1919 – Strauss zostaje dyrektorem Opery Wiedeńskiej
mfa6085ebc44b7dc4_0000000000026
1
Scenariusz lekcji dla nauczyciela
R1XiBUGyFy50k1
Scenariusz zajęć do pobrania.
Scenariusz zajęć do pobrania.
Źródło: online-skills, licencja: CC0.
mfa6085ebc44b7dc4_0000000000029
I. Muzyka w ujęciu historycznym – periodyzacja, język, właściwości i charakterystyka.
7. Romantyzm. Uczeń:
1) charakteryzuje muzykę romantyczną w kontekście estetyki epoki:
c) wymienia charakterystyczne cechy romantyzmu (uczuciowość, elementy narodowe i ludowe, wirtuozeria (wirtuozi, np. Niccolo Paganini, Fryderyk Chopin, Ferenc Liszt, Henryk Wieniawski i in.),
f) opisuje orkiestrę symfoniczną w romantyzmie (powiększenie składu, szczególnie u Hectora Berlioza i Gustava Mahlera, rola dyrygenta).
2) omawia cechy wybranych form muzycznych:
a) wielkie (sonata, symfonia, opera, dramat muzyczny, poemat symfoniczny, koncert),
b) małe (liryka instrumentalna: pieśń bez słów, scherzo, nokturn, preludium, etiuda, bagatela, impromptu, moment musical, rapsodia, fantazja, ballada i in.), pieśń, rondo klasyczne a rondo romantyczne;
3) wymienia i klasyfikuje instrumenty muzyczne charakterystyczne dla epoki romantyzmu: fortepian, pianino, gitara, harfa; instrumenty smyczkowe (skrzypce, altówka, wiolonczela, kontrabas), instrumenty dęte: róg (waltornia), obój, flet, klarnet, saksofon; wymienia kompozytorów romantyzmu i charakteryzuje ich twórczość: Franz Schubert, Hector Berlioz, Felix Mendelssohn‑Bartholdy, Robert Schumann, Ferenc Liszt, Gioacchino Rossini, Giuseppe Verdi, Richard Wagner, Giacomo Puccini i późny romantyzm: Johann Brahms, Piotr Czajkowski, Gustav Mahler;
4) omawia szkoły narodowe: niemiecka (Carl Maria von Weber i Richard Wagner), czeska (Bedřich Smetana i Antonín Dvořák), polska (Stanisław Moniuszko, Fryderyk Chopin i Zygmunt Noskowski), rosyjska (Potężna Gromadka, a w niej przede wszystkim: Modest Musorgski, Aleksander Borodin i Nikołaj Rimski‑Korsakow), hiszpańska (Isaac Albéniz, Enrique Granados), francuska (César Franck), angielska (Edward Elgar, Ralph Vaughan Williams), w Skandynawii: norweska (Edvard‑Grieg) i fińska (Jan Sibelius);
6) zna pojęcia: kantylena, tempo rubato, transkrypcja fortepianowa, wirtuoz, uwertura koncertowa, muzyka programowa, leitmotiv, szkoła narodowa, instrumentacja.
II. Analiza i interpretacja dzieł muzycznych. Uczeń:
1. zna podstawowe terminy i pojęcia właściwe dla opisu i zrozumienia wybranych dzieł muzycznych.
III. Tworzenie wypowiedzi związanych z historią i kulturą muzyczną. Uczeń:
3. interpretuje i odczytuje w kontekście dokonań epoki wybrane dzieła muzyczne.
mfa6085ebc44b7dc4_0000000000035
Nauczysz się
omówić podstawowe wydarzenia i fakty z życia i działalności Ryszarda Straussa;
wymieniać i scharakteryzować podstawowe nurty w twórczości Ryszarda Straussa;
wymieniać i krótko opisać najważniejsze dzieła Ryszarda Straussa;
wymieniać cechy muzyki Ryszarda Straussa i wytłumaczyć, na czym polegało nowatorstwo jego twórczości.
mfa6085ebc44b7dc4_0000000000041
Ryszard Strauss – życiorys
Rygsc4Y7p2hyx1
Fotografia przedstawia Ryszarda Straussa w fotelu spoglądającego w obiektyw aparatu. Mężczyzna ze smutną miną. Ubrany jest w białą koszulę i garnitur. ma kręcone włosy średniej długości i wąs. Fotografia jest czarno-biała.
Ryszard Strauss, Wikipedia, domena publiczna
Ryszard Strauss, niemiecki kompozytor i dyrygent epoki późnego romantyzmu, urodził się w 1864 r. w Monachium, zmarł w 1949 r. w Garmisch‑Partenkirchen. Jako syn waltornisty, pedagoga i dyrygenta orkiestry amatorskiej (Franza Straussa) bardzo wcześnie zaczął pobierać edukację muzyczną (jego pierwszym nauczycielem był właśnie ojciec). W 1882 r. Strauss rozpoczął studia na uniwersytecie monachijskim, jednak rok później wyjechał do Berlina. Niedługo potem został asystentem wybitnego dyrygenta Hansa von Bülowa (1830‑1894) w Meiningen, tam też poznał kompozytora Johannesa Brahmsa (1833‑1897). W tym czasie Strauss przeżył własny kompozytorski debiut, jakim była premiera poematu symfonicznego Don Juan w 1889 r. Następne lata przyniosły kolejne poematy: Ucieszne figle Dyla Sowizdrzała (1895 r.) oraz Tako rzecze Zaratustra (1896 r.). W pierwszym dziesięcioleciu XX w. Strauss skomponował swoje pierwsze znane opery: Salome (1905 r.) i Elektrę (1909 r.). Od 1919 r. pełnił funkcję dyrektora Opery Wiedeńskiej. W latach trzydziestych był prezesem niemieckiej Izby Muzycznej. Po drugiej wojnie światowej wypomniano mu niejednoznaczną postawę względem nazizmu.
Strauss był wielkim miłośnikiem podróży. Wielokrotnie odwiedzał Włochy i Grecję, a jako dyrygent koncertował niemal w całej Europie i obu Amerykach. Bardzo lubił prowadzić samochód, co uznawał za rodzaj relaksu. Pierwszy automobil zakupił już w 1907 r.
mfa6085ebc44b7dc4_0000000000047
Twórczość programowa: poematy symfoniczne
R1Wl2jc3qUFsl1
Fotografia przedstawia młodego Ryszarda Straussa w 1888 r. Mężczyzna z delikatnym wąsem, ubrany w białą koszulę i marynarkę.
Ryszard Strauss w 1888 r., na rok przed premierą „Don Juan”, static.prsa.pl, CC BY 3.0
W twórczości Ryszarda Straussa dominują dzieła programoweProgramowa muzykadzieła programowe i sceniczne. Do nurtu muzyki programowej należą poematy symfonicznePoemat symfonicznypoematy symfoniczne i symfonie programowe. Ich tematyka wiąże się przede wszystkim z wątkami literackimi (Don Kichot, Don Juan) i podaniami ludowymi (Dyl Sowizdrzał).
Strauss jest autorem ośmiu poematów symfonicznych, utrzymanych w różnej formie (allegro sonatowe, fantazja symfoniczna, rondo, wariacje), najczęściej z introdukcją i kodą. Pojawiają się w nich charakterystyczne motywy przewodnieTemat przewodnimotywy przewodnie, np. tematy Don Kichota i Sancho Pansy (Don Kichot), tematy Makbeta, lady Makbet, miłości małżeńskiej, zemsty, grozy i zwątpienia (Makbet), temat Dyla Sowizdrzała (Ucieszne figle Dyla Sowizdrzała). W niektórych poematach zauważyć można podtytuły i komentarze do akcji (Ucieszne figle Dyla Sowizdrzała) lub odniesienia do innych utworów, np. w Życiu bohatera występują cytaty z Don Juana oraz ze Śmierci i wyzwolenia.
mfa6085ebc44b7dc4_0000000000066
R73gyBVmmPCww1
Fotografia przedstawia nuty utworu Ryszarda Straussa „Tako rzecze Zaratustra”.
Ryszard Strauss, „Tako rzecze Zaratustra”, imslp.org, CC BY 3.0
Poematy symfoniczne Ryszarda Straussa to:
Z Italii – programem jest włoska kultura i krajobraz;
Don Juan – programem jest fragment wiersza Mikołaja Lenau’a (1802‑1850);
Makbet – programem jest dramat Williama Szekspira (1564‑1616) o tym samym tytule;
Śmierć i wyzwolenie – własny program, będący przedstawieniem przeżyć umierającego człowieka;
Ucieszne figle Dyla Sowizdrzała – programem jest ludowe podanie niemieckie na temat błazna i psotnika Dyla Sowizdrzała (1300‑1350);
Tako rzecze Zaratustra – program stanowi Zaratustra Friedricha Nietschego (1844‑1900);
Don Kichot – programem jest utwór Miguela de Cervantesa (1547‑1616) o tym samym tytule;
Życie bohatera – własny program, opisujący dzieje bohatera (bitwa, działania pokojowe, ucieczka od świata).
Prawdopodobnie najbardziej znanym poematem symfonicznymPoemat symfonicznypoematem symfonicznym Ryszarda Straussa jest Tako rzecze Zaratustra – monumentalna wieloczłonowa fantazja symfoniczna (części: Wschód słońca/ O wielkiej tęsknocie/ O radościach i namiętnościach/ Pieśń pogrzebowa/ O wiedzy/ Uzdrowiony/ Pieśń taneczna/ Pieśń nocnego wędrowca). Poemat wyzyskuje ogromną obsadę wykonawczą, w tym nietypowe instrumenty, jak organy, tuba czy rożek angielski. Francuski pisarz i krytyk Romain Rolland (1866‑1944) po premierze Tako rzecze Zaratustra napisał, że: Całą osobowość Ryszarda Straussa można znaleźć w tym utworze, jego wysokie aspiracje poetyckie, a także harmonię oraz orkiestralną śmiałość... Fanfarowy motyw czołowy kompozycji został wykorzystany w filmie 2001: Odyseja kosmiczna, pojawia się też często w spotach reklamowych. Wysłuchajmy teraz początkowego fragmentu tego poematu. Po zakończeniu odtwarzania wymieńmy się spostrzeżeniami.
RJaYRsromEdQV
Utwór muzyczny: Tako rzecze Zaratustra. Chicago Symphony Orchestra (Ryszard Strauss). Kompozycja posiada umiarkowane tempo. Cechuje się tajemniczym, złowrogim charakterem.
Utwór muzyczny: Tako rzecze Zaratustra. Chicago Symphony Orchestra (Ryszard Strauss). Kompozycja posiada umiarkowane tempo. Cechuje się tajemniczym, złowrogim charakterem.
Ryszard Strauss, „Tako rzecze Zaratustra”, online-skills, CC BY 3.0
Ryszard Strauss, „Tako rzecze Zaratustra”, online-skills, CC BY 3.0
Ryszard Strauss, „Tako rzecze Zaratustra”, online-skills, CC BY 3.0
Ryszard Strauss, „Tako rzecze Zaratustra”, online-skills, CC BY 3.0
Utwór muzyczny: Tako rzecze Zaratustra. Chicago Symphony Orchestra (Ryszard Strauss). Kompozycja posiada umiarkowane tempo. Cechuje się tajemniczym, złowrogim charakterem.
mfa6085ebc44b7dc4_0000000000090
Twórczość programowa: symfonie programowe
RqJatMTqAv4Ry1
Fotografia przedstawia nuty utworu Ryszarda Straussa „Symfonia alpejska”.
Ryszard Strauss, „Symfonia alpejska”, imslp.org, CC BY 3.0
W nurcie muzyki programowejProgramowa muzykamuzyki programowej Ryszarda Straussa pozostają także jego symfonie programowe: Symfonia domowa (Sinfonia domestica) i Symfonia alpejska.
Symfonia domowa na wielką orkiestrę przedstawia dzień z życia rodziny. Składa się z czterech części. W pierwszej, opartej na formie sonatowej, pojawiają się tematy ojca (F‑dur), matki (H‑dur) i dziecka (D‑dur); w drugiej (scherzo) przedstawione są zabawy dziecka; trzecia (adagio) opisuje scenę miłosną; ostatnia (w formie fugi) – spór i pojednanie rodziny. Wysłuchajmy początkowego fragmentu pierwszej części Symfonii domowej Ryszarda Straussa. Zwróćmy uwagę na pojawiające się bezpośrednio po sobie cztery różne tematy muzyczne przypisane ojcu.
R1MhYLCjC9PTq
Utwór muzyczny: Symfonia domowa. Autor: Ryszard Strauss. Kompozycja posiada zróżnicowane tempo zmieniające się w trakcie utworu. Cechuje się miłosnym, spokojnym charakterem.
Utwór muzyczny: Symfonia domowa. Autor: Ryszard Strauss. Kompozycja posiada zróżnicowane tempo zmieniające się w trakcie utworu. Cechuje się miłosnym, spokojnym charakterem.
Ryszard Strauss, „Symfonia domowa cz. 1”, fragment, online-skills, CC BY 3.0
Ryszard Strauss, „Symfonia domowa cz. 1”, fragment, online-skills, CC BY 3.0
Ryszard Strauss, „Symfonia domowa cz. 1”, fragment, online-skills, CC BY 3.0
Ryszard Strauss, „Symfonia domowa cz. 1”, fragment, online-skills, CC BY 3.0
Utwór muzyczny: Symfonia domowa. Autor: Ryszard Strauss. Kompozycja posiada zróżnicowane tempo zmieniające się w trakcie utworu. Cechuje się miłosnym, spokojnym charakterem.
Pierwszy, żywy i radosny, zaprezentowany przez wiolonczelę:
RH2W7g2BgIj8D1
Fotografia przedstawia zapis nut na wiolonczelę.
Pierwszy, żywy i radosny, zaprezentowany przez wiolonczelę, online-skills, CC BY 3.0
RdhJFhFdx09Ad1
Fotografia przedstawia zapis nut, wykonany na oboju.
Drugi, marzycielski, wykonany na oboju, online-skills, CC BY 3.0
R1EIwrvbZU6AU1
Fotografia przedstawia zapis nut zaprezentowany przez klarnet.
Trzeci, nastrojowy, zaprezentowany przez klarnet, online-skills, CC BY 3.0
REGjs7lWtA7Qt1
Fotografia przedstawia zapis nut, zagrany przez instrumenty smyczkowe.
Czwarty, namiętny, zagrany przez instrumenty smyczkowe, online-skills, CC BY 3.0
Symfonia alpejska (o podtytule Dzień w wysokich górach) z 1915 r. to rodzaj rozbudowanego poematu symfonicznego. Składa się z 21 części – epizodów – będących ilustracjami górskiego krajobrazu. Utrzymana jest w formie łukowej – rozpoczyna ją epizod Noc – Wschód słońca, a kończy Zachód słońca – Noc. Na symfonię składają się części: Noc/ Wschód słońca/ Wejście w górę/ Wędrówka brzegiem strumienia/ Wodospad/ Kwietne łąki/ Hala/ Przez zarośla i chaszcze/ Podejście/ Lodowiec/ Niebezpieczne momenty/ Szczyt/ Mgły/ Słońce powoli zakrywają chmury/ Elegia/ Cisza przed burzą/ Burza i wicher/ Zejście/ Zachód słońca/ Echo/ Noc. Wysłuchajmy początkowego fragmentu Symfonii alpejskiej Ryszarda Straussa. Wymieńmy się uwagami na temat utworu po zakończeniu jego prezentacji.
RHfecq8iLs8yr
Utwór muzyczny: Symfonia alpejska. Autor: Ryszard Strauss. Kompozycja posiada wolne tempo. Cechuje się spokojnym charakterem.
Utwór muzyczny: Symfonia alpejska. Autor: Ryszard Strauss. Kompozycja posiada wolne tempo. Cechuje się spokojnym charakterem.
Ryszard Strauss, „Symfonia alpejska”, fragment, online-skills, CC BY 3.0
Ryszard Strauss, „Symfonia alpejska”, fragment, online-skills, CC BY 3.0
Ryszard Strauss, „Symfonia alpejska”, fragment, online-skills, CC BY 3.0
Ryszard Strauss, „Symfonia alpejska”, fragment, online-skills, CC BY 3.0
Utwór muzyczny: Symfonia alpejska. Autor: Ryszard Strauss. Kompozycja posiada wolne tempo. Cechuje się spokojnym charakterem.
mfa6085ebc44b7dc4_0000000000104
Dzieła sceniczne: opery
R1AWLr01bBFdB1
Fotografia przedstawia karykaturę Ryszarda Straussa, dyrygującego operą „Elektra”. Mężczyzna ukazany we fraku, grający na trąbce.
Karykatura Ryszarda Straussa, dyrygującego operą „Elektra”, photographersdirect.com, CC BY 3.0
Drugi istotny nurt w twórczości Ryszarda Straussa stanowią dzieła sceniczne. Za pierwsze, najważniejsze opery kompozytora uchodzą jednoaktowe Salome (1905) i Elektra (1909). Obie wywodzą się z koncepcji dramatu muzycznego Ryszarda Wagnera (1813‑1883). Można je postrzegać jako udramatyzowane poematy symfoniczne o niezwykle silnym ładunku emocjonalnym, osiągniętym głównie poprzez wprowadzenie monumentalnej obsady wykonawczej (w tym nietypowe instrumenty, jak glockenspiel, czelesta, fisharmonia, heckelfon czy tuba), wyzyskanie różnorodnych aspektów kolorystycznych (jaskrowość, ostrość brzmienia), obfite stosowanie chromatykiChromatykachromatyki oraz bogate wykorzystanie ekspresji ludzkiego głosu. Opery te otwierają drogę nowemu kierunkowi muzycznemu XX w. – ekspresjonizmowiEkspresjonizmekspresjonizmowi.
Opera Salome na podstawie dramatu Oscara Wilde (1854‑1900) przedstawia losy biblijnej bohaterki, córki Herodiady i pasierbicy Heroda Antypasa (ok. 22 p. n. e. - ok. 39 n. e.), tetrarchy Galilei. Dziewczyna swym tańcem tak oczarowuje ojczyma, że ten przyrzeka spełnić każde jej życzenie, na co ona prosi o głowę Jana Chrzciciela, podaną na tacy. Gdy tak się staje, namiętnie całuje zmarłego w usta, czym wzbudza przerażenie Heroda i zostaje skazana na śmierć. Kulminacyjnym fragmentem opery, wystawianym nieraz jako odrębny utwór, jest Taniec siedmiu zasłon, w którym Salome zrzuca z siebie kolejne zasłony, doprowadzając Heroda do ekstazy. Z uwagi na rozwiązania muzyczne (bogactwo chromatyki, harmonika wykraczająca poza system dur‑moll, rola instrumentacjiInstrumentacjainstrumentacji) i aspekt moralny, fragment ten był przyczyną skandali i ingerencji cenzury. Wysłuchajmy teraz pierwszej sceny z opery Salome Ryszarda Straussa. Po zakończeniu odtwarzania, wymieńmy się spostrzeżeniami.
RPGGhcKGJirNw
Utwór muzyczny: Salome. Wykonawca: Berlin Opera Orchestra (Ryszard Strauss). Kompozycja posiada szybkie tempo. Cechuje się żywiołowym charakterem.
Utwór muzyczny: Salome. Wykonawca: Berlin Opera Orchestra (Ryszard Strauss). Kompozycja posiada szybkie tempo. Cechuje się żywiołowym charakterem.
Ryszard Strauss, „Salome”, fragment, online-skills, CC BY 3.0
Ryszard Strauss, „Salome”, fragment, online-skills, CC BY 3.0
Ryszard Strauss, „Salome”, fragment, online-skills, CC BY 3.0
Ryszard Strauss, „Salome”, fragment, online-skills, CC BY 3.0
Utwór muzyczny: Salome. Wykonawca: Berlin Opera Orchestra (Ryszard Strauss). Kompozycja posiada szybkie tempo. Cechuje się żywiołowym charakterem.
Opera Elektra według tragedii Sofoklesa przedstawia dzieje bohaterki mitologicznej, szukającej zemsty na matce, która (wraz z kochankiem) zabiła jej ojca. Pomimo dopełnienia zemsty, Elektra nie doznaje ukojenia; rozpoczyna więc ekstatyczny taniec, którego nie przerywa i umiera. W operze Elektra, podobnie jak w Salome, największy nacisk położono na ukazanie niezwykłych, wręcz chorobliwych emocji bohaterów, które muzycznie odwzorowano poprzez wprowadzenie ogromnego składu orkiestrowego (trzy zespoły smyczkowe, sekcja dęta obejmująca 40 muzyków), stosowanie harmoniki wykraczającej poza system dur‑moll oraz wyzyskiwanie możliwości ekspresyjnych ludzkiego głosu (fragmenty deklamacyjne, szepty, krzyki). Na uwagę zasługują też pojawiające się tematy przewodnieTemat przewodnitematy przewodnie (motyw śmierci, zabitego Agamemnona - ojca Elektry, zemsty itd.). Wysłuchajmy teraz fragmentu uwertury do opery Elektra Ryszarda Straussa. Po zakończeniu odtwarzania, wymieńmy się spostrzeżeniami.
R1capoZ6p0zgA
Utwór muzyczny: Elektra. Wykonawca: Vienna Philharmonic Orchestra (Ryszard Strauss). Kompozycja posiada umiarkowane tempo. Cechuje się majestatycznym charakterem.
Utwór muzyczny: Elektra. Wykonawca: Vienna Philharmonic Orchestra (Ryszard Strauss). Kompozycja posiada umiarkowane tempo. Cechuje się majestatycznym charakterem.
Ryszard Strauss, „Elektra”, fragment, online-skills, CC BY 3.0
Ryszard Strauss, „Elektra”, fragment, online-skills, CC BY 3.0
Ryszard Strauss, „Elektra”, fragment, online-skills, CC BY 3.0
Ryszard Strauss, „Elektra”, fragment, online-skills, CC BY 3.0
Utwór muzyczny: Elektra. Wykonawca: Vienna Philharmonic Orchestra (Ryszard Strauss). Kompozycja posiada umiarkowane tempo. Cechuje się majestatycznym charakterem.
Późniejsze opery Ryszarda Straussa często wykorzystują tematykę mitologiczną (Ariadna na Naxos, Helena Egipska, Dafne), baśniową (Milcząca kobieta) czy komiczną (Arabella, Intermezzo). Za najsłynniejszą uchodzi opera komiczna Kawaler srebrnej róży, przedstawiająca dzieje młodego arystokraty Oktawiana i jego ukochanej Zosi, za czasów panowania w Wiedniu cesarzowej Marii Teresy.
Inne kompozycje
R1KuftoMfRVyM1
Fotografia przedstawia Ryszarda Straussa na karykaturze (aluzja do opery „Salome”). Mężczyzna niesie tacę, na której leży jego głowa. Ilustracja jest czarno-biała. Mężczyzna ubrany jest we frak i koszulę.
Ryszard Strauss na karykaturze (aluzja do opery „Salome”), Wikipedia, domena publiczna
Ryszard Strauss jest także twórcą licznych koncertów na instrumenty solowe i orkiestrę (dwa koncerty na waltornię i orkiestrę; koncert na obój i małą orkiestrę; koncert na klarnet, fagot, orkiestrę smyczkową i harfę), utworów kameralnych (kwartety fortepianowe, sonaty i sonatiny), a także pieśni (np. Cztery ostatnie pieśni na głos wysoki i orkiestrę). Za chwilę wysłuchamy czterech fragmentów różnorodnych kompozycji Ryszarda Straussa: pierwszej części Koncertu Es‑dur na waltornię i orkiestrę op. 11 (w transkrypcji na waltornię i fortepian), Kwartetu fortepianowego c‑moll op. 13, pierwszej części Sonaty na wiolonczelę i fortepian op. 6 oraz pierwszej pieśni z cyklu 6 Lieder op. 68 o tytule An die Nacht. Po zakończeniu odtwarzania, wymieńmy się spostrzeżeniami.
R7W17wmgWNKT81
Utwór muzyczny: Strauss - Koncert Es-dur na waltornię i orkiestrę op. 11, cz. 1, t. 1-68. Kompozycja posiada umiarkowane tempo. Cechuje się majestatycznym charakterem.
Utwór muzyczny: Strauss - Koncert Es-dur na waltornię i orkiestrę op. 11, cz. 1, t. 1-68. Kompozycja posiada umiarkowane tempo. Cechuje się majestatycznym charakterem.
Ryszard Strauss, „Koncert Es-dur na waltornię i orkiestrę” op. 11 (transkrypcja na waltornię i fortepian), AMFN, CC BY 3.0
Ryszard Strauss, „Koncert Es-dur na waltornię i orkiestrę” op. 11 (transkrypcja na waltornię i fortepian), AMFN, CC BY 3.0
Utwór muzyczny: Strauss - Koncert Es-dur na waltornię i orkiestrę op. 11, cz. 1, t. 1-68. Kompozycja posiada umiarkowane tempo. Cechuje się majestatycznym charakterem.
R1PmtriCC4Xlj1
Utwór muzyczny: Strauss - 6 Lieder op. 68.1 An die nacht. Kompozycja posiada umiarkowane tempo. Cechuje się majestatycznym charakterem.
Utwór muzyczny: Strauss - 6 Lieder op. 68.1 An die nacht. Kompozycja posiada umiarkowane tempo. Cechuje się majestatycznym charakterem.
Ryszard Strauss, „6 Lieder” op. 68 nr 1 - „An die Nacht”, AMFN, CC BY 3.0
Ryszard Strauss, „6 Lieder” op. 68 nr 1 - „An die Nacht”, AMFN, CC BY 3.0
Utwór muzyczny: Strauss - 6 Lieder op. 68.1 An die nacht. Kompozycja posiada umiarkowane tempo. Cechuje się majestatycznym charakterem.
mfa6085ebc44b7dc4_0000000000120
Podsumowanie
R1WXp10NrZRHj1
Fotografia przedstawia Ryszarda Straussa w podeszłym wieku. Uśmiechnięty, łysy staruszek. Mężczyzna ubrany w białą koszulę i czarny frak. Fotografia jest czarno-biała.
Ryszard Strauss, Wikipedia, domena publiczna
Ryszard Strauss, niemiecki kompozytor i dyrygent epoki późnego romantyzmu, zasłynął głównie jako twórca muzyki programowej i scenicznej. W pierwszym z nurtów na uwagę zwracają jego liczne poematy symfoniczne (z których najbardziej znany to Tako rzecze Zaratustra na podstawie dramatu Friedricha Nietsche) oraz symfonie programowe: Symfonia domowa (przedstawiająca dzień z życia rodziny) i Symfonia alpejska (ilustrująca górski krajobraz). W nurcie muzyki scenicznej Straussa szczególnie wyróżniają się jednaktowe opery Salome i Elektra, przedstawiające tragiczne, pełne emocji losy dwóch bohaterek (biblijnej i mitologicznej). Dzieła te wykorzystują monumentalną obsadę wykonawczą, bogatą kolorystykę, harmonię wykraczającą poza system dur‑moll oraz nietypowe sposoby wykorzystania ludzkiego głosu (deklamacje, szepty, krzyki), tym samym otwierając drzwi nowemu kierunkowi muzycznemu XX w. – ekspresjonizmowi. Strauss jest także twórcą muzyki autonomicznej (koncertów na instrumenty solowe i orkiestrę, kwartetów fortepianowych, sonat) oraz pieśni. Jego muzykę cechuje skłonność do monumentalizacji obsady, świadome operowanie barwą, chętne sięganie po chromatykę oraz odnoszenie się do tradycyjnych modeli formalnych, jak forma sonatowa, wariacje czy rondo.
mfa6085ebc44b7dc4_0000000000142
Nietypowe instrumenty w orkiestrze Ryszarda Straussa.
R9cHzPqe9n6ej1
Ilustracja interaktywna przedstawia: glockenspiel – instrument muzyczny z rodziny idiofonów. Podobny do cymbałków. Płytki są szare, a pałki czarne, zakończone kulkami. Dźwięk wydobywa się przez uderzanie metalowych płytek zwykle pałką o twardej, metalowej zwykle główce. Dodatkowo na ilustracji umieszczono następujące informacje: 1. Ryszard Strauss często wyzyskiwał w swoich kompozycjach brzmienie nietypowych, mało popularnych instrumentów. Przyjrzyjmy się niektórym z nich. 2. Glockenspiel to instrument muzyczny z grupy idiofonów, znany też pod nazwą dzwonków orkiestrowych. Dźwięk wydobywa się w nim poprzez uderzanie metalowych płytek pałką o metalowej lub drewnianej główce. Rozłożenie płytek przypomina układ klawiszy fortepianu. Skala dzwonków obejmuje przeszło dwie oktawy (od b1 do c4 lub e4). Instrument wprowadzony został do orkiestry symfonicznej w XVIII w.
Ilustracja interaktywna przedstawia: glockenspiel – instrument muzyczny z rodziny idiofonów. Podobny do cymbałków. Płytki są szare, a pałki czarne, zakończone kulkami. Dźwięk wydobywa się przez uderzanie metalowych płytek zwykle pałką o twardej, metalowej zwykle główce. Dodatkowo na ilustracji umieszczono następujące informacje: 1. Ryszard Strauss często wyzyskiwał w swoich kompozycjach brzmienie nietypowych, mało popularnych instrumentów. Przyjrzyjmy się niektórym z nich. 2. Glockenspiel to instrument muzyczny z grupy idiofonów, znany też pod nazwą dzwonków orkiestrowych. Dźwięk wydobywa się w nim poprzez uderzanie metalowych płytek pałką o metalowej lub drewnianej główce. Rozłożenie płytek przypomina układ klawiszy fortepianu. Skala dzwonków obejmuje przeszło dwie oktawy (od b1 do c4 lub e4). Instrument wprowadzony został do orkiestry symfonicznej w XVIII w.
Glockenspiel, online-skills, CC BY 3.0
RXmrrL6HHQuW61
Ilustracja interaktywna przedstawia czelestę. Instrument jest podobny do pianina i ma kolor brązowy. Klawisze są czarne i białe. Widać miejsce na nuty. Dodatkowo na ilustracji umieszczono następujące informacje: Czelesta to instrument muzyczny z grupy idiofonów klawiszowych, wynaleziony pod koniec XIX w. Dźwięk powstaje w nim w wyniku uderzania młoteczków (uruchamianych przy pomocy klawiszy) w metalowe płytki. Czelesta posiada delikatne, bajkowe brzmienie, zbliżone do odgłosów dzwonków. Skala instrumentu przypada na dźwięki od c1 do c5.
Ilustracja interaktywna przedstawia czelestę. Instrument jest podobny do pianina i ma kolor brązowy. Klawisze są czarne i białe. Widać miejsce na nuty. Dodatkowo na ilustracji umieszczono następujące informacje: Czelesta to instrument muzyczny z grupy idiofonów klawiszowych, wynaleziony pod koniec XIX w. Dźwięk powstaje w nim w wyniku uderzania młoteczków (uruchamianych przy pomocy klawiszy) w metalowe płytki. Czelesta posiada delikatne, bajkowe brzmienie, zbliżone do odgłosów dzwonków. Skala instrumentu przypada na dźwięki od c1 do c5.
Czelesta, yamaha.com, CC BY 3.0
R1epBbwuSympM1
Ilustracja interaktywna przedstawia: Fisharmonia. Instrument jest podobny do pianina i ma kolor brązowy. Klawisze są czarne i białe. Widać miejsce na nuty. Dodatkowo na ilustracji umieszczono następujące informacje: Choć wyglądem przypomina pianino, fisharmonia jest instrumentem z grupy dętych. Dźwięk powstaje w niej poprzez tłoczenie bądź zasysanie powietrza w miechach. Fisharmonia nigdy nie znalazła zastosowania jako instrument koncertowy. Używana była głównie w kaplicach i niewielkich kościołach, w zastępstwie organów.
Ilustracja interaktywna przedstawia: Fisharmonia. Instrument jest podobny do pianina i ma kolor brązowy. Klawisze są czarne i białe. Widać miejsce na nuty. Dodatkowo na ilustracji umieszczono następujące informacje: Choć wyglądem przypomina pianino, fisharmonia jest instrumentem z grupy dętych. Dźwięk powstaje w niej poprzez tłoczenie bądź zasysanie powietrza w miechach. Fisharmonia nigdy nie znalazła zastosowania jako instrument koncertowy. Używana była głównie w kaplicach i niewielkich kościołach, w zastępstwie organów.
Fisharmonia, wikimedia.org, CC BY 3.0
R12IrsPLtjEe61
Ilustracja interaktywna przedstawia: Rożek angielski. Fotografia przedstawia rożek angielski - instrument dęty drewniany z grupy aerofonów stroikowych. Instrument składa się z podłużnej czarnej rury, zakończonej charakterystycznym gruszkowatym rozszerzeniem. Dodatkowo na ilustracji umieszczono następujące informacje: Rożek angielski to odmiana oboju, charakteryzująca się specyficznym, melancholijnym, głębokim brzmieniem. Skala instrumentu (od e do b2) jest o kwintę niższa niż oboju. Szczególną popularność zdobył w XIX w.
Ilustracja interaktywna przedstawia: Rożek angielski. Fotografia przedstawia rożek angielski - instrument dęty drewniany z grupy aerofonów stroikowych. Instrument składa się z podłużnej czarnej rury, zakończonej charakterystycznym gruszkowatym rozszerzeniem. Dodatkowo na ilustracji umieszczono następujące informacje: Rożek angielski to odmiana oboju, charakteryzująca się specyficznym, melancholijnym, głębokim brzmieniem. Skala instrumentu (od e do b2) jest o kwintę niższa niż oboju. Szczególną popularność zdobył w XIX w.
Rożek angielski, wikimedia.org, CC BY-SA 3.0
R1HRVoEGASQP51
Ilustracja interaktywna przedstawia: Heckelfon. Instrument dęty drewniany z grupy aerofonów dwustroikowych. Jest koloru czarnego ze srebrnymi klawiszami. Dodatkowo na ilustracji umieszczono następujące informacje: Heckelfon to instrument dęty drewniany. Został wynaleziony na początku XX w. przez Wilhelma Heckela i jego synów. Wyglądem przypomina obój, lecz jest strojony oktawę niżej; posiada też ciemniejszy, bardziej przenikliwy dźwięk. Jego skala obejmuje dźwięki od A do g2.
Ilustracja interaktywna przedstawia: Heckelfon. Instrument dęty drewniany z grupy aerofonów dwustroikowych. Jest koloru czarnego ze srebrnymi klawiszami. Dodatkowo na ilustracji umieszczono następujące informacje: Heckelfon to instrument dęty drewniany. Został wynaleziony na początku XX w. przez Wilhelma Heckela i jego synów. Wyglądem przypomina obój, lecz jest strojony oktawę niżej; posiada też ciemniejszy, bardziej przenikliwy dźwięk. Jego skala obejmuje dźwięki od A do g2.
Heckelfon, wikimedia.org, CC BY-SA 3.0
R9i2RwCGyEnx31
Ilustracja interaktywna przedstawia tubę. Instrument dęty blaszany z grupy aerofonów ustnikowych. Tuba składa się z długiej rury rozpoczynającej się ustnikiem, wielokrotnie zwiniętej, rozszerzającej się stożkowo i zakończonej czarą głosową. Jest koloru złotego, pięknie się błyszczy. Dodatkowo na ilustracji umieszczono następujące informacje: Tuba to największy i najniżej brzmiący instrument dęty blaszany. Jej skala wynosi od D1 do d1. Instrument składa się z długiej, wielokrotnie zwiniętej rury, z jednej strony zakończonej ustnikiem, z drugiej rozszerzającą się czarą głosową. Pełną skalę chromatyczną na tubie uzyskuje się poprzez naciśnięcie odpowiednich wentyli. W skład orkiestry symfonicznej tuba weszła w I połowie XIX w.
Ilustracja interaktywna przedstawia tubę. Instrument dęty blaszany z grupy aerofonów ustnikowych. Tuba składa się z długiej rury rozpoczynającej się ustnikiem, wielokrotnie zwiniętej, rozszerzającej się stożkowo i zakończonej czarą głosową. Jest koloru złotego, pięknie się błyszczy. Dodatkowo na ilustracji umieszczono następujące informacje: Tuba to największy i najniżej brzmiący instrument dęty blaszany. Jej skala wynosi od D1 do d1. Instrument składa się z długiej, wielokrotnie zwiniętej rury, z jednej strony zakończonej ustnikiem, z drugiej rozszerzającą się czarą głosową. Pełną skalę chromatyczną na tubie uzyskuje się poprzez naciśnięcie odpowiednich wentyli. W skład orkiestry symfonicznej tuba weszła w I połowie XIX w.
Tuba, wikimedia.org, CC BY-SA 4.0
R7NDR9C6ZPxFm1
ilustracja interaktywna przedstawia harfę − instrument strunowy szarpany (chordofon) w kształcie stylizowanego trójkąta, którego jeden bok stanowi rozszerzające się ku dołowi pudło rezonansowe. Z niego wychodzi 46 lub 47 strun naciągniętych na stalowe kołki, tkwiące w górnej ramie. Harfa ma jasny różowy i złoty kolor. Dodatkowo na ilustracji umieszczono następujące informacje: Harfa to instrument strunowy szarpany, posiadający 46 lub 47 strun zamieszczonych na trójkątnej ramie. Struny nastrojone są na dźwięki gamy Ces-dur, a do ich przestrajania służy siedem pedałów. Historia harfy sięga czasów starożytnych. Instrument po raz pierwszy znalazł się w orkiestrze symfonicznej w epoce baroku (kompozycje Jerzego Fryderyka Haendla i Christopha Willibalda Glucka), lecz największą popularność przeżywał w XIX w., także jako instrument koncertowy.
ilustracja interaktywna przedstawia harfę − instrument strunowy szarpany (chordofon) w kształcie stylizowanego trójkąta, którego jeden bok stanowi rozszerzające się ku dołowi pudło rezonansowe. Z niego wychodzi 46 lub 47 strun naciągniętych na stalowe kołki, tkwiące w górnej ramie. Harfa ma jasny różowy i złoty kolor. Dodatkowo na ilustracji umieszczono następujące informacje: Harfa to instrument strunowy szarpany, posiadający 46 lub 47 strun zamieszczonych na trójkątnej ramie. Struny nastrojone są na dźwięki gamy Ces-dur, a do ich przestrajania służy siedem pedałów. Historia harfy sięga czasów starożytnych. Instrument po raz pierwszy znalazł się w orkiestrze symfonicznej w epoce baroku (kompozycje Jerzego Fryderyka Haendla i Christopha Willibalda Glucka), lecz największą popularność przeżywał w XIX w., także jako instrument koncertowy.
Harfa, online-skills, CC BY 3.0
mfa6085ebc44b7dc4_0000000000236
Zadania
R11zvSJQYYS4q
Ćwiczenie 1
Wskaż daty życia Ryszarda Straussa.
1856–1939
1876–1964
1864–1949
1846–1939
R151YreGqZhbp
Ćwiczenie 2
Wskaż cechy muzyki Ryszarda Straussa.
Dominacja muzyki programowej.
Przewaga monumentalnej obsady.
Dominacja muzyki diatonicznej, bazującej wyłącznie na dźwiękach danej gamy durowej lub molowej.
Nawiązania do tradycyjnych modeli formalnych, jak forma sonatowa, wariacje czy rondo.
Uporządkuj tytuły części poematu symfonicznego Tako rzecze Zaratustra Ryszarda Straussa zgodnie z prawidłową kolejnością. Wschód słońca. Możliwe odpowiedzi: 1. Część IV, 2. Część II, 3. Część VII, 4. Część I, 5. Część VIII, 6. Część III, 7. Część VI, 8. Część V. O wielkiej tęsknocie. Możliwe odpowiedzi: 1. Część IV, 2. Część II, 3. Część VII, 4. Część I, 5. Część VIII, 6. Część III, 7. Część VI, 8. Część V. O radościach i namiętnościach. Możliwe odpowiedzi: 1. Część IV, 2. Część II, 3. Część VII, 4. Część I, 5. Część VIII, 6. Część III, 7. Część VI, 8. Część V Pieśń pogrzebowa Możliwe odpowiedzi: 1. Część IV, 2. Część II, 3. Część VII, 4. Część I, 5. Część VIII, 6. Część III, 7. Część VI, 8. Część V. O wiedzy. Możliwe odpowiedzi: 1. Część IV, 2. Część II, 3. Część VII, 4. Część I, 5. Część VIII, 6. Część III, 7. Część VI, 8. Część V. Uzdrowiony. Możliwe odpowiedzi: 1. Część IV, 2. Część II, 3. Część VII, 4. Część I, 5. Część VIII, 6. Część III, 7. Część VI, 8. Część V. Pieśń taneczna. Możliwe odpowiedzi: 1. Część IV, 2. Część II, 3. Część VII, 4. Część I, 5. Część VIII, 6. Część III, 7. Część VI, 8. Część V. Pieśń nocnego wędrowca. Możliwe odpowiedzi: 1. Część IV, 2. Część II, 3. Część VII, 4. Część I, 5. Część VIII, 6. Część III, 7. Część VI, 8. Część V.
Uporządkuj tytuły części poematu symfonicznego Tako rzecze Zaratustra Ryszarda Straussa zgodnie z prawidłową kolejnością. Wschód słońca. Możliwe odpowiedzi: 1. Część IV, 2. Część II, 3. Część VII, 4. Część I, 5. Część VIII, 6. Część III, 7. Część VI, 8. Część V. O wielkiej tęsknocie. Możliwe odpowiedzi: 1. Część IV, 2. Część II, 3. Część VII, 4. Część I, 5. Część VIII, 6. Część III, 7. Część VI, 8. Część V. O radościach i namiętnościach. Możliwe odpowiedzi: 1. Część IV, 2. Część II, 3. Część VII, 4. Część I, 5. Część VIII, 6. Część III, 7. Część VI, 8. Część V Pieśń pogrzebowa Możliwe odpowiedzi: 1. Część IV, 2. Część II, 3. Część VII, 4. Część I, 5. Część VIII, 6. Część III, 7. Część VI, 8. Część V. O wiedzy. Możliwe odpowiedzi: 1. Część IV, 2. Część II, 3. Część VII, 4. Część I, 5. Część VIII, 6. Część III, 7. Część VI, 8. Część V. Uzdrowiony. Możliwe odpowiedzi: 1. Część IV, 2. Część II, 3. Część VII, 4. Część I, 5. Część VIII, 6. Część III, 7. Część VI, 8. Część V. Pieśń taneczna. Możliwe odpowiedzi: 1. Część IV, 2. Część II, 3. Część VII, 4. Część I, 5. Część VIII, 6. Część III, 7. Część VI, 8. Część V. Pieśń nocnego wędrowca. Możliwe odpowiedzi: 1. Część IV, 2. Część II, 3. Część VII, 4. Część I, 5. Część VIII, 6. Część III, 7. Część VI, 8. Część V.
Uporządkuj tytuły części poematu symfonicznego Tako rzecze Zaratustra Ryszarda Straussa zgodnie z prawidłową kolejnością.
Część V , Część III, Część VII, Część II, Część VIII, Część VI, Część I, Część IV
Wschód słońca
O wielkiej tęsknocie
O radościach i namiętnościach
Pieśń pogrzebowa
O wiedzy
Uzdrowiony
Pieśń taneczna
Pieśń nocnego wędrowca
Rz1t2VkoGiV65
Ćwiczenie 5
R1DNe7ofYV4sv
Ćwiczenie 6
Przyporządkuj tytuły kompozycji Ryszarda Straussa do właściwych opisów. Ucieszne figle Dyla Sowizdrzała. Możliwe odpowiedzi: 1. utwór przedstawiający dzieje mitologicznej bohaterki, szukającej zemsty na matce, która (wraz z kochankiem) zabiła jej ojca. W kompozycji szczególnie wyzyskany jest element emocjonalny, cechuje ją wielka obsada instrumentalna i bogate wykorzystanie ekspresji głosu ludzkiego. 2. utwór przedstawia dzień z życia rodziny. Składa się z czterech części, jak zabawy dziecka, scena miłosna, spór i pojednanie. Pojawiają się charakterystyczne tematy muzyczne (ojca, matki, dziecka). 3. utwór przedstawia dzieje bohatera ludowych niemieckich podań, błazna i psotnika. W kompozycji pojawia się temat tytułowej postaci, a także charakterystyczne komentarze słowne akcji. 4. to rodzaj rozbudowanego poematu symfonicznego. Składa się z 21 części, będących ilustracjami górskiego krajobrazu. Utwór utrzymany jest w formie łukowej – rozpoczyna go epizod Noc – Wschód słońca, a kończy Zachód słońca – Noc. Symfonia domowa. Możliwe odpowiedzi: 1. utwór przedstawiający dzieje mitologicznej bohaterki, szukającej zemsty na matce, która (wraz z kochankiem) zabiła jej ojca. W kompozycji szczególnie wyzyskany jest element emocjonalny, cechuje ją wielka obsada instrumentalna i bogate wykorzystanie ekspresji głosu ludzkiego. 2. utwór przedstawia dzień z życia rodziny. Składa się z czterech części, jak zabawy dziecka, scena miłosna, spór i pojednanie. Pojawiają się charakterystyczne tematy muzyczne (ojca, matki, dziecka). 3. utwór przedstawia dzieje bohatera ludowych niemieckich podań, błazna i psotnika. W kompozycji pojawia się temat tytułowej postaci, a także charakterystyczne komentarze słowne akcji. 4. to rodzaj rozbudowanego poematu symfonicznego. Składa się z 21 części, będących ilustracjami górskiego krajobrazu. Utwór utrzymany jest w formie łukowej – rozpoczyna go epizod Noc – Wschód słońca, a kończy Zachód słońca – Noc. Symfonia alpejska. Możliwe odpowiedzi: 1. utwór przedstawiający dzieje mitologicznej bohaterki, szukającej zemsty na matce, która (wraz z kochankiem) zabiła jej ojca. W kompozycji szczególnie wyzyskany jest element emocjonalny, cechuje ją wielka obsada instrumentalna i bogate wykorzystanie ekspresji głosu ludzkiego. 2. utwór przedstawia dzień z życia rodziny. Składa się z czterech części, jak zabawy dziecka, scena miłosna, spór i pojednanie. Pojawiają się charakterystyczne tematy muzyczne (ojca, matki, dziecka). 3. utwór przedstawia dzieje bohatera ludowych niemieckich podań, błazna i psotnika. W kompozycji pojawia się temat tytułowej postaci, a także charakterystyczne komentarze słowne akcji. 4. to rodzaj rozbudowanego poematu symfonicznego. Składa się z 21 części, będących ilustracjami górskiego krajobrazu. Utwór utrzymany jest w formie łukowej – rozpoczyna go epizod Noc – Wschód słońca, a kończy Zachód słońca – Noc. Elektra. Możliwe odpowiedzi: 1. utwór przedstawiający dzieje mitologicznej bohaterki, szukającej zemsty na matce, która (wraz z kochankiem) zabiła jej ojca. W kompozycji szczególnie wyzyskany jest element emocjonalny, cechuje ją wielka obsada instrumentalna i bogate wykorzystanie ekspresji głosu ludzkiego. 2. utwór przedstawia dzień z życia rodziny. Składa się z czterech części, jak zabawy dziecka, scena miłosna, spór i pojednanie. Pojawiają się charakterystyczne tematy muzyczne (ojca, matki, dziecka). 3. utwór przedstawia dzieje bohatera ludowych niemieckich podań, błazna i psotnika. W kompozycji pojawia się temat tytułowej postaci, a także charakterystyczne komentarze słowne akcji. 4. to rodzaj rozbudowanego poematu symfonicznego. Składa się z 21 części, będących ilustracjami górskiego krajobrazu. Utwór utrzymany jest w formie łukowej – rozpoczyna go epizod Noc – Wschód słońca, a kończy Zachód słońca – Noc.
Przyporządkuj tytuły kompozycji Ryszarda Straussa do właściwych opisów. Ucieszne figle Dyla Sowizdrzała. Możliwe odpowiedzi: 1. utwór przedstawiający dzieje mitologicznej bohaterki, szukającej zemsty na matce, która (wraz z kochankiem) zabiła jej ojca. W kompozycji szczególnie wyzyskany jest element emocjonalny, cechuje ją wielka obsada instrumentalna i bogate wykorzystanie ekspresji głosu ludzkiego. 2. utwór przedstawia dzień z życia rodziny. Składa się z czterech części, jak zabawy dziecka, scena miłosna, spór i pojednanie. Pojawiają się charakterystyczne tematy muzyczne (ojca, matki, dziecka). 3. utwór przedstawia dzieje bohatera ludowych niemieckich podań, błazna i psotnika. W kompozycji pojawia się temat tytułowej postaci, a także charakterystyczne komentarze słowne akcji. 4. to rodzaj rozbudowanego poematu symfonicznego. Składa się z 21 części, będących ilustracjami górskiego krajobrazu. Utwór utrzymany jest w formie łukowej – rozpoczyna go epizod Noc – Wschód słońca, a kończy Zachód słońca – Noc. Symfonia domowa. Możliwe odpowiedzi: 1. utwór przedstawiający dzieje mitologicznej bohaterki, szukającej zemsty na matce, która (wraz z kochankiem) zabiła jej ojca. W kompozycji szczególnie wyzyskany jest element emocjonalny, cechuje ją wielka obsada instrumentalna i bogate wykorzystanie ekspresji głosu ludzkiego. 2. utwór przedstawia dzień z życia rodziny. Składa się z czterech części, jak zabawy dziecka, scena miłosna, spór i pojednanie. Pojawiają się charakterystyczne tematy muzyczne (ojca, matki, dziecka). 3. utwór przedstawia dzieje bohatera ludowych niemieckich podań, błazna i psotnika. W kompozycji pojawia się temat tytułowej postaci, a także charakterystyczne komentarze słowne akcji. 4. to rodzaj rozbudowanego poematu symfonicznego. Składa się z 21 części, będących ilustracjami górskiego krajobrazu. Utwór utrzymany jest w formie łukowej – rozpoczyna go epizod Noc – Wschód słońca, a kończy Zachód słońca – Noc. Symfonia alpejska. Możliwe odpowiedzi: 1. utwór przedstawiający dzieje mitologicznej bohaterki, szukającej zemsty na matce, która (wraz z kochankiem) zabiła jej ojca. W kompozycji szczególnie wyzyskany jest element emocjonalny, cechuje ją wielka obsada instrumentalna i bogate wykorzystanie ekspresji głosu ludzkiego. 2. utwór przedstawia dzień z życia rodziny. Składa się z czterech części, jak zabawy dziecka, scena miłosna, spór i pojednanie. Pojawiają się charakterystyczne tematy muzyczne (ojca, matki, dziecka). 3. utwór przedstawia dzieje bohatera ludowych niemieckich podań, błazna i psotnika. W kompozycji pojawia się temat tytułowej postaci, a także charakterystyczne komentarze słowne akcji. 4. to rodzaj rozbudowanego poematu symfonicznego. Składa się z 21 części, będących ilustracjami górskiego krajobrazu. Utwór utrzymany jest w formie łukowej – rozpoczyna go epizod Noc – Wschód słońca, a kończy Zachód słońca – Noc. Elektra. Możliwe odpowiedzi: 1. utwór przedstawiający dzieje mitologicznej bohaterki, szukającej zemsty na matce, która (wraz z kochankiem) zabiła jej ojca. W kompozycji szczególnie wyzyskany jest element emocjonalny, cechuje ją wielka obsada instrumentalna i bogate wykorzystanie ekspresji głosu ludzkiego. 2. utwór przedstawia dzień z życia rodziny. Składa się z czterech części, jak zabawy dziecka, scena miłosna, spór i pojednanie. Pojawiają się charakterystyczne tematy muzyczne (ojca, matki, dziecka). 3. utwór przedstawia dzieje bohatera ludowych niemieckich podań, błazna i psotnika. W kompozycji pojawia się temat tytułowej postaci, a także charakterystyczne komentarze słowne akcji. 4. to rodzaj rozbudowanego poematu symfonicznego. Składa się z 21 części, będących ilustracjami górskiego krajobrazu. Utwór utrzymany jest w formie łukowej – rozpoczyna go epizod Noc – Wschód słońca, a kończy Zachód słońca – Noc.
Przyporządkuj tytuły kompozycji Ryszarda Straussa do właściwych opisów.
utwór przedstawia dzień z życia rodziny. Składa się z czterech części, jak zabawy dziecka, scena miłosna, spór i pojednanie. Pojawiają się charakterystyczne tematy muzyczne (ojca, matki, dziecka)., utwór przedstawiający dzieje mitologicznej bohaterki, szukającej zemsty na matce, która (wraz z kochankiem) zabiła jej ojca. W kompozycji szczególnie wyzyskany jest element emocjonalny, cechuje ją wielka obsada instrumentalna i bogate wykorzystanie ekspresji głosu ludzkiego., to rodzaj rozbudowanego poematu symfonicznego. Składa się z 21 części, będących ilustracjami górskiego krajobrazu. Utwór utrzymany jest w formie łukowej – rozpoczyna go epizod Noc – Wschód słońca, a kończy Zachód słońca – Noc., utwór przedstawia dzieje bohatera ludowych niemieckich podań, błazna i psotnika. W kompozycji pojawia się temat tytułowej postaci, a także charakterystyczne komentarze słowne akcji.
Ucieszne figle Dyla Sowizdrzała
Symfonia domowa
Symfonia alpejska
Elektra
R1ZjVwWzpu9Nz
Ćwiczenie 7
Wyjaśnij pojęcie poemat symfoniczny.
Wyjaśnij pojęcie poemat symfoniczny.
Polecenie 1
Przyjrzyj się dokładnie poniższej karykaturze Ryszarda Straussa, dyrygującego operą Elektra. Sformułuj krótki komentarz do ilustracji, odnosząc się do poznanych wiadomości na temat życia i twórczości kompozytora.
Rj0BkbQoWXMWy1
Karykatura Ryszarda Straussa, dyrygującego operą „Elektra”. Ilustracja jest czarno biała. Na ilustracji widzimy mężczyznę dmuchającego w trąbkę. Do trąbki przyczepiona jest ludzka głowa, poniżej widać całego człowieka siedzącego w klatce złożonej z instrumentów. Powyżej człowieka unoszą się nuty. Obraz jest karykaturalny i przerysowany. Człowiek w klatce ma do nogi doczepioną kulę na łańcuchu.
Karykatura Ryszarda Straussa, dyrygującego operą „Elektra”, photographersdirect.com, CC BY 3.0
RaNS77URQ3Fr0
mfa6085ebc44b7dc4_0000000000261
Słownik pojęć
Chromatyka
Chromatyka
zasada polegająca na oparciu przebiegu muzycznego nie tylko na dźwiękach jednej skali diatonicznej (tj. dowolnej gamy durowej bądź molowej), ale stosowaniu dodatkowo obniżeń i podwyższeń dźwięków; przeciwieństwo diatoniki.
Diatonika
Diatonika
zasada polegająca na oparciu przebiegu muzycznego wyłącznie na dźwiękach jednej skali diatonicznej, czyli danej gamy durowej bądź molowej, bez możliwości stosowania obniżeń i podwyższeń dźwięków; przeciwieństwo chromatyki.
Ekspresjonizm
Ekspresjonizm
styl muzyczny początku XX w., którego istotą jest oddanie wnętrza człowieka zbuntowanego, cierpiącego, wykazującego skrajne lub chorobliwe emocje. Objawia się poprzez wykorzystanie abstrakcyjnych form kompozycji, nowatorskich brzmień harmonicznych i melodyki, opartej na licznych skokach, często w skrajnych rejestrach.
Instrumentacja
Instrumentacja
element utworu muzycznego polegający na doborze i określonym sposobie użycia instrumentów w celu uzyskania pożądanej kolorystyki; umiejętność rozpisania kompozycji na wszystkie głosy orkiestry.
Poemat symfoniczny
Poemat symfoniczny
programowy utwór instrumentalny o nieustalonej, swobodnej formie, wyrażający wskazane w tytule treści (inspirowane literaturą, dziełami plastycznymi, naturą, wydarzeniami historycznymi czy osobistymi przeżyciami twórcy).
Programowa muzyka
Programowa muzyka
muzyka, która za pomocą odpowiednich środków (melodycznych, harmonicznych, kolorystycznych) sugeruje skojarzenia z określonymi w tytule treściami; przeciwieństwo muzyki absolutnej.
Temat przewodni
Temat przewodni
wyrazisty odcinek melodyczny, melodyczno‑rytmiczny bądź harmoniczny utworu, wykorzystywany w dalszym jego przebiegu. W muzyce programowej często powiązany z określonym bohaterem lub ideą.
Źródło:
Słownik języka polskiego PWN
Jerzy Habela, Słowniczek muzyczny, Kraków, 2015
Biblioteka muzyczna
R7W17wmgWNKT81
Utwór muzyczny: Strauss - Koncert Es-dur na waltornię i orkiestrę op. 11, cz. 1, t. 1-68. Kompozycja posiada umiarkowane tempo. Cechuje się majestatycznym charakterem.
R1PmtriCC4Xlj1
Utwór muzyczny: Strauss - 6 Lieder op. 68.1 An die nacht. Kompozycja posiada umiarkowane tempo. Cechuje się majestatycznym charakterem.
RJaYRsromEdQV
Utwór muzyczny: Tako rzecze Zaratustra. Chicago Symphony Orchestra (Ryszard Strauss). Kompozycja posiada umiarkowane tempo. Cechuje się tajemniczym, złowrogim charakterem.
R1MhYLCjC9PTq
Utwór muzyczny: Symfonia domowa. Autor: Ryszard Strauss. Kompozycja posiada zróżnicowane tempo zmieniające się w trakcie utworu. Cechuje się miłosnym, spokojnym charakterem.
RHfecq8iLs8yr
Utwór muzyczny: Symfonia alpejska. Autor: Ryszard Strauss. Kompozycja posiada wolne tempo. Cechuje się spokojnym charakterem.
RPGGhcKGJirNw
Utwór muzyczny: Salome. Wykonawca: Berlin Opera Orchestra (Ryszard Strauss). Kompozycja posiada szybkie tempo. Cechuje się żywiołowym charakterem.
R1capoZ6p0zgA
Utwór muzyczny: Elektra. Wykonawca: Vienna Philharmonic Orchestra (Ryszard Strauss). Kompozycja posiada umiarkowane tempo. Cechuje się majestatycznym charakterem.
