RYelzOaAOkaOh

Małżeństwo w starożytnym Rzymie

„Herakles i Omfale”, 45-79 r. n.e., fresk pompejański, Narodowe Muzeum Archeologiczne w Neapolu, wikimedia.org, CC0

Ważne daty

470‑399 p.n.e. – lata życia greckiego filozofa Sokratesa

9 n.e. – Lex Papia Poppaea - rzymskiego prawa zachęcającego do zawierania małżeństw i wnoszącego kary pieniężne za życie w celibacie

1

Scenariusz dla nauczyciela

RWxQAtO6GVEnQ

Pobierz załącznik

Scenariusz zajęć do pobrania.
Plik PDF o rozmiarze 64.91 KB w języku polskim

II. W zakresie kompetencji kulturowych. Uczeń:

  1. posiada podstawową wiedzę o następujących kluczowych zjawiskach z zakresu życia publicznego i prywatnego w starożytnej Grecji i Rzymie:

3) życie domowe i rodzinne w Grecji i Rzymie (dom; rodzina; dzieci i edukacja; imiona i nazwiska greckie i rzymskie; ubiór w Grecji i Rzymie);

Nauczysz się

tłumaczyć tekst w języku łacińskim i rozumieć jego znaczenie;

omawiać życie rodzinne w starożytnej Grecji i Rzymie;

analizować motyw małżeństwa w malarstwie i rzeźbie;

charakteryzować rolę kobiety w społeczeństwie starożytnym.

Sokrates i Ksantypa

RJ3eziut7yRGd
Ilustracja interaktywna przedstawia drzeworyt „Ksantypa” autorstwa Guillaume Rouillé. Drzeworyt ukazuje profil młodej kobiety. Wokół niej pojawia się napis XANTIPES OS XV. Dodatkowo na ilustracji umieszczono następujące informacje: 1. Scrīptōrēs nārrant Xanthippēn, Sōcratīs uxōrem, mulierem mōrōsam et iūrgiōsam fuisse, 2. Pisarze mówią, że Ksantypa, żona Sokratesa, była kobietą zrzędliwą i kłótliwą.
Guillaume Rouillé, „Ksantypa”, 1553 r., drzeworyt z „Promptuarium Iconum Insigniorum”, Lyon, wikimedia.org, domena publiczna
RmwKy56EezOIF
Ilustracja interaktywna przedstawia obraz „Alcybiades nauczany przez Sokratesa” autorstwa François-André Vincent. Oparty o włócznię i ubrany w zbroję Alcybiades słucha siedzącego Sokratesa. Sokrates trzyma z ręku zwój pisma. Za nim nachyla się anioł. Dodatkowo na ilustracji umieszczono następujące informacje: 1. Alcibiadēs rogāvit Sōcratem, cūr tam acerbam et iūrgiōsam mulierem domō nōn expelleret. 2. Alcybiades zapytał Sokratesa, dlaczego tak przykrej i kłótliwej kobiety nie wyrzuci z domu.
François-André Vincent, „Alcybiades nauczany przez Sokratesa”, 1776 r., Muzeum Fabre w Montpellier, wikimedia.org, domena publiczna
RDGCr7C7oNZRk
Ilustracja interaktywna przedstawia obraz „Sokrates i Alcybiades” autorstwa Christoffera Wilhelma Eckersberga. Nagi Alcybiades siedzi oparty o siedzisko i słucha siedzącego naprzeciw Sokratesa. Ubrany w szatę Sokrates pokazuje mu coś za pomocą dłoni. Dodatkowo na ilustracji umieszczono następujące informacje: 1. „Quoniam - inquit Sōcratēs - cum illam domī patior, possum quoque cēterōrum hominum īrās et iniūriās facilius tolerāre”. 2. Ponieważ - rzekł Sokrates - gdy ją w domu znoszę, mogę także łatwiej tolerować gniew i niesprawiedliwości niektórych ludzi.
Christoffer Wilhelm Eckersberg, „Sokrates i Alcybiades”, 1813 - 1816 r., Muzeum Thorvaldsena w Kopenhadze, wikimedia.org, domena publiczna
RTVOnIAbEQch6
Ilustracja interaktywna przedstawia obraz „Sokrates, jego żona i Alcybiades” autorstwa Reyera van Blommendaela. Stojąca kobieta z obnażoną piersią wylewa wodę z dzbana na głowę siedzącego starszego mężczyzny. Scenie przygląda się druga kobieta oraz mała dziewczynka. Dodatkowo na ilustracji umieszczono następujące informacje: 1. Aliquandō Sōcratēs, ut Xanthippae rixam fugeret, domum relīquit et ante forēs cōnsēdit. Tum mulier quiētē virī irrītāta dē fenestrā aquā immundā virum perfūdit, 2. Kiedyś Sokrates, by uciec przed kłótnią z Ksantypą, wyszedł z domu i usiadł przed drzwiami. Wtedy kobieta poirytowana spokojem męża z okna wylała na niego nieczystą wodę.
Reyer van Blommendael, „Sokrates, jego żona i Alcybiades”, około 1655 r., Muzeum Sztuk Pięknych w Strasbourgu, wikimedia.org, domena publiczna
R16wtIwAOp2S0
Ilustracja interaktywna przedstawia obraz „Sokrates i Alcybiades” autorstwa Kristiana Zahrtmanna. Ukazuje on rozmawiających ze sobą mężczyzn. Alcybiades, który jest młodym mężczyzną podpiera ręką podbródek słuchając uważnie. Stary Sokrates trzyma w ręku figurkę. Dodatkowo na ilustracji umieszczono następujące informacje: 1. „Nōnne dīcēbam - inquit philosophus - tantum tonitrum pluviam secūtūram esse? 2. Czyż nie mówiłem - rzekł filozof - że po takich grzmotach nadejdzie deszcz?
Kristian Zahrtmann, „Sokrates i Alcybiades”, 1911 r., Muzeum Sztuki w Kopenhadze, wikimedia.org, domena publiczna

Źródło i tłumaczenie:Źródło i tłumaczenie: Autor opracowaniaŹródło i tłumaczenie:

Źródło i tłumaczenie: Autor opracowania
RZJylUaLWhtis1
Ćwiczenie 1
Przetłumacz następujące zdania: Alcibiadēs rogāvit Sōcratem, cūr tam acerbam et iūrgiōsam mulierem domō nōn expelleret. Scrīptōrēs nārrant Xanthippēn, Sōcratīs uxōrem, mulierem mōrōsam et iūrgiōsam fuisse. mulier quiētē virī irrītāta dē fenestrā aquā immundā virum perfūdit. tantum tonitrum pluviam secūtūram esse possum quoque cēterōrum hominum īrās et iniūriās facilius tolerāre.
RoIsrgIFt6493
Ćwiczenie 2
Odpowiedz na pytanie. Cūr Sōcratēs Xanthippēn domī patitur? Możliwe odpowiedzi: 1. Quia scrīptōrēs dē ea nārrant. 2. Quia potest quoque cēterōrum hominum īrās et iniūriās facilius tolerāre. 3. Quia aquam immundam amat.

Odpowiedz na pytanie.
Cūr Sōcratēs Xanthippēn domī patitur?

  • Quia scrīptōrēs dē ea nārrant.
  • Quia potest quoque cēterōrum hominum īrās et iniūriās facilius tolerāre.
  • Quia aquam immundam amat.

Małżeństwo w starożytnej Grecji

RYujjHnNYVqMA
Ilustracja przedstawia wazę „Przygotowanie do ślubu” pochodzącą z Muzeum Puszkina w Moskwie. Wazę zdobi rysunek ukazujący trzy postacie. Kobieta w ślubnej sukni siedzi na bogato zdobionym krześle. Po jej bokach ukazane są dwie osoby prezentujące kosztowności. W oddali znajduje się amor.
„Przygotowanie do ślubu”, 330 -320 r. p.n.e., Muzeum Puszkina w Moskwie, wikimedia.org, CC BY-SA 3.0

Małżeństwo w starożytnej Grecji uznawane było za obowiązek obywatela do tego stopnia, że na osoby stanu wolnego nakładano specjalne kary pieniężne. W mizoginicznymMizoginizmmizoginicznym świecie Greków nie dziwi fakt, że kobieta nie miała wielkiego wpływu na wybór małżonka. To ojciec panny decydował o jej losie po przetestowaniu gromady zalotników. Akt zawarcia małżeństwa miał w początkach charakter prywatnej uroczystości rodzinnej, z biegiem czasu zmienił się w akt religijny i prawny, do którego panna młoda starannie się przygotowywała. Po ceremoniach sakralno - prawnych odbywało się przyjęcie weselne, na które oficjalnie zapraszano gości.

R1p0sh2g3rHiz
Ilustracja przedstawia fresk „Przygotowanie do ślubu” pochodzący z Grecji. Znajdują się na nim dwie kobiety, Jedna siedzi, a druga dobiera jej biżuterię do stroju.
„Przygotowanie do ślubu”, V w. p.n.e., malarstwo wazowe, Grecja, wikimedia.org, CC BY-SA 3.0
R1Zu6MetgtDfO
Ćwiczenie 3
Jak nazywano kandydata na męża greckiej dziewczyny? Możliwe odpowiedzi: 1. zalotnik, 2. mizogin, 3. narzeczony

Jak nazywano kandydata na męża greckiej dziewczyny?

  • zalotnik
  • mizogin
  • narzeczony

Zaręczyny w starożytnym Rzymie

R1a0ELhAMP22I
Ilustracja przedstawia sarkofag pochodzący z Muzeum Archeologicznego w Arles. Na sarkofagu ukazana jest para trzymająca się za ręce.
Fragment sarkofagu przedstawiający parę trzymającą się za ręce, IV w. n.e., Muzeum Archeologiczne w Arles, Francja, wikimedia.org, CC BY-SA 3.0

Ślub w starożytnym Rzymie poprzedzały zaręczyny - sponsalia, inaczej jednak niż w Grecji młodzi sami składali sobie przyrzeczenie stając się sponsus (przyrzeczony) i sponsa (przyrzeczona). Jako symbol zawartego przez rodziców kontraktu narzeczony wręczał swojej wybrance monetę, albo żelazny pierścień noszony odtąd przez nią na serdecznym palcu lewej ręki. Formalności zaręczynowe odbywały się o poranku, wieczorem zaś miało miejsce przyjęcie dla przyjaciół i rodziny, podczas którego obdarowywano narzeczoną upominkami (sponsalia).

RYelzOaAOkaOh
Ilustracja przedstawia fresk „Herakles i Omfale” pochodzący z Narodowego Muzeum Archeologicznego w Neapolu. Na fresku ukazane jest obejmujące się małżeństwo. Para patrzy sobie w oczy.
„Herakles i Omfale”, 45-79 r. n.e., fresk pompejański, Narodowe Muzeum Archeologiczne w Neapolu, wikimedia.org, CC0
RX0pIPes4tpiv
Ćwiczenie 4
Przeczytaj zdania dotyczące rzymskich zaręczyn. Następnie zaznacz zdania prawdziwe. Możliwe odpowiedzi: 1. Sponsalia to po łacinie “zaręczyny”. 2. Narzeczony dawał swojej wybrance monetę lub pierścień. 3. Na przyjęciu zaręczynowym wręczano narzeczonej upominki. 4. Podczas zaręczyn ojciec dziewczyny przyrzekał ją przyszłemu mężowi. 5. Narzeczona nosiła pierścień zaręczynowy na palcu wskazującym prawej ręki. 6. Formalności zaręczynowe odbywały się wieczorem.

Przeczytaj zdania dotyczące rzymskich zaręczyn. Następnie zaznacz zdania prawdziwe.

  • Sponsalia to po łacinie “zaręczyny”.
  • Narzeczony dawał swojej wybrance monetę lub pierścień.
  • Na przyjęciu zaręczynowym wręczano narzeczonej upominki.
  • Podczas zaręczyn ojciec dziewczyny przyrzekał ją przyszłemu mężowi.
  • Narzeczona nosiła pierścień zaręczynowy na palcu wskazującym prawej ręki.
  • Formalności zaręczynowe odbywały się wieczorem.

Ceremonia zaślubin w starożytnym Rzymie

RkMYRSDIJOvbD
Ilustracja przedstawia złote rzymskie obrączki ślubne pochodzące z  Muzeum Brytyjskiego w Londynie. Obrączki są okrągłe. Można na nich dostrzec kształt uściśniętych dłoni oraz wizerunek pary młodej.
Złote rzymskie obrączki ślubne, III w. n. w., Muzeum Brytyjskie w Londynie, britishmuseum.org

Najbardziej uroczystą i oficjalną formą zawierania związków małżeńskich było confarreatio. Oprócz podstaw prawnych miała ona charakter sakralny - składano Jowiszowi w ofierze placek z orkiszu, którym dzielili się także nowożeńcy i goście weselni. Za najpomyślniejszy okres zawierania małżeństw uważano drugą połowę czerwca, czyli okres żniw, gdy bóstwa są najbardziej dla ludzi łaskawe. W dniu ślubu panna młoda miała na sobie białą togę toga pura, przepasaną paskiem związanym w tzw. węzeł Herkulesa i tunikę prostą - tunica recta. Na głowie miała czerwonozłoty lub szafranowy welon, który osłaniał częściowo fryzurę i policzki i opadał na ramiona. Pan młody ubierał togę, jak każdego innego dnia. Po wróżbach i złożeniu ofiar bogom w domu rodziców panny młodej odbywała się uczta. Później następowało przeprowadzenie panny młodej do domu jej męża, który witał ją u progu domu, na co ona odpowiadała formułkę: Ubi tu Caius, ibi ego Caia - Gdzie ty Gajusz, tam ja Gaja. Chłopcy towarzyszący pannie młodej przenosili ją przez próg, a małżonek witał żonę u wejścia wodą i ogniem. W atrium na młodych czekało łoże małżeńskie.

RNpyhsS1Tm0z4
Ilustracja przedstawia fragment sarkofagu pochodzący z Muzeum Brytyjskiego w Londynie. Przedstawia on ceremonię zaślubin. Para młodych trzyma się za ręce. Stojąca między nimi kobieta obejmuje parę. Scenie przygląda się mężczyzna.
Fragment sarkofagu przedstawiający ceremonię zaślubin, III w. n.e., Muzeum Brytyjskie w Londynie, britishmuseum.org, CC BY 3.0
R1ELx6C5fDKl2
Ćwiczenie 5
Jak nazywała się najpopularniejsza forma zawierania małżeństw w antycznym Rzymie?

Wybierz fotografię, która przedstawia rzymską pannę młodą:

  • 1
  • 2
  • 3

Kobieta w starożytnym Rzymie

R1HwdZR8D71Og
Ilustracja przedstawia fresk pochodzący z willi Arianna w Stabiae. Ukazuje on młodą kobietę. Siedzi ona w zamyśleniu na bogato zdobionym krześle. Podpiera ręką brodę.
Fresk przedstawiający siedzącą kobietę, I w. n.e., willa Arianna w Stabiae, Narodowe Muzeum Archeologiczne w Neapolu, wikimedia.org, CC BY-SA 2.0

Pozycja kobiety w starożytnym Rzymie była zdecydowanie wyższa niż w Grecji. Żona i matka zarządzała całym gospodarstwem i zajmowała się wychowywaniem dzieci. Pomimo tego, że kobieta nie miała praw obywatelskich, w życiu prywatnym, osobistym występowała jako pani domu i matka rodziny. Brała udział w życiu towarzyskim i bywała na przyjęciach. Kobiety miały nawet swoje związki czy kluby, jak stowarzyszenie kobiet zamężnych funkcjonujące w Rzymie - Conventus matronarumMatronamatronarum.

R1DBlCEk5nU63
Ilustracja przedstawia fragment sarkofagu pochodzący z Muzeum Luwr w Paryżu. Sarkofag ukazuje kobietę karmiącą piersią dziecko. Obok kobiety z dzieckiem znajduje się mężczyzna w podeszłym wieku, który opiera się o filar.
Fragment sarkofagu przedstawiający matkę z dzieckiem, ok. 150 r. n.e., Muzeum Luwr w Paryżu, wikimedia.org, CC BY 3.0
R19BzbsWknsbL1
Ćwiczenie 6
Jak nazywało się stowarzyszenie, które zrzeszało kobiety w starożytnym Rzymie?
RmdfZZJ3Vpcae
Ćwiczenie 7
Zapoznaj się ze słownikiem pojęć i odpowiedz, które zdania są prawdziwe, a które fałszywe? Umieść odpowiedzi we właściwym miejscu tabeli: PRAWDA Możliwe odpowiedzi: 1. Mizoginizm był charakterystyczny dla kultury starożytnej Grecji. 2. Toga to szata rzymska noszona pod tuniką. 3. Tunika stanowiła rodzaj płaszcza. 4. Mizogin nienawidzi mężczyzn. 5. Tunika to rzymski odpowiednik greckiego chitonu. 6. Matrona to kobieta zamężna w starożytnym Rzymie. FAŁSZ Możliwe odpowiedzi: 1. Mizoginizm był charakterystyczny dla kultury starożytnej Grecji. 2. Toga to szata rzymska noszona pod tuniką., 3. Tunika stanowiła rodzaj płaszcza. 4. Mizogin nienawidzi mężczyzn. 5. Tunika to rzymski odpowiednik greckiego chitonu. 6. Matrona to kobieta zamężna w starożytnym Rzymie.

Zapoznaj się ze słownikiem pojęć i odpowiedz, które zdania są prawdziwe, a które fałszywe? Umieść odpowiedzi we właściwym miejscu tabeli:

Matrona to kobieta zamężna w starożytnym Rzymie., Mizogin nienawidzi mężczyzn., Toga to szata rzymska noszona pod tuniką., Tunika to rzymski odpowiednik greckiego chitonu., Tunika stanowiła rodzaj płaszcza., Mizoginizm był charakterystyczny dla kultury starożytnej Grecji.

PRAWDA  
FAŁSZ  

Słowniki

Słownik pojęć

Matrona
Matrona

łac. tak nazywano w Rzymie kobietę zamężną; Odbierała ona dowody największego poważania.

Mizoginizm
Mizoginizm

gr. patologiczny wstręt mężczyzny do kobiet.

Toga
Toga

płaszcz, wierzchnia szata rzymska, pas białej materii wełnianej długości ok. 5, a szerokości ok. 3 m, z zaokrąglonymi rogami. Owijano nią ciało bez użycia klamer, zarzucając ją - podobnie jak Grecy himation - przez lewe ramię, prawe pozostawiając wolne. Dbano przy tym o ułożenie fałd, które na przedzie, od prawej strony do lewego ramienia, tworzyły zanadrze (sinus).

Tunika
Tunika

(łac. tunica) spodnia szata używana przez Rzymian w domu, szyta z lekkiej niefarbowanej materii wełnianej, bez rękawów lub - rzadziej - z rękawami. Odpowiednik greckiego chitonu, rodzaj koszuli. Nakładano ją przez głowę, opasywano w biodrach, a nad pasem podciągano, tworząc zanadrze. Wychodząc z domu nakładano na tunikę togę

Słownik łacińsko‑polski

R1VeoWMjcUzBw
Słownik łacińsko-polski.

Galeria dzieł sztuki

R1NM4KAed5y8u
Ilustracja przedstawia drzeworyt „Ksantypa” autorstwa Guillaume Rouillé. Drzeworyt ukazuje profil młodej kobiety. Wokół niej pojawia się napis XANTIPES OS XV.
Guillaume Rouillé, „Ksantypa”, 1553 r., drzeworyt z „Promptuarium Iconum Insigniorum”, Lyon, wikimedia.org, domena publiczna
R1HnwIFcXl0vm
Ilustracja przedstawia obraz „Sokrates, jego żona i Alcybiades” autorstwa Reyera van Blommendaela. Stojąca kobieta z obnażoną piersią wylewa wodę z dzbana na głowę siedzącego starszego mężczyzny. Scenie przygląda się druga kobieta oraz mała dziewczynka.
Reyer van Blommendael, „Sokrates, jego żona i Alcybiades”, około 1655 r., Muzeum Sztuk Pięknych w Strasbourgu, wikimedia.org, domena publiczna
R1dlWUtXSkk2B
Ilustracja przedstawia obraz „Sokrates i Alcybiades” autorstwa Christoffera Wilhelma Eckersberga. Nagi Alcybiades siedzi oparty o siedzisko i słucha siedzącego naprzeciw Sokratesa. Ubrany w szatę Sokrates pokazuje mu coś za pomocą dłoni.
Christoffer Wilhelm Eckersberg, „Sokrates i Alcybiades”, 1813 - 1816 r., Muzeum Thorvaldsena w Kopenhadze, wikimedia.org, domena publiczna
R1HnwIFcXl0vm
Ilustracja przedstawia obraz „Sokrates, jego żona i Alcybiades” autorstwa Reyera van Blommendaela. Stojąca kobieta z obnażoną piersią wylewa wodę z dzbana na głowę siedzącego starszego mężczyzny. Scenie przygląda się druga kobieta oraz mała dziewczynka.
Reyer van Blommendael, „Sokrates, jego żona i Alcybiades”, około 1655 r., Muzeum Sztuk Pięknych w Strasbourgu, wikimedia.org, domena publiczna
RF62uAUbAaIPW
Ilustracja przedstawia obraz „Sokrates i Alcybiades” autorstwa Kristiana Zahrtmanna. Ukazuje on rozmawiających ze sobą mężczyzn. Alcybiades, który jest młodym mężczyzną podpiera ręką podbródek słuchając uważnie. Stary Sokrates trzyma w ręku figurkę.
Kristian Zahrtmann, „Sokrates i Alcybiades”, 1911 r., Muzeum Sztuki w Kopenhadze, wikimedia.org, domena publiczna
RYujjHnNYVqMA
Ilustracja przedstawia wazę „Przygotowanie do ślubu” pochodzącą z Muzeum Puszkina w Moskwie. Wazę zdobi rysunek ukazujący trzy postacie. Kobieta w ślubnej sukni siedzi na bogato zdobionym krześle. Po jej bokach ukazane są dwie osoby prezentujące kosztowności. W oddali znajduje się amor.
„Przygotowanie do ślubu”, 330 -320 r. p.n.e., Muzeum Puszkina w Moskwie, wikimedia.org, CC BY-SA 3.0
R1p0sh2g3rHiz
Ilustracja przedstawia fresk „Przygotowanie do ślubu” pochodzący z Grecji. Znajdują się na nim dwie kobiety, Jedna siedzi, a druga dobiera jej biżuterię do stroju.
„Przygotowanie do ślubu”, V w. p.n.e., malarstwo wazowe, Grecja, wikimedia.org, CC BY-SA 3.0
R1a0ELhAMP22I
Ilustracja przedstawia sarkofag pochodzący z Muzeum Archeologicznego w Arles. Na sarkofagu ukazana jest para trzymająca się za ręce.
Fragment sarkofagu przedstawiający parę trzymającą się za ręce, IV w. n.e., Muzeum Archeologiczne w Arles, Francja, wikimedia.org, CC BY-SA 3.0
RYelzOaAOkaOh
Ilustracja przedstawia fresk „Herakles i Omfale” pochodzący z Narodowego Muzeum Archeologicznego w Neapolu. Na fresku ukazane jest obejmujące się małżeństwo. Para patrzy sobie w oczy.
„Herakles i Omfale”, 45-79 r. n.e., fresk pompejański, Narodowe Muzeum Archeologiczne w Neapolu, wikimedia.org, CC0
RkMYRSDIJOvbD
Ilustracja przedstawia złote rzymskie obrączki ślubne pochodzące z  Muzeum Brytyjskiego w Londynie. Obrączki są okrągłe. Można na nich dostrzec kształt uściśniętych dłoni oraz wizerunek pary młodej.
Złote rzymskie obrączki ślubne, III w. n. w., Muzeum Brytyjskie w Londynie, britishmuseum.org
RNpyhsS1Tm0z4
Ilustracja przedstawia fragment sarkofagu pochodzący z Muzeum Brytyjskiego w Londynie. Przedstawia on ceremonię zaślubin. Para młodych trzyma się za ręce. Stojąca między nimi kobieta obejmuje parę. Scenie przygląda się mężczyzna.
Fragment sarkofagu przedstawiający ceremonię zaślubin, III w. n.e., Muzeum Brytyjskie w Londynie, britishmuseum.org, CC BY 3.0
R1HwdZR8D71Og
Ilustracja przedstawia fresk pochodzący z willi Arianna w Stabiae. Ukazuje on młodą kobietę. Siedzi ona w zamyśleniu na bogato zdobionym krześle. Podpiera ręką brodę.
Fresk przedstawiający siedzącą kobietę, I w. n.e., willa Arianna w Stabiae, Narodowe Muzeum Archeologiczne w Neapolu, wikimedia.org, CC BY-SA 2.0
R1DBlCEk5nU63
Ilustracja przedstawia fragment sarkofagu pochodzący z Muzeum Luwr w Paryżu. Sarkofag ukazuje kobietę karmiącą piersią dziecko. Obok kobiety z dzieckiem znajduje się mężczyzna w podeszłym wieku, który opiera się o filar.
Fragment sarkofagu przedstawiający matkę z dzieckiem, ok. 150 r. n.e., Muzeum Luwr w Paryżu, wikimedia.org, CC BY 3.0

Bibliografia

Oryginalna azetka; Encyklopedia PWN,Warszawa 2016.

Mała Encyklopedia Kultury Antycznej,Warszawa 1990.

L. Winniczuk, Ludzie, zwyczaje, obyczaje starożytnej Grecji i Rzymu, Warszawa 1983.