Mały Książę, czyli między baśnią a powiastką filozoficzną

1. Cele lekcji

a) Wiadomości

Uczeń:

• utrwala wiadomości z zakresu elementów świata przedstawionego Małego Księcia,

• podaje informacje dotyczących życia i twórczości Antoine’a de Saint- Exupéry’ego,

• zna definicje gatunku i rodzaju literackiego.

b) Umiejętności

Uczeń potrafi:

• wskazać i nazwać elementy trzech rodzajów literackich, takie jak: podmiot literacki, budowa świata przedstawionego, budowa językowo‑stylistyczna,

• określić przynależność gatunkową Małego Księcia,

• wskazać występujące w utworze cechy baśni i powiastki filozoficznej,

• sformułować własne wnioski.

2. Metoda i forma pracy

Praca indywidualna, analiza tekstu Małego Księcia, nauczanie sytuacyjne, pogadanka.

3. Środki dydaktyczne

Egzemplarze powieści Mały Książę Antoine de Saint- Exupéry’ego, karta pracy ucznia.

4. Przebieg lekcji

a) Faza przygotowawcza

1. Lekcję rozpoczyna sprawdzenie pracy domowej: opisu planety B12. Nauczyciel w krótkiej pogadance wyjaśnia symbolikę planety Małego Księcia.

2. Następnie proponuje przypomnienie wiadomości z poprzedniej lekcji:

   • Udowodnij, że w przypadku Saint- Exupéry’ego trudno rozdzielić biografię od pisarstwa, a życie i twórczość łączą się nierozerwalnie,

   • „Dzieci! strzeżcie się baobabów!” – Jak rozumiecie myśl Małego Księcia zapisaną przez narratora?

   • Co symbolizują baobaby?

   • Jak można się przed nimi uchronić?

   • Jak rozumiesz stwierdzenie, że zwalczanie baobabów to „kwestia dyscypliny”?

3. Proponuje zapisanie notatki (w oparciu o kartę pracy ucznia): Baobaby – to symbol zła tkwiącego w człowieku, jego wad, takich jak brak kultury, lenistwo, złośliwość, z którymi należy walczyć, a dzięki systematycznej pracy nad sobą można je pokonać.

4. Następnie nauczyciel zapisuje temat zajęć na tablicy i wyjaśnia jego znaczenie oraz cel lekcji.

b) Faza realizacyjna

1. Nauczyciel wprowadza krótkie utrwalenie wybranych wiadomości z zakresu nauki o literaturze, zadając pytania:

1. Co rozumiemy przez gatunek literacki?

2. Co to jest rodzaj literacki?

3. Czym charakteryzują się poszczególne rodzaje (uzupełnienie karty pracy ucznia)?

2. Proponuje, by określić przynależność gatunkową Małego Księcia, a wnioski z badania lektury zamieścić w tabeli:

c) Faza podsumowująca

Odczytanie notatki, ewentualne wyjaśnienie niektórych sformułowań:

Mały Książę to utwór paraboliczny. Posiada niektóre cechy baśni. Zawiera bogactwo filozoficznych uogólnień, zmuszających czytelnika do refleksji, co zbliża go do gatunku powiastki filozoficznej. Występowanie autora jako współbohatera utworu miało wywołać w dziecięcych czytelnikach wrażenie prawdziwości wydarzeń. Chodziło też o głębszy sens, ukazanie i ocalenie wartości, których poszukiwał Mały Książę. Przedstawienie uniwersalnych prawideł wpisuje Małego Księcia w nurt literatury moralistycznej.

5. Bibliografia

A. de Saint‑Exupéry, Mały Książę, przeł. Jan Szwykowski, Instytut Wydawniczy PAX, Warszawa 1998.

6. Załączniki

a) Karta pracy ucznia

1. Symbolika baobabów: Baobaby – to symbol zła tkwiącego w człowieku, jego wad, takich jak brak kultury, lenistwo, złośliwość, z którymi należy walczyć, zaś dzięki systematycznej pracy nad sobą, pokonywać je.

2. Przypomnienie wybranych wiadomości z zakresu nauki o literaturze:

1. Gatunek literacki – to zespół reguł określających budowę kompozycyjną dzieł literackich. Gatunek literacki należy do określonej rzeczywistości historycznej (społecznej i kulturalnej). Podległy wobec rodzaju literackiego, sam jest nadrzędny w stosunku do odmian gatunkowych.

2. Rodzaj literacki – to system ogólnych zasad budowy dzieła literackiego wykraczający poza ramy historyczne. Wyróżniamy trzy rodzaje literackie:

• epikę………………………………………………………………………………………

• lirykę………………………………………...……………………………………………

• dramat……………………………...............……………………………………………..

3. Analiza przynależności gatunkowej Małego Księcia:

4. Wniosek: Mały Książę to utwór paraboliczny. Posiada niektóre cechy baśni. Zawiera bogactwo filozoficznych uogólnień, zmuszających czytelnika do refleksji, co zbliża go do gatunku powiastki filozoficznej. Występowanie autora jako współbohatera utworu miało wywołać w dziecięcych czytelnikach wrażenie prawdziwości wydarzeń. Chodziło też o głębszy sens, ukazanie i ocalenie wartości, których poszukiwał Mały Książę. Przedstawienie uniwersalnych prawideł wpisuje Małego Księcia w nurt literatury moralistycznej.

5. Zadanie domowe: Przygotuj cytaty przedstawiające dzieje Małego Księcia

b) Zadanie domowe

Przygotuj cytaty przedstawiające dzieje Małego Księcia

7. Czas trwania lekcji

45 minut

8. Uwagi do scenariusza

To druga lekcja z cyklu pięciu poświęconych analizie Małego Księcia. Zajęcia realizowane w klasie III gimnazjum – klasa integracyjna.