Wróć do informacji o e-podręczniku Wydrukuj Pobierz materiał do PDF Pobierz materiał do EPUB Pobierz materiał do MOBI Zaloguj się, aby dodać do ulubionych Zaloguj się, aby skopiować i edytować materiał Zaloguj się, aby udostępnić materiał Zaloguj się, aby dodać całą stronę do teczki
E-materiały do kształcenia zawodowego

Stosowanie podstaw inżynierii środowiska i melioracji

BUD.21. Organizacja i prowadzenie robót związanych z budową obiektów inżynierii środowiska - Technik inżynierii środowiska i melioracji 311208

bg‑green

Materiały stosowane w robotach regulacyjnych i melioracyjnych

WIZUALIZACJA 3D

1
Instrukcja obsługi wizualizacji 3D

Przesuwanie wizualizacji w celu wyświetlenia jej innych ujęć możliwe jest poprzez kliknięcie w ekran i przeciągnięcie myszki w pożądanym kierunku.

Poniższy przycisk pozwala na automatyczny obrót wizualizacji.

RlvKbTmeC85Uq
Przycisk zatrzymania automatycznego obrotu wizualizacji
Źródło: Akademia Finansów i Biznesu Vistula, licencja: CC BY 3.0.

Aby zatrzymać automatyczny obrót, należy kliknąć na przycisk poniżej.

R1FeNTIsuAq8H
Przycisk uruchomienia automatycznego obrotu wizualizacji
Źródło: Akademia Finansów i Biznesu Vistula, licencja: CC BY 3.0.

Pod wizualizacjami dostępne są przykładowe normy branżowe w wersji pdf związane z tematem, aby otworzyć wybraną normę należy wcisnąć przycisk „Pobierz załącznik”.

R1IN1w7Iap2Yu
Normy branżowe w wersji pdf
Źródło: Akademia Finansów i Biznesu Vistula, licencja: CC BY 3.0.
s

Spis treści

Materiały stosowane w robotach regulacyjnych i melioracyjnych

Zgodnie z art. 236 ustawy z dnia 14 października 2021 r. Prawo wodne, Dz.U. 2021 poz. poz. 2233 regulacja koryt cieków naturalnych, zwana „regulacją wód”, służy poprawie warunków korzystania z wód i ochronie przeciwpowodziowej lub ochronie przed suszą. Prace te mają na celu kształtowanie przekroju podłużnego i  poprzecznego oraz układu poziomego koryta cieku naturalnego. Prace regulacyjne wykraczają poza działania związane z bieżącym utrzymaniem wód.

W myśl art. 195 ustawy z dnia 14 października 2021 r. Prawo wodne, Dz.U. 2021 poz. poz. 2233 melioracje wodne polegają na regulacji stosunków wodnych w celu polepszenia zdolności produkcyjnej gleby i ułatwienia jej uprawy. To wykonanie i  przebudowa urządzeń melioracyjnych, tj. rowów, drenowań, rurociągów, stacji pomp służących do celów rolniczych, ziemnych stawów rybnych, grobli na obszarach nawadnianych, systemów nawodnień grawitacyjnych i ciśnieniowych.

1
R11YIN8JQNrdu1
Materiały stosowane w robotach regulacyjnych i melioracyjnych
Źródło: Akademia Finansów i Biznesu Vistula, licencja: CC BY 3.0.

Wizualizacja trzy de przedstawia materiały stosowane w robotach regulacyjnych i melioracyjnych. Umożliwia obserwację obiektu z zewnątrz, z perspektywy obserwatora obchodzącego obiekt wokół, z góry i od dołu. Zaprezentowano na niej budowę obiektu melioracyjnego, zbudowanego z sześciu elementów. Każdy z nich posiada znacznik w postaci kółka z cyfrą. Po jego kliknięciu wyświetla się opis danego elementu oraz pasek odtwarzania. Nagrania są tożsame z treścią opisów.

1. Drewno

Brzeg zbiornika wodnego wykończony jest drewnianymi belkami.

Tekst

Surowiec pozyskiwany ze ściętych drzew. Formowany w różne sortymenty w zależności od rodzajów drewna, jego wymiarów i przeznaczenia. Jest to materiał niejednorodny, charakteryzujący się porowatą strukturą oraz systemem przestrzeni kapilarnych. Drewno cechuje się dużą łatwością obróbki, niewielką przewodnością cieplną i elektryczną oraz odpornością na działanie związków chemicznych. Do jego właściwości mechanicznych należą: wytrzymałość na ściskanie, rozciąganie i zginanie statyczne, wytrzymałość na zmęczenie, twardość, łupliwość oraz ścieralność. Jest materiałem o niewielkiej trwałości, ulega pęcznieniu, kurczeniu się i pękaniu w czasie wysychania. W obiektach melioracyjnych często – do umacniania brzegów, zabezpieczenia kanałów melioracyjnych etc. – wykorzystywane są kołki faszynowe wykonane najczęściej z drewna sosnowego bądź młodych modrzewi.

2. Blok betonowy

Wizualizacja ukazuje brzeg zbiornika wykończony betonowymi blokami.

Tekst

Produkt powstały z wysokiej klasy betonu metodą wibrowania odlewu. Zamocowane uchwyty ułatwiają przenoszenie bloków i ustawianie ich na gruncie, posadzce czy betonowych płytach, zaś system symetrycznych zamków, charakterystyczny dla konstrukcji bloków, umożliwia połączenie poszczególnych elementów. Bloki betonowe znajdują swoje zastosowanie do konstrukcji kanałów odwadniających, w umacnianiu dna rowów melioracyjnych oraz w budowie ścieków skarpowych.

3. Piasek

Warstwa piasku znajduje się tuż nad blokami betonowymi pod warstwą trylinki.

Tekst

Luźna skała osadowa, złożona z ziaren mineralnych (najczęściej kwarcu) niezwiązanych spoiwem. PN‑EN 13043:2004. Piasek (zarówno w formie luźniej, jak i workowany) jest stosowany w obiektach melioracyjnych np. w celu drenażu. Drenaż to rodzaj konstrukcji hydrotechnicznej, która ma na celu odpowiednie wykorzystanie zasobów wodnych (także ochronę przed nadmiernym gromadzeniem się wody).

4. Żwir

Warstwa żwiru znajduje się ponad warstwą piasku i trylinki.

Tekst

Luźna, okruchowa skała osadowa okruchowa (zbudowana z drobnych okruchów, które oddzieliły się od innych skał). Skały i minerały, tworzące żwir, mają średnicę od 2 mm do kilku centymetrów. PN‑EN ISO 14688‑1:2018‑05. Żwir, podobnie jak piasek, jest wykorzystywany do drenażu. Żwir (najlepiej jeśli jest płukany) powinien posiadać frakcję, która będzie większa niż średnica drenu (rury drenażowej). Uchroni to rurę przed zablokowaniem.

5. Trylinka

Na wizualizacji przedstawiono pas ułożony z sześciobocznych betonowych płyt.

Tekst

Trylinka – płyta betonowa w kształcie sześcianu mająca zastosowanie do budowy, zabezpieczania i utwardzania pochyłych nawierzchni, wykopów, składowisk, tymczasowych dróg. Powierzchnia górna płyty na brzegach wzbogacona jest w fazę, powierzchnie boczne w odstępniki. Trylinka wklęsła (płyty sześciokątne wklęsłe) przeznaczona jest zwykle do zabezpieczania, wzmacniania nasypów oraz zboczy naturalnych. Trylinka jest wykorzystywana do konstrukcji kanałów odwadniających, w umacnianiu dna rowów melioracyjnych oraz w budowie ścieków skarpowych.

6. Kostka betonowa

Wizualizacja ukazuje pas obudowany kostką betonową, znajdujący się nad warstwą żwiru.

Tekst

Produkt powstały w procesie wibroprasowania, podczas którego łączona jest masa betonowa, czyli warstwa konstrukcyjna, z warstwą ścieralną. Kostki składają się z odpowiednio dobranych i spełniających parametry jakościowe elementów: cementu, wody, barwników, kruszywa i plastyfikatorów, czyli substancji ułatwiającej nadawanie pożądanej elastyczności danej substancji. Kostka betonowa, podobnie jak bloki betonowe i trylinka, znajduje swoje zastosowanie do konstrukcji kanałów odwadniających, w umacnianiu dna rowów melioracyjnych oraz w budowie ścieków skarpowych.

Kamienie naturalne

1
RxFObUNtyZ5jC
Nagranie tożsame z treścią umieszczoną poniżej.

Skały, minerały lub substancje stałe pochodzenia organicznego. PN‑EN 12440:2008.

Kamienie naturalne wykorzystuje się w celu ochrony rowów melioracyjnych (ich dolnej części) przed erozją.

1
RTyDVh0Hzx1RW
Kamienie naturalne
Źródło: Akademia Finansów i Biznesu Vistula, licencja: CC BY 3.0.

Wizualizacja ukazuje kamienie naturalne. Jeden jest mniejszy w jasnym piaskowym kolorze, drugi większy o ciemnoszarej barwie. Kamienie te mają nieregularne kształty i nierówną powierzchnię.

Kiszka faszynowa

2
R1J4h816QOo5j
Nagranie tożsame z treścią umieszczoną poniżej.

Elastyczny element składający się z faszyny wiklinowej lub liściastej leśnej odpowiednio ułożonej wzdłuż osi kiszki oraz usztywnionej przez przewiązanie drutem w określonych odstępach. Kiszki faszynowe stosuje się w budowlach wodnych śródlądowych, melioracyjnych i morskich. BN‑69/8952‑27.

Kiszka faszynowa jest stosowana w melioracjach przeciwerozyjnych do budowy np. płotków i tam faszynowych w celu umocnienia rowów i skarp. Jej trwałość wynosi ok. 4 lat.

1
R24223e8F3mso
Kiszka faszynowa
Źródło: Akademia Finansów i Biznesu Vistula, licencja: CC BY 3.0.

Wizualizacja ilustruje kiszkę faszynową, czyli walec z pędów wikliny. Wybudowano z niej płotek wzdłuż brzegu zbiornika wodnego.

Okładzina betonowa

3
R1M3T7Rx5qNya
Nagranie tożsame z treścią umieszczoną poniżej.

Wierzchnia warstwa ścian budynku, kanału, skarpy lub nasypu, nakładana w celu ich wzmocnienia, ochrony przed zniszczeniem lub dla ozdoby.

Okładziny betonowe znajdują swoje zastosowanie do konstrukcji kanałów odwadniających, w umacnianiu dna rowów melioracyjnych oraz w budowie ścieków skarpowych.

1
R1PcPwnWCXNeT
Okładzina betonowa
Źródło: Akademia Finansów i Biznesu Vistula, licencja: CC BY 3.0.

Na wizualizacji zaprezentowano wykorzystanie okładziny betonowej do obłożenia ścian kanału wodnego oraz tamy. Brzegi kanału są wypłaszczone.

Faszyna

4
RA2dlGu3IJ681
Nagranie tożsame z treścią umieszczoną poniżej.

Kilkuletnie pręty wikliny (wierzby krzaczastej lub ogławianej wierzby drzewiastej) o określonych wymiarach i własnościach, służące jako materiał budowlany. BN‑69/8952‑30. Sortyment z drewna małowymiarowego iglastego i liściastego, zwykle formowany w wiązki. BN‑78/9224‑04. Faszyna świeża – faszyna mająca pełną giętkość i zdolność wypuszczania pędów i korzeni. BN‑69/8952‑30. Faszyna sucha – faszyna z prętów, które dają się wyginać i nadają się do robót budowlanych, ale zatraciły zdolność wypuszczania pędów i korzeni. BN‑69/8952‑30.

W obiektach melioracyjnych często – do umacniania brzegów, zabezpieczenia kanałów melioracyjnych etc. – wykorzystywane są kołki faszynowe wykonane najczęściej z drewna sosnowego bądź młodych modrzewi.

1
RNq4wzyOU84Mk
Faszyna
Źródło: Akademia Finansów i Biznesu Vistula, licencja: CC BY 3.0.

Na wizualizacji zaprezentowano faszynę, czyli pręty wikliny, którymi obudowano brzegi zbiornika wodnego.

Materac taflowy

5
RzeKghxVg2zCn
Nagranie tożsame z treścią umieszczoną poniżej.

Elastyczny element budowlany o ograniczonych wymiarach, składający się z pakunku faszynowego ułożonego między dwiema siatkami z kiszek faszynowych, związanymi strzemionami z drutu oraz z płotków wykonanych w kratę, umocowanych na górnej siatce kiszek i tworzących przestrzeń wypełnioną obciążnikiem. BN‑69/8952‑26.

Materace są wykorzystywane do zabezpieczenia ziemi przed erozją. Są sytuowane w wałach przeciwpowodziowych dna rzek lub innych obszarach ziemi na styku z wodą.

1
ReNm01n6wFUsS
Materac taflowy
Źródło: Akademia Finansów i Biznesu Vistula, licencja: CC BY 3.0.

Wizualizacja ilustruje materac taflowy wybudowany z kiszek faszynowych, mających postać walców z pędów wiklinowych. Materac ma kształt litery C i znajduje się na powierzchni zbiornika wodnego tuż przy brzegu.

Okładzina z kamienia naturalnego

6
RgtTGzioEHjjf
Nagranie tożsame z treścią umieszczoną poniżej.

Okładziny tworzone ze skał magmowych, osadowych i metamorficznych, takich jak: piaskowiec, dolomit, wapienie lekkie, granit, sjenit. Elementy okładzinowe mają formę dużych płyt kamiennych lub niewielkich płytek. Faktura płyt może być: polerowana, szlifowana, płomieniowana, piaskowana, groszkowana. Płyty mają kształty regularne (prostokątne, kwadratowe) lub nieregularne.

Okładziny kamienne znajdują swoje zastosowanie do konstrukcji kanałów odwadniających, w umacnianiu dna rowów melioracyjnych oraz w budowie ścieków skarpowych.

1
R1T44eQTrQgrL
Okładzina z kamienia naturalnego
Źródło: Akademia Finansów i Biznesu Vistula, licencja: CC BY 3.0.

Wizualizacja prezentuje okładzinę z kamienia naturalnego. Wykończono nią dwa schody łączące wyższy poziom ścieżki z niższym poziomem.

Okładzina z kamienia sztucznego

7
RzfuVJYh8xdKR
Nagranie tożsame z treścią umieszczoną poniżej.

Forma otrzymywana przez zmieszanie piasku, cementu, wody, plastyfikatora i barwników. Charakteryzuje się dużą wytrzymałością; odporna na warunki atmosferyczne (bardzo niskie czy wysokie temperatury), mechaniczne, chemiczne, a także na ścieranie, ściskanie, rozciąganie.

Okładziny z kamienia sztucznego znajdują swoje zastosowanie do konstrukcji kanałów odwadniających, w umacnianiu dna rowów melioracyjnych oraz w budowie ścieków skarpowych.

1
R9PeiJZeU3YIW
Okładzina z kamienia sztucznego
Źródło: Akademia Finansów i Biznesu Vistula, licencja: CC BY 3.0.

Wizualizacja prezentuje okładzinę z kamienia sztucznego, którą wykończono wypłaszczone brzegi kanału oraz tamy.

Darnina

8
ReM3fZTBf3Ju7
Nagranie tożsame z treścią umieszczoną poniżej.

Wierzchnia warstwa gleby o grubości 6‑10 cm z roślinnością trawiastą, motylkowatą, ziołami i innymi drobnymi roślinami.

Darnina wykorzystywana jest w obiektach melioracyjnych do zabezpieczania i umocnień skarp (darniowanie całopowierzchniowe bądź „w kratę”).

1
R1SPvibm2851o
Darnina
Źródło: Akademia Finansów i Biznesu Vistula, licencja: CC BY 3.0.

Na wizualizacji przedstawiono darninę. Warstwa ta pokrywa nierówną, pagórkowatą powierzchnię.

Narzuty kamienne

9
R10PRcfkJxura
Nagranie tożsame z treścią umieszczoną poniżej.

Grunt nasypowy budowlany otrzymywany z wyłomów w skałach litych (silnie zespolonych). Wykorzystywany jest do budowy korpusów zapór narzutowych, nasypów drogowych oraz umocnień skarp i budowli hydrotechnicznych. Uziarnienie, czyli rozmiar odłamków skalnych, wynosi od 4 do 120 cm.

Narzuty kamienne znajdują swoje zastosowanie do konstrukcji kanałów odwadniających, w umacnianiu dna rowów melioracyjnych oraz w budowie ścieków skarpowych.

1
RDXWhffkLLkZ8
Narzuty kamienne
Źródło: Akademia Finansów i Biznesu Vistula, licencja: CC BY 3.0.

Wizualizacja ukazuje narzuty kamienne wykonane z elementów skalnych kilkucentymetrowej wielkości.

Pustobety

10
R1PlIOnZ8iXXT
Nagranie tożsame z treścią umieszczoną poniżej.

Pustobet – płyta w kształcie sześciokąta lub ośmiokąta, podobna do trylinki, mająca większe od niej rozmiary oraz otwór w środku. Pustobety układane są pasmowo, zaś puste przestrzenie oraz otwory między nimi wypełniane są grubym tłuczniem kamiennym.

Pustobety znajdują swoje zastosowanie do konstrukcji kanałów odwadniających, w umacnianiu dna rowów melioracyjnych oraz w budowie ścieków skarpowych.

1
R1kZkPqTnNVNv
Na wizualizacji przedstawiono trylinkę mającą postać betonowych płyt w kształcie sześcianu. Zostały ułożone w czterech rzędach, tworząc fragment drogi lub chodnika. Obok trylinki zaprezentowano pustobety, podobne do trylinki płyty, które jednak mają w środku otwór.
Pustobety
Źródło: Akademia Finansów i Biznesu Vistula, licencja: CC BY 3.0.

Na wizualizacji zaprezentowano pustobety, podobne do trylinki płyty, które jednak mają w środku otwór.

normy
Przykładowe normy branżowe (BN)

BN_69_8952_26 (Materace taflowe)

RnYpCHNsNfgtM

Norma branżowa: Budownictwo hydrotechniczne - Elementy budowli regulacyjnych - Materace taflowe BN‑69/8952‑26

Plik PDF o rozmiarze 2.31 MB w języku polskim

BN_69_8952_27 (Kiszki faszynowe)

R186NF9Irt2lv

Norma branżowa: Budownictwo hydrotechniczne - Elementy budowli regulacyjnych - Kiszki faszynowe BN‑69/8952‑27

Plik PDF o rozmiarze 879.41 KB w języku polskim

BN_69_8952_30 (Faszyna wiklinowa)

R1UsN9g1Iq2xI

Norma branżowa: Budownictwo hydrotechniczne - Elementy budowli regulacyjnych - Faszyna wiklinowa BN‑69/8952‑30

Plik PDF o rozmiarze 1.69 MB w języku polskim

BN_78_9224_04 (Faszyna i kołki faszynowe)

RsbmfENjH8IDe

Norma branżowa: Faszyna i kołki faszynowe BN 78‑9224‑04

Plik PDF o rozmiarze 672.19 KB w języku polskim

Powiązane ćwiczenia

pow