E-materiały do kształcenia zawodowego

Rodzaje maszyn i urządzeń w procesach metalurgicznych

MTL.03. Eksploatacja maszyn i urządzeń przemysłu metalurgicznego - Operator maszyn i urządzeń przemysłu metalurgicznego 812122, Technik przemysłu metalurgicznego 311708

bg‑cyan

Maszyny i urządzenia do prowadzenia procesów metalurgicznych

ATLAS INTERAKTYWNY

5

Przeanalizuj poniższy atlas interaktywny, aby poznać maszyny i urządzenia do prowadzenia procesów metalurgicznych. Dodatkowo zapoznasz się z przykładowymi metodami obróbki cieplnej oraz plastycznej metali lub stopów metali.

W poniższym atlasie interaktywnym masz możliwość poszerzenia informacji, które dotyczą danej kategorii. Aby zapoznać się z danym zagadnieniem, kliknij na odpowiednie pole rozwijanej listy. Aby dowiedzieć się więcej, kliknij na dymek z wybraną przez Ciebie liczbą.

1
1
Proces wielkopiecowy
R10nnfhqenZfr

Proces wielkopiecowy

Proces wielkopiecowy pozwala na otrzymanie żelaza z jego rud w procesie redukcyjnym, przy czym reduktorem jest tlenek węgla, reagujący z tlenkami żelaza w całej objętości pieca. Wraz ze wzrostem temperatury, wzrasta szybkość reakcji. W miarę przesuwania się ładunku do dolnych części pieca, następuje stopienie żelaza, na skutek rozpuszczenia się w nim węgla i innych pierwiastków powstaje surówka, będąca produktem wielkiego pieca. Produkty uboczne procesu to żużel i gaz.

R1HtxMmo97C9x
1.
wylot gazów
, 2.
podajnik wsadu
, 3.
800 °C
, 4.
szyb
, 5.
1900°C
, 6.
okrężnica
, 7.
spust żużlu
, 8.
kadź na żużel
, 9.
gar
, 10.
wylot gazów
, 11.
zsyp
, 12.
gardziel
, 13.
obudowa z urządzeniem do chłodzenia
, 14.
doprowadzenie gorącego powietrza
, 15.
dysze
, 16.
spust surówki

Budowa wielkiego pieca
Schemat przedstawia przekrój podłużny wielkiego pieca. Poszczególne elementy maszyny oznaczono punktami interaktywnymi, po kliknięciu których pojawia się ramka z nazwą danego elementu i z nagraniem dźwiękowym z nią tożsamym. Wszystkich elementów jest szesnaście. Piec kształtem przypomina gruszkę stojącą na prostokątnej podstawie. Obudowa pieca ma kolor niebieski i posiada w swoim wnętrzu urządzenia do chłodzenia. Idąc od góry, widoczne są dwie dysze, wychodzące z prawej i lewej strony górnej partii wielkiego pieca. Oznaczono je kolorem zielonym i są opisane jako wylot gazów. W ich wnętrzu biegną niebieskie strzałki skierowane w górę, sugerujące kierunek przemieszczania się gazów. Od lewej strony pod kątem ustawiony jest podajnik wsadu. Sięga on aż po sam wierzchołek wielkiego pieca. Są to małe zielone kółka otoczone linią, mającą reprezentować przekrój podajnika. Z podajnika materiał trafia do zsypu. Konstrukcja zsypu rozszerza się ku dołowi w kształt stożka. Element tła pieca jest koloru szarego ale idąc w dół, zmienia się na czarny. Czarny element oznaczono jako gardziel. Pod gardzielą zaznaczono temperaturę 800 stopni Celsjusza. Poniżej rozpoczyna się stożkowa, największa objętościowo część wielkiego pieca określona jako szyb. Pod szybem temperatura to 1900 stopni Celsjusza. Od gardzieli, aż po spód szybu, kolor zmienił się od czarnego aż po bladoczerwony. Na dole wielkiego pieca znajduje się gar. Między garem, a szybem od obu stron obudowy odstają dwa cylindryczne obiekty, którymi są okrężnice. Są połączone z wnętrzem za pomocą dysz, od których odchodzą niebieskie strzałki skierowane w górę. Po prawej stronie schematy, do okrężnicy jest wlot ciepłego powietrza. Od górnej części gara odchodzi poza układ element do spustu żużla oraz kadź na żużel. Z najniższa częścią gara połączony jest podobny układ, jednak służy od do spuszczania surówki do kadzi.

RoB5PgAOydrnl
1.
powietrze
, 2.
nagrzewnice
, 3.
gaz do spalania
, 4.
wsad i koks
, 5.
zawór upustowy
, 6.
szyb
, 7.
przestron
, 8.
spadki
, 9.
gar
, 10.
gardziel
, 11.
hala lejnicza
, 12.
okrężnica dmuchu
, 13.
kadź żużlowa
, 14.
surówka
, 15.
kadź typu torpedo
, 16.
odpylnik statyczny

Instalacja wielkiego pieca
Schemat przedstawia przekrój i schemat instalacji wielkiego pieca. Idąc od lewej strony, widać trzy stojące pionowo nagrzewnice. Są to cylindryczne pojemniki, zakończone na wierzchu kopułą. Są one połączone systemem rur, do których od lewej strony nagrzewnic wlatuje powietrze, a od prawej strony gaz do spalania. Całość jest połączona z wielkim piecem przez pośrednictwo okrężnicy dmuchu. Na górze wielkiego pieca, po lewej stronie znajduje się podajnik dostarczający wsad i koks do wnętrza pieca. Jest to biały podłużny prostokąt prowadzony pod kątem w górę pieca, aż do jego zagięcia w dół do wnętrza pieca. Na samym szczycie wielkiego pieca znajduje się zawór upustowy w do którego schodzą się rurociągi o niewielkiej średnicy. Zawór upustowy zaprezentowany jest w postaci dwóch czarnych trójkątów zwróconych wierzchołkami do siebie. Poniżej zaprezentowana jest budowa poszczególnych elementów pieca. Idąc od góry, tuż pod podajnikiem widać dwa białe walce umieszczone obok siebie, których podstawy zostały zaokrąglone. Wokół nich przebiega kanał łączący się z zaworem nad piecem. Poniżej jest gardziel w kolorze kremowo czerwonym, a jej ścianki rozszerzają się w dół. Pod gardzielą zaczyna się największa objętościowo część wielkiego pieca zwana szybem. Tło obszaru szybu jest czerwone z losowo rozmieszczonymi czarnymi kółkami. Szyb przechodzi w przestron. W jego miejscu ścianki są równoległe do siebie i oddalone na największą odległość w przestrzeni wielkiego pieca. Jest to część o najszerszym przekroju poprzecznym. Od przestronu w dół znajduje się zwężająca się ku dołowi część stożkowa, czyli spad. Kolor tła przechodzi z czerwonego w pomarańczowy. Pod spadem jest gar. Kolor tła przeszedł w żółty. W poprzek gara została narysowana czarna przerywana linia. Ścianki w tym miejscu są do siebie równoległe. Po prawej stronie, widoczny jest zarys hali lejniczej. Poniżej od prawej strony gara, odbiega czarna rura, rozdzielająca się na żużel trafiający do kadzi żużlowej i na surówkę trafiającą do kadzi typu torpedo. Przekrój wzdłużny rury jest prostokątem. Wielki piec stoi na podstawie w kształcie szarego prostokąta. Poniżej podstawy, pod rurą znajduje się kadź umieszczona na podłożu wykonanym z serii czarnych kropek i linii, która przedstawia torowisko. Kadź żużlowa jest odwróconym trapezem równobocznym na dwóch czarnych kółkach, wypełniona do połowy szarym kolorem. Po jej prawej stronie, również pod rurą znajduje się kadź typu torpedo. Czarna rura opada w taki sposób, aby surówka mogła trafić do kadzi. Jest ona w postaci gruszki która na obu końcach stoi na wózkach. Wózki to czerwone kwadraty z czterema czarnymi kółkami. Kadź stoi na torowisku z kropek i cienkiej linii. Po prawej stronie układu znajduje się odpylnik statyczny który jest wysokim obiektem w postaci prostokąta zakończonego z obu stron stożkami, schodzącymi się na zewnątrz obiektu, czyli do góry i do dołu. Jest on koloru pudrowej czerwieni. W środku widać cząstki pyłu w postaci kropek, opadające na dno.

RBPdT7qYKr6zH
1.
strefa przygotowawcza
, 2.
strefa przetwarzająca
, 3.
nagrzanie wsadu od 0°C do temperatury redukcji
, 4.
strefa rezerwy cieplnej
, 5.
nagrzanie wsadu do temperatury redukcji 1500°C
, 6.
Fe2O3➝ Fe3O4 ➝ FeO
, 7.
strefa rezerwy chemicznej
, 8.
FeO ➝ Fe
, 9.
redukcja bezpośrednia
, 10.
redukcja pośrednia
Atlas interaktywny pt. "Maszyny i urządzenia do prowadzenia procesów metalurgicznych"
Źródło: GroMar sp. z o. o., licencja: CC BY-SA 3.0.

Strefy wielkiego pieca
Ilustracja interaktywna przedstawia schemat stref wielkiego pieca, który przedstawiono za pomocą rysunku konturowego 2 D. Poszczególne strefy pieca oznaczono za pomocą linii wymiarowych, przypominających te na rysunkach technicznych. Po prawej stronie schematu znajdują się trzy temperatury, zapisane w jednej linii, określają one wzrost temperatury od górnej części wielkiego pieca, aż do dolnej. Temperatury te wynoszą kolejno: 450°C, 960°C, 1500°C. Na górze schematu po lewej stronie znajduje się duży napis Warunki cieplne, a po prawej stronie Redukcja Fe. Na środku znajduje się konturowy czarno biały rysunek przekroju wielkiego pieca. Kształtem może przypominać gruszkę, stojącą na prostokątnej podstawce. Po stronie z warunkami cieplnymi, idąc od samej góry pieca, oznaczone są strefy: Przygotowawcza i Przetwarzająca, przy czym strefa przetwarzająca zajmuje 23 wysokości pieca, zaczynając od dołu, z kolei strefa przygotowawcza zajmuje pozostałą, górną część pieca. Wewnątrz strefy przygotowawczej zachodzi proces nagrzania wsadu od 0°C do temperatury redukcji. W strefie przetwarzającej zachodzi nagrzanie wsadu do temperatury redukcji 1500°C do temperatury redukcji. Na granicy strefy przygotowawczej i strefy przetwarzającej, znajduje się strefa rezerwy cieplnej. Po prawej stronie schematu widnieje strefa rezerwy chemicznej, która zawarta jest wewnątrz strefy rezerwy cieplnej. Powyżej której zamieszczono dwa bloczki z równaniami chemicznymi: Fe2O3Fe3O4FeO oraz: FeOFe. Bloczek strefa rezerwy chemicznej oraz dwa równania chemiczne umiejscowiono w obszarze opisanym jako redukcja pośrednia. W dolnej części wielkiego pieca zachodzi redukcja bezpośrednia.

Konwertory
REwCixXJURlph

Konwertory

RviT6g0piY37U
1. Konwertory Urządzenia do utleniania kąpieli metalowej powietrzem, mieszaniną powietrza lub innych gazów z tlenem albo samym tlenem; konwertor ma kształt zbiornika przechylnego (gruszki), wykonanego z blachy stalowej i wyłożonego wewnątrz materiałem ogniotrwałym o własnościach dostosowanych do rodzaju realizowanego procesu. Istnieją różne sposoby doprowadzania tlenu do kąpieli metalowej. W przypadku dmuchu dolnego, tlen przechodzi przez całą objętość ciekłego metalu. W tym przypadku dysze zakryte są metalem. Kolejnym sposobem realizacji dmuchu jest dmuch górny, gdzie przez gardziel konwertora prowadza się lancę tlenową, przez którą tlen dostarczany jest na powierzchnię kąpieli metalowej. Istnieje także dmuch boczny oraz dmuch kombinowany, który jest połączeniem dmuchu dolnego oraz górnego.}Konwertor Bessemera

{image#Budowa Konwertora Bessemera
Atlas interaktywny pt. "Maszyny i urządzenia do prowadzenia procesów metalurgicznych"
Źródło: GroMar Sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.

Konwertory

Ilustracja interaktywna przedstawia konwertor. Obok grafiki znajduje się punkt interaktywny. Po jego kliknięciu pojawia się ramka z tekstem i z nagraniem z nim tożsamym.

Ilustracja przedstawia widok przestrzenny konwertora tlenowego w przekroju poprzecznym. Urządzenie ma walcowaty kształt, przy czym z jego górnej części wychodzi walec o mniejszej średnicy, będący gardzielą. Przekrój kształtem przypomina otwarty słoik. Z prawej części urządzenia wychodzi otwór spustowy w kształcie walca, poniżej którego znajduje się strefa spustowa. Całość obłożona jest płaszczem stalowym, który na rysunku ma kolor srebrzysty. Na wnętrze urządzenia składa się zaczynając od góry, strefa gardzieli zaznaczona kolorem piaskowym, strefa stożka, zaznaczona kolorem piaskowym, strefa cylindryczna, zaznaczona kolorem żółtym, strefa wsadowa zaznaczona kolorem ciemnobrązowym oraz dennica, znajdująca się na dnie konwertora, którą zaznaczono kolorem jasnobrązowym, każdą ze stref wyróżniono .

Treść ramki:
Urządzenie do utleniania kąpieli metalowej powietrzem, mieszaniną powietrza lub innych gazów z tlenem albo samym tlenem; konwertor ma kształt zbiornika przechylnego (gruszki), wykonanego z blachy stalowej i wyłożonego wewnątrz materiałem ogniotrwałym o własnościach dostosowanych do rodzaju realizowanego procesu. Istnieją różne sposoby doprowadzania tlenu do kąpieli metalowej. W przypadku dmuchu dolnego, tlen przechodzi przez całą objętość ciekłego metalu. W tym przypadku dysze zakryte są metalem. Kolejnym sposobem realizacji dmuchu jest dmuch górny, gdzie przez gardziel konwertora prowadza się lancę tlenową, przez którą tlen dostarczany jest na powierzchnię kąpieli metalowej. Istnieje także dmuch boczny oraz dmuch kombinowany, który jest połączeniem dmuchu dolnego oraz górnego.

Poniżej opisu zamieszczono grafikę przedstawiającą Konwertor Bessemera. Ilustracja przedstawia konwertor Bessemera w widoku z przodu oraz w przekroju z lewej strony. W widoku z przodu konwertor ma kształt jajka z otworem w górnej części, które stoi na podstawie, przy czym podstawa jest skrzynką dmuchową, całość obłożona jest płaszczem stalowym . Po prawej stronie konwertora znajduje się srebrna lanca tlenowa doprowadzająca gaz z dolnej części konwertora. Konwertor zamocowany jest na stojakach. Przy lewym stojaku znajdują się koło zębate i zębatka, które pozwalają na przechylenie konwertora. Na przekroju przedstawiono ogniotrwałe wyłożenie konwertora. Cała ilustracja jest utrzymana w różnych odcieniach szarości.

Poniżej zamieszczono jeszcze jedną grafikę.  Ilustracja przedstawia konwertor Bessemera w widoku z przodu w schematyczny sposób, sam konwertor przedstawiono w przekroju. Konwertor ma kształt jajka z otworem w górnej części, które stoi na podstawce prostokątnej, przy czym podstawka jest skrzynią dmuchową, z której wydostaje się gaz, przedstawiony jako białe smugi. Nieco powyżej skrzyni dmuchowej zaznaczono dennicę konwertora. Na ilustracji różnymi kolorami oznaczono poszczególne warstwy konwertora, zaczynając od zewnątrz, kolorem niebieskim oznaczono płaszcz stalowy, szarym wyłożenie ogniotrwałe, wnętrze konwertora ma kolor jasno pomarańczowy, obszar ten oznacza wsad surówki. Konwertor zamocowany jest na wysokich stojakach, w kształcie trapezów równoramiennych, stojaki umieszczone są po lewej i prawej stronie konwertora, wyposażone są w czopy. Po lewej stronie konwertora znajduje się srebrna lanca tlenowa doprowadzająca gaz z dolnej części konwertora, czyli skrzynki dmuchowej. Po prawej stronie na czopie widnieje mechanizm zębaty, pozwalający na przechylenie konwertora.

Wady i zalety konwertorów z dmuchem dolnym

Zalety

Wady

  • silne mieszanie

  • korzystna jednorodność temperatury i składu cheicznego kąpieli

  • duże odfosforowanie i odsiarczenie

  • dobre wykorzystanie tlenu

  • niskie straty utleniania żelaza

  • możliwość utleniania do bardzo niskich zawartości węgla - około 0,004 %

  • konieczność stosowania zaawansowanego sterowania automatycznego i systemu pomiarowego

  • nietrwała dennica

  • w przypadku stali wysokowęglowych trudność w uzyskaniu końcowych stężeń węgla

Wady i zalety konwertorów z dmuchem górnym

Zalety

Wady

  • nieskomplikowana eksploatacja

  • dobra wydajność

  • słabe mieszanie kąpieli

  • niska jednorodność składu i temperatury

  • brak równowagi termodynamicznej metal - żużel

  • spore straty utleniania żelaza

  • spore wyrzuty i straty w dymach

Piece elektryczne
R1AdOtcRqPZAo

Piece elektryczne

Piece elektryczne są niezwykle wydajne dzięki zastosowaniu energii elektrycznej. Istnieje kilka rodzajów pieców, które wykorzystują do stopienia złomu energię elektryczną.

RBStdNFwm4x4W
1.
kable zasilające, 2.
elektrody węglowe, 3.
rynna spustowa, 4.
złom stalowy, 5.
wyłożenie ogniotrwałe, 6.
drzwi pieca, 7.
zdejmowana pokrywa, 8.
sklepienie chłodzone wodą, 9.
lanca tlenowa i lanca do wdmuchiwania węgla, 10.
chłodzenie wodne ścian, 11.
dysze do wdmuchiwania gazu obojętnego, 12.
otwór spustowy w trzonie, 13.
palnik tlenowo - paliwowy

Piec łukowy z łukiem bezpośrednim
Ilustracja przedstawia piec łukowy z łukiem bezpośrednim w dwóch różnych perspektywach, wszystkie elementy obu pieców są takie same, różnią się one jedynie kształtem; wskazano na nich różne elementy. Piec ma kształt płaskiego i stosunkowo szerokiego walca, z dwoma kopułami zamiast podstaw, całość pokryta jest pancerzem stalowym. Ściany oraz sklepienie pieca, wyposażone są w chłodzenie wodne. Z centralnej części pokrywy wychodzą trzy elektrody grafitowe połączone ze sobą, które częściowo wychodzą poza piec, przedstawiono jako trzy długie i wąskie prostokąty o zaokrąglonych rogach.  Część elektrod wychodząca poza piec ma kolor czerwony, ta część jest połączona z trzema kablami zasilającymi. Przechodząc niżej, w stronę wnętrza pieca, kolor płynnie przechodzi przez pomarańczowy, żółty, aż do białego. Poniżej elektrod narysowano kształt wyglądem przypominający płomienie, w okolicach płomieni zaznaczono złom stalowy.  Piec posiada dwa otwory: otwierane drzwi, które między innymi służą do wprowadzenia odtleniaczy, materiałów żużlotwórczych, pomiarów temperatury, a także do obserwacji całego procesu, oraz otwór na rynnę spustową który wychodzi ze ściany bocznej pieca na przedłużonym ramieniu, w kształcie ściętego stożka. Cały piec posiada ogniotrwałe wyłożenie, zaznaczone bladoczerwonym kolorem. Po przeciwnych stronach ściany bocznej znajdują się lanca tlenowa i lanca do wdmuchiwania węgla oraz palnik tlenowo‑paliwowy, wszystkie elementy pokazano jako podłużne, szare, prostokątne elementy, przypominające pręty wchodzące do wnętrza pieca. Z dolnej części pieca wychodzą dwa niewielkie trapezy równoramienne, które oznaczono jako dysze do wdmuchiwania gazu obojętnego. W dolnej części trzonu pieca  znajduje się także otwór spustowy.

RgODHmADx8DdR
1.
obręcze wspierane na rolkach, 2.
bęben walcowy stalowy, 3.
izolacja, 4.
materiał ogniotrwały, 5.
łuk, 6.
kąpiel metalowa - wsad, 7.
elektrody grafitowe, 8.
okno wsadowe, 9.
drzwiczki, 10.
rynna spustowa, 11.
rolki, 12.
kąpiel metalowa - wsad

Piece łukowe z łukiem pośrednim

Ilustracja przedstawia liniowy rysunek 2 D pieca łukowego z łukiem pośrednim. Niektóre elementy pieca wypełniono różnymi odcieniami szarości. Na rysunku znajdują się dwa przekroje poprzeczne pieca, po lewej widnieje widok z przodu natomiast po prawej widok z boku. Bęben pieca ma kształt cylindra, którego ściana boczna spoczywa na dwóch podporach wyposażonych w rolki, co pozwala na przechylenie pieca. Bęben walcowy składa się z trzech warstw, zaczynając od zewnętrza: stalowego płaszcza, izolacji oraz ogniotrwałego wyłożenia, elementy odróżniono od siebie różnymi odcieniami szarości. Przez środek pieca, równolegle do podłoża, na wylot przechodzi elektroda grafitowa w kształcie długiego walca. W centralnej części elektrody grafitowej, znajdującej się wewnątrz pieca czarnym prostokątem zaznaczono łuk elektryczny. We wnętrzu pieca poniżej elektrody grafitowej schematycznie, poziomymi, krótkimi liniami, ułożonymi w czterech rzędach zaznaczono kąpiel metalową. Na widoku z przodu po prawej stronie rysunku zaznaczono drzwiczki i znajdującą się pod nimi rynnę spustową. Nad drzwiczkami znajduje się okno wsadowe, które pozwala na wprowadzenie wsadu do wnętrza pieca.

R19Nit4jfPpMb
1.
rynna spustowa, 2.
pokrywa, 3.
tygiel, 4.
wzbudnik, 5.
ogniotrwała podstawa, 6.
wsad
Atlas interaktywny pt. "Maszyny i urządzenia do prowadzenia procesów metalurgicznych"
Źródło: GroMar sp. z o. o., licencja: CC BY-SA 3.0.

Piece indukcyjne
Na grafice przedstawiono schemat pieca indukcyjnego w przekroju z przodu. Jest to jeden z pieców elektrycznych, którego zasada działania opiera się na nagrzaniu wsadu poprzez przepływ ruchów wirowych prądu przy pomocy indukcji elektromagnetycznej. W widoku z przodu piec ma prostokątny kształt. Idąc od góry piec wyposażony jest w ruchomą pokrywę, w kształcie kopuły, która w centralnej części jest przymocowana do ramienia, wychodzącego ze ściany bocznej pieca. W lewej górnej części, piec posiada rynnę spustową, którą przedstawiono za pomocą przechylonego prostokąta, która wykorzystywana do jego opróżnienia po skończonym procesie topnienia. Wnętrze pieca składa się z kilku warstw, które zaznaczono różnymi kolorami. Całość ma strukturę symetryczną. Zaraz za warstwą płaszcza stalowego znajduje się wzbudnik, który oznaczono srebrzystym prostokątem, wewnątrz którego w jednej linii narysowano po 9 niewielkich prostokątów z pomarańczowymi krawędziami i grafitowym wypełnieniem. W dolnej części pieca narysowano warstwę w kolorze morskim, która jest ogniotrwałą podstawą. Na podstawie znajduje się tygiel oznaczony jasnożółtym kolorem, wewnątrz którego wycięto element w kształcie litery U. W centralnej części wycięcia narysowano srebrne nieregularne elementy oznaczające wsad, znajdują się one na czerwonym tle. Poniżej wsadu znajduje się obszar przechodzący płynnie od koloru pomarańczowego do żółtego, wewnątrz którego narysowano cztery okręgi, narysowane w dwóch rzędach, na których opisano po cztery zielone strzałki. Każdy rząd składa się z elementu wskazującego ruch obrotowy w lewo oraz ruch obrotowy w prawo. Element ten sugeruje ruch ciekłego metalu wewnątrz tygla.

COS - ciągłe odlewanie stali
R1AeJ9P3gDZ1q

COS - Ciągłe odlewanie stali

Ciągłe odlewanie stali jest procesem, w którym stal jest odlewana w sposób ciągły. Metal topi się w piecu i wlewa do kadzi pośredniej, po czym trafia do formy, z której jest sukcesywnie wysuwany. Proces krzepnięcia odlewu, zwykle wspomagany jest przez wodne systemy chłodzące. Otrzymany odlew ma kształt długiego bloku, który poddaje się cięciu, po czym może trafić do dalszej obróbki w walcowni.

RTUK0i8LRordm
1.
ciekły stop metalu
, 2.
chłodzenie wodą
, 3.
obudowa metalowa z wkładką grafitową
, 4.
ciekły rdzeń
, 5.
front krystalizacji
, 6.
zakrzepły stop metalu
, 7.
odpływ wody
, 8.
dopływ wody

Ilustracja przedstawia ciągłe odlewanie stali. Składa się ona z trzech przekrojów urządzenia do ciągłego odlewania stali. Pierwszy przekrój przedstawia proces krzepnięcia pasma ciekłego stopu metalu. Jest to wysoki prostokąt. Środkowa część prostokąta ma gradientowe wypełnienie, które zaczynając od góry przechodzi od koloru żółtego, przez pomarańczowy, aż do czerwonego. Najwyższa część prostokąta ma jasnożółty odcień i oznaczona jest numerem jeden jako ciekły stop metalu. Lewa i prawa krawędź tego obszaru jest uwydatniona szarymi prostokątami które oddają grubość ścianki rury, którą przekazywany jest ciekły stop metalu. Wewnątrz prostokątów znajduje się kanał do chłodzenia wodą. Jest to wąska niebieska ścieżka na kształt prostokąta, która przebiega w niewielkiej odległości od trzech krawędzi krystalizatora czyli wzdłuż krawędzi, górnej, sąsiadującej z ciekłym stopem oraz dolnej. Poniżej ścianki rury kończą się, a ciekły stop przechodzi do krystalizatora, którego przekrój poprzeczny odpowiada przekrojowi poprzecznemu wlewka. Jest to obszar w którym pasmo ciekłego stopu metalu przechodzi w odcień pomarańczowy, a z obu stron otaczają go szare prostokąty stanowiące przekrój krystalizatora. To obudowa metalowa z wkładką grafitową. W połowie wysokości obudowy, krawędzie ciekłego stopu, które stykają się z obudową krystalizatora, zmieniają kolor na szary i zaczynają schodzić się ku środkowi. Jest to prezentacja procesu krzepnięcia. Poniżej, gdzie pasmo opuszcza krystalizator, zakrzepnięta część krawędzi, schodząc się w kierunku środka stanowi coraz większy udział. Rdzeń pasma przyjmuje kolor ciemnoczerwony. Krawędź oddzielająca część zakrzepniętą od ciekłej to front krystalizacji. Poniżej fronty krystalizacji wychodzące z prawej i lewej krawędzi spotykają się ze sobą, i na samym dole pasmo ma kolor szary, co oznacza zakrzepnięty stop.

Po prawej stronie pierwszego przekroju znajduje się przekrój obudowy, służący do chłodzenia wodą urządzenia do ciągłego odlewania stali. Ma kształt szarego prostokąta o wysokości grafiki znajdującej się po lewej stronie. Jest on pusty w środku, na całej wysokości. Wzdłuż środka przekroju poprowadzona jest cienka czarna przerywana linia stanowiąca oś symetrii. Wnętrze przekroju to obszar pusty. W górnej części lewej krawędzi, od zewnątrz umieszczony jest odpływ wody. Jest to odstający niewielki prostokąt, z pogrubionymi ściankami na końcu odpływu, oraz ze środkiem o jaśniejszym odcieniu szarości. Stanowi to obszar w którym przepływa woda. Tak samo wyglądający element znajduje się z prawej strony krawędzi, tym razem na dole układu. jest to dopływ wody. Oba elementy posiadają linie osi symetrii przebiegające przez ich środek. Wewnątrz ścianek całego układu widać przebiegające wzdłuż krawędzi korytarze o jaśniejszym odcieniu szarości.

Trzeci przekrój to rzut górny urządzenia do ciągłego odlewania stali wraz z obudową do chłodzenia wodą. Rzut ten posiada obrys w kształcie prostokąta. Brzegi oznaczone są kolorem szarym. Co pewną odległość, wzdłuż krawędzi rozmieszczone są kółka o ciemniejszym odcieniu. Od lewej strony widoczny jest przekrój odpływu wody, czyli otwór w obudowie. Wewnętrzna część obudowy wyróżniona jest ciemnym odcieniem szarości. Na środku układu znajduje się biały kwadrat. Jest on we wnętrzu szarej obudowy. Od każdej ze ścian białego prostokąta odchodzi przekrój otworu. Krawędzie tych otworów wyróżnione są kolorem ciemno szarym.

R1X6FUU6KZqrS
1.
krystalizator prosty z pionowym prowadzeniem wlewka
, 2.
krystalizator prosty z wlewkiem giętym i prostowanym
, 3.
krystalizator łukowy
, 4.
krystalizator poziomy
, 5.
kadź pośrednia
, 6.
krystalizator
, 7.
strefa chłodzenia
, 8.
walce ciagnące
, 9.
palnik gazowy
, 10.
urządzenie do układania wlewków na rolkach transportowych
, 11.
rolki transportowe
, 12.
kadź pośrednia
, 13.
krystalizator
, 14.
strefa chłodzenia
, 15.
walce ciągnące
, 16.
palnik gazowy

Rodzaje krystalizatorów
Ilustracja przedstawia cztery  rodzaje krystalizatorów. Po lewej stronie widnieje przekrój dwóch krystalizatorów w kolorze, a po prawej przekrój trzech krystalizatorów w postaci liniowego rysunku 2 D. Krystalizatory w kolorze ustawione są jeden nad drugim w dwóch osobnych kwadratach z czarną ramką. W górnym kwadracie widać kadź główną. Jest to pojemnik o kształcie odwróconego do góry nogami trapezu równoramiennego. Ścianki krystalizatora mają kolor szary i są wyraźnie grubsze od ścianek reszty układu. Wnętrze kadzi wypełnione jest kolorem żółtym, co symuluje ciekły stop. Po lewej strony podstawy kadzi, znajduje się otwór, od którego odchodzi w dół rura, której przekrój pionowy to prostokąt. Rura ma dużo cieńsze ścianki niż kadź. Jest ona połączona z kadzią pośrednią, która również jest odwróconym trapezem jak w przypadku kadzi głównej, ale jest znacznie mniejsza. Jej szerokość jest mniejsza niż szerokość podstawy kadzi, a jej wysokość odpowiada około jednej ósmej wysokości kadzi głównej. Po prawej stronie podstawy kadzi pośredniej znajduje się otwór od której odchodzi rura prowadząca do krystalizatora. Krystalizator ma kształt prostokąta z wyciętym fragmentem boku. Może przypominać literę H leżącą na boku. Do tego miejsca układu, wnętrze opisywanych elementów ma kolor żółty. Po wyjściu z krystalizatora, kolor zmienia się na czerwony. Pasmo wychodzące z krystalizatora ma szerokość rury i ma formę wydłużonego prostokąta, który przed końcem rysunku zakręca w prawą stronę i biegnie dalej poziomo. Pasmo może przypominać odwróconą literę L, gdzie krótszy ogonek jest w pionie a dłuższy w poziomie. Po obu stronach pasma w równych odstępach pojawiają się kółka symulujące walce. Są ustawione parami i mają kolor szary. Trzy pary walców występuje na pionowym odcinku, dwie pary w miejscu gdzie pasmo zakręca w prawą stronę a dziewięć par wzdłuż pasma biegnącego poziomo. Druga ilustracja w kolorze przedstawia kadź główną, która ma kształt prostokąta z odciętym lewym dolnym rogiem. Sprawia to że podstawa kadzi jest skośna, i ciekły stop może spływać do otworu który znajduje się w prawym boku kadzi. Lewa część wierzchu kadzi ma otwór przez który wpada rura o wzdłużnym przekroju prostokąta. Ścianki koloru szarego są grube. Przez wspomniany otwór w prawym boku kadzi, prowadzi wąska rura o przekroju wzdłużnym prostokąta. Rura na zewnątrz kadzi otoczona jest grubszą ścianką. Po prawej stronie kadzi znajduje się krystalizator do którego wbiega rura z ciekłym stopem metalu. Krystalizator przedstawiony jest jako duży szary prostokąt. Wewnątrz rury w krystalizatorze, żółta barwa ciekłego metalu przechodzi w czerwoną. Po wyjściu z krystalizatora, pasmo jest całe czerwone. Przy paśmie znajduje się para szarych kółek które przedstawiają walce. Liniowe rysunki 2 D oznaczono literami od A do D. Rysunek A znajduje się tuż przy prawej krawędzi rysunków kolorowych. Przedstawia on krystalizator prosty z pionowym prowadzeniem wlewka. Na samej górze znajduje się kadź główna w postaci trapezu odwróconego do góry nogami. Jej ścianki są grube i szare. Kadź do dwóch trzecich wysokości wypełniona jest kolorem jasno szarym. Od lewej strony podstawy kadzi głównej odbiega czarna kreska którą jest rura. Wpada ona do kadzi pośredniej, na rysunku oznaczona numerem pięć. Jest to prostokąt którego prawy dolny róg został ścięty ukośną linią. Od kadzi pośredniej, z podstawy wychodzi długa czarna kreska, sięgająca do dolnej części układu. Początkowo przechodzi ona przez krystalizator. Na rysunku zaznaczono go w postaci prostokąta z otworem na wylot, wzdłuż czarnej kreski. Krystalizator jak i reszta elementów poza pasmem jest w kolorze blado szarym. Wzdłuż pasma, po obu stronach znajdują się w równych odstępach pary kół, które przedstawiają walce. Na długości pasma jest 10 par kół. Koła te oznaczone są numerem szóstym jako strefa chłodzenia. Poniżej pasmo przechodzi pomiędzy cztery większe koła którymi są walce ciągnące. Poniżej znajduje się pusta przestrzeń. Po lewej stronie umieszczony jest prostokąt, którym jest palnik gazowy oznaczony numerem 9. Pasmo kończy się a pod nim znajduje się ścianka ustawiona pod kątem. Na ściance umieszczona jest gruba czarna kreska, prezentująca wlewek. Ścianka jest to urządzenie służące do układania wlewków na rolkach transportowych. Po lewej stronie, przy podstawie urządzenia do układania wlewków znajdują się rolki transportowe. Są to ustawione poziomo w równych odległościach koła. Na rolkach narysowana jest czarna kreska która prezentuje ułożony na rolkach wlewek. Cały układ stoi na rusztowaniu, którym jest różny układ prostokątów połączonych równolegle i prostopadle do siebie. Podstawę układu stanowi ciemno szary prostokąt z wyciętą przestrzenią na środku, w kształcie mniejszego prostokąta. Rysunek B przedstawia krystalizator prosty z wlewkiem giętym i prostowanym. opis ten pojawia się po kliknięciu numeru dwa. Różni się on od rysunku A tylko dolną częścią układu. Od wyjścia pasma z walców ciągnących, zamiast przez palnik, pasmo przechodzi przez jeden walec, który odkształca pasmo i kieruje je w lewą stronę. Tam pasmo ustawia się w kierunku poziomym i wchodzi pomiędzy sześć walców; trzy nad pasmem i trzy pod nim. Po nich następuje ułożenie się pasma na rolkach, które są w postaci czterech mniejszych kółek. Podstawa jest podobna jak na rysunku A. Jest koloru ciemnej szarości, a z miejsca gdzie jest prostokątne wycięcie, wychodzi pionowy słupek koloru białego. Rysunek C przedstawia krystalizator łukowy. Górny układ kadzi wygląda tak samo jak na poprzednich rysunkach liniowych. Po wyjściu pasma z krystalizatora, układ walców kieruje je na lewą stronę. Są to kółka występujące parami po obu stronach pasma. Gdy pasmo zaczyna biec poziomo, wchodzi w układ sześciu walców ciągnących, a następnie przechodzi na układ rolek. Rysunek D przedstawia krystalizator poziomy. Idąc od lewej strony, znajduje się niewielki kwadrat którym jest kadź. Obok doczepiony jest mniejszy kwadrat od której wychodzi pozioma czarna kreska. Kwadrat ten to krystalizator. Czarna kreska to pasmo, biegnące w prawą stronę przez strefę chłodzenia. W strefie chłodzenia znajduje się pozioma czarna linia a pod nią układ kółek w równych odstępach od siebie. Są to rolki po których biegnie pasmo. Czarna linia biegnie następnie przez układ czterech walców ciągnących, którymi są duże białe kółka zamknięte w prostokącie. Z walców ciągnących pasmo ponownie styka się z dwoma rolkami, a następnie wchodzi w obszar palnika który znajduje się nad nim. Palnik to dwa kwadraty, jeden duży i drugi mniejszy doczepiony pod nim.

R1DoiRck1ZmVP
1.
kadź główna
, 2.
zatyczka
, 3.
kadź pośrednia
, 4.
komora wtórnego chłodzenia
, 5.
rura osłonowa
, 6.
wylew zanurzeniowy
, 7.
krystalizator
, 8.
rolki ciągnąco-prostujące
, 9.
palnik

Proces COS (ciągłego odlewania stali)
Schemat przedstawia stanowisko technologiczne do przeprowadzania procesu pionowego ciągłego odlewania stali. Całość przedstawiono w widoku przestrzennym, wszystkie elementy mają kolor srebrzysty, za wyjątkiem rozgrzanego pasma metalu, które zaczynając od górnej części urządzenia ma kolor żółty, który idąc w dół płynnie przechodzi do jasnego odcienia koloru pomarańczowego. Zaczynając od góry, schemat składa się z kadzi głównej w kształcie cylindra, z której ciekły metal przedostaje się pionowo do kadzi pośredniej mającej kształt prostopadłościennego pudełka bez pokrywki, z pochylonymi na zewnątrz ścianami bocznymi, przez rurę osłonową, która jest prostopadła do dna obu kadzi. Kadź pośrednia wyposażona jest w zatyczkę, która wychodzi nieco ponad jej krawędzie. Po wypłynięciu ciekłego metalu z kadzi pośredniej przez niewielki cylindryczny wylew zanurzeniowy, wychodzący z dna kadzi pośredniej, trafia on do krystalizatora, gdzie z uwagi na chłodzenie wodą następuje krystalizacja stali od ścianek do osi wlewka. Tu rozpoczyna się proces tworzenia wlewka ciągłego. Następnie metal przechodzi przez strefę chłodzenia wtórnego, którą przedstawiono za pomocą dwóch płatów blachy znajdujących się po obu stronach pasma metalu, aby później trafić do rolek ciągnąco prostujących, które mają za zadanie wyciągnięcie wlewka z krystalizatora z należytą prędkością, element ten przedstawiono za pomocą trzech rurek ułożonych na końcowej części pasma metalu, przy czym rurki znajdują się zarówno nad pasmem metalu, jak i pod nim. Sześć rolek jest przytwierdzone do prostopadłościennej podstawki, znajdującej się z boku. Ostatnim etapem jest cięcie pasma na odcinki o określonej długości, za pomocą palnika acetyleno‑tlenowego lub gazowo‑tlenowego, który przedstawiono jako niewielki, odstający element wystający z końcowej części pasma metalu.

RblOZW9u2oyDO
1.
po wyjściu z krystalizatora
, 2.
po wyjściu z komory chłodzenia wtórnego
, 3.
podczas odginania
Atlas interaktywny pt. "Maszyny i urządzenia do prowadzenia procesów metalurgicznych"
Źródło: GroMar sp. z o. o., licencja: CC BY-SA 3.0.

Rozkład temperatury i zmiana udziału fazy stałej na przekrojach wlewka ciągłego w procesie odlewania stali 18G2A
Ilustracja przedstawia rozkład temperatury oraz udział fazy stałej na przekroju poprzecznym pasma. Obie właściwości przedstawiono za pomocą zmian koloru w obrębie kwadratowego obszaru. Kolor oznaczający temperaturę zmienia się wraz ze wzrostem temperatury od jasnożółtego, aż do bordowego, natomiast kolor oznaczający udział fazy stałej wraz z jej wzrostem zmienia się od koloru jasnoniebieskiego, aż do granatowego. Po lewej stronie ilustracji, znajduje się legenda, z której można odczytać temperaturę lub udział fazy stałej. W przypadku temperatury legenda zawiera 12 prostokątów tej samej wielkości, w różnych kolorach, ułożonych jeden pod drugim w jednej osi, płynnie przechodzących od najjaśniejszego koloru do najciemniejszego. Kolor najjaśniejszy oznaczono wartością 1520°C, z kolei najciemniejszy przedziałem 713 - 175°C. W przypadku udziału fazy stałej legenda wygląda podobnie, z tym że zawiera 10 prostokątów w różnych odcieniach niebieskiego. Najjaśniejszy prostokąt, znajdujący się w ostatnim rzędzie, opisano cyfrą 0, wartość każdego kolejnego prostokątach jest większa od poprzedniego o 0,1, zatem ostatni, najciemniejszy prostokąt ma wartość 1.  Po prawej stronie ilustracji znajduje się sześć kwadratów, ułożonych w trzech rzędach po dwa kwadraty. Pierwsza para kwadratów przedstawia rozkład temperatury i udział fazy stałej pasma po wyjściu z krystalizatora. Na kwadracie pokazującym rozkład temperatury można zauważyć cienkie pomarańczowe obramowanie  o zaokrąglonych krawędziach oraz jasnożółty środek kwadratu, sugeruje to, że wnętrze pasma metalu w tym etapie ma temperaturę znacznie niższą, niż jego obrzeże. Udział fazy stałej ma identyczny układ, z tym że obramowanie kwadratu jest granatowe, a jego wnętrze jasnoniebieskie, zatem faza stała zaczyna pojawiać się na obrzeżach pasma metalu. Druga para kwadratów dotyczy wyglądu pasma po wyjściu z komory chłodzenia wtórnego. W przypadku rozkładu temperatury, można zauważyć powiększenie się pomarańczowego obramowania, które schodząc się do środka pozostawia jasnożółty obszar. Udział fazy stałej potraja swoją objętość, granatowe obramowanie poszerza się, wnętrze kwadratu pozostaje jasnoniebieskie. Trzecia para kwadratów dotyczy etapu odginania pasma metalu. Pomarańczowe obramowanie rozrasta się w porównaniu z drugą parą kwadratów, pozostawiając wewnątrz żółty, okrągły obszar. W przypadku udziału fazy stałej, niemalże cały kwadrat ma kolor granatowy, jedynie w centralnej części kwadratu pozostaje niewielkie koło w kolorze jasnoniebieskim,. W tym etapie następuje niemalże całkowite zakrzepnięcie pasma metalu.

Obróbka plastyczna metali
Rgzj0ILGefkIL
RZundltqkKZGF
Atlas interaktywny pt. "Narzędzie pomocnicze do prowadzenia procesów metalurgicznych"
Źródło: GroMar sp. z o. o., licencja: CC BY-SA 3.0.

Obróbka plastyczna metali
Grafika przedstawia schemat drzewkowy procesów zaliczanych do obróbki plastycznej. Schemat opisano za pomocą list, z zachowaniem odpowiedniej hierarchii elementów schematu.

  1. Kuźnictwo na gorąco

    1. Swobodne

    2. Półswobodne

    3. Matrycowe

  2. Prasownictwo

    1. Wyciskanie

    2. Tłocznictwo

      • Cięcie, wykrawanie

        • Ręczne

        • Matrycowe

      • Kształtowanie

        • Gięcie

        • Ciągnienie

        • Inne

  3. Ciągarstwo drutów i rur

  4. Walcownictwo na gorąco

Obróbka plastyczna jest metodą obróbki metali i ich stopów polegająca na wywieraniu na nich (za pomocą odpowiedniego narzędzia) nacisku przekraczającego ich granicę plastyczności. Ma na celu trwałą zmianę kształtu i wymiarów obrabianego przedmiotu, a także zmianę struktury powodującą zmianę właściwości mechanicznych. Proces kształtowania może przebiegać na gorąco, na półgorąco lub na zimno. Klasyfikacja ta zależy od temperatury rekrystalizacji (odkuwki) odkształcanego metalu, a także od prędkości odkształcenia w odniesieniu do prędkości rekrystalizacji.

R4ilTvcfhyiMq
1. Walcowanie {audio}Rodzaj obróbki plastycznej, która może odbywać się na zimno, na gorąco, a także na ciepło. Polega na wywieraniu nacisku na materiał wsadowy przez obracające się walce, które nadają pożądany kształt. Najbardziej powszechną metodą walcowania jest walcowanie wzdłużne, które wykorzystuje się do produkcji prętów, kształtowników, blach itp.

Wyróżniamy sześć metod na walcowane ze względu na ruch walców:
  • wzdłużne,
  • poprzeczne,
  • poprzeczno-klinowe,
  • pielgrzymowe,
  • kuźnicze,
  • skośne.
, 2. Kucie {audio}Proces technologiczny polegający na obróbce na zimno lub na gorąco danego materiału poprzez wywieranie nacisku lub przez uderzenia narzędzia (matryca lub bijak). Materiałem wsadowym w tym procesie jest przedkuwka lub wlewek, a produktem jest odkuwka.

Kucie można podzielić na trzy podstawowe rodzaje:
  • kucie matrycowe,
  • swobodne,
  • półswobodne.
, 3. Wyciskanie {audio}Rodzaj obróbki plastycznej metali. Materiał pod naciskiem stempla wypływa przez otwór lub otwory w narzędziu (matrycy) albo przez szczeliny utworzone przez narzędzia., 4. Ciągnienie {audio}Materiał kształtowany jest poprzez przeciąganie przez oczko ciągadła. Pole przekroju poprzecznego otworu ciągadła jest mniejsze w porównaniu z półproduktem wyjściowym, w wyniku czego następuje zmniejszenie średnicy obrabianego przedmiotu oraz jego wydłużenie. W związku z tym, następuje umocnienie materiału, a otrzymany produkt ma większe właściwości wytrzymałościowe i mniejsze własności plastyczne., 5. Tłoczenie {audio}Jest to proces przeróbki plastycznej na zimno lub na gorąco. Obejmuje on cięcie i kształtowanie blach, płyt lub folii, przy czym otrzymane materiały charakteryzują się niewielką grubością, a otrzymana wytłoczka posiada powierzchnię nierozwijalną.
Atlas interaktywny pt. "Maszyny i urzadzenia do prowadzenia procesów metalurgicznych"
Źródło: GroMar sp. z o. o., licencja: CC BY-SA 3.0.

Ilustracja interaktywna prezentuje planszę z pięcioma przykładowymi procesami obróbki plastycznej. Grafika każdego z elementów znajduje się w cienkiej szarej ramce. Każda z nich opatrzona jest punktem interaktywnym, po kliknięciu którego pojawia się ramka z tekstem oraz tożsamym z nim nagraniem dźwiękowym.

  1. Walcowanie
    Ilustracja przedstawia proces walcowania. Materiał znajduje się pomiędzy dwoma rolkami, po przejściu przez rolki zachodzi zmiana grubości materiału. Dodatkowo na ilustracji znajdują się trzy zbliżenia ukazujące zmianę mikrostruktury materiału. Całość przedstawiono w widoku przestrzennym. Rolki pomiędzy którymi znajduje się materiał mają kształt walców z podstaw walca wychodzą dwa mniejsze cylindry o niewielkiej wysokości. Materiał znajdujący się przed przejściem przez rolki przechodzi od koloru czerwonego do żółtego, pomiędzy rolkami następuje ochłodzenie odcienia żółtego, końcowy fragment materiału poza rolkami ma kolor fioletowy. Wcześniej opisane kolory symbolizują temperaturę materiału, gdzie czerwony odpowiada temperaturze najwyższej, natomiast fioletowy - najniższej. Struktura materiału przed walcowaniem ma znacznie większe ziarna, w porównaniu ze strukturą materiału po walcowaniu.
    Treść ramki: Walcowanie jest to rodzaj obróbki plastycznej, która może odbywać się na zimno, na gorąco, a także na ciepło. Polega na wywieraniu nacisku na materiał wsadowy przez obracające się walce, które nadają pożądany kształt. Wyróżniamy sześć metod na walcowane ze względu na ruch walców: wzdłużne, poprzeczne, poprzeczno‑klinowe, pielgrzymowe, kuźnicze, skośne. Najbardziej powszechną metodą walcowania jest walcowanie wzdłużne, które wykorzystuje się do produkcji prętów, kształtowników, blach i tym podobne.

  2. Kucie
    Ilustracja przedstawia maszynę do procesu technologicznego kucia. Bryła maszyny przedstawiona jest w widoku przestrzennym. Większa część maszyny to wysoki prostopadłościan a do jego frontu dołączony jest walec sięgający do jednej trzeciej wysokości maszyny elementy te mają kolor niebieski. Na owym walcu umieszczona jest czarna podstawka z przedkuwką. Stoi ona na czarnej podstawie i jest do niej przymocowana śrubami. Główki śrub wystają z obudowy. Materiał kuty jest znacznie mniejszy od maszyny i ma kształt walca. Przedkuwka jest koloru żółto‑brązowego, który przypomina barwę ognia. Nad materiałem kutym znajduje się bijak w srebrzystym kolorze o kształcie wąskiego walca z czarną końcówką. Jego średnica jest mniejsza niż średnica przedkuwki. Bijak wysuwa się z korpusu maszyny o kształcie większego niż bijak walca, dołączonego do górnej części prostopadłościanu. Wierzch maszyny ma kolor czarny. Wzdłuż ścianki podstawy biegnie srebrny przewód, który następnie nie dotykając ścianek kieruje się po przekątnej w górną część korpusu.
    Treść ramki: Kucie jest to proces technologiczny polegający na obróbce na zimno lub na gorąco danego materiału poprzez wywieranie nacisku lub przez uderzenia narzędzia (matryca lub bijak). Materiałem wsadowym w tym procesie jest przedkuwka, a produktem jest odkuwka.
    Kucie można podzielić na trzy podstawowe rodzaje:

    • kucie matrycowe,

    • swobodne,

    • półswobodne.

  3. Wyciskanie
    Ilustracja przedstawia proces wyciskania. Grafika podzielona jest na dwie części. Górna pokazuje w sposób graficzny etap w trakcie wyciskania i etap po wyciskaniu. Przedstawia trzy elementy w widoku przestrzennym. Idąc od lewej, pierwszy element jest to matryca w kształcie szarego koła z czarną zewnętrzną obwódką. Ze środka matrycy wychodzi aluminiowy profil typu V. Drugi element to sama matryca z otworem o kształcie profilu. Trzeci element to wycinek gotowego profilu. Jego przekrój ma kształt litery X z małym kwadratem na środku. Na końcach ogonków litery X znajdują się kolejne kwadraty z wydłużonymi bokami po zewnętrznej stronie. Profil jest symetryczny oraz posiada boki o tej samej wysokości. Dolna część ilustracji przedstawia schemat z opisem procesu wyciskania. Całość zamknięta jest w prostokątnej turkusowej obudowie z grubą ścianką. Głównym elementem w środku obudowy jest tłok przedstawiony jako niebieski prostokąt, który jest połączony ze stemplem. Stempel poruszając się w lewą stronę, wywiera nacisk na wlewek oznaczony kolorem fioletowym. Materiał wsadowy wyciskany jest przez czarną matrycę, po czym powstały kształt wychodzi z obudowy jako gotowy wyrób.
    Treść ramki: Rodzaj obróbki plastycznej metali. Materiał pod naciskiem stempla wypływa przez otwór lub otwory w narzędziu (matrycy) albo przez szczeliny utworzone przez narzędzia.

  4. Ciągnienie
    Ilustracja przedstawia przekrój poprzeczny ciągarki, przez którą przechodzi żółty pręt, całość przedstawiono w widoku przestrzennym. Po prawej stronie ilustracji widnieje zbliżenie na najważniejsze elementy ciągarki. Ciągarka ma szary kolor, kształtem przypomina pączek. Patrząc z przodu na otwór ciągarki ma on kształt klepsydry. W jej centralnej części kolorem jasnoniebieskim zaznaczono ciągadło, zajmujące około ⅓ szerokości ciągarki, które również kształtem przypomina pączek z otworem w kształcie klepsydry, element ten determinuje średnicę otrzymanego pręta. Przez otwór w ciągarce i ciągadle przechodzi żółty pręt, po jego lewej stronie znajdują się dwie czarne strzałki skierowane w dół, które pokazują kierunek ciągnienia. Powyżej urządzenia średnica pręta jest mniejsza, niż po przejściu przez ciągadło.  Zbliżenie przedstawia ciągadło oraz przechodzący przez nie pręt oraz fragment ciągarki. Czarnymi liniami zaznaczono na nim cztery elementy, których nazwa znajduje się na końcu czarnych linii. Fragment ciągarki przed ciągadłem opisano jako wejście, fragment gdzie rozpoczyna się ciągadło nazywamy redukcją, miejsce w którym następuje przewężenie pręta to tylne ujście redukcji, miejsce w którym następuje wyjście pręta z ciągadła to wyjście.
    Treść ramki: Materiał kształtowany jest poprzez przeciąganie przez oczko ciągadła. Pole przekroju poprzecznego otworu ciągadła jest mniejsze w porównaniu z półproduktem wyjściowym, w wyniku czego następuje zmniejszenie średnicy obrabianego przedmiotu oraz jego wydłużenie. W związku z tym, następuje umocnienie materiału, a otrzymany produkt ma większe właściwości wytrzymałościowe i mniejsze własności plastyczne.

  5. Tłoczenie
    Ilustracja przedstawia tłoczenie blachy za pomocą prasy hydraulicznej oraz sześć przykładowych wyrobów wykonanych metodą tłoczenia. Prasę hydrauliczną przedstawiono w położeniu przed wykonaniem wytłoczki, jest otwarta. Górna część prasy jest w kształcie dwóch srebrzystych prostopadłościanów połączonych ze sobą frontem, gdzie przedni jest węższy od tylnego. Poniżej znajduje się niska prostopadłościenna płyta której ściany boczne mają kolor żółto‑czarny, przy czym na żółtym tle jest to 8 czarnych linii ułożonych pod kątem, jedna obok drugiej, w jednakowych odstępach. Poniżej znajduje się tłocznik mający kształt dwóch połówek walca ułożonych jedna obok drugiej. Poniżej tych elementów znajduje się srebrzysta matryca mająca kształt prostopadłościanu, w którym wycięto dwie połówki walca ułożone jedna obok drugiej, pasujące do tłocznika. Na matrycy leży cienka blacha przed procesem tłoczenia. Z lewego i prawego boku matrycy wystają po dwa srebrzyste elementy mające kształt płaskich prostopadłościanów o zaokrąglonych krawędziach bocznych, które są przytwierdzone do krawędzi bocznych matrycy. Matryca stoi na podstawie składającej się z dwóch prostopadłościanów, które ustawione są pionowo do podłoża i są przytwierdzone do lewej i prawej strony matrycy.  Po prawej stronie ilustracji znajduje się sześć przykładowych wytłoczek o cylindrycznym kształcie. Trzy z nich dodatkowo posiadają kołnierz oraz denka, trzy pozostałe mają kształt odcinków rur. Jedna wytłoczka w kształcie rury posiada dwa eliptyczne wycięcia umieszczone po obu stronach ściany bocznej, dwie pozostałe posiadają dodatkowe symetryczne wytłoczenia.
    Treść ramki: Tłoczenie jest to proces przeróbki plastycznej na zimno lub na gorąco. Obejmuje on cięcie i kształtowanie blach, płyt lub folii, przy czym otrzymane materiały charakteryzują się niewielką grubością, a otrzymana wytłoczka posiada powierzchnię nierozwijalną.

Obróbka cieplna metali
R1Hn6bMNAiWtZ
R8fmoYAOHFMsU
Atlas interaktywny pt. "Narzędzie pomocnicze do prowadzenia procesów metalurgicznych"
Źródło: GroMar sp. z o. o., licencja: CC BY-SA 3.0.

Obróbka cieplna metali

Ilustracja przedstawia podział procesów obróbki cieplnej, który pokazano za pomocą schematu drzewkowego. Schemat opisano za pomocą list, z zachowaniem odpowiedniej hierarchii elementów schematu.

  1. Wyżarzanie

    1. Z przemianą alotropową

      • Ujednoradniające

      • Normalizujące

      • Zupełne

      • Zmiękczające

      • Izotermiczne

    2. Bez przemiany alotropowej

      • Rekrystalizujące

      • Odprężajace

      • Stabilizujące

  2. Hartowanie i odpuszczanie

    1. Hartowanie

      • Martenzytyczne

      • Bainityczne

      • Objętościowe

      • Utwardzanie cieplne

      • Ulepszanie cieplne

    2. Odpuszczanie

      • Utwardzanie cieplne

      • Ulepszanie cieplne

  3. Przesycanie i starzanie

    1. Przesycanie

      • Utwardzanie wydzieleniowe

    2. Starzenie

      • Utwardzanie wydzieleniowe

Obróbka cieplna jest to ogólna nazwa obróbki materiałów metalowych polegająca na odpowiednim nagrzewaniu, wygrzewaniu i chłodzeniu do zadanych temperatur i z określoną szybkością, powodujące zmiany własności stopu w stanie stałym. Celem stosowania operacji i zabiegów obróbki cieplnej jest np. zmiana własności mechanicznych i plastycznych poprzez zmianę struktury. Operacje te przeprowadza się również z zastosowaniem dodatkowych czynników na przykład obróbki mechanicznej lub chemicznej.

RaiC8gp8miclB
1. Piece komorowe {audio}Są wykorzystywane zarówno do celów laboratoryjnych, jak i przemysłowych. Pozwalają na wykonanie różnych rodzajów obróbki cieplnej, w zakresie temperatury, zależnej od rodzaju pieca., 2. Piece komorowe z wysuwnym członem {audio}ten typ pieca jest dodatkowo wyposażony w wyjezdny człon, na który ładuje się wsad, który następnie wprowadza się do środka., 3. Piece wgłębne {audio}Pozwalają na obróbkę cieplną elementów wymagających pionowej pozycji podczas trwania procesu np. pręty, rury, kręgi drutów.
Przykładowe procesy realizowane w piecach wgłębnych:
  • odpuszczanie,
  • wyżarzanie,
  • odprężanie,
  • hartowanie.
, 4. Piece retorowe {audio}Są wyposażone w podajnik paliwa oraz zasobnik, dzięki którym są one bardziej zautomatyzowane, co umożliwia ciągłość spalania. Najważniejszymi elementami w piecach retortowych niewątpliwie są podajnik paliwa, który wpływa na skuteczność pracy oraz palnik retortowy, który musi być wykonany wytrzymałego materiału., 5. Piece próżniowe {audio}Umożliwiają obróbkę cieplną w próżni. Wyróżnia się dwa rodzaje pieców próżniowych, z zimną i gorącą ścianą. Piec próżniowy jest zazwyczaj piecem ogrzewanym elektrycznie, ale można spotkać także piece ogrzewane gazem. Pozwalają one na osiągnięcie temperatury do 3000 stopni Celsjusza. Zastosowanie próżni umożliwia ochronę ogrzewanych stalowych lub metalowych elementów przed negatywnym wpływem powietrza. Podczas całego procesu w piecu utrzymywana jest próżnia, a piec jest ogrzewany elektrycznymi elementami oporowymi wykonanymi z grafitu, tworzyw ceramicznych lub metali.
Atlas interaktywny pt. "Maszyny i urzadzenia do prowadzenia procesów metalurgicznych"
Źródło: GroMar sp. z o. o., licencja: CC BY-SA 3.0.

Ilustracja interaktywna prezentuje planszę z pięcioma rodzajami pieców przeznaczonych do obróbki cieplnej Zdjęcie Grafika przedstawiająca każdy z elementów znajduje się w cienkiej szarej ramce. Każda z nich opatrzona jest punktem interaktywnym, po którego kliknięciu pojawia się ramka z tekstem i tożsamym z nim nagraniem dźwiękowym.

  1. Piece komorowe
    Ilustracja przedstawia masywne, prostopadłościenne urządzenie w zielonej obudowie, stojące na czterech nogach w kolorze czarnym. Wysokość nóg jest większa, niż wysokość urządzenia. Wszystkie nogi są ze sobą połączone poprzeczkami w kształcie ramy, w ich dolnej części, co ma na celu wzmocnienie konstrukcji. Z przodu urządzenia znajduje się otwór o przekroju kwadratu, który może zostać zakryty czarną ruchomą pokrywą o przekroju kwadratowym, nieco większym od przekroju otworu. Na jednym z boków urządzenia widnieją kolorowe przewody, po jednym w kolorze żółtym i czerwonym oraz dwa w kolorze niebieskim.
    Treść ramki: Piece komorowe wykorzystywane są zarówno do celów laboratoryjnych, jak i przemysłowych. Pozwalają na wykonanie różnych rodzajów obróbki cieplnej, w zakresie temperatury, zależnej od rodzaju pieca.

  2. Piece komorowe z wysuwnym trzonem
    Ilustracja przedstawia piec komorowy z wysuwanym trzonem w czerwonej obudowie. Główna część pieca ma kształt prostopadłościanu bez przedniej ściany. Do jego podstawy za pomocą specjalnych prowadnic, przymocowano wysuwany człon, który umożliwia bezproblemowe ładowanie i rozładowanie wsadu. Po nałożeniu wsadu na ruchomy element, człon przesuwa się do wnętrza pieca, po czym następuje zasunięcie zasuwy znajdującej się nad otworem pieca. Do prawej strony obudowy pieca przymocowano skrzynkę, na której znajduje się kilka czarnych przycisków.
    Treść ramki: Ten typ pieca jest dodatkowo wyposażony w wyjezdny człon, na który ładuje się wsad, który następnie wprowadza się do środka.

  3. Piece wgłębne
    Ilustracja przedstawia piec wgłębny w czerwonej obudowie w widoku przestrzennym. Po lewej stronie pieca znajduje się masywny walcowaty filar z ramieniem, wychodzący z otworu w podłożu, ramię jest przytwierdzone do centralnej części pokrywy pieca. Piec ma cylindryczny kształt i niedużą wysokość względem ramienia stojącego po jego lewej stronie. Filar otoczono czarno - żółtymi barierkami. Z głębi podstawy aż do ścianek filara, dochodzą kable, po cztery na stronę.  Po zewnętrznej stronie filaru i ramienia, biegnie profil kończący się w połowie długości ramienia, profil ten jest podpierany za pomocą dwóch czarnych prostopadłościennych elementów umieszczonych na ramieniu. Patrząc od góry na ramię jego szerokość zwęża się od filara aż do połączenia z pokrywą.  Ramię jest połączone z wiekiem za pomocą srebrnego elementu w kształcie walca. Na wierzchu ramienia znajdują się różne dodatkowe elementy. Na samym końcu jest to zielony element w kształcie walca. Obok niego, w kierunku filaru, znajduje się czerwony element w kształcie walca z kopułą. Na obwodzie srebrnego wieka pieca rozmieszczone są czarne, niewielkie prostopadłościany. Do frontu pieca dołączone są trzy skrzynki służące do obsługi pieca. Pierwsza od lewej jest koloru niebieskiego, pozostałe dwie koloru białego. Na ich panelu widać trzy czarne jednakowe przełączniki rozmieszczone równolegle w jednakowych odstępach obok siebie oraz jeden czerwony znajdujący się pod nimi. Od prawej strony pieca, z małego czarnego elementu odbiegają dwa kable i biegną równolegle po obwodzie w stronę skrzynek. Jeden kabel jest czarny a drugi żółty. Przy pierwszej białej skrzynce, wiązka kabli skręca pionowo w górę i kończy się pod wiekiem pieca.
    Treść ramki: Pozwalają na obróbkę cieplną elementów wymagających pionowej pozycji podczas trwania procesu np. pręty, rury, kręgi drutów.
    Przykładowe procesy realizowane w piecach wgłębnych:

    • odpuszczanie,

    • wyżarzanie,

    • odprężanie,

    • hartowanie.

  4. Piece retorowe
    Ilustracja przedstawia piec retortowy w zielonej obudowie w widoku przestrzennym. Jest on w kształcie walca leżącego na boku. Na froncie znajduje się pokrywa z dużym czarnym zawiasem zamocowanym po prawej stronie. Od środka pokrywy odbiegają przewody. Najgrubszy z nich jest koloru czerwonego, pozostałe są znacznie cieńsze i dochodzą do małego owalnego elementu wystającego z pokrywy. Dwa niebieskie kable wchodzące od spodu wystającego elementu są koloru niebieskiego, a dwa wychodzące od góry są koloru czerwonego i żółtego. Wszystkie przewody schodzą się do czarnego zawiasu. Najgrubszy z przewodów wchodzi do niego od góry a pozostałe cieńsze od prawej strony. Za piecem po prawej stronie, znajduje się zielona konstrukcja w kształcie prostopadłościanu stojąca frontem do obserwatora. Z tyłu pieca, od wierzchu odchodzi element w kształcie prostopadłościanu, który nieco przypomina komin. Piec leży na stelażu, utrzymującym go w stabilnej pozycji. Stelaż posiada cztery nogi, po jednej na każdym rogu, oraz nóżki pozwalające wypoziomować piec. Nogi usztywniono poprzeczkami umiejscowionymi prostopadle do nich, tuż nad podłożem.
    Treść ramki: Są wyposażone w podajnik paliwa oraz zasobnik, dzięki którym są one bardziej zautomatyzowane, co umożliwia ciągłość spalania. Najważniejszymi elementami w piecach retortowych niewątpliwie są podajnik paliwa, który wpływa na skuteczność pracy oraz palnik retortowy, który musi być wykonany wytrzymałego materiału.

  5. Piece próżniowe
    Ilustracja przedstawia piec próżniowy w biało niebieskiej obudowie, w widoku przestrzennym. Po lewej stronie znajduje się białe urządzenie w kształcie prostopadłościanu. Frontowy panel zawiera mały niebieski wyświetlacz i czarne przyciski rozmieszczone w różnorodny sposób. Nad urządzeniem, znajduje się płaszczyzna łącząca go z górną częścią pieca znajdującego się po prawej stronie. Piec ma kształt walca leżącego na boku. Stoi na niebieskich podporach koloru niebieskiego, biegnących przez całą długość pieca. Klapa pieca jest wypukła a do jej frontu doczepiony jest niebieski element w kształcie prostokąta.  Od wierzchołka pieca odchodzi duży prostopadłościenny element przypominający komin.
    Treść ramki: Umożliwiają obróbkę cieplną w próżni. Wyróżnia się dwa rodzaje pieców próżniowych, z zimną i gorącą ścianą. Piec próżniowy jest zazwyczaj piecem ogrzewanym elektrycznie, ale można spotkać także piece ogrzewane gazem. Pozwalają one na osiągnięcie temperatury do 3000 stopni Celsjusza. Zastosowanie próżni umożliwia ochronę ogrzewanych stalowych lub metalowych elementów przed negatywnym wpływem powietrza. Podczas całego procesu w piecu utrzymywana jest próżnia, a piec jest ogrzewany elektrycznymi elementami oporowymi wykonanymi z grafitu, tworzyw ceramicznych lub metali.

R1DYs0vHpZ1VR

Piece ciągłe

Piece ciągłe przeznaczone są do nagrzewania wsadów stalowych w procesach obróbki cieplnej oraz do nagrzania metalu lub stopów metali  przed obróbką plastyczną. Piece posiadają wyłożenie ogniotrwałe. W przypadku pieców przepychowych, wsad zostaje popchnięty przez kolejną porcję wsadu, z kolei w piecach pokrocznych porusza się on za pomocą belek kroczących.

RPJLXQX4LjG55
1.
drzwi wsadowe
, 2.
spaliny
, 3.
kanał dymowy
, 4.
palnik
, 5.
strumień powietrza z palników
, 6.
drzwi wyładowcze

Piec przepychowy
Opis ilustracji:
Ilustracja interaktywna przedstawia schematyczny przekrój pieca przepychowego. Na ilustracji znajduje się sześć punktów interaktywnych oznaczonych cyframi od jeden do sześć, po kliknięciu na które wyświetla się ramka z podpisem danego elementu. Piec przepychowy ma kształt szerokiej prostokątnej ramki, wewnątrz której znajdują się elementy budowy jego wnętrza. Piec stoi na sześciu podporach, o przekroju prostokątów. Z prawej strony znajduje się początek przepływu pracy, oznaczony strzałką skierowaną w prawo. Idąc zgodnie z kierunkiem przepływu, znajdują się uniesione na wysokich siłownikach drzwi wsadowe, oznaczone numerem jeden. Ich przekrój jest kształtu wysokiego prostokąta o znacznej grubości. Następnie, wchodząc do wnętrza pieca, w górnej ścianie znajduje się kanał dymowy oznaczony numerem 3, przez który przechodzą spaliny, oznaczone numerem dwa. Kanał dymowy łączy się z kominem w kształcie walca, który zwęża w połowie swoja średnicę. Znajduje się on na piecu. Idąc dalej wzdłuż przepływu, pod koniec długości pieca na tylnej ścianie znajdują się dwa niewielkie koła, symbolizujące palniki. Oznaczono je numerem cztery. Na całej długości wnętrza pieca, znajdują się elementy przypominające drzewka, z rozrysowanymi strzałkami oznaczającymi strumień powietrza z palników. Tworzą one zawirowania, skierowane w lewą i w prawą stronę. Oznaczono je numerem pięć. Z prawej strony pieca znajduje się podobny jak na początku układ z drzwiami wyładowczymi i siłownikami, który oznaczono numerem sześć.

R1AhPBdkTEGAR
1.
palniki regeneracyjne
, 2.
górna strefa podgrzewania
, 3.
górna strefa grzania 1
, 4.
górna strefa grzania 2
, 5.
górna strefa wygrzewania
, 6.
dolna strefa podgrzewania
, 7.
dolna strefa grzania 1
, 8.
dolna strefa grzania 2
, 9.
dolna strefa wygrzewania
, 10.
palniki regeneracyjne
, 11.
belka krocząca
, 12.
belka stała
Atlas interaktywny pt. "Maszyny i urządzenia do prowadzenia procesów metalurgicznych"
Źródło: GroMar Sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.

Piec pokroczny
Opis ilustracji:
Ilustracja interaktywna przedstawia schematyczny przekrój wzdłużny oraz przekrój poprzeczny pieca pokrocznego. Na ilustracji znajduje się dwanaście punktów interaktywnych, po kliknięciu na które pojawia się ramka z podpisem danego elementu. Poszczególne strefy pieca oznaczono odcinkami znajdującymi się poza przekrojem, które obejmują odpowiedni obszar, pozostałe elementy wskazano linią, na końcu której znajduje się punkt interaktywny. Przekrój wzdłużny ma kształt szerokiego prostokąta podzielonego na cztery prostokątne komory. Po lewej stronie znajduje się koniec załadowczy. Do pieca wchodzi gruba czarna linia, wsparta wewnątrz pieca prostopadłymi cieńszymi liniami, które reprezentują belki. Nad i pod linią, wewnątrz każdej komory znajdują się po trzy okręgi, oznaczone numerem 1 jako palniki regeneracyjne. Górna strefa podgrzewania znajduje się w obszarze pierwszej komory, oznaczono ją numerem 2. Przy podłożu znajduje się dolna strefa podgrzewania, oznaczona numerem sześć. Kolejna komora wygląda tak samo jak pierwsza. Pod sufitem znajduje się górna strefa podgrzewania 1, a przy podłożu dolna strefa podgrzewania jeden. Są oznaczone kolejno numerem 3 oraz siedem. Górna część oznaczona numerem 4 to górna strefa grzania 2, a podłoże oznaczone numerem 8 to dolna strefa grzania dwa. W ostatniej komorze znajdują się dwie strefy, pierwsza przy suficie oznaczona numerem 5 jako górna strefa wygrzewania a przy podłożu oznaczona numerem 9 znajduje się dolna strefa wygrzewania. Na końcu pieca znajduje się koniec wyładowczy.
Poniżej ilustracji przekroju wzdłużnego, znajduje się przekrój poprzeczny pieca pokrocznego. Jest to niewielki prostokąt z odpowiednio ustawionymi palnikami po obu stronach przekroju, o odpowiadającej im wysokości z przekroju wzdłużnego. Dwa palniki znajdują się w górnej części i dwa przy podłożu, na wysokości czarnych belek. Palniki regeneracyjne oznaczono numerem dziesięć. Mają kształt małego czarnego prostokąta, z mniejszym pomarańczowym prostokątem podczepionym do jego spodu. Na środku znajduje się przekrój belek, po których przemieszcza się materiał. Dwie belki bliżej środka, to czarne prostokąty oznaczone numerem 11, jako belki kroczące. Znajdują się między dwiema belkami stałymi, oznaczonymi numerem dwanaście. Na ich wierzchu znajduje się płaski biały prostokąt.

Powiązane ćwiczenia