RBNdJyM4y3eNz

Spotkanie ze sztuką

Rzeźba anioła
Źródło: Pixabay, domena publiczna.

Michał Anioł mistrz rzeźbiarskiego dłuta

Ważne!

Pieta (wł. pietà – miłosierdzie, litość) to jeden z najbardziej znanych motywów ikonograficznych w malarstwie i rzeźbie. Jest to przedstawienie Matki Boskiej trzymającej na kolanach martwe ciało Syna, Jezusa Chrystusa. Michał Anioł nie był pierwszym artystą, który stworzył rzeźbiarskie przedstawienie tej grupy. Wcześniej, bo już w pierwszej połowie XIV wieku, temat ten pojawił się w sztuce niemieckiej. Jednak to właśnie rzeźba Michała Anioła stała się najsłynniejszym dziełem przedstawiającym motyw Opłakiwania.

R4x3WkYeJPkSJ
Pietà Michała Anioła
Źródło: Fot. Stanislav Traykov, Niabot, biały marmur, 1498–1500, Bazylika św. Piotra, Watykan, licencja: CC BY-SA 3.0.
Ważne!

Informacje o eksponatach kolekcji muzealnych zapisuje się w kartach katalogowych, znajdują się tu ważne dane związane z eksponatem: fotografia eksponatu, imię i nazwisko autora, tytuł, czas powstania, kraj pochodzenia, producent, wysokość, szerokość, materiał, z którego został wykonany, krótki opis.

Polecenie 1
RMoAPTBBrEnL5
Autor (Uzupełnij) Zamykać okna, bo przeciąg! (Uzupełnij) Robiąc zakupy, zastanawiał się, czy starczy mu pieniędzy. (Uzupełnij) Słuchanie głośnej muzyki po 22.00 zabronione!.
Ważne!

Michał Anioł był rzeźbiarzem, malarzem i architektem, ale tworzył też poezję, głównie sonetysonetsonety. Bardzo osobiste utwory poświęcał przede wszystkim własnej twórczości.

Nic mistrz najlepszy pomyśleć nie zdoła...
Michał Anioł Buonarroti Nic mistrz najlepszy pomyśleć nie zdoła...

Nic mistrz najlepszy pomyśleć nie zdolenie zdolenie zdole
Poza tym, co już w marmurze spoczywa
W pełnym zarysie i co wydobywa
JenojenoJeno dłoń, ducha spełniająca wolę.

Jak może, pani, być, co z doświadczenia
Znane, że dłużej przetrwa rzeźba żywa,
Którą dłoń z głazu twardego wyrywa,
Niż twórca, co go czas w popiół zamienia?

Jeśli dla pięknej sztuki (którą duchy
Z nieba przynoszą i która pokona
Naturę, kto się odda jej trudowi)

Jam się urodził ni ślepy, ni głuchy,
Pięknu pokrewny ogniem mego łona –
Winien ten, co mnie przeznaczył ogniowi.

CART1 Źródło: Michał Anioł Buonarroti, Nic mistrz najlepszy pomyśleć nie zdoła..., [w:] Irving Stone, Udręka i ekstaza, tłum. Jadwiga Szpakowska, Warszawa 1990, s. 5.
nie zdole
jeno
Ćwiczenie 1

Określ, której z uprawianych przez siebie dziedzin sztuki Michał Anioł poświęcił przytoczony powyżej utwór.

Rwc1Vrp8ixsEs
(Uzupełnij).
Ćwiczenie 2

Wyjaśnij, na czym, według podmiotu lirycznego, polega tajemnica mistrzowskiego rzeźbienia.

R1Qgn0JO9ED76
(Uzupełnij).
Rm734IM5HL3rn
Ćwiczenie 3
Określ, co, według podmiotu lirycznego, paradoksalnie okazuje się wiecznie żywe. Możliwe odpowiedzi: 1. , 2. , 3.
Źródło: Contentplus.pl sp. z o.o., licencja: CC BY 3.0.
Ćwiczenie 4

Wyjaśnij, jak podmiot liryczny rozumie relację między twórcą a jego dziełem.

R1XPTXHQUUiKY
(Uzupełnij).

Pieta Rondanini

Pieta Rondanini Michała Anioła, przechowywana w muzeum mediolańskim,
to dzieło, które badacze uważają za niedokończone ze względu na bardzo szkicowe potraktowanie sylwetek obu postaci wyłaniających się dopiero z bloku marmuru.

Stary Michał Anioł i Pieta Rondanini Jacka Kaczmarskiego

Jacek Kaczmarski
Jacek Kaczmarski Stary Michał Anioł i Pieta Rondanini

Nie dźwigniesz Matko swego Syna
Ja nie oddzielę Go od skały
Już nie mam, zresztą, dłut
Proch się o Niego upomina
A tak jest ciężkie Jego ciało
Jak ciężki bywa trup

Nie nie uniosę Go pod stropy
KaplicKaplicKaplic skąd w gniewie sprawiedliwym
Rozsądza, marszczy brew
Niech moim uchem stukot łopat
Usłyszy póki jestem żywy
I niech powstrzyma gniew

Przed Twoim żalem mą odrazą
Do życia które chorą nocą
W bólu opuszcza mnie
Niech powie tylko: „Po co? Po co?
Po co lepiłem lalki skoro
W ziemię zamieniam się?”

s_2 Źródło: Jacek Kaczmarski, Stary Michał Anioł i Pieta , [w:] Ale źródło wciąż bije..., s. 408–409.
Kaplic
Ćwiczenie 5

Określ, kim jest podmiot liryczny z utworu Jacka Kaczmarskiego.

RP79GAHhawvsU
(Uzupełnij).
Ćwiczenie 6

Wyjaśnij, w jaki sposób autor piosenki podkreśla charakter niedokończonego dzieła Michała Anioła.

Rw0hAKyDE0Qpk
(Uzupełnij).
R1ExOz9OrtmNu
Ćwiczenie 7
Określ, w jakim znaczeniu zostało użyte wyrażenie „ lepiłem lalki” w ostatniej strofie wiersza Jacka Kaczmarskiego. Zaznacz prawidłową odpowiedź. Możliwe odpowiedzi: 1. Tworzenie rzeźb, dzieł., 2. W odniesieniu do materiałów rzeźbiarskich., 3. Nazwano w ten sposób narzędzia rzeźbiarskie.
Źródło: Learnetic SA, licencja: CC BY 4.0.
Ćwiczenie 8

Podaj tytuł monumentalnego dzieła Michała Anioła, którego opis został przywołany w drugiej strofie utworu.

R17uaHreH4j3i
(Uzupełnij).
Dla zainteresowanych

Ważnym wzorem dla kompozycji fresku w Kaplicy Sykstyńskiej był medalion wykonany przez Bertolda di GiovanniegoBertolda di GiowanniegoBertolda di Giovanniego, włoskiego rzeźbiarza i graweragrawergrawera, żyjącego w XV wieku we Florencji. Przedstawia on scenę Sądu Ostatecznego i wskrzeszenia zmarłych. U dołu znajduje się cytat z Biblii (Wlg Hi 19‑26):  I zaś obleczon będę w skórę moję i w ciele moim oglądam Boga Mego.

Bertolda di Giowanniego
grawer
Rink4Sf4uv5GH
Fotografia przedstawia rewers medalu Bertolda di Giovanniego [czyt. bertolda di dżiowaniego] „Sąd Ostateczny” w dużym przybliżeniu. U góry jest otwór do zawieszenia. Medal ukazuje trzy grupy postaci, skomponowane jedna pod drugą. Pod postaciami u dołu znajduje się dekoracja w postaci półkolistej otoczki oraz napis po łacinie, trudny do odczytania. Na ilustracji umieszczono trzy ponumerowane punkty, w których znajdują się następujące informacje: 1. W górnej części ukazany jest Chrystus jako Sędzia w otoczeniu aniołów z narzędziami Męki Pańskiej. 2. Pod Chrystusem aniołowie grają na trąbach. 3. Na wzgórzu dwaj aniołowie oddzielają dusze zbawionych od potępionych.
Bertoldo di Giovanni "Sąd Ostateczny"
Źródło: Bertoldo di Giovanni [czyt. bertoldo di dżiowani] "Sąd Ostateczny", rewers National Gallery of Art , Washington , licencja: CC BY 3.0.
R14Elmf6zXblG
Ilustracja przedstawia fresk Michała Anioła w Kaplicy Sykstyńskiej „Sąd Ostateczny”. Ma formę pionowego prostokąta. Ukazuje pośrodku nagiego Chrystusa z uniesioną do góry lewą ręką. Z jego prawej strony znajduje się odwrócona Maria. Wokół nich zatacza krąg grupa postaci. Nad nimi przedstawieni są Aniołowie z atrybutami męki Pańskiej. Natomiast poniżej grupy z Chrystusem i Marią ukazano pas postaci o skomplikowanych układach ciał. Wszystkie grupy przedstawione są na tle błękitnego nieba. Niektóre osoby znajdują się w powietrzu, inne na chmurach. W dolnej części, na tle krajobrazu, kolejna grupa osób z Charonem w łodzi. Dodatkowo na ilustracji umieszczono następujące informacje: 1. Ilustracja przedstawiająca anioły trzymające atrybuty Męki Pańskiej: krzyż i koronę cierniową oraz tekst: „Aniołowie w lewej lunecie”. 2. Ilustracja przedstawiająca anioły trzymające atrybut Męki Pańskiej - kolumnę biczowania oraz tekst: „Aniołowie w prawej lunecie”. 3. Ilustracja przedstawiająca anioły w locie z koroną cierniową oraz tekst: „Aniołowie pośrodku, pomiędzy lunetami”. 4. Ilustracja przedstawiająca nagiego, muskularnego Chrystusa z uniesioną prawą ręką oraz odwróconą od niego Marię oraz tekst: „Postać Jezusa jako sędziego i Matki Boskiej, u dołu po lewej stronie podobizna Vittorii Colonny [czyt. witori kolony]”. 5. Ilustracja przedstawiająca muskularnego mężczyznę, siedzącego na obłoku i trzymającego skórę oraz tekst: „Święty Bartłomiej trzymający swoją skórę z podobizną Michała Anioła”. 6. Ilustracja przedstawiająca grupę muskularnych, nagich mężczyzn oraz kobiety w półakcie w dynamicznych pozach oraz tekst: „Rodzina Marii, po lewej Sybille i święte kobiety”. 7. Ilustracja przedstawiająca grupę świętych - muskularnych mężczyzn i kobiety w różnych, dynamicznych pozach – niektóre trzymające swoje atrybuty oraz tekst: „Grupa męczenników”. 8. Ilustracja przedstawiająca grupę nagich, muskularnych postaci, unoszących się w górę oraz tekst: „Przebudzone, wznoszące się ku niebu Dusze” 9. Ilustracja przedstawiająca krąg aniołów w locie na tle nieba, oraz tekst: „Siedmiu Aniołów Apokalipsy dmących w trąby”. 10. Ilustracja przedstawiającą postacie na tle pejzażu i unoszące się do góry oraz tekst: „Zmartwychwstanie. Po lewej stronie widoczny jest błogosławiący duszom ksiądz”. 11. Ilustracja przedstawiająca kłębowisko nagich postaci z prawej strony i samotną postać na chmurze z lewej oraz tekst: „Aniołowie walczący z potępieńcami, po lewej alegoria żalu za grzechy” 12. Ilustracja przedstawiającą postać stojącą z wiosłem w górze, w łodzi i grupę osób uciekających na ląd oraz tekst: „Charon na łodzi z przeklętymi duszami”.
Fresk z Kaplicy Sykstyńskiej w Watykanie autorstwa Michała Anioła
Źródło: Michał Anioł, Sąd Ostateczny, domena publiczna.
R10YLtoq7ElwS
Ćwiczenie 9
Wybierz właściwe części kompozycyjne Sądu Ostatecznego Michała Anioła w Kaplicy Sykstyńskiej. Możliwe odpowiedzi: 1. Potępieni strącani do piekła, 2. Zwiastowanie, 3. Zmartwychwstanie, 4. Świat niebiański, 5. Wniebowstąpienie, 6. Wniebowzięcie, 7. Anioły z trąbami, 8. Błogosławieni wstępujący do nieba
Źródło: zpe.gov.pl, licencja: CC BY 3.0.

Sprawdź, czy umiesz!

Polecenie 2

Opisz Pietę watykańską Michała Anioła. Pamiętaj o zastosowaniu logicznej konstrukcji opisu:

  • Wynotuj podstawowe dane katalogowe rzeźby.

  • Opisz sylwetki obu postaci: ułożenie figur, relacje między nimi, szaty Madonny, gesty, mimikę, wyraz twarzy.

  • Odnieś się do ogólnej wymowy posągu.

  • Opisz własne odczucia, które towarzyszyły ci podczas spotkania z Pietą.

R1d8j183omlBM
(Uzupełnij).
Polecenie 2

Na podstawie wszystkich zebranych informacji opisz Pietę watykańską Michała Anioła. Pracuj według logicznej konstrukcji opisu:

  • Wynotuj podstawowe dane katalogowe rzeźby.

  • Omów krótko jej układ kompozycyjny.

  • Rozszerz swój wcześniejszy opis postaci o informację, jaka jest między nimi relacja.

  • Odnieś się do ogólnej wymowy posągu.

  • Opisz własne odczucia, które towarzyszyły ci podczas czytania opisu Piety.

R1Tbz9Uloq9Ru
(Uzupełnij).

Słownik

pieta
pieta

słowo pochodzi z języka włoskiego i oznacza miłosierdzie; w sztukach plastycznych jest to przedstawienie martwego Jezusa Chrystusa leżącego na kolanach pogrążonej w żałobie i opłakującej go Matki Bożej

sonet
sonet

utwór poetycki o określonej budowie, składa się z 14 wersów podzielonych na zwrotki, dwie czterowersowe i dwie trzywersowe o ścisłym układzie rymów

Polecenie 3

Wyobraź sobie, że jesteś w galerii sztuki i zwiedzasz trzy sale. Podaj trzy propozycje rodzaju obrazów, które mogłyby się znaleźć w poszczególnych salach.

RPMFTJnureY2Q
Miejsce na notatkę