Miłosne rozterki
Poetki Młodej Polski, wśród których wymienia się przede wszystkim: Marylę Wolską, Kazimierę Zawistowską, Bronisławę Ostrowską oraz Marię Komornicką, to kobiety, które w zdecydowany sposób zaznaczyły swą obecność w świecie literackim. Były wykształcone i bardzo odważne w kwestii poetyckiego wyrażania uczuć. Ich twórczość okazała się pełna kobiecej subtelności i wyjątkowej wrażliwości w postrzeganiu świata i skomplikowanych relacji międzyludzkich.
1) Na podstawie słownika symboli omów symbolikę kwiatów maku.
2) Odwołaj się do wiedzy historycznej i przypomnij, czym była emancypacja kobiet. Zgromadź informacje na temat przebiegu tego procesu aż do czasów współczesnych.
O maków purpurowych
Wyjaśnij powody nielicznej obecności kobiet w kręgach artystycznych wcześniejszych epok.
Podaj przyczyny pojawienia się kobiet tworzących i z powodzeniem publikujących swe utwory w okresie Młodej Polski.
O maków purpurowych…O maków purpurowych, kraśnych maków kwiecie!
O usta całowane, drogie usta twoje!
Złote życia na oścież otwarte podwojepodwoje,
Słońce! Słońce w upalnym rozgorzałym lecie!Słońce! Słońce! I maków purpurowych kwiecie!
Pszennych łanów poszumy, pszczół grające roje!
I usta całowane, drogie usta twoje,
I na lipowych alejach kwietniane zamiecie!Harfo wspomnień! twe struny z rdzy krwawych korali
Dłoń moja dziś otrząsa, ogrzewa, rozzłaca,
Lecz melodia ta dawna, słoneczna nie wraca,Tylko motyw tęsknoty snuje się i żali...
A ścichłe, obumarłe jak cmentarni stróże
Więdną maki w królewskiej zszarpanej purpurze.Źródło: Kazimiera Zawistowska, O maków purpurowych…, [w:] tegoż, Poezje, Lwów 1903, s. 5.
Wskaż gatunek literacki, jaki reprezentuje wiersz Kazimiery Zawistowskiej O maków purpurowych… Omów budowę wiersza.
- Sonet
- Sielankę
- Fraszkę
- Pieśń
Określ typ liryki ze względu na temat utworu.
Wyjaśnij, kto jest podmiotem lirycznym w wierszu.
Podaj adresata utworu. Przywołaj odpowiednie cytaty.
Omów wrażenia wywoływane przez wizje ukazane w wierszu. Uzupełnij swą wypowiedź odpowiednimi cytatami.
Wyjaśnij powód, dla którego w pierwszym wersie pojawił się obraz maków.
Scharakteryzuj wizerunek świata przedstawiony w pierwszych dwóch strofach.
Scharakteryzuj obraz rzeczywistości zawarty w strofach trzeciej i czwartej. Jakie zmiany nastąpiły w zaprezentowanym świecie?
Określ ogólną wymowę utworu Kazimiery Zawistowskiej.
Wyjaśnij, czy wiersz wpisuje się w typowy dla Młodej Polski sposób obrazowania i odczuwania. Swoją wypowiedź uzasadnij.
Zapoznaj się z treścią ilustracji do Kwiatów zła Charles’a Baudelaire’aCharles’a Baudelaire’a stworzoną przez Carlosa SchwabeCarlosa Schwabe.
Określ, czy ten obraz mógłby stanowić ilustrację do wiersza Kazimiery Zawistowskiej O maków purpurowych.... Odpowiedź uzasadnij.
Wyjaśnij, czy obraz przedstawiający nagą kobietę ukrytą za makami mogłaby stanowić ilustrację do wiersza Kazimiery Zawistowskiej O maków purpurowych... Odpowiedź uzasadnij.
Odpowiedź: Obraz ten mógłby stanowić ilustrację, ponieważ przedstawia nagą kobietę, co nasuwa skojarzenia z erotyzmem. W wierszu jest ukazane pole maków, gdzie bohaterka całowała się z ukochanym.
Fortepian się skarży i płacze
Bronisława Ostrowska
Poetka młodopolska, tłumaczka poezji francuskiej i autorka książek dla dzieci. Swoje utwory publikowała, używając czasem jednego z dwóch pseudonimów: Edma Mierz i Wojciech Chełmski.
Fortepian skarży się i płaczeFortepian się skarży i płacze
Spod miękkich, białych rąk...
Do nóg twoich rzucam mą miłość
I złudy i łzy i rozpacze
I białej róży pąk.
Odchodzę w me drogi tułacze,
W samotnej zorzy krąg...
Do nóg twoich rzucam mą miłość –
I nigdy cię już nie zobaczę.Fortepian się skarży i płacze
Spod miękkich, białych rąk...Źródło: Bronisława Ostrowska, Fortepian skarży się i płacze, [w:] W kręgu Salome i Astarte. Młodopolskie wiersze miłosne, oprac. Ireneusz Sikora, Wrocław 1993, s. 117.
Określ nastrój wiersza Bronisławy Ostrowskiej.
Nazwij typ liryki reprezentowany przez wiersz.
Scharakteryzuj postać mówiącą.
Przedstaw, w jakiej sytuacji się ona znajduje.
Podaj adresata utworu.
Nazwij środek stylistyczny, jakiego poetka użyła przy opisie fortepianu.
- personifikacja
- animizacja
- przenośnia
- eufemizm
Wyjaśnij, czemu służy zastosowanie tego zabiegu.
Określ barwę, która trzykrotnie pojawia się w utworze, i ustal jej symbolikę.
Określ ogólną wymowę wiersza.
Wyjaśnij, czy utwór jest typowy dla epoki, w której powstał. Uzasadnij swoją odpowiedź.
Zapoznaj się z treścią czterech obrazów powstałych na przełomie wieków i prezentujących kobiety siedzące przy pianinie. Wybierz ten wizerunek, który najlepiej odpowiada wierszowi Bronisławy Ostrowskiej. Wyjaśnij swój wybór.
Dziewczyna przy pianinie
Wizerunek kobiety siedzącej przy fortepianie lub pianinie pojawia się także w twórczości XX i XXI wieku. Instrument ten, funkcjonujący jako swoiste medium, przekazywał uczucia rozmarzonej lub pogrążonej w zamyśleniu bohaterki do jej nieobecnego kochanka. Fortepian, wygrywający melancholijne pieśni, pomagał porozumiewać się bez słów, wyrażać ból i tęsknotę.
Dziewczyna przy pianinie (1963) to typowe dzieło w twórczości jednego z głównych przedstawicieli pop‑artu: Roya LichtensteinaRoya Lichtensteina. Amerykański malarz użył w nim charakterystycznej komiksowej estetyki. W dymku nad głową bohaterki zapisane są jej myśli: Chociaż trzyma w swych rękach pędzel i paletę, wiem, że jego serce jest zawsze ze mną!
Zastanów się i wyjaśnij, dlaczego wizerunek kobiety sportretowanej przy fortepianie był tak popularny w literaturze i sztuce przełomu XIX i XX wieku.
Porównaj dzieło Lichtensteina z poznanymi na lekcji wizerunkami kobiet siedzących przy pianinie lub fortepianie.
Zinterpretuj myśl kobiety sportretowanej przez Roya Lichtensteina.
Zadaniowo
Napisz interpretację porównawczą wierszy Kazimiery Zawistowskiej O maków purpurowych… oraz Bronisławy Ostrowskiej Fortepian skarży się i płacze….
Wymyśl i opisz dzieje bohaterki obrazu Dziewczyna przy pianinie Roya Lichtensteina. Możesz wykonać komiks.
Na podstawie materiałów zawartych w podręczniku oraz dostępnych źródeł informacji napisz esej na temat: „Subtelna poezja młodopolskich pisarek”.
Zapoznaj się z poniższymi słowami‑kluczami związanymi z lekcją, a następnie zaproponuj ich własną kolejność. Możesz kierować się tym, co Cię zaciekawiło, poruszyło, zaskoczyło itp. Przygotuj krótkie uzasadnienie swojej propozycji. Słowa‑klucze: Kazimiera Zawistowska, Bronisława Ostrowska, miłość, symbolizm, maki, tęsknota, fortepian, kobieta, samotność, erotyk.
