wolne od pracy i nauki., jest to pojęcie odnoszące się do tańców, które wywarły największy wpływ na historię kultury i tradycje muzyczne w danym narodzie. Tańce te mają swoje źródło u tańców ludowych, jednak przez upływ czasu przeobraziły się w tańce, które znacząco odbiegały od swoich ludowych pierwowzorów., zbiór najważniejszych praw obowiązujących w państwie. (...) określa podstawy funkcjonowania państwa, wyznacz kompetencje organów władzy, zawiera katalog praw i obowiązków obywateli.

KONSTYTUCJA  
ŚWIĘTO NARODOWE  
TANIEC NARODOWY  
R1ewPBZINBati1
Ćwiczenie 2
Odpowiedz na pytania: 1. W którym roku została uchwalona konstytucja trzeciego maja? 2. Którą konstytucją ustaloną na świecie była polska konstytucja trzeciego maja?

Uzupełnij pola.

Konstytucja 3 ............, ustawa zasadnicza uchwalona w ............ roku przez Sejm ......................
pod nazwą Ustawa rządowa. Pierwsza w .............., a druga na ................ (po konstytucji
Stanów Zjednoczonych) ............ regulująca zakres działania władz państwowych oraz prawa i obowiązki obywatelskie.

Rb5zJcFfDd8a6
Ćwiczenie 3
Uporządkuj fragment tekstu utworu: „Witaj, majowa jutrzenko”. Elementy do uszeregowania: 1. Która w całej Polsce słynie., 2. U Polaków błogi raj., 3. Świeć naszej polskiej krainie,, 4. Uczcimy ciebie piosenką,, 5. Witaj maj, trzeci maj,, 6. Witaj majowa jutrzenko,

Uporządkuj fragment tekstu utworu: Witaj, majowa jutrzenko

  • U Polaków błogi raj.
  • Witaj majowa jutrzenko,
  • Witaj maj, trzeci maj,
  • Uczcimy ciebie piosenką,
  • Świeć naszej polskiej krainie,
  • Która w całej Polsce słynie.
R1UxtfaievHzY
Ćwiczenie 4
Z podanych nazw tańców wybierz narodowe tańce polskie. Możliwe odpowiedzi: 1. polka, 2. polonez, 3. oberek, 4. tango, 5. mazur, 6. rumba, 7. krakowiak, 8. kujawiak, 9. samba

Z podanych nazw tańców wybierz narodowe tańce polskie.

  • polka
  • polonez
  • oberek
  • tango
  • mazur
  • rumba
  • krakowiak
  • kujawiak
  • samba
RYUinoxB8tgMF
Ćwiczenie 5
Odpowiedz na pytania: 1. W rytmie jakiego tańca jest pieśń Witaj majowa jutrzenko? 2. Wymień nazwiska twórców Konstytucji trzeciego maja.

Uzupełnij pola.

3 maja, mazura, Matejko, trzy, Kołłątaj, polskim

Pieśń pt. Witaj, majowa jutrzenko jest w rytmie ....................... Śpiewano ją w czasie
uchwalenia Konstytucji ....................... Jednym z twórców tej ustawy był Hugo ....................... Jan ...................... namalował obraz upamiętniający to wydarzenie.
Mazur jest ...................... tańcem narodowym, liczonym na .......................

Ćwiczenie 6
RaMRPCbg0Fbua
Odpowiedz na pytania: 1. Czy mazur jest polskim tańcem narodowym? 2. W jakim metrum jest mazur?
Rrx22f675VLor
Ćwiczenie 7
Spośród podanych cech, wskaż te, które określają mazura: Możliwe odpowiedzi: 1. o zmiennym akcencie, 2. żywy, 3. spokojny, 4. skoczny, 5. obracany, 6. radosny

Spośród podanych cech, wybierz te, które określają mazura:

  • o zmiennym akcencie
  • żywy
  • spokojny
  • skoczny
  • obracany
  • radosny
R16z6jvUhn6LU
Ćwiczenie 8
Wskaż zdania prawdziwe. Możliwe odpowiedzi: A. Mazurek to utwór stylizowany, B. Mazurek łączy cechy mazura, oberka i kujawiaka C. Mazurek jest zawsze w metrum dwie czwarte D. Mazurki komponowali Fryderyk Chopin i Karol Szymanowski.

Uzupełnij tekst.

Chopin, Szymanowski, polki, Moniuszko, kujawiaka, walca, krakowiaka

Mazurek to utwór stylizowany, łączący cechy mazura, oberka i ......................,przeznaczony do wykonania na instrumentach lub śpiewania. Najpiękniejsze mazurki skomponował wielki polski pianista i kompozytor Fryderyk ......................

Słownik pojęć

Konstytucja
Konstytucja

ustawa zasadnicza to zbiór najważniejszych praw obowiązujących w państwie. Konstytucja określa podstawy funkcjonowania państwa, wyznacz kompetencje organów władzy, zawiera katalog praw i obowiązków obywateli.

Mazur
Mazur

polski taniec narodowy w metrum 3/4, utrzymany w żywym, skocznym tempie.

Mazurek
Mazurek

utwór stylizowany, łączący cechy mazura, oberka i kujawiaka, przeznaczony do wykonania na instrumentach lub śpiewania.

Tańce narodowe
Tańce narodowe

jest to zbiór tańców, które wywarły największy wpływ na historię kultury i tradycje muzyczne w danym narodzie. Tańce te mają swoje źródło u tańców ludowych, jednak przez upływ czasu przeobraziły się w tańce, które znacząco odbiegały od swoich ludowych pierwowzorów. Polskie tańce narodowe to krakowiak, kujawiak, mazur, oberek i polonez.

Święto narodowe
Święto narodowe

święto państwowe, święto narodowe – to okres związany z historią państwa, jego tradycjami i kulturą. W czasie obchodów świąt państwowych często organizowane są wiece, spotkania z politykami, parady, uroczyste przemarsze służb mundurowych, apele i występy. Tego dnia może kursować bezpłatna komunikacja miejska, a sklepy i instytucje mogą być wtedy nieczynne. Często są to dni wolne od pracy i nauki.

Święto Konstytucji 3 Maja
Święto Konstytucji 3 Maja

polskie święto państwowe, obchodzone corocznie 3 maja z okazji uchwalenia Konstytucji 3 maja 1791 roku. Święto jest ustawowym dniem wolnym od pracy. Obchody tego święta zabronione były przez wszystkich trzech zaborców. Święto Konstytucji 3 maja zostało ponownie uznane za święto narodowe w 1919 roku. Później od 1946 ponownie zakazano świętowania, by ostatecznie w 1990 roku przywrócić je jako święto narodowe.

Słownik pojęć opracowano na podstawie:

encyklopedia.pwn.pl

Galeria dzieł sztuki

RDlXahvDttp1B1
Ilustracja interaktywna przedstawia obraz „Konstytucja 3 Maja 1791 roku”, autorstwa Jana Matejki. Dynamiczna kompozycja przedstawia pochód posłów z Zamku Królewskiego do kolegiaty św. Jana w intencji ponownego zaprzysiężenie konstytucji uchwalonej 3 maja 1791 roku. Maszerujący, chronieni przez żołnierzy posłowie otoczeni są rozentuzjazmowanym tłumem. W centrum kompozycji znajduje się niesiona przez posłów postać marszałka Sejmu Wielkiego Stanisława Małachowskiego. Ubrany na jasno mężczyzna w białej peruce w uniesionej prawej ręce trzyma tekst Konstytucji 3 Maja. Poniżej triumfującego marszałka rozgrywa się dramatyczna scena, w której leżący na bruku poseł Jan Suchorzewski w geście sprzeciwu przeciw reformom, próbuje zabić swego syna. Malarz przywołuje tutaj autentyczną scenę, która rozegrała się na Zamku Królewskim. Po lewej stronie malowidła przedstawiony jest dumnie kroczący po schodach kolegiaty król Stanisław August Poniatowski, ramiona okrywa mu purpurowy płaszcz obszyty futrem z gronostajów. Akcja malowidła rozgrywa się na ulicy Świętojańskiej, w głębi obrazu widnieje fragment Zamku Ujazdowskiego.
Jan Matejko, „Konstytucja 3 Maja 1791 roku”, 1891, Zamek Królewski, Warszawa, Polska, mojportret.pl, CC BY 3.0

Biblioteka muzyczna