Ważne daty
1888‑1978 – lata życia Giorgia de Chirica
1911‑1915 – pobyt w Paryżu
1933 – projekt scenografii do opery Belliniego Purytanie
1935‑1938 – pobyt w Nowym Jorku
Scenariusz dla nauczyciela
I. Rozwijanie zdolności rozumienia przemian w dziejach sztuki w kontekście ich uwarunkowań kulturowych, środowiskowych, epok, kierunków, stylów i tendencji w sztuce. Uczeń:
3. rozumie konteksty kulturowe i uwarunkowania przemian w dziejach sztuki (w tym historyczne, religijne, filozoficzne);
9. analizuje teksty pisarzy, filozofów, krytyków sztuki i artystów, interpretuje je i wskazuje wpływ tych wypowiedzi na charakter stylów, epok i tendencji w sztuce oraz na kształt dzieła;
II. Zapoznawanie z najwybitniejszymi dziełami w zakresie architektury i sztuk plastycznych. Uczeń:
11. rozpoznaje gatunek artystyczny, który dzieło reprezentuje;
12. wskazuje w dziele sztuki symbol i alegorię, potrafi wytłumaczyć ich znaczenie;
14. wskazuje środki stylistyczne i środki ekspresji, które identyfikują analizowane dzieło z odpowiednim stylem, środowiskiem artystycznym lub autorem;
18. formułuje samodzielne, logiczne wypowiedzi argumentacyjne na temat dzieł sztuki.
III. Zapoznawanie z dorobkiem najwybitniejszych twórców dzieł architektury i sztuk plastycznych. Uczeń:
1. wymienia najistotniejszych twórców dla danego stylu lub kierunku w sztuce;
2. zna najwybitniejsze dzieła z dorobku artystycznego wybitnych przedstawicieli poszczególnych epok, kierunków i tendencji w sztuce od starożytności po czasy współczesne, z uwzględnieniem artystów schyłku XX i początku XXI wieku;
4. łączy wybrane dzieła z ich autorami na podstawie charakterystycznych środków formalnych;
5. na podstawie przedłożonych do analizy przykładów dzieł formułuje ogólne cechy twórczości następujących twórców: Fidiasz, Poliklet, Praksyteles, Giotto, Jan van Eyck, Hieronim Bosch, Masaccio, Sandro Botticelli, Leonardo da Vinci, Michał Anioł, Andrea Mantegna, Piero della Francesca, Rafael Santi, Giorgione, Tycjan, Jacopo Tintoretto, Pieter Bruegel Starszy, Albrecht Dürer, Hans Holbein Młodszy, Donatello, Filippo Brunelleschi, Andrea Palladio, El Greco, Caravaggio, Gianlorenzo Bernini, Francesco Borromini, Diego Velázquez, Bartolomé Esteban Murillo, Georges de la Tour, Nicolas Poussin, Claude Lorrain, Peter Rubens, Anton van Dyck, Frans Hals, Rembrandt van Rijn, Jan Vermeer van Delft, Antoine Watteau, Jacques Louis David, Jean Auguste Dominique Ingres, Antonio Canova, Berthel Thorvaldsen, Francisco Goya, Eugène Delacroix, Caspar David Friedrich, William Turner, John Constable, Gustave Courbet, Jean François Millet, Eduard Manet, Claude Monet, Edgar Degas, August Renoir, Georges Seurat, Vincent van Gogh, Paul Gauguin, Paul Cézanne, Henri de Toulouse‑Lautrec, August Rodin, Gustaw Klimt, Alfons Mucha, Antonio Gaudí, Edward Munch, Henri Matisse, Pablo Picasso, Umberto Boccioni, Wasyl Kandinsky, Piet Mondrian, Kazimierz Malewicz, Marcel Duchamp, Giorgio de Chirico, Salvador Dalí, René Magritte, Marc Chagall, Amadeo Modigliani, Jackson Pollock, Andy Warhol, Roy Lichtenstein, Claes Oldenburg, Francis Bacon, Yves Klein, Niki de Saint Phalle, Christo, Duane Hanson, Victor Vasarelly, Alberto Giacometti, Constantin Brançusi, Henry Moore, Le Corbusier, Frank Lloyd Wright, oraz artystów polskich i działających w Polsce (m.in. takich jak: Wit Stwosz, Bartłomiej Berrecci, Tylman z Gameren, Dominik Merlini, Bernardo Belotto, Marceli Bacciarelli, Piotr Aigner, Piotr Michałowski, Artur Grottger, Henryk Rodakowski, Jan Matejko, Józef Chełmoński, Maksymilian i Aleksander Gierymscy, Józef Brandt, Olga Boznańska, Józef Pankiewicz, Władysław Podkowiński, Jan Stanisławski, Leon Wyczółkowski, Henryk Siemiradzki, Xawery Dunikowski, Stanisław Wyspiański, Józef Mehoffer, Jacek Malczewski, Witold Wojtkiewicz, Witkacy, Leon Chwistek i inni przedstawiciele grupy formistów, przedstawiciele grupy Rytm, kapistów i grupy „a.r.”, Tadeusz Makowski, Andrzej Wróblewski, Tadeusz Kantor, Jerzy Nowosielski, Alina Szapocznikow, Władysław Hasior, Roman Opałka, Magdalena Abakanowicz);
8. formułuje samodzielne, logiczne wypowiedzi argumentacyjne na temat twórczości wybitnych artystów.
IV. Kształcenie w zakresie rozumienia i stosowania terminów i pojęć związanych z dziełami sztuki, ich strukturą i formą, tematyką oraz techniką wykonania. Uczeń:
2. zna terminologię związaną z opisem formy i treści dzieła malarskiego, rzeźbiarskiego i graficznego, w tym m.in. nazwy formuł ikonograficznych, słownictwo niezbędne do opisu kompozycji, kolorystyki, relacji przestrzennych i faktury dzieła;
6. właściwie stosuje terminy dotyczące opisu treści i formy dzieł sztuk plastycznych;
V. Zapoznanie ze zbiorami najważniejszych muzeów i kolekcji dzieł sztuki na świecie i w Polsce, a także z funkcją mecenatu artystycznego oraz jego wpływem na kształt dzieła sztuki. Uczeń:
3. łączy dzieło z muzeum lub miejscem (kościoły, pałace, galerie), w którym się ono znajduje.
omawiać cechy twórczości Giorgia de Chirica;
wskazywać odniesienia do biografii artysty;
odczytywać dzieła malarza jako metafizyczne;
przyporządkowywać do dzieł miejsca ich przechowywania;
określać środki formalne zastosowane przez artystę.
Giorgio de Chirico – twórca malarstwa metafizycznego
Giorgio de Chirico uważany jest za twórcę malarstwa metafizycznego i prekursora surrealizmu. Chirico tworzył pod wpływem wyobraźni. Biografowie i krytycy zgodni są co do tego, że występujące jako stałe motywy w obrazach Chirico arkady, perystyle, portyki, kolumnady, place i frontony z antycznymi posągami są przywołanymi z dzieciństwa wspomnieniami greckich i włoskich miast, będących symbolami kultury śródziemnomorskiej.
Tajemnicza architektoniczna przestrzeń w obrazach de Chirica
W latach 1912‑1913 de Chirico namalował kilka obrazów przedstawiających place miejskie, opatrzone w tytule dopiskiem „włoski” (d’Italie). Prace te nie powstały jednak we Włoszech, a w okresie paryskim, uważanym za pierwszy w twórczości artysty. W tych obrazach dominuje architektura klasyczna, miejsca z placami i pustymi przestrzeniami. Wszystko to nadaje nastrój tajemnicy, melancholii, lęku i niepewności. Te elementy antyku i reminiscencje z okresu dzieciństwa i pobytu we Włoszech są wyrazem tęsknoty, powrotem do przeszłości, a jednocześnie realizacją współczesnych metafizycznych odczuć malarza. Pojawiające się w tle jego obrazów lokomotywy, zegary, instrumenty inżynieryjne, przybory miernicze stanowią reminiscencje dzieciństwa, związane są z profesją ojca (inżynierem kolejnictwa) lub symbolizują techniczną cywilizację.
Obraz Piazza d'Italia należy do serii melancholijnych pejzaży miejskich, które de Chirico namalował z samotnym posągiem na opuszczonym placu (włoskie piazza). Zarówno leżąca AriadnaAriadna, jak i pociąg związane są z toposem podróży.
Dokonaj analizy poniższego obrazu. Zwróć szczególną uwagę na kompozycję i światłocień. Odpowiedz na pytanie, w jaki sposób środki formalne wpływają na przekaz.
Często pojawiającym się elementem architektonicznym w pracach Chirica jest wieża. Obok arkadarkad i kolumnkolumn jest to kolejny przykład architektury włoskiej, związany z tradycjami, bezpośrednio odwołującymi się do antyku i renesansu. Duży wpływ na obrazy powstałe w tym okresie miały studia nad literaturą NietzschegoNietzschego. Wieże w obrazach de Chirica oznaczają potęgę i niezniszczalność. Są one albo wysokie, zajmujące większą część obrazu, albo masywne i ciężkie.
Symbolika dzieł Chirica
Treści w obrazach de Chirica ze względu na wieloznaczną symbolikę są trudne do odczytania. Przestrzenie przenikają się, tworząc labirynty. Perspektywa wymyka się spod logicznego układu. Miejsca są często tajemnicze i niezidentyfikowane, łączące tradycję z nowoczesnością. W dziełach powstałych po 1915 roku pojawiają się dodatkowo manekiny. Malarz nie rezygnuje z przestrzeni znanych z wcześniejszej twórczości. Ustawia na ich tle lub w ich otoczeniu monumentalne posągi, które we wszystkich obrazach przyjmują podobną formę. Manekiny symbolizują nieznaną siłę, ich oczy zastąpione są znakiem nieskończoności, potęgującym efekt wyobcowania.
Zadania
Do dzieł przyporządkuj muzea.
Philadelphia Museum of Art, Filadelfia, Peggy Guggenheim Collection, Wenecja, Art Gallery of Ontario, Toronto, Museum of Modern Art, Nowy Jork
Pieśń miłosna | |
Nostalgia poety | |
Piazza d'Italia | |
Rekompensata wieszcza |
Inna wersja zadania
Na podstawie wybranych dzieł de Chirica oraz tekstów źródłowych, uzasadnij tezę o metafizycznym charakterze twórczości artysty. Twoja wypowiedź powinna liczyć co najmniej 200 słów.
Słownik pojęć
mit. gr. córka króla Krety Minosa i Pazyfae; dzięki kłębkowi nici otrzymanemu od Ariadny (nić Ariadny), Tezeusz, po zabiciu Minotaura, mógł wyjść z Labiryntu; Ariadna, porzucona przez Tezeusza na wyspie Naksos, w drodze powrotnej z Aten została poślubiona przez Dionizosa; jego dar ślubny, piękny diadem Ariadny, przeniósł Zeus między gwiazdy.
element architektoniczny składający się z 2 podpór (filarów, kolumn) połączonych łukiem, najczęściej w rzędzie.
pionowa podpora architektoniczna o przekroju koła.
Friedrich Wilhelm , ur. 15 X 1844, Röcken k. Lützen, zm. 25 VIII 1900, Weimar, filozof niemiecki.
(Altare della Patria) – pomnik króla Włoch Wiktora Emanuela II i Grób Nieznanego Żołnierza, wzniesiony z białego marmuru na placu Weneckim w Rzymie, według projektu Giuseppe Sacconiego, dla uczczenia zjednoczenia Włoch, w latach 1885 - 1911, a jego centralna część, Grób Nieznanego Żołnierza w 1921.
(Tyrtajos, VII w.s.n.e.) – poeta starożytny, czynny w Sparcie, autor elegii pisanych w języku jońskim, o tematyce patriotycznej.
Słownik pojęć został opracowany na podstawie:
encyklopedia.pwn.pl
Galeria dzieł sztuki
Bibliografia
Janicka K., De Chirico. Malarstwo metafizyczne. Mała encyklopedia sztuki, Warszawa 1978.
Wielcy Malarze, ich życie, inspiracje i dzieło. Giorgio de Chirico, Nr 133, Eaglemoss, Kraków 2001.